장음표시 사용
73쪽
Rhap dia Septima. NOMEN CLATURAE maioris
Lasinae. Colubra. Colubrina, Serpentaria. Viperina,
Dracunculus maior Draconitu magnum. Collum draconis. Germanicae, Nomenclaturae minoriS.
Latinae, Dracunnius minor, Dracontia.
N εἰ Sententia Dros CORIDI S de
Dracontio maiore. A s C t T v R Dracunculus maior umbrosis locis circa sepes. Caulem habet erectum, bicubitale, baculi crassitudine, uersicolorem p. innato leuore,ut angui similis uideatur. Abundant 8c euincut in eo puro pureae maculae. Folia fert Rumicis subinvicem implicita: sementem in summo caule racemosium cinereo a principio colore: cum maturuit de inde, capillamentorum croci colore, puniceum . Radix maiori Dras cunculo est grandis rotunda, candida, tenui libro Destita. Carpitur heroha, maturescente iam semine, sumis ex ea exprimitur, siccaturo in umbra Effoditur per messem radix, lota P in taleolas secatur, quae funiculo traiecitae, in umbra siccantur. Eiusdem descriptio MINORIS. Habet Draeunculus alter Hederae folia, grandia.& in soliis albescenotes maculas: caulem rectum, bicubitalem uario colore.anguium modo maculosium, intercurrentibus purpuress lituris, baculi crassitudine. Sesmen in summo racemosum, herbaceo primum: cum maturuerit autem, capillamentorum croci rutilo colore, gustum in erodens . Radix illi est rotunda, bulbosa, Raphano similis, tenui libro uestita. scitur in umobrosis circa sepes insepta Eadem fere Plinius, ut in Aro citauimus. DRACONTII Pietiira ex A P V L E L O. A Graecis dicitur Dracontra, aliis Asclepias, aliis Phylonion, aliis Anchomanes, alijs Saricromacon, quibusdam Aphrysibii , aliquibus Thereon. Nonnullis Sceon. Item Dorcadiori. Prophetae Triphonem uocant,alii Crocodryllon omines. Zorocustes, Thmophonori. Aegyptii Eminion Itali herbam Oracontarum, et Colubrinam. Nascitur montib. sumis. tibi sunt laci, maxime locis sanctis. Terra Apulia stuper axis, gustu dulci, tam castanea uiridis: sapore radix ima, Put draconis hel. BAαBAR Vs in Corollario de Drancontio. Dracunculus a caule uario. draconis more dicitur:siue a cauda quae iis
74쪽
eorum T O M V s Primus. sili subruula est, Θί draconis intorti modo conuoluta. Dis nant aliquans tam in hoc genere autores. Aliis Dra riculum ab Aro separantibus, alus idem existimantibus. Glaucias Dracuncula sylvestrem Arum uo cleabat. Phaenis Aron.& Aroniam. Alη radicem Aron appellauere,cati lem Draconcion. Theophrastus Aron Putauit genus esse, sub quo spescies quasi multae concinerentur. Dioscorides quatuor uidetur fecisse gesnera. Oracunculum maiorem, Oracunculum minorem, Aron, Sc Ario
saron. Quanquam in describendo Aro, discrepat a Plinio. De Ora σ
Cunculo quo parum conuenit inter eos. Oracuriculus hordeo matu rescente foditur, luna crescente . Serpentariam sunt qui uocent. Inuestnio apud Hippocratem,& Ophim herbam, semine muliebribus medicinis utilem probari . Nee an eadem sit cum Dracontio, satis Constat, etiamsi a sei pente nomen habeat. Idem Hippocrates, cari didam radicem cum nominat, Draconiij radicem, ut Galenus Uult, intelligit. Et rursiim. Dracunculi duo sunt Dioscoridi, maior, 8c Minor, ut praediximus. Plinio treS. Vnus foliis Beiae norisne thyrso, flore pur pureo. similis Aro. Alter radice longa, ueluti signata, articulosa , ut Ghus omnino cauliculis. Tertius folio maiore qua Cornus, radice arun stdinea, totidem, ut aiunt, geniculata nodis, quot habet annos, totidem etiam soli js. Aetius Oracunculi semen, occultari terra, dc piperisimi φle deseribit. Olitores εἴ Draconem uocatum ferunt, huic toto genere
dissimile : quam mirabili quodam modo nasci praedicant, ex lini semisne incluta, raphanis, aut scyllae bulbis, in terra obruto . Pusilla hens ba, nigro & minimo semine, solio tenui, 8c oblongo, acri, Sc utran om nem prodente linguam 8c solio, 8c radice amburens, & aceti Se solis gustu, Pyrethrum sunt qui a ueteribus appellatam salse putetit hanc,
