장음표시 사용
191쪽
LOGICA. 167przepedire, patet iunc laberi utilia Xat conjecturas, atque nihil certo concludi posse, nisi illa erilia inelinari ad agendum taliter, non ero reapse agere aliter. Secundo, Si ab uno vel eliam a pluribus particularibus concludatur ad aliud particulare, propter analogiam, non ero propter nalliