장음표시 사용
121쪽
ipsa ratio allibilitatis, quae menti tribuitur, Hu vera ei talem ostendit. um quid est fallibilitas eapu- euas desidiendi ab actu naturali. Ergo nequit diei dumento humana, nisi hoc ipso intelligatur ipsam natura sua tendere ad contrarium, nimirum ad Veritalem. dupli igitur veritalis si compulit menti humande, ut haec ab eo non delicias, nisi per accidens. Qui sano deseelus e0ntingere nequit quoad judieta
mediata propter rationes Superius adducta S, Sed lanium contingere pol est circa Veritales demonstratione aequirendi S.
Obj. ' u Si mens errare non posse circa Objeela immodialo evidentia, quoad hae distenda foret insallibilis. Atqui insultibilitas propria est solius Dei.
Resse si DistinV. maj. Dicenda soro insultibilis relativum per participalionem, concedo absolui et imparticipale, eqs. Ad minorem pariter distinquo insultibilitas absoluta et imparticipatu propria e S Solius Dei concedo relatiVa et per articipati0uum,neyo. Et neys consequentiam Sola mens divina ob SO-lul ol originario insultibilis est, cum essensia sua comprohenda omne Verum o Sit On primus cujusque veri latis. Id non modo mensi humanae, sed quilibus menti realiae, quae semper sinita et dependens usi, competere nequii. At mens humana hoc ipso quod d0num Dei estis imago diviniae mentis, aliquam insallibilitatem parti stipui; secus prototypon nullo modo referrei. Hujusmodi insultibilitas in oe eousistit, quod licet non Omnia aliqua tamen noeeSSII imo sine errandi puriculo cognoscat idque non habui; Se Sud e communicatione divini luminis. Talis sunt prima principia per se immediate videntia, sua quetae initimi ratiocinatione deducuntur in edes eris naen orrore Ole Sl quamvis, Si diliguntur lumine
122쪽
T. In fellectus humanu non Olum iniuiliva, sed et discursiva est Virtus non enim omnia quae talent in veritatibus primariis percipere immediale possumus, sed ad illa apprehendenda Sicut alas avibus, pudus hominibus ut ab Xigilo Spatio migrentur remolissimaque Objeel possint apprehendere ita Conditor omnium indidit menti humanae vim dis vrronili seu deducendi concluSione S, quae alio appel
Ratio humana, servatis Dyibus, certo conclusiones e praemissis deducit. Declaratur. I Rulio humani QS saeullas naturalis. Atqui sucullus u suo nulli non desiei nisi per necidens, scilicet non positi de jure ponendiS. Ergo. 2' Inlulloelias certo Suum Objeelum allingere Olost. Atqui alio nihil aliud est quam inisellectus iunelu per suum Ormam Scili Hel per prima principia: forma autem non adimit Vim saeuis ali, sed potius illam auget. Ergo.
123쪽
DE VERACITATE DIVIX E REVELATIONIS.
Multas veritates ut eurio prefingamus, non a Vire propriae suppetunt; unde alicujus auxilii nostes silas mergil. Porro illud auxilium, aut Deus ipse mediis supernaturalibus, aut homine porrigunt. Iterum tominus aut verilalum in universalium ut ea rationis usu polientes omnes laeti inlolligant, aut eruatum quas apprehendere non alemu P0r solam saeuitatum evolutionem alvi Ventuum, Ut
appellantur acta historida sterilitudinum festisseantur;
in primo, per divinam revelationem in Sueundo, per SenSUm Ommunem in tertio, per eon Sen Sum in quarto a Sit, per estimonium hominum adipiseimur edi litudinem. 48. Deum posse hominibus Veritalem supernnlUΓί liter manifestare nemo nisi insanus potest Seri inficiari. Logies aulem non munus es eudere lege Squibus luto dignos alii Duum hominibus suisse lo-
ultim lum mentem illuminando immediale, tum producend Sonos qui aures qualiant, tum Signa Vere miraculosa edendo ulci sed solummodo ipsi incumbit stabiliro aueloritalem Dei revelantis esse medium Omnino lusum apessendi certitudinem. Porro hoc a priori constat; siquidem, posito quod Deus reVelut aliqui veritates quasdam, pale illas ore apprehendendas luto per media a Deo revelante electa, alioquin Deus aut non posses, aut nolle seopum intonium di in re quod repugnat Insuper Deus potissimiani per miracula et prophetias socioqui estis ientur hisque ignis veritalem do eo simul et Voluntatem suam manifestat; sed miraeulorum iXiSlentia prophetia -
124쪽
rumque e lutio sunt sueta ruaximi m0mens ei uim sibus necnon rasti,ni obvia non enim de intelligentia
ipsa dogmalum, sed demorum mani suffusione agitur. Utrum Vero Deus reapse supernaturaliter aliquas Veritates manifestaveri atque miraeula edita et prophetiae expletas fuerint, allorius disciplinae est inve ligare.