inter olera acetaria grauissimam. Genuina explicatio Ora iaculorum omnium, per
miscuerunt adeo ueteres cum Aro Dracunculum, tot nunc 'sdem , nunc diuersis no descripta Dracuncula genera ab illis fuerat, ut nihil in reatioquin satis nota, dissicilius aut ipsa fecerint, aut perse legentibus ostendatur: quod anxius nos diu habuit, &adhuc hahet, nee aliter in partes o ahit uarias, percu om ia uersa Φ qui inanioribus me ab Apollonio pri mam descriptus est, lis ex aqua fulgor, summi ferieris laquearia tere, nunquam stabilis, secteontinua uersatione in omnes discurres partes, Oscorides est: &quar in cunctis Gramis,du maioris, minoris Dracanculi capita in eo legum nullibi, quod egregiam diuersitatem laci at,uariata eorum historia aut medicina etsi alterum Rumicis,alterum Hedem folia habere hie dixerit.'ultiplinenim huic scriptori similitu es coloris,figura quantitatis, uirium, alio rum huiuscemodi St ob eam Caussam saepenumero,ut quod totum diuersum est in pariabus simile dictum totam similitudinem referre male credatur: &quod iandi simile est,in partibus differre dierum totum dissimile falso haheatur. Quod in utro scriptoris huius Dineunculo neri facilepotuit: in quorum altero folia Rumici inquantainte&si ra,in altero Hed rae in colore comparari potuerunt. Nihil enim nobis,excussis diligenter utroq; capite, inuentum est adeo dimimile, da uersumue ut alteram oportuerit, praescrtim tam longam rei &med cinae rasdem uerbis hi riam conficere. Auxit suspicionem nostram,quod nec Galenus,nec
post Galenum Paulus Aegineta, diligentissutius in Graeeis medicinae autor, S qui se toris
nera C lubriri a secL ndum Dioscoridem Serpentaria
75쪽
C huius dicta tibi bona fide retali alterum hunc,' minorem Dra iaculum nouem Cnec post Graecos latini scriptores Apuleius, Ioannes Serapion,&quod multi apud nos est, uetustissimi Latini codices, in quibus unius tantum Dracia culi caput, alterius uestigium nullum ostenditur. Ex eo factum est, ut crediderim,&adhuc credam, unum tantum a Dioscoride Dracuncti tum hoc loco describi. Ne enimuerisimile, si alter ille in natura Dracuriculus esset, εἴ ab hoc scriptore descriptus fuisset, relinquendum as 1llis penitus fuisset. Et nihilominus in cunetis, Ecantiquissimis Graecorum codicibus, Ut metho caput adhuc legitur. At non est eadem utri iis nistoria & mecticina Concedimus id quidem: moriemus tamen, vocum magis, 6 Teriam diuersitatem esser nec ad constituendum rei genus satis id esse. At minori Draclanculo aliquid tribuitur, quod in maiori non legitur, quale est, incorruptum seruari foliis eius inuolutum caseum. Ne id etiam viuersitatis necess1tarem facita ruit enim in noua alterius eius capitis te scriptione illud addi. Siquidem non Dracia iaculo Q initis, sed Aro eam uim tribuit: possuntiueandem habere rationem, quaecunq: alia minori addita maris 4 Mixinueniuntur. uod nos obseruauimus: nec leui diligentia collarum cum antiquis icriptoribus in hoc ipse est. Praecipuae utrius uires &natura sunt: deprehensaeqet eaedem, facile persuaserunt, duobus capitibus unum Dracunculum describi: nec duplex genus, sed duplicem rius historiam esse Vtero enim describitair, radice rotunda, tenui cortice, caule recto, bicubi tali, crassitudine baculi, maculoso, angui simili, intercurrentibus purpureis litiaris , semine in summo acinoso , colore primum uiridi in pallido: quam ob caussam in altero cinereo in altero herbaceo legitur anoae cum maturuis, rutilo croci colore. Vter circa se es, demum S in umbrosis nascitur. Quod contra intimus historia discrepet, folia sunt, quae in altero Rumicis, in altero Hederoedi cuntur: magna diuersitate, nisi qua ratione didicimus, id