S. Aurelii Augustini Confessiones: ad fidem Codicum Lipsiensium et editionum ...

251쪽

mihi dieat unde seis respondeam scio, qui mettimur, nee metiri quae non sunt possumus, et noti sunt Praeterita vel futura. Tu ena vero tempus quo modo metimur, quandis iis habe apatium mittur ergo eum praeterit eum autem praeterierit, non metitur quid enim metiatur, non arit. Sed unde et

quR, et quo praeterit, cum molitur unde, nisi ex futuro cisa, nisi per praesena quo, nisi in praeteritum Ex tuo ergo, quod nondum est, per illud non vati caret in illud, quod iam non est. Quid autem metimur, nisi tempus in anquo patio Neque enim dicimus simpla, et dupla, et tripla et aequevia, et siquid hoc modo in tempor dicim , nisi spatia tem- Porum. In quo ergo spmo metimur tempus Praetem na Utrum in futuro, unde praeterit Sed quod mundum est, non metimur. An in Praesenti, qua Paeterit Seo nullum spatium non metimur. M in praeterito, quo praeterit Sed quod iam non eat, non

C. XXII. Exarait animua eua nosse istud immicatissimum aenigma. Noli claudere, Domine Dei meus, bone Pater, per Christum Meero noILeIaud se docidario meo ista, et uaitala ει abdita, quo minus in eis penetree et diluceseant adlucente misericordia tua, Domine. Quom perennetabor de his, et eui fructuosieis confitebor imperitiam meam, nisi tibi, cui non nundininisata studia mea, nam antia vehementeria seriptuma tua. ia, quod amo amo enim, et hoc tu dodiati na, pater, qui vore nosti data bona dare uia tala Da, quoniam auaoepi eo Enoseoro, et laboreae aut me, donee aperias. Fe chriatum obsecro, Iae mmtis eius ancri anaelorum, nemo mini obstrepat. Et ego erevidi, propter quod et Ioquor. Haee est spe mea ad hanc viso, ut eontempIo Miset tionem Domi meteres posciat dies meo et tranae uni; et quo modo nascio. Et dicimus tem- . et tempus, tempora et tempora. quam diu dixit

252쪽

hoc ille, viam diu feen hoc ille, et quam Ionmetempore iΙΙu non vidi Et duplum temporis habet haec syΙlaba ad illam simplam brevem. Dicimus haec Et audimus haec Lot inteΙligimur, et intelligimus manifestissima et usitatissima sunt; et eadem rara itimis latent, et nova est inventi eo .c XXIII. Audivi a quodam homine docto, quod

solis et lunae ac siderum motus ipsa sint tempora, Benit annui. Cur enim non potius omnium eo ormn motus sint tempora An vero si cessarent eoae id mina, et moveretur rota figuli, non esset tempus, quo metiremur eos gyros, et diceremus, aut aequatibus morulis agi, aut si alian tardius, lina velocius moum retur, alios magis diuturnos esse, alios minus Aulcum hoc diceremus, non et non in tempore loque mur, ut essent in verbia nostris aliae iungam II

hae, Ilae breves, nisi quia illae langiore tempore sonuissent, istae breviore Deus, dona hominis

videre in parvo communes notitias rerum pariarima

atque magnarum. Sunt et sidera et luminaria eoe ii signis ei in temporibus, et in annis et in di ua Sunt vero sed ne ago dixerim circuitum illius I meo ne rotae diem esse; nee tamen ideo tempti non esse, inedixerit. Ego scire cupio vim natorumque temporis, quo metimur eo .rum motus, et dicimunalium motum, verbi gratia, tempore duplo Baa. di turniorem quam istam. Nam quaero, quoniam diea

dicitur, non tantum mora solis super terram, Peu

dum quod aliud est dies, aliud nox, sed etiam totiua

eius circultus ab orient usque ad orientem, Reeundum quod dicimus tot dies transieeunti Cum auia enim noctibus dicuntur tot dies, ne extra deputa tur spatia noctium. Quon am ergo die e Ietur motu solis atque circuitu ab oriente usque ad orientem, quaero, utrum motus ipse sit dies, an mora ipsa ruunt peragitur, re utrumque Si enim primum ies esset, dies otio esset, etiam si tanto spatio tem-

