Prima principia scientiarum seu philosophia catholica ...

141쪽

LOGICA. 117 III. 0numenta hominum quae sunt signa suae causae finalis.

Solent homines erigere monumenta ut ad posteros memoriam suciorum mirabilium transmittitui sie oepi,si diluvium odisti vii aliare Domino Jacob in memoriam indu visi is eiram Bethul reXit Moyses, post maris Rubri transitum, lapides e vavit, dies sustos risusque instituit in umoriam mirabilium quae sedit Deus ad Israel, et gustulo AEgypti liberandum. uic mos vigui omni delatu, sed potissimum prim*'Vis speculis; unde retinetiae historia ante Homerum lota monumentis inseripia orat Prossuli nim ab ipsa hominis natura, qui praeclara gesta, ut quodammodo permaneaui, atque indesinunter admirationem arripiant, maXime appetit. Inio inlurdum in memoriam facinorum homines erigunt monumenta, Ut Sonli Opprobrium protrahan eriminisque horrorem cordibUS infundant. Allamen causa ud impullii ad haec Ouumenia erigenda, non est semper recla ratio atque amor veritatis; sed aliquando ad id vellunt pra Vae eupiditates unde oportet indure leges, quibus tui perSpiciamus an Ventus propior quos dicuntur erecta

re ipse interciderint. 090rtes moralia a materiolibus monumentis distin

Vulgi actiones, ut ritus, aeremonias, dies seSlOS, Udos, ut , in memoriam alicujus saeti materialia aut ii monumenta dicuntur opera e materia arte aut i, quae peculiarem induunt formam et indesinenter perui inent erecta in memoriam alicujus acti, ut Statuae, templa columnae, etc. MOIium ulum morale probat existentiam suci pr0Ρ- ter quod existit; nam requiri concurSum populi, quum procul dubio non olus praebere per mulsa ge-

142쪽

nuruit es, si sucium revero non contigisset. uaprop- fur ad illius ruelionum non susscis olesius e supui bia auctoris uiis consiliuide si uecessuriumst vernus sudii cum populi 0mmodis ni connexi, ut eum ad cooperationem 1 desiundum ulli eius. Sic Gi dedi prim- clara genti Sud gusta assolebant publicis sol unum libus elubrur quotannis; sic etiam Catholici sancti Sima Religionis mysteria simul et benesteia a Deo

accepi a commemorant diebus sestivis. Hoc morei 1 ἴ'eorum nitentes historie contendunt Troja excidium non venisse modo quo illud postide cecinunt,

quia nullus diu lassus sui institutus in memoriam adeo praeclari felicisque evonius. Si insuper flendis insolidi lysset ut aliorum ducum reditui, qui toto

coelo distat a reditu Victorum, rem Xtra Omn dubium habebi S. Non ita sentiendum est de monumentis maleriali-bUS; quippe abSque cooperatione populi erigi OSSunt a potestate et superbia; ideire ut monumentum materiale pariat sie=' se cortitudinem debet publice erigi, in memoriam laesi publiei et magni momenti, Ommuniter empore saeli, nemine cod Vorum Ure Onlrn dicente. Dieo per se, quia si adjunctam habeat traditionem, vel historiam, vel olium alia monumenta, hae Ondili Onos non sunt omnes Semper requisitae.1 Si non publico origeretur multitudinique lateret, ita ut ab Hiis ueloro et arti 1ie tantum Og OSCUI - 1 Ur, OSSet in fraudem extrui, allicientibus cupiditatibus, uti desidorio famae aut vindictae. Si Ver palam erigatur, Opulusque cognoScat sinem propter Uem fuerit erectum, rati QS impossibiliS V. g. OS interitum inguialis exurelius apud Russios, haud possibile fuisset Napoleoni erigere monumentum in memoriam DXpugnationis hOSlium Insuper quando monumenti m

143쪽

L00lca. 119ost publicum, fraus uelle patui ei nudum auctori suo patrocinetur, ipsi ludibrium assuri. 2 Factum in cujus memoriam erigitur monumenium debet esse publicum ei magni momenti, ut allentionem genii commovent. InSuper nemo niSi insanus

erigere teni ubi m0numinium in mum iam facii des- pidabilis.