49 Sensus communis enuina notio. SonSUS Ommunis, Si objeclive sumatur, di euntur primariae notiones quae apud Omnes homines aequo inveniuntur.
Illae notiones primaripst aliae sunt immediat ἴθ, Videlicet prima principia, et aliae media lae, nempe conclusiones proXimae e saeiliores deductu Hae veritates Seu notiones, quas Aristoteles appellavit communes sententias, OnStiluunt philosophiam Vulgarem. Ub-jectiVe Sumptus sensus communis nihil aliud ostquam saeullas percipiendi sponte easdem Veritate S; ideo quo est saeullas udieandi ei alio einandi, Seu intellectus et alio, non prout est individualis, Sed prout est speei senil eonflans in omnibus hominibus. Seolistae post uidium dieunt sensum ommunem esse peculiarem facultatem seu vim ab intolloelia et ratione diversam, qua homines caeditor roserunt quaedam judicia, et inhaerent quibusdam veritalibus eodem fere paelo quo lapis neeessari e caece lirahitur; ideoque hane vim modo instinctum intellectualem, modo facultatem caecam appellant. Hanc en-
lentiam propugnavit ipsemet Balmes. Vide Phil. und.
lib. I, 3Ρ. XXXII. Quorum error procedit o eo quod genuinam Vi-
125쪽
deuitae uotionem non habuitici Si enim videntiae nomini tui est issens ipsa minui veritatem quatenus intulest fetu splendet, ii in desudassent in errone SyS-lemale coni undo. inuis enim Veritas sicut omnis
infestuetus erui ius a Patre luminum descendii, qui infestudium ali aptitudine exornatum condidit, ut Verila in eo esse non possit, quin illi eo irradiet eum, quemadmodum culos an perStringere non OleSt
Sol, quin illi eo illuminonlur. neutias intellectualis
quae caece Veritalem percipit, non minus repugnat quam circulus quadratus . Si obis ita arridet, instinclum, sed solum metaphorice, nuneupulis Sensum
communem, quia poni aliter atque lalim in elum prosili ad instar instinctus physici est enim saeuitas hominis non minus naturalis et primaria quam ins-linelus physieus bruti. Et Sane. t Iulellaesus si saeuitas universalis cujus ambilum nihil praetergreditur; ideire plano sussicit ad omnia judieri, atque alia saeullas intelluetiva in homine
'si penitus Supersor inea. 2 Judieia sensus ommunis sunt fundamenta Vitae intellectualis, moralis et ostialis hominum. At nonne repugnat ut homines omni viduntia et lumino destituantur quoad haec Iundamenta, alque tota agendirali eorum radicitus quadam vi suda innitatur 3 Reidiana opinio viam scepticismo pandit, Immolivum adhaesionis est necessitas naturae; sed illa necessitas est Subjectiva, et quonam erileri dignos- eas laevi illius necessitatis Vero, non autem salso adlid reus prorsus nullo Ad summum poles dicere oe-
Eri 0r iste eapitalis uti ea evidentiae naturam et munus ita infestitispus pro satum aeolii almes, aliunde in multis egregium, ut in ipso nec rito, neque d0etrinde unita appareat; et
interdum philos0phia lir0nes p0tius in sceptieismum quam in uertitudinem inelinet.