253쪽

poris sol cursum illum pereoraee, quantum est horae unius; at secundum, non ergo esset dies, si ab ortu solis usque in rhum auerum tam Mevia mora esset, quam ea horue unius, aed vicie et quater circumiret sol, ut expΙerat diem si utrumque, nec illa ad-peIIaretur dies, si horae spatio asItotum auum gyrum circumiret, ne ille, si sole essante tantum temporia praeteriret, quanto peragere soItotum ambitum do mane in mane adsolet. On itaque nune

quaeram, quid ait illud, quod vocatur dies, sed quid

ait tempus, quo metiente sona circuitum, diceremus eum dimidio spatio temporis peractum minus quamaoIet, at tanto apatio temporis peractu esset, quanto Peraguntur horae duodecim. Et utrumque tempus

Comparantea diceremus illud simptima, hoc duplum, etiam si aliquando illo aimplo, aliquando isto duplo

sol ab oriente usque ad orientem circumiret. emo ergo mihi dicat coelestium corporum motus esse tompora, quia et cui dam voto eum ol stetisset, ut victoriosum proelium perageret, soLatabat, sed tem. Pus ibat. Per auum quippe spatium temporis, quod ei sufficeret, Ila pugna gesta atque finita est flos.

10, 124s. Video i tu tempus quamdam esse distentionem. Sed vadeo, an videre mihi videor Tu monstrabia, lux, Veritas. c. XXIV. Iubes, ut adprobem, si quis dicat tempus esse motum corporis Noa iubea. am corpus nussunt nisi in tempore moveri audio tu dicis.

Ipsum autem corpori motum tempus esse non audio non tu dicta. Cum enim movetur eo ua, tempore metior, quam diu moventur, ex quo moveri incipit, donec desinat. Et at non vidi, ex quo eoepit, et Perseverat moveri, ut non videam, cum desinit, hon valeo metiri, nisi forte ex quo videre incipio, donec desinam. Quod si diu video, tantummodo Iongum tempus esse renuntio, non autem quantum sit; quia et quantum cum dicimus, colistione dicimus,

254쪽

velut inditum hoc, Quantum 1 hid, aut duplam ho ad illud, et si quid aliud iseo modo. Si autem notare

Potuerimus locorura spatia, unde et quo veniat comyus, quod movetur, Vel puris eius, si tamquam. in torno movetur, possumus Meere, quuntum ais temporis, ex quo ab luo Ioeo usque ad illum locum motus corporis et partis eius nectos est C in itaque aliud sit motu eorporis, nud quo me--, quamdiu ait, quis non sentiat, quid horum potius tempus dicendum sit Nam etsi varie corpus anquando, vetur, auquundo stat, ns sotiun moem eius, sed etiam statum tempore metimur; et cicimus tantum stetit, quantum motum est, aut duplo vel trip o stetit

ad id quod motum est; et si q- a d nostra limem

aio sive comprehenderit, sive existimaverit, ut diei solet plua minus. Non est ergo te M orporis

motus.

C. XV: Et confiteor tibi, Domine, ignorare me adhuc, qui sit tempus e rui sus confiteor tibi, Domine seire me in tempore ista dicere, et ei ne Iam loqui de tempore, atque ipsum diu non eas diu nisi mora temporis quo modo igitur me eis, quando quid sit tempus negelo forte nescio, quemadmodum dieam, quod scio Hel mihi, qui

nescio saltem, quid nesciaris Ecce Deus meus, eo-ram te, quia1 non mentior, Meut loquor, ita est eormeum. Tu illumin is lueemam meam, Domine Deus meus inuminabis tenebras meas:

C. XVI Nonne tibi eoufitetur anima mea eoB- fessione Mintea, metiri me tempora Ieane, Deus meus, metior, et quid metiar nescio metior motum eorporis tempore item ipsum tempus non metior An vero orporis motum metirer, quam diu au et quam diu hine illae perveniat, nisi tempus, in quo movetur, metirer Ipsum ergo tempus unde metior An tempore breviore inetimur Iongius, te spatio cubiti spatium transtri Sic enim videmur spatio M