euenerit. Poterunt uolentes, quod in historia factum a nobis est, in medicina etiam facerer collatis sim uitam multis utriusis re Draeunculus mediis, ex his etiam non duos, sed unum im Dioscoridi fuisse Dracunculum quondam exi unus M. Rimare. In quam partem inclinat animus nobis , etsi utruri in caput a nobis uersum fuerit. In tanta enim ueterum scriptorum S codicum uarierate, quaesita diligentius re ipsis, unum titi Dracunculum in orbe hoc nostro nasci deprehendimus: duobus locis inuentam eius plantam, toto animo contemplari licuit, maiori in hoc scriptore penitus &ubi similem hi mrelinquendum non fuerat, ante concaeptum seminis , sagaci naturae artificio, dignum in sum D mo cacumine inter folia inuolucrum,&ueluti cucullum eκ1e proferentem, cuius maxima longitudo cubitalis erat. Surgebat a principio paulatim cucullus ille, augebarum: in dies forigherbaceo colore. Dehiscens desnde seipsum pandebat, colore intus purpureo : languens in terram vergebat, relicto purpureo cucullo alio, caprini cornu figura , longitudine & mucro ne, qui nunquam dehisceret,sed augente se semine, quod ab eo in inferiore parte claudebatur, particu Iatim actincrementum seminis arescens peribat, nec poterat immaturum nisi di sirupto hoc eucullo semen uideri: tam diligens in concipiendis S seruandis rerum seminibus natura est Caetera huius scriptoris picturae gregie responctebant, praesertim solia, quae totam acu tae Rumicis figuram referebant,& quod hic ait, sibi inuicem implicabantur sex, septem uetino Pediculo pendentia. Nec aliter Sin hominis manu a brachiali quina diuisione digiti diuidun tu cum tamen una manus s1t,sicin Dracunculo idem folium in tot qDOt diximus diuisiones, quasi partes diuidebatur, sic inter se dispositas, ut altera alteram sicandere S superstare ridere tur: pendebant folia illa omnia ex uno, eo crassissimo, ut in folias, S longissimo pedicu lo. Minimi enim humani digiti crassitudo, longitudo autem paulo minus Q pedalis erat. Co mota haec tot foliorum in summo nudi glabri caulis positura, imagine frondis eius osten debat qualem pueri Calendis Maiis in gente nostra, ad indicandli noui anni laeticiam, circum ferre solici sunt. Huius Dracunculi oculati restes nos sumus, minoris Mero modo alius a ma in re sit nec nos aths sumus, nec nobis atri testes fuerunt: relinquimus minoris huius qua rendam Sinueniendam diligentiorihus plantam. In quo Non pigebit iterum monere omnem, non adeo ueterum historiis deferre latres ipsas uidissed obseruas urelius fore sibi non existi ment Quis enim alium, diuersum ab Aro Dracum lum existimabit, Octauo deplantis uolumine, deradicibus quor edendo sint Theophrastum his uerbis agentem audiens, k δ'
octest, Dra cuticuli autem radix uocant enim &Dracunculum quendam, quo niam uario caule sit medicaminibus apta in cibos non uenit. Videtur his uerbis I heophrastus omnium,ut lac loquamur Dracunculorum genus facere Arori Quis etiam ex Pinio Ce tam Draeuneulorum his tariam collegerit quam ipse non facis notam sibi esse palam resitatur,&Aron dicit magnae litis cum Dracuntio esse. Nos, tit paulo ante diximus, urium rati risi Dra cunculum nouimus, S qualem, exceptis foliis, Dioscorides in utroin capite describit Noui mus dc Aron, quemadmodum m aedicemus, facilem cognitu omnibus, tam fietque a Umhro
76쪽
fi, IoeIs ea pIanta Solus nascitur.Plures a DioscorideDracunculi enumerantur appellacio- Anes,ab Aro ob similitudinem re cognationem Jeflexae: aliquot adraconum,serpentum ciere factae etiam sunt.Nam quam hic Romanorum esse ait Luremon, in aliquibus Graecis ficientur, ut Colubram fuisse ueram Iectionem,conheere facile sit. Cyperis uero, a similitudine radicis odorati, quadrare Iunci, quae Cyperis appellatur,di s Draciariculus fui cui bulbo , Laradice simiIis est.
