장음표시 사용
111쪽
aut nihil reserant, aut, si reserant aliquid jam non remanserint in latu plo ad rite percipiendum con cedo ita ut sensus il dispositi reserant sensibilo extrinseeum quod nullo modo Xistat, No antec. Si sensus nihil reserant, non pS decipiunt, ut patet, Sed nos ipsos decipimus. Si non sint in latu plo, adhuc nos ipsos decipimus; qui enim, ait AuguSlinus , Oe-caSione SenSuum in errorem incidit, non ideo allitur quia malum habet nuntium, Sed quia ipse malus Stjudex. In tertia hypothesi impossibilis est decepti ex parte Sensuum, alioquin idem esset Simul et non esset: facultas esset completa et haberet objectum proportionaliam rite propositum, et lamen illud non apprehenderet, ideo esset simul lacullas et non saeuitas . Resp. 2' ego conseq. Eliamsi absolute Deus possit
has impressiones Xerere allamen eri constat, illas de saei non exorere alias enim ad Sensationem non requirerentur legeS, quae nunc ne QSSariae Sunt, nec
sensationes ab inVicem ita penderent, ut quaedam, nisi liellis aliis, non suboriantur. Praeterea haud dubie alemus Sensationes quaSdam prohibere, puta oculos Vel aure claudendo. Porro re ita non conlingeret, Si Deus ipso immediate et absque ullo corporum influXu, ea in organo produceret. Quia ero agitur de iis quae sunt, non autem de ii quae eSSe potuiSSent, dissidullas extra quaeSlionem agatur. Inst. 1 Deus potest per se immediale, aut per angelum, absque ullo corpore, in organa impreSSiones eXercere, quia potest per Se id quod potest per causas Seeundas; si Tobias ualum habebat se alloqui ju-
Et ideo circa propria sensibilia sensus non habet salsame0gniti0nem, nisi per accidens, et in paucioribus ex o scilicet quod propter indispositi0nem organi non recipit convenienter larmam SenSilem p. q. XVu a 2 en Vide etiam ad 20
112쪽
Venem, et tamen alloquebatur archangelum hunc
JUVenem manducare, et lamen non manducabat. Ergo, etc. Resse Dist. ant. Ita ut sunsus non remaneant insigniti reeonsilis conditionibus, concedo Secus, Subdist. ita ut percipiant aliquod sensibile, concedo ita ut nihil percipiant, neqo. uod objicituri apparitionibus angelorum, nihil Obstat; nam ex interpretibus, angeli
lunc formam sensibilem induebant ut Sub SenSu caderent. On autem erat munus sensuum judicare de natura hujus corporis ac do illius internis operationibus Angoli enim in assumptis corporibus proprie non comedunt, nec bibunt Hidet enim cibum dentibus molant, per guttur trajiciant, non tamen coquunt, nee in suam convertunt substantiam . Si autem Deus in eorporibus et per se ita immularet sensum, ut perinde se haberet aera corpora perciperet, prorsus de hoc, utpote Summe eraX, hominem admoneret; etenim illius omnipotentia nee debet, nec potest ita sumi, ut eum Veraeitale pugnet alioqui genuinus Dei conceptus pessumdaretur. Dissicullas innititur salso supposito, nempe quod DeUS OSSit, quin ullatenus praemoneat, nos in errorem ineluctabiliter indueero. Sed ita sentire est negare illius Veraeitatem, ne Subinde ejus existentiam quippe Deus deceptor contradictionem involvit. Neque ut certitudo Sub eeli V inna Seatur, necesse est ad radicem sontemque primarium omnis entis et Veritalis ope refleXionis impensae descendere. Aliunde haec dissicultas iterum rediret pro ratione, intelleelu et conseientia, in quibus Sine ullo objecto Deus potest rerum repraesentationeSΡroducere igitur oporteret quoque harumce saeuitatum Veracitatem e Veracitate Dei demonstrare. Sed Menochius in obirem.