255쪽

via syllabae metiri spatium longae synabae, atque id

duplum dicere. Ita metimu spatia Mminum spR-tiis versuum, et spatia versuum spatiis pedum, et spatia pedum spatii syllabarum, et patia longarum spatiis brevium, non in paginis nam eo modo loca

metimus , non tempora , sed cum Voces pronuntiando transeunt, et dicImus Iongum carmen eat, nam tot

Versibus contexitur Iongi versus, nam tot pedibus constant longi pedes, nam tot amabis tenduntur; longa syllaba, nam dupla est ad brevem. Sed neque ita comprehenditur certa mensura temporis, quando quidem fieri potest, ut ampliori spatio temporis Peraone versus brevior, si produetius Pronuntietur, quam longior, si coneptius. Ita carmen, ita, pes, ita Hlaba. Inde mihi visum est, nihiI esse aliud tempus quam distentionem; sed cuius rer, nescio; et mirum, si non ipsius iam Quid enim metior, obsis.

ero, Deus meus, et dio aut indestiaeet longius est hoc tempus quam Uiud aut inam definite duplum est hoc ad illud 4Tempus metior; scio. Red non m

tior futurum, quia nondum est; non mBtior Praesens, quia nuIIo vatio tenditur; non metior praeteritum, quia iam non eat. Quid ergo metior in praetereuntia temhora non praeterita Sic enim dixeram. C. XXVII. I iste, anime meus, et adtende fortiter Deus, adiutor noater, ipse feci nos, et non ipsi nos Adtende, ubiamescit veritas Mee puta, Ox comporis incipit sonare, et sonat, et adhuc sonat, et ecce desinit,iamque silentium est, et vox illa praeteritu est, et non est iam vox. Futura erat antequam sonaTei, et non poterat metiri, quia nondum erat, inuncaton Potest, quia iam non est. Tunc go Poterat, cum sonabat, quia tunc erae quae metiri posset. Sed et

tune non stabat; ibat enim, et prasteribat. An ideo magis poterat Praeteriens enim tendebatur in aliquod spatium temporis, quo metiri posset, quonium Praesens nullum habet spatium. Si ergo tunc pote-

256쪽

rat, oee puta, auera coepi nonam, et cmue novat, continuato tenore in ulla distinctione metiam eam dum sonat. Cum enim annam eas-aerit, iam

Praeterita erit, et non erit quae poma meis i. etiamur plane et dicamus, quanta ni Sed aedhue onat, nec metiri potest, iam ab initio aut, quo a nare eoepit, usque ad finem, quo desinit. Ipsum quippe interxalium metimur ab aliquo initio uaque ad aliquem finem. Quapropter vox, quae nondum finita est, metiri non 'teat, ut dientur quam langa vel his. vis ait nec dici aut aequalia alieul, aut ad inquam simpla, vel dupla, vel quid aliud. Cum autem unita fuerit, iam ho erit. Quo pacto igitur metiri poterit

Et metimur tamen tempora nec ea uuae nondum aunt, nec ea quae iamnon sunt,nec ea quae nun mora extenduntur, nec ea quae terminos non habent. Nee futura ergo, nee praetoriis, nec praeaentia, nee PTM-tereuntiatemporamolimur; ElmetimureamentemP m. Deus creatrie nnnium, versus inta octo antinam Meribus et longia alaemat vitabis. Quam extaque breves: Prima, tertia, quinta neptima, iampis. - ad

vam. Hae singulae ad illa iangulis duplum Misent

temporis. Pronuntio, renuntis, et iis eat, quantum aentitur aena maestanis. Quantum asum manife-atus eat,brevi a tuis longam metior, eamque hahere his tantum sentio. Sed cum altera Pori astellum a nat si prior brevia, langa poaeerior, quo modo inuehabrevem, et quo modo eam lomen melisua neptio ο, ut inveniaem, quod his tantum habeat, quando quidem Ionga sonare non incipit, nisi brevia sonara Mallem rit rapaam otioque longam non praesentem metior, quando nisi finitam noae metior. Eius autem astitio

praeteritio est. Quid ergo est quod metiar hi est qua metior brevia Ubi ea longa quam metioe --

hue sonuerunt, avolaverunt, praeteriem , iam non sunt; et ego metior, fidenterque respondeo, qua