Aro, &Dracontris Sententia. LusL,id est, Draganta a 3c est Dracontion. Duae sunt species eius. Vna earum dicitur m Graeco Aron: &securis da Dragantaea. Sed Aron habet lia similia Ilis Araganteae, nisi quia Aron. iunt minora eis, sine macula: 8c habet crus longitudinem quasi unius palmi. Color eius purpureus. Et in ea est similitudo pistilli, cuius colCyrest citrinus, uel croceus. Et habet radicem albam. similem Aragantear: Mcoquitur, SI comeditur & minus calida est, radix Aragantea'. Secunda Aragantaea.habet lias milia klijs Cusius, imagna. Et hast Dragantae: het maculas albas, minutas. Et crus eius est aequale longitudine duorum brachiorum . simile como serpentis. quoniam color eius est purpureus, maculatus diuersis coloribus. Et est scut uirga in sua crassitudine. Eth bet in siimmitate linguae simile racemo uuae, cuius color in primis, quans do apparuerit est smilis colori papaueris:&quando maturatur, est simhiis colori citri. Et pungit linguam. Et radix eius est rotunda, sim lis radiis cibulbi similis radici herbae quae dicitur Lust:&mper ipsam est cortex B tenuis. Nascitur in locis umbrosis, humidis, S in campis. Et oportet col Loeus, ligere radices eius tempore mestis, ablui, incidi,& in umbra siccari. ς decti . SIMONIS IANU ENSIS opinio de C OLUBRINA. Viperina, ipsa est Aragoniam seu Serpentaria. idem secundum quopeam . Verum in libro antiquo aliam uidi depicitam, Plantagini similem. meo ribus tame klijs, ρος nascitur iuxta flumina, a ut segetes, λlηs mollibus, gustu aspero DE sCRIPTIO Serpentariae per L O A N. M E s V E Iib.de simplici. laxatiuis. LuT. id est. Serpentaria, est planta, quae dicitur. Collum draco onis. Et ex ea. alia est plana habens sella, alia crisipa: 8c radix mante ad nigredinem attinens exterius, interius uero alba est, Crispae uero exte rius cinericea . interius uero alba, & ad citrinitatem declinat: &sii per utriusque radicem elevantur stiyrsi, habentes maculas ad modum sero pentiS. ELECTIO eius, & probatio
Melior pars totius plantae est radix . Et melior radix est crassa, com pleta. 8corta in Iocis liberis. Et melius tempus collestionis eius est Veri
77쪽
- s IH P I, 1 Crum Pharmaclxv DICIUM NOSTRU m. Multam gratiam Veteribus debemus, qui Herbarum uires &n mirna primi nobis prodiderunt: multam etiam ignominiam de perpetuam contumeliam iis,qui posterioribus seculis mire reportentose omnia de prauarunt&confiiderunt. In primis Pande Rario scriptori,& Simoni Ianuen. qui prete . omnia miscuerunt,in hoc im sudasse uidentur quomodo ingentia uolumina comportarent, non Φutilem operam posteris locarent uel rerum potius cognitionem indagarent. Quod si eorum opera tacitum est, praestitisset, nunqua adhibuisse manum. Quando non est cuiusuis rerum uocabula scribere, sed hominis prorsus in linguis & litoris omnibus exercitatissimi. Si Sc illorum libri corrupti sunt, quod mihi uerisimile non est, cum snt recentissmi, perpetuis tenebris digni inent tam perfidissimi corruptores. Inde etiam hoc malum maximum, Utam paucas Herbas nouimus. Inde tot myriades barbarom,ob letoria & inceptissimom nomina, dum Nomma illi uetera corruperunt, uel neglexeorunt:&quaelibet hodie Anus nota imponit,quilibet in indoetiis septa sarius, Κ qui artis magistri haberi debebant, nihil magis postreinu ha