113쪽
LOGICA. 89 veracilas divina, in ordine psychologic seu cognitionis Subsequitur Veraeitalem saeuitatum, alias non minus nutaret Vis argumentationis quam vis saeuitalis ratiocinantis. uapropter istius proceSSUS eo Secta
Sus reserunt eSSe panem et Vinum. Atqui ibi nec panis, neque ilium Xistit. Ergo decipiunt sensus. Unde
Eeelesia canit Visus, gustus, tactus in te fallitur, sed auditui soli tuto reditur, id est fidei, quia Fides eae
auditu. Resse Dist maj. Sensus reserunt accidentia panis et Vini, concedo reserunt subjectum accidentium, Scilicet panis et Vini substantiam, noeo SenSUS Objectum non eS SubSlatilia corporum, Sed aecidentia tantum; substantiam quidem reserunt per concomitantiam, quia in ordine naturali accidentia semper inhaerent SubStantiae unde alio, quoties porcipiuntur accidentia per Sensus, insert subesse substantiam, nisi aliqua via ipsi innotescat aecidentia miraculose absque Ub-
Slantia permanere. uapropter eum Ecclesia dicit Visus, ustus, tactus in te fallitur, hoc interpretari debet eo sensu quod alio non debet judicarem accidentibus quae reserunt SenSus, Verum X auditU, Seue fide, et ideo alias celesia recinit sensus deficere, non autem deeipere in hoc mysterio.
Priaestet sides supplementum Sensuum desectui .
Inst. 3 Ergo ex telis, per solam reVelationem OgnOScere pOSSumus Xistentiam SubStantiarum corpO Et in est S. Corp0ris Christi, ieet V, ita habetur Accidentia autem sine subjecto in eodem subsistunt ut si de locum habeat, dum visibile invisibiliter sumitur aliena specie eeulla-
114쪽
rearum, quum accidentia esse possius siue substantia, Sunsusque se accidentia iunium reserant. Atqui revulus i0n manis usi avi crisiunitam subflauiturum
corporearum quae no circumdant. Ergo de illarumoxistentia non Umu eerti. Rev. est maj. Nam Ord naturalis os quod aesti- doni in subjecto inhaereant, ne ideo, nisi aliunde con fui ipsa sine subjecto existere, luliSSimo SSerimus ea substantiae suae connaturali inhaerere alia non eXiS-loret Ordo naturalis, Omniaque perpetui miraculis, non autem consuetis legibus fierent. Et lamen Deus nullo modo praemonuisset nos, ae idcirco nobis inde siue illor illuderet. Noe inde inseras existentiam Orporum non OSSeeVidentem, sed probari per veraei talem Dei de illa enim corius est omnino et ipso qui nescit Deum. Ut cortitudine ruamur, non est noeesse adhaesionis alionem cogno Seere reSponSa quae protulimUS, SUB TR-liones adhaesionis Insuper, si in hoc casu oporteretro' currere ad veracilalem Dei, et pariter ad illam oporteret recurrere pro qualibet alia facultate, siquidem Omnes a Deo veniunt igitur de his dubilaudum esset usque dum Constaret Supremum uel Orem non conceSSiSSe illas ut dodipiamur. Porro id non posSet OnSlare, niSimodiantibus saeulla libus, ut ideire in dubium universale corruerem I S.
Nota Attamen sitellis si error in relatione SenSUScire a sensibilo per aestidens ita nominantur qualilalestum, et SonSUS a deleptione reddantur immunes, qui de acet dentibus judieant sibi notis nil Aristoteles dicit Visus non errat dicens esse colorem, sed quid sit id quod est insectum colore, Vel ubi id est, errat circa subjectum quod est assectum colore, constat autem Visum non habere in se errorem mi maliter, Sed causaliter seu ecasionaliter, quia non judicat per Sede subjecio c0loris. η Suar Metaph. disp. IX, Seet 4 n. 46.
115쪽
LOGICA. 91 seu assectiones quae inesse possunt substantiis diver-SiS unde alio, Si non accuratissime circumflantias Perpendat, num Subjectum pro alio facile habebit. Propter hoc bruta saetio ex apparentiis decipiuntur circa substantiam; sic apis depictum florem, et avis artificialem uvam ex Visu deStimat naturalem OSSQ.
Sed polissimum imaginali deceptioni proelivis est, licet nobilissima sit o facultatibus sensitivis insa enim quoad Xercilium non pendo ab actuali praesentia
objecti, et quum assueti Sumus corpora altingere Sensibus in quantum praesentia, lacile imaginariam repraeSenlationem cum perceptione aliorum Sensuum confundimus; sic contingit in somniis, et cum ex Vivido phantasmate reflexio et comparali menti perturbatur.
DE SENSUS INTIMI SEU CONSCIENTIAE VERACITATE.