257쪽

eti in exercitato sena fiditur, illam simplam esse, illam duplam in spatis, uilicet temporis. eque hoc vagum, nisi quia praeteriemuit, et sitae sunt ΝΟ ergo iγω, quo iam non sunt, sed aliquid in memoria mea metior, o infixum manet. In te, nime meus, tempora metiον. oli mini Obstrepere quod a 3 Non tibi obstrepere turbis adtactionum tuarum In te, inquaris tempora metior avi Mionem, quam ea proatexeuntes in ea

Quint, et cum tuae praeterierint, manet, ipsam metior P esentum, non eas, quas Praetorierunt, Maeret: Ipsam metior, eum inmpora metior. Ergo aut ipsa nune te poris, aut non tempora metior. Quid cum

metimur alientia et dicimus, illud alientium tantum tenuisse taemporis, quantum illa vox tenuit monne Gogitationem tendimus ad monsuram vocis, quasi Gonaret, ut aliquid de intem allis silentiorum in sp

aio te utaria renuntiaTe posmmualmam et voce atque ore nessante ruamus ogitando carmina eversus, et quemque sermonem, motionumque dimensione quaa et et dae spatiis temporum qiaantum illud ad iuua ait, renutinamus non inter ae si ea sonando diceremus. M vorierit aliquia edere Iongis culam vocem, L constatuerit praemeditando quam Ionga sutura sit, egit utique inis Vtium temporis in silentio, memoriaeque commendatis coeei adere tu Iam vocem, quae sonat, donec ad propositum termi num perda-- -ο ε uit Maonabit. Nam quoa eius iam peractum eat utiqua nonine quod autem restat, sonabit atqueat peragitur, dum Praesens intentio futurum in praeteritum traues diminutione futuri erescente praeterito, donee eonauratione e turi si totum praeteritum. C. XVIII. λε quo modo mimiitur ut con υ- mitur futurum, quod nondum t nutriri modo re scitPraeternunt, quod iam non eae,niat quia in animo, qui illud agit, tria sunt Nam si exspectat, et adten-

258쪽

dit, et meminit, ut id quod exspeetat, per id quod adtendit, transeat in id quod meminerit riuia igitur

negat futura nondum esse Sed tamen iam est in animo exspectati futurorum. Et quia negat praediterita iam non asset Sed tamen adnue est in animo memoria praeteritorum. Et quis negat meaens tempus earere spatio, quia in puncto praeterit Sed tamen perdurat adtentio, per quam pergat esse, quod aderit. Non igitur Iongum tempus staturum, quod non est; sed longum futurum longa exupeet tio futuri est. meque longum praeteritum tempus, . quod non est; aeddoneum praeteritum longa inem via praeteriti est. Ieturus sum anticum, quod novi. Ante quam incipiam, in totum exapeetatio mea tenditur eum autem eoepero, quantum ex illa in praeteritum decerpsero, tenditur inmemoria mea; atque distenditur vita huius actionis meae in memoriam, propter quod dixi, et in exspectationem, Propter quo dicturus sum; Praesens tamen adeat adtentio mea, Per quam traiiciatur, quod erat futurum, ut fiat praeteritum. Quod quanto maris agatur et itur, tanto breviata exspoetatione pro ongatur memoria, donee tota exapeetatio eonsumatur, eum totamaactis ita transierit in memoriam. Et quod in toto erenties, hoe in singulis particuli eius sit, atque in singulis syllabis eius; hoc in actione Iongiore, uiua orte particula est iliud anticum; hoe in eoia vita hominis, cuius partes sunt omnes actiones hominia; hoe in toto saeeulo filiorum hominum, uiua paria sunt omnes vitae hominum. c. XXIX. Sed quoniam melior est miserieordia tua super vitas, με distentio est vita mea, et me suscepit dextera tua in Domino meo, mediatore filio hominis inter te inum et n. multos,-l multi permulta, ut per eum adprehendam, in quo et adpohensus sum, et a veteribus diebus conigar, sequens tinum, Praeterita oblitus non in ea, quae futura et transi-