hent Φ in Herbis, & cognitione rerum philosophari. Sic nuper rumpi poteramus in Serpentaria herba depingenda 8c delinianda, cuius tam multas species nobis exhibebant herbarii Sc uetulae, ut non Plura capita habuerit illud quondam Herculis lemaeum monstrum. Quare ueniam D etiam mereri nos puto, sicubi non acuetiam pinxerimus omnia. Duas modo species subiunximus, quae passim in hortis & cultis locis has hentur conspeetiores. Praeterea & eam adpinximus quae uulgo,
ut ininrich 6einrich uocatur, uel Schri exbel. Ita enim uetulae nos per aserunt. De descriptione,&Φ omnia respondeant,alii uiderint.
Crispa calidior est ut inquit Dioscorides Φ Ruiua. Et dixit, RumpIana, calida est in primo gradu Crispa in secundo. Et dixit Galenus. Plana calida est in principio Gundi, Crispa in sine eius: 8c est quas ueritis. Et est in utra caliditas &acuitas: quae si ponatur in superficie, cu si1bstanstia terrea uincit. Et utra est abstersiua,mcisiua, penetrativa, apertiva,&humorum subtiliativa. Crispa autem ad haec omnia krtior.
Nocet utra P acuitate sua hepati, re uentriculo attrahens ad ea membra, quicquid usquam est pernicio rum humorum in toto corpusculo.
Odor Praeterea, veneros concsptus abortu uiciat. RECTIFICATIO EN ME SVE.
Verum hoc quicquid est malicis, endatur cum Rob aut melle pasesularum, aut speciebus aletangitiis. Proinde commiscendo ei aliquid ex simplicibus stomaehieis. mpticis:cuiusmodi sui Cilonia et Mastiche:ministiatur re trochisci Diarhodon post eius exhibitionem. Praeparatur etiam sic. Munda radicem Crispin,&Iaua in uino. dein
78쪽
corum, T O Μ U s primus .ae eoque in aquarus si id non lubet,S magis expedit uigorem enim si
quendo remittit, tere puluerem eius lib. duas, Scrob, lib. oi uel mellis &rob, ana lib. iij. piperis, cinamomi, Tintaiberis, macis, gariophilorum ana drach.q. v I R E s &Iuuamenta ex DIOS CORI DE Cum diluta potione crudam coctamve, cu melle delingi, Prodest contra orthopi eas rupta, conuulsit, tussim,S destillationes. Pota cum uino, Venerem stimulata Vlcera quae cacoethe vocantur, at phagedsnica expurgat, P ser tim cum uite alba. Ex ea 8c melle collyria ad fistulas, & partus euocandos coponuntur. Ad uitiligines cum melle evicaciter illinitur. Polypos, &carcinomata absumit. Succus ad oculorum medicam et item contra nubeculas, caliginem, albugines* e eetum praebet Herbae radicis odor, teneros conceptus abortu uiciat
Item si triginta grana eius in Pasta bibantur Sunt qui eius succum cum oleo, aurium doloribus infudere Quinetiam soli utpote quae adstringant, uulneribus recentibus im oposuere & cocta in uino permionibus. Qui folia manibus africueri aut radicem aperuerit,posse a vipera seriri, inficiantuΓ. IVVAMENTA minoris ex eodem DIOSCO RIDE. DSeminis succus cum oleo instillatus aurium dolorem mitigat. Naribus ex lana impositus Polypum absumit. Carcinomata illitu sistit. Triginta eius grana si pasti bibantur, abortus inserunt Odorem aiunt posteaΦ flaccidi flores emarcuerint, conceptus adhuc
Radix ex olfacit. Orthopnoicis, uulsis,ruptis tussi destillationibus medicatur. Humores Pectoris exscreatu faciles re ait, siue meta, tosta cum melle, aut per sese edatur, siue ina eius ex melle delingatur Urinam pellit
Venerem excitat, cum uino Pota.