'l' Debet origi, communiter dolui sueti, quia fieri potest ut Subsequentium generationum commoda non perlingat; unde fraus p OSSO irrepore. ' Debet erigi nomino coaetanorum jure contradi cente Si enim aerius isti refragantur, Valdo dubium si an Ventus eonligerit limo jure, quia licet reapsus adium ovenerit, illi in quorum dedecus Vol detrimentum Vergit monumentum, mullolio contradientis.llis liquot monumenia malorialia, ut faciant idem, sere Semper debere advocare aut historiam, aut traditionem, aut Sallem mulla alia monumenta Variis in loci Servata, quae ad idem actum declarandum OnSpirent.

37. nisi ortu si laesorum uenon Qt Orum causarum consuciariorumque enarratio scripti commendata Attamen eventuum causas et OnSeclarini ΓΡ Π-duru non Logicae, Sed aliis in 'umbit disciplinis, lisuerae Doctrinae, eientiae politicae, etc. neque investigamus an tale uel uni venerit, an Sit naturale, Vel Supernaturale; sed utrum acta, quaecumque Sint,p0sili quod conligurini, lulo historici possint apprehendere, ut posteri ui rufionem eorum eSS Vera emp0lleant certo cognoscere. Ad hoc traduntur Olae l. 8

144쪽

I. Auctoris scientia et probitas.

II istoricus doctior menteque perspicacior non facile sibi imponi utitur, et plus est unctis aer judicio

pensandis. Sed non alis sunt Seientia et ingenium, si idosuit medium sciendi quod enarrat. IIo medium inbuisse multiplici modo oonstare potest Sed pra Sertim patet res, Si coaevus et domeSticus Sit coaeVUS 3nim adillimo potest facta cognoscere, et domeSli US non facile decipitur Tamen haec volumus tela de

riorumque judicio jam ista a pineupiditates tenebris obvolvunt, et interdum ipse hi Storicus, praeciSe quia QVenluum par fuit, non est aptus ad recte de illis judicandum. Si probitas historico desit, omnis historia fides sun-dilus intercidit Dignoscitur autem deesse probitatem, vel si prava historie vita aliunde nola Sit, vel Si ejus

in seriplis mendauia imposturaeque delegantur, Vel Si odio et partium studio nimis agitatus fuerit, Vel si eorruptus uerit superstitione. Si episeopu Lui prandus Sὰ culo decimo cum partes Germanici Imperatoris suerat ampleXUS, ira et odio instensus mulla contra illius delatis summos Pontifices omniavit et seripsit, o aliqua maXimo ait Xit Sed Flodoardus, dine onus hemensis, Italiae perturbationibu eXtraneUS, OppOSil im, quoad multa uela narrationem contexit. Unde historici praeposteri qui eum ipso1ne Baroui e Seriplis Luis prandi laeta deprompserunt, e pestilente tumultuosoque sonte hauserunt.

145쪽

LOGICA. 121 II. Libri authentia et integritas.

1 Authontia libri in eo consistit quod ipse pertinea ad auelorem eui tribuitur, aut saltem, si lateat auctor, Seriplus fuerit tempore ad quod refertur. Authentiae indicia alia sunt extrinseca, et alia intrin-

irinseca indicia potissimum reconsentur raditiolum ratiS, tum Seripla, monumenta, et OnωSSi adversariorum. Sic per traditionem oralem Pentaleuehus corio adseribitur Moysi in rebus enim quae arctissime colligantur populi commodis, impossibile est ut lola gens in errorem prolabatur. Per traditionem seriplum ieeronis orationes, oratii armina, et , hiseo auctoribus eri tribuuntur. Tandem genuinuS habendus est liber quem eriliet examini lorum atque iturum hostili mento sub oeerunt, si contra HUS 11-llientiam nonnisi utiles congesserunt rationes. Hac ultima nola Judἴ orum et Christianorum libri aeriduntaxat inSigniuntur. Indicia intrinseda constituit potissimum conVenientia styli et rerum cum ingenio auctoris, Saeculi gentisque indole moribus, institulis et sententiis aliunde notis. In diei intrinseca sola non sussieiunt, altamen extrinsedis indieiis robur asserunt.