45. Sensum inlimum seu conscientiam dicimus saeuitalem qua mens Operatione Sua et SeisSam apprehendit Mens nostra non se apprehendit per essentiam SV3m, Sicut Deus, qui seipsum aeteraque sine ulla alia prorsus poete intelligibili per suam essentiam inluetur, Sed duntaxat per actus suos. At cum illinelu non Sint Xtra mentem, Sed in ipsa immaneant,
impossibile est ut illos mens percipiat, quin e ipSOSeisSam apprehendat, Sicut impossibile est visui eo-lorem videre quin eo ipso videat coloratum. liueetum igitur Onscientiae est subjectum cogitanS, Udi
cultas intellectiva. Vide ejus descriptionem in Psy- hologia.
116쪽
viiii conscientia non apprehendi in se infusionem gratide, qui si eius causa efficiens neque hi blus et latum anima', ut statum deculi habitus apprehenduntur ratiocinio, videsidui ei lim existentiuot uuiura insertur ex actibus qui ex is profluuiii. 0-que apprehendit consciuntia haenomen quorum Meausa mi malis tantum ad hoc enim oporteret ut per Suam OSSentiam cognOseeret unde, leo animalum egelalivae, tum sensitivae Vilae principium Sit, nec de modo, neque do Xislonlia sui vitalis influxus
0uidam ita rostringunt conseientiae ob oelum, Ut Oam non protendant, nisi ad phaenomena quae hic ei nunc indivisibili emporis puncto nos amiciunt; Sed falso identilatum subjecti cogitantis perenniter teStilicatur conscientia; sed id praestare non poleS quin percipiat hoc sub oelum in variis ejus durationis instantibus, nam illius est facultatis percipere utrumque rotationis terminum, cujus est percipere ipSam relationem vid Balmus Phil fond. lib. I, cap. 23). Error
horumce proVenit ex eo quod memoriam veluti pecialem saeuitalem a caeteris distinelam existiment; at memoria Sumpta ut saeuitas, non autem ut aelio, nihil aliud est quam ipsamet conseientia, Vel intellectu S, Vel imaginatio, prout constabit o dicendis in Psyehologia facultates enim speciem e objeelis sortiuntur; sed ob ostium Sive in praesenti, sive in praeterito On- Sideretur, idem specifice remanel, quia diverSilas temporis est aliquid mere aecidentale.
Consolentiae judicia non possunt SSe erronea. Declaratur Error proveniret vel o alteratione facultatis, Vel ex alteratione objecti, Vel ex impedi-
117쪽
LOGICA. 93mento medii. Sed primo conscientia est saeullas intellectiva, non Ver organica, quae ideo alterari non potest secundo, haec alterali Objecli, Si daretur, fieret objectum conscientiae : tertio, non per medium aliquod, Sed immediate conscientia Suum objectumultingit. Ergo'. 2 Conscientiae testimonium nullo pacto impugnari potes quin eo ipso adStruatur, nam dubitalio ipsa non piesus consistere Sine testimoni conscientiae, et nullam Sive affirmationem, SiVe negationem proferre polos aliquis, nisi innitatur leStimonio OnScientiae, quae suam identilalem et personalitatem lesli eatur. Unde Curi ius, qui in dubium uniVersalu Onsu gero leniavit de Veracitate conscientiae nunquam potuit dubilare, eamque Veliali Omni humanae cognitionis principium atque undamentum posuit. Ideo qui eracilalem conscientiae enituntur demonStrare Siricle, non demonstrationem, Sed ludum menti conleXUnl. Solvuntur difficultates. Obj. 1 Amentes et somniantes rentur experiri assectioneS, qua non Xperiuntur. Ergo ulla eS cons-eieulide testimonium. Rosp. 1' Cincedi pOSSet antecedens, et negari consequenS, quia amente et Somniante non sunt in laluconvenienti ud plenum saeuitatum usum imo aliquatenus perturbantur eorum saeuitates, et ideo de ipsis noli movetur studeuio Sed resp. 2 Noe antecedens. Error amentium et Somniantium, non conscientiae es- limonio, Sed imaginulionis Xuilalioni altribuendus est. Ipsi enim assuetione interna reapse Xperiuntur, ut decipiuntur tantum quoad occuSinalem earum cau-
118쪽
somniantem reperculiunt, ut contremi Scat, Susso elur, Sudor manet, te; et hi fructu nonnisi assuetiones pro causa habent. Ergo. Obj. 2 Conscientia interdum leslificatur nos simul experiri contraria assectioneS V. g. amor in ei Odium. Atqui illud repugnat. Ergo. Resp. Eodem tempore, Sed non Sub eodem respectu, eoncedo Sub eodem reSpeelli, He=9.