Phagectgnas ulcerum, Sc quae Cacoetheuocantur, trita cum messe Schrionia alba expurgat SC ad cicatricem perducit Collyria ex ipsa ad fistulas,& e aciendos partus fieri solent. Qui radice sua manus perfricuerint,a viperis feriri negantur.
Illita ex aceto uitiligines emaculato Folia recentibus uulneribus concerptorum lintheolorum uice conue
Decoctam in uino pernionibus imposuisse prodest.
79쪽
s IMPLICIUM Pharma C Caseus soliis inuolutus a putredine defenditur . Succus radicis ad nubeculas, albugines Sc oculoru caligines couenit. Radix cruda coctaue ad sanorum usus pro olere recipitur. Eadem ad uerbum fere Plinius lib. 2A. cap. s. EX APULEIO. Herbae Draconteae radix, cum axungiata malagmate ossa saeta e corpore extrahit, &lapides quo ,si insint. EX PLATEARIO CAP.3F. Ad dealbandam faciem S mudandam, puluerem eius tere cum aqua miscea:inde rursum eXiccata in sole aqua,&siccato Pulvere,adde rufa
drach. i. cum aqua rosarum,&lme.
Contra Cancrum, accipe partes tres pulueris Colubrinar et tertiae cal φris uiuar at m aceto distempera. Deinde tereto in testes in igue,uel in fumo. Ad postremum inspergito corroditem,mundi secat,&fanat. Ad apostemata maturanda&rumpenda , decoquantur solia esian in oleo,&superponantur. BN H E S V E. Solutione phlegma educit Confortat renes, mundificat. D Est ex rebus mundificantibus pedius 8c pulmonem . Dixit Democritus. Iuvamentum utrius speciei est magnum omni,hus doloribus haemorroidarum, Sc uentositatibus earum secundum oemnem modum administrationis earum: SI nos experti stimus. Et est magni iuvameti stuper crudum humorem, qui est in stomacho,&r ibus. Dixit Galenus, quod re luit duritae splenis, Sc stom membrorum . DE sCRIPTORES COLUBRINAE. Dioseorides lib. 2. Theophrastus,lib.s. p. 22 Plinius, lib. 231. capite decimosexto . Apulcius,capite decimoquarto. Barbarus in Corolla s. m. Vergilius. IO. Serapion, cap. quadragesimotertio. Galenus. G. simpli cap. Se entaria. Simon Ianuensis. Aut Pandec t. dictione LusF. mesiue tib de simplicibus laxatiuis. Platearius, capite tricesimotertio . Valla, dictione Dracontiori . Macer,dictione Colubrina.
80쪽
Latine, Perpensa, Asarum, Rustica nardus. Nardus agrestis.Volgago, Sanguis Martis .
Germanicae, PLACI A AVTORVM de Asaro.
ORONARIA& octorata herba Asarum est. Haederat sella ι is, habet,adradicem purpur os, odorat S uasculos Apollinari herbae similes:in quibus semen acinorum nucleis simile in quo ram subasperiss angulorum figura cuspides sent. Radicibus nititur numerosis, genicissatis.1 oris cadidi, &linguam erodentis, tenuibus, iiquis, gramini simili α