2 Inlogi ila libri consisti in se quod pervenerit adno quali ab auctor seri plus suis. Alia absoluta est

Seu aeeidentalis, et alia relativa seu substantiali S, prout omnem, etiam minimam remOVet mulationem,

Vel patitur mulationes edidentales. Et patet, agitur lanium de iniugi iiiii substantiali, cujus indicia Sunt qu0que extrinseca et intrinsecta. Iudieta extrinseca integritalis sunt primo ingen Smomentum libri Husquo magna diffusio etiam apud

146쪽

populum dominus enim bi,nu sua diligenti studio sui viii u sorii, Pinia uias u in sinis detrimenium a surri his qui ' suis utilitatibus e0nii a funi si Chris fiunt Scripturarum sacrarum integri lati duo unxie vigilaverunt, ut amolio ut interpolatio vocabuli, lit-lora' liliam virgul in rumi os in Ecclesii exstilaverit. Secund0, donlitas ejusdem libri apud unius vel

foelias sibi insonsissimas nec enim possunt Simul eoim spirare ad librum adullorandum, neque una id lenia ropotest, quin adversuria fraudem ei Vehemonior u gel; sic micat Pontaleuehi ut 'gritas, quem Jud in ei Samaritani donlidum furvavoro. Tortio, collatio libricum primigeniis exilibus, quando adhue XStant alillud indistium non aestu oblinutur, o peritorum labore quam arduo OXquirit. Intrinseda indieia suppeditat polissimum styli trerum con Sensio, ita ut in Olo pero elueeSeat unilaS. Si oeabula, oeuliones, vel posterioris stlatis fael in aliquo libro esturant, nisi a propheta Seriplus fuerit, merito inserimus eum aut adulleratum aut interpolatum fuisse. Inlrinsoea minus robur quam eXtrinSeca indicia habent, atque per o non omne dubium eX- eluditus . III. Rotae quae libri veracitatem stendunt. Huc reVOean id sunt leges morales quas, ubi de saetis coarius et de raditione deseripsimus in eis enim reperiuntur principia quibus alicujus libri historidi Veracitatem possumus orto delegere. Quare OnSirielius hanc thesim op induelionis suidimus. Aut enim liber est saetis eoaevus, aut ipsis si posterior Sed in

Minoris 1 pars Supponamus hodie in lucem pro-

147쪽

LOGICA. 123 dire librum qui saeta magni momenti et eoaeVa lan- quam publica multisque oram ostibus patrata Vulget Si SSunt salsa, praesertim Si adversarentur cupiditalibus, undique hominus refragarentur; nec dpouem nisi eum nota mendacii ransiret hic liber. At Vero ita ager debuerunt homines libro liistorico eode-Vi, quia eamdem ae hodierni speeis eam habebant na-

2 Pars Idum die do libro uelis prostpostero. Nam si hodie magni momenti, et lamen non laventia cupiditatibus saeta praeterila aliquis eripior pervulgaret tanquam publiea et coram mullis ostibus peracta, absque dubio, omne homines ejusdem regionis aut ditionis ad illa admittenda non conspirarent, niSi ermaturum eXamen hae saeta esse Vera paleret Videnter et a sortiori mulli populi, per multas generaliones, nisi evidentiae Oaeli, ea non potuerunt admittere. Atqui patres nostri, quia eamdem naturam habu runt eodem modo se geSSerunt. Ergo. Solvuntur dissicultates.

58. Obie 1 Lapsus temporum perimit Vim testimonii. Ergo de saetis longe remolis certitudinem ha

Rep. esto anteced. Temporum lapsu vis estimonii nedum adimatur, potius augeseit lota illa vis sila est in erroris atque fraudis impossibilitale; porro, elSi

retro Saeculis velum splendeat, non minUS,AEUOad dil-bii Xelusionem, ostimonium allingit illud, quemadmodum non minus certi sumus do Xislonitu sideris Sirii, quod imos in celos aufugit, quam de LunaeeXi Stentia. uoad laeta praelerita estimonium hominum reelo habetur sicut relisSima catena quae Uno DXtremo annulo factum, et alio Xlrem praeSentem

148쪽

at nihilominus estimonium permanet ui zereditas

cariSSima, quam generaliones Suecessivo transmit-lunt. Et Sane an non minus decimo nono quam de imo

Oeta V Sp eul certa est existentia Caroli Magni Caesaris ei: Imo, quae diuturnitale temporis involeravit traditio, majori robore firmatur commenta enim de- tot dies veritas sola temporis edacitatem Superat. LapSi temporum erroris sontes reseunt, cupiditateS contunduntur; partium ludia praetereunt, laetum creberrime examini subjaeitur, et si hujus Sit generis cui contra distere non parvi mullorum intersit, ehementius impugnatur. Inst. Lapsu temporum certitudo actorum minuitur, nam testis auritus minus est de dignus quam eu- latus et insuper laetum transmiSSum comparari Oles ob oelo viso per plura interpoSila Vitra, quod eo Obscurius sit quo plura sunt. Ergo de faelis antiquioribus non potest orto constare. Ita Loelie, 'Alembor ut La Place. Resp. Nesto anteced. Negationis ratio patet ex modo dictis. Id probationem, distinquo primam partem