46. Per intellectum homo percipit a judicat sudsimplici apprehensioni neque Veritas nequo salsitas proprie conVenit, Sicut Stendemus in Psychologia 1 5 , veritas enim formaliter Sumpla non potest esse nisi in judicio intellectus Ide ad demonstrandum intellestius Veraeitatem, Salis eSt, demon Strare illum non serraro in udieando. Judicia autem Omnia Sunt vel analytica vel synthetica.
Per se intellectus non errat in judiciis analyticis. Prob. 1'. EX processu intellectus. In udieiis analy-lieis serendis error irreperet, Si intellectus aliqui sub uel praedicatum ei repugnans tribueret, vel de illo negaret praedicatum ei OnVeniens. Porro, Si intellectus terminos judicii aesturale intendit, nempe Si intueatur quod subjectum est, aut non St praedi QRlum, repugnat ut sic ea inluens jungat illa modo intuiti0ns
119쪽
LOGICA. 93 plane opposito alioquin esset facultas stupe sua pluuii iura in errorem indue ui imo uecussi iurui ad salsi talem, et ita Sus doque omnis e litudo collaboretur. Si vero ungui vel disjungat subjectum ut attribulum, quin priu acule uirumque ferminum perpenderit, hoe est por acciduus, sedi 'ut e malo illius usu.
Confirmatur. Judietum nihil aliud est quam pere ΟΡ-lio relationis convenienti in aut dise invenienti se Vide Psychol. n. 15 l . Atqui, poSilo quod intellectus aesturale utrumque relationis terminum intelligat, impossit illuos ut mutuum reSpectum non ercipiat, quia percep-lio retuli bilis o forescit necessari e genuina utriusque termini ejus notitia. Ergo Dico posito quod terminos intelliqui, si enim judicat in praeVia hac O-gnitione, hoc Si per accidens, Scilicet o aliqua voluntatis libera molione, non autem e naturali intel-Ieelus uelinatione. 2 Ei Di attrahente necessario intellectum. Intollue lus non determinatur neceSSari ad judicium, nisi media evidentia rei cognitae. Atqui Videntia non potest salsum judicium parere. Ergo Major OnStat, quia intelloeliis non ne essitatur ur objectum, nisi qualenus objectum perseel et applicatur. uomodo enim ob oelum aleret moVere intellectum eique penitus dominari, si eum non ali ingeret adaequale sed eum ovi donlia sit lumen naturale intellectus, ipsa Sola potest illi perseel applicare objectum; ideoque ab ipsa
sola inlelluetus necessitari potest Minor alet ex ipsa mei videntide natura Siquidem genuina evidentia fundatur in re ipsa cognita prout S in Se Vel necessario resolvi debet in aliqua principia per o noluit manifesta. Vide Suar0Z. Metaph. di Sp. 9 S cl. 2. n. 6 .dine ubi eumque S Vero evidentia, ut ibi si veritas neceSSe Sl. Vide infra, . 60. Ι. 7
120쪽
Per se intellectus non erra in udiem syntheticis. Prob. 1'. Eae processu intellectus. In judiciis syntho- fidi si licita ruditi subjectum et ultributum, quae primum intuitus est implieita in illauem c0ueruli, deinde illa jungit vel si ungi pur assia mulionem aul nugalionum, prout illa conjuncta vel luneta in eodem concreto inluetur. Porro repugna ut illa in iudicio ungat aut Sejungat alitur quam illa unus a ui su- uneta in ob uel ovidenter inluetur. Ergo. 2 Eae vi intellectus. In Judieiis synthesidis intellectus aequo pollet siqui in judieiis analylieis, dummodon curale percipiatur Objoelum concretum, quod Veluti elementum ingreditur judietum Synthelicum uirinque enim ponitur intelleelus ob eclum formale et evi
gis arduum os o se judiear de illo pronuntiato Hic circulus seu haec siqui a est rotunda, Uam de isto Circulus est rotundus. Atqui aequi ala perceptio ob oeli concreti potest esse certissima quia sit Vel ope consulentiae soli sonsu inlimi, vel adminiquio uim Suum, qui, OSili de jure 90nendis, omnimoda cludunt veracis alo. Vido supra 434 45 . Ergo.
Obj Mens humana suapte natura allibilis est. Ergo certitudinem praestare nequii. Resp. i Distin'. anteced. Fallibilis es natura sua, id es natura sun est ordinata ad errorem, Hys id est Sic Ordinata est ad verit lem, ut a Verilate delicere aliquando possis, concedo. Si bene adVerlitur.