259쪽

tura sunt, sed in ea, quae ante sunt, non distentus, sed extentus, non secundum distentionem, sed secundum intentionem sequor ad palmam supernae vocationis, ubi audiam vocem Iaudis tuae, et contempler delectationem tuam, nec venientem, nec Praetereuntem. Νunc vero anni mei in gemitibus. Et tu, solatium meum, Domine,Pater meus, aetemus es. At ego in tempora dissilus, quorum ordinem nescio; et tumuituosis varietatibus dilaniantur cogitationes meae, intima viscera animae meae, donec in te connuam purgatus et liquidus igne amoris tui. C. XXX. Et stabo atque solidabor in te, in sorma mea, veritate tua; nec patiar quaestiones hominum, qui poenali morbo plus sitiunt quam capiunt, et dicunt: Quid faciebat Deus ante quam faceret coelum et terram Aut quid ei venit in mentem, ut aliquid faceret, eum antea numquam aliquid fecerit Da illis, Domine, bene cogitare quid dicant, et invenire, quia non dicitur numquam, ubi non est tempus. Quod ergo dicitur numquam fecisse, quid aliud dici. tur, nisi nusso tempore Misse Videant itaque nullum tempus esse posse sine creatura, et desinantistam vanitatem Ιoqui. Extendantur etiam in ea quae ante sunt, et inteIΙigant te ante Omnia temporaneternum creatorem omnium emporum, neque ulla tempora tibi eme coaet'ma, ne ullam creaturam, etiam si est alioua supra tempora.

C. XXXI. Domine Deus meus, quis isse sinus est aut secreti qui, et quam longe inde me proiecerunt consequentia delictorum meorum Sana oeulos meos, et congaudeam tu i tuae. Certe si est tam grandi scientia et praesciφntia pollens animus, cui cuncta praeterita et sutis ita nota sint, sicut mihi unum canticum notissimum, nimium mirabilis est animus iste, atque ad horrorem stupendus quippe

quem ita non lateat quidquid per tum et quidquid

reliquum saeculorum est, quemadmodum me nona

260쪽

tet cantantem illud canticum, quid et quantum eius abierit ab exordio, quid et quantum restet ad finem.

Sed absit, ut tu condito universitatis, conditor animarum et eorporum, absit ut ita nuveris omnia fuli1-ra et praeteriis Longe tu, Ionge mirabilius, Io geque secretius. eque enim sicut nota edintantis. notumve canticum audientia exspectatione voeunt futurarum et memoria Praeteritarum variatur did&etus, sensusque distenditur, ita tibi ali d aecidit in

commutabiliter aeterno ho' est, vere aetaerno redi

eprimentium. Sicut ergo nosti in principio eoelum et terram siue varietate notitiae tuae, lea fecisti in primcipio coelum et terram sine intentione aestionis tuae. ut intelligit, confiteatur tibi; et qui non intelligit, eonfiteatur tibi. O quam excelsus ad Et humiles corde sunt domus tua Tu enim erigi elisos;

et non cadunt, quorum eisitudo tu es.

C. I. ulta satagit eo meum Domino, in hae inopiavitae meae pulsatum verbis sanetae scripturae tuae; et ideo plerumque in aermone copiosa eae ematas humanae intelligentiae, quia plus loquitur Inquisitio quam inventis, et longior est petitio quam impetratio, et operosior est manus Pulaana quam su- ens. Tenemus promissum quis eorrempe illud Si Deus pro nobis, quis eontra nos Petite etaee- , quaerite et invenietis, pretiae eeaeperietur vobis omnMenim qui petit aeripit, e quaerena inmerit, et pretiann aperietur. Μatth. I. .s. Promissa tua stini et quis aut timeat, cum promittit veritas C. II. Confitetur altitudini tuae humilitas linguae meae, quoniam tu fecisti eoeIum et temunt hoc coeIum, quod video, terramque, quam releo, unde