126쪽
Res est sic, o non oles esse aliter, quia ni i absolutum, neque hypothulierem impossibiluuium ut res albfur sit, ii objucio percipis. ue bus quidquam quod rudes ratiocinis mulis
conficiant, quod Xplicare plerumque nesciani. Mulla ouim in oelis etiam conlingunt hominibus, quae, si 0Xplicari Velint, magnam ingerunt dissiduitatem. Aliud enim est actionem oX0reuro, aliud ipsam sibi vel aliis onuelonr0. Illud quoad rineipia, de quibus agitur,
ut pol humano generi noeessarium natura indidit; hoe, utpote non absoluto in omnibus requi Silum, artem diseiplina omparandum reliquit. uare, climVulgus hae destilualur, mirum esse non debet, Si in ipso, quod X arie et disciplina pendet, desidere
munis nillil aliud sit quam iniselloeliis humanus in hominibus omnibus consideratus prout in judicia immodi ala et aliqua mediata sponte prorumpit, jam illius auctoritalem supra, ubi do veraeital intolleelus et rationis, labilivimus. Sed Vulgus, praeter SenSUS communis judieia, alia prolari ideire ne irrepat
error, atque sortius Scepsico per SenSum Ommunem
urgeamUS, Sedulo deseribere oportet notas quibus insignitus osse debeat sum e parte objeeli lum X parte Sub oeli. Communiter objectum debet esse, primo, ravissimi momenti. Nam homines, impellente natura, nonnisi ad ea quae cum sit S commodis Sunt conneXa deflectuntur; parvi laetunt quἴ suas utilitates non at- lingunt, atque in eis suas non Xercent saeuitales. Quare judicia sensus ommunis polisSimum Vel Santur
127쪽
eireuma quo ad vitam alendam tuendamque et moros informandos perlinunt. Secundo, vult captu debet
esse obvium judieia nim sensus communi Sunt judicia immediata se mediata stude ne illimo proseruntur coetura inlolloeliis non prosuri quin arto et diseiplinamve ullus userit. Ideo judicium quo Velere 3SSerebant motum solis circa terram non ora judietum
Tanquam sontem seu priuelpium habent judicia sensu communis iniussu riualem hominis naturam in is uantum uelitudinis legibus temperatur. At Verocum in hominibus pravae existant cupiditates, quae, si illis indulgeant, os in errorem possunt deflectere, judicium aliquod suisse a sensu communi prolatum luto cognoseimus, primo si illud judicit m est cupiditatibus adversum, aut saltem alienum Uine etiamSi omne populi veleres polytheismum professi suissent, nihil eoneludi posset contra sensus communi nil lo-rilalum, quia illo error avet pravis cupiditatibus. Soeundo, si hoc judicium est Venerale, constans et tin forme illius enim ausa efficiens est rationali na-llira, quae eadem specisse est apud omnes homines, omni loco et emi Ore.
1. Sensus et consensus communis, licet in mullis infer se conveniant diseriminantur ab inVleom. Sen-SUS Ommunis es saeullas, o consensus est elus saeuitalis Gudietu sensus communis Sunt ea lanium quae X intelle 'lus spontanea Volutione oriuntUr, dum judicia consensus communis alio sonte Seu moli-V0 eaturire possunt illius enim objectum interdum
128쪽
tur etiam consensus Oelorum aut perilorum. De utroque S OI Sim.