testis auritus est minus fide dignus, aliquando, OH- cedo Semper, esto. Dantur enim casus in quibus testimonium aurili testis non minus errandi formidinem exeludi quam estimonium ostulati estis, quando videlidet constat nec deeeptum, ne IV deceptorem esse; si non magis dubito de existentia Romae quam illo qui in ea degit. Comparatio allata laudicat Vitrum ex natura Sua noeeSSari radios aliquatenus intereipit homines aulem, nec neceSSari decipiUntur, neque neceSSari decipiunt, Sed Solum per

Obj. 2 Plura saeta diuturno tempore habita sunt lau- quam vera ei deinde illa esse salsa delectum suil. Ergo.

149쪽

LOGICA. 125 Resp. 1 Possum ne re antecedens. Inquiro enim ab objiciente quomodo valeat suum pronuntiatum prudenter habere ut certum, si traditionis, monumentorum historiaeque aueloritalem repellat Emendationem suiSSe accuratam quomodo agnoscat, si praeteriti Om

saeta quae prae Se non ferunt notas quas Supra deSeri-ΡSimVS concedo; deus, neqo M vero si post acla aut parVi momenti, aut observati dissicilia aestuos, in ignorantia elenelii Versaris. Obj. 3 Fuerunt multa ignorantis seeula quibUS error potuit irripere. Ergo allem uela illorum Saeculorum et praecedentium sunt valde dubia. Resp. 1 Distin'. anteced. Fuerunt aestula quibUS error potuit irrepere ire saeia quae non prae e serunt notas de quibus eloculi sumus, concedo SecUS, Nesto. Quantumlibet densis tenebris obvolutos homines singaS, lamen eos habes uli ratione instructos et HuS-dem naturae ac homines hodierni temporis; sed im-p0ssibile est quod invidio deeipiantur ei rea saeta dictis

eharaeleribus insignita. Resse 2 Omnia saecula, Si rem stricte Sumas, ignorantia quadamlenus laborarunt ignorantia est Status in quo homo nullum judicium proferre potest de aliqua re Sed hic latus, saltem quoad multas VeritateS, necessario humanae naturae inhaeret. uapropter, Si quibusdam saeculis ignorantiae notam inuraS, ΓΟΓSUS saeculis quibus hominus id quod est Summe nee SSarium, videlices originem et sinem Suum, necnon media ad illum perducentia, nesciverunt. At contrahcaec a cula voeant saecula luminum, et aetatem qua homo contemnens errestria, magni saetebat scientiam rerum diVinarum, appellant barbaram Barbariet et

ign0ranliae, JUXla eos, Sunt Saecula quibus principes

150쪽

tiano pi de milibus e immodis conservationem sidui habunius, Mahumulis vasuri im0 inclai0res debelli, baui, i a rudis barbaries orlieo in us exculi0sservavere illaeso barbarie et ignorunilae sunt decula quibus tanquam tot sidera splendentia exeonii viri coetusque virtute et doctrina sulserunt; quibus

emieuero S. Bernardus, Anselmus, Thomas, Ona- Ventura, Franeiseus ab ASSisio, DominicuS, Olci, UO-rum Virtutes et oeli in generaliones adhue irradiant accenduntque barbari ei et ignorantiae sunt aestula quibus atavi nostri erexerunt basilicas et monumenta quorum majeStas nos opprimit. At luminum saecula Sunt Saecula machinarum, quibus homines divinam reSΡUente Scientiam, corporum et SenSuum lanlummodo Scientiam insociali sunt, catervatim ullieri et Calvini mundacia venenaque lubrie hala Serunt, I QR-luris instensum adolere, ordinem Supernaturalem DXΡUI Xere, atque proni incurvati sunt ad pedes saulorum sensualismi et malerialismi, usquedum alii, Ut praeclarissimum scientiae inventum, praedicarint hominem primitus ortum dueere a bolet et smem esse

in nihilo habiliarum ut alii in iurpissimos pantheismi errore prolapsi fuerint. Proh pudor qude aula in- Sania mentes pervasit l

DE TERTITUDINIS AERII ERIO.

59. Criterium graeeo, latino sonat judicatorium est id per quod una res ab aliis sesternilur ideirco criterium certitudinis generatim sumplum est id per quod Verum a salso secernitur. Faculta quae judicat, Vocatur criterium per quod, et nota quae egum a