0uidquid sit de sontibus o quibus oritur OnSen SUS populorum, certum est eum esse medium illum Ognoseon liberi salom, si sequontibus stipetur eonditionibu S
1 EX parte objecti. portet ut ob oelum sit gravis momenti et pravis cupiditatibus alienum. Si enim prior deficeret eo dilio, populi non debilam allentionem Objecto praeberent, illudque haud diligenti subjicerent Xamini; et Si error posset irrepere. Si autem posterior desisteret condilio, consenSUS non rectitudine alui δ' sed fortasse e commodorum aut Voluptatis intuitu ortum naneis eretur Allamen haec conditio requiritur potius ut dignoscamus an populi reapSe OnSenserint unanimiter, quam ut intrinsece polleat consensus eorum, quia non eXiSli cauSamni-Versalis et donliea erroris apud omnes populOS. At nihil prohibet quin morum eorruptela abrepti libidi-dinibus indulgeant atque remorsus eOnSeientiae eontUndant, et ita alii istos, alii Vero alteros errore tanquam dogmala habeant. 2 Eae parte subjecti. portet ut consensus Sit moraliter universalis, tum quoad tempora, tum quoad loca non autem requiritur consensus metaphySieeuntVersalis. In ordine m0rali 0ssunt esse monstra
129쪽
LOGICΛ. 103 sicut ii ordine physico unde, licet verita quam Saniores et Xe ultiores prosiiuntur populi, a milioribusulque pravitai madui adiis ignesa esset populis, nihilominus Vigeret consensus C aeterum Sit
Consensus populorum unanimis est medium tutum veritatem co=HOScendi. Prob. 1 directe. Repugnat ut major et sanior parS humani generis salsum pro Vero, magna cura diligentiquo animo adhibitis, invictu sumat, ne ipsi ine- suetabiliter adhaereat alioqui hominis saeuitulos non
ad Vorum, bene autem ad salsum apessendum alae esseni, ne ideo SSent Simul polentiae et non oleniliae movetur enim quo'Sli de his ud praVis eripi dualibus aliena sunt, quί igitur, inspecta homini Siaalura nodum alliciant, potius remoVentium. Porrores ilia Sset, Si unanimis populorum OnsenSUS non esset in omnino lula veritatem adipiseondi. Unde sapienter Tullius mni in re consensio omnium gentium lex naturae putanda eSt . 2 indirecte. Aut illius consensus ausa OceaSionali Sost Veritas ipsa, aut se aliarit a fontibus ab adversariis eommuniter assignatis, Videlicet ab edueatione, rἴ
iudieiis, ignorantia, superstitione, arte politica, i
Tuscul. 4 Quod ab omnibus eo minimiter dicitur, imp0S- sit,ile est lolatile esse salsum salsa enim opinio infirmitas i Nudam intellectus est, sicut et salsum iudicium de sensibili pr0prio ex infirmitate sensus accidit. Desectu autem per alei dens Suni, quia proeter naturpe intentionum quod autem est per accidens non p0test esse semper et de omnibus sicut judicium de sap0ribus iu0d ab uini gustu datur, non potest esse sal sinu ita judicium quod ab innibus de veritate datur, n0n 0-lUS L Sse err0ueuna. Q Coni Gent. I.
130쪽
Versalis et unanimis ergo requirit causam universalem et communem Sed nulla e praesulis causis est universalis et eadem in omnibus populis. Secundo, qui ab hiseo sontibus dimanant, paulatim ruunt, prout Xamini Subjiciuntur, usquedum penitus ejiciantur; sed contrarium evenit pro his quae unanimis populorum conson Sus leSlatur; Verila enim, graphie inquit noster de Maistre est a X ardens quae aeutissimo uigore splendet, cum Vehementiu OX-culitur Tertio, nulla ex his causis sat pollet ut O pulo omnes ad ampleelendum errorem suis eupiditatibus adversum aut Sallem alienum adigal. 1
DE UNANIMI DOCTORUM VEL PERITORUM CONSENSU.
Multae sunt Veritales scitu utiles, imo et necessariae ad Vitae tum physicae, tum morali USUS, qua tamen plerique homines non possunt aequirere quin idem praebeant oelis et peritis qui illas didicerunt. Docti in aliqua doeli ina debent etiam aliis Oblemperare, quando agitur de rebus alienis a seientia qua ipsi poliuntur : sic theologus modico, et medicus theologo credere debet. Saepius quoque in scientia quam com-ΡaraVimVS, indigemus auelori tale aliorum ut formido
in disseillimis, et inde, ut quieseamus illo, indigemUS praeterea testimonio doctorum. Qua in re tres Sunt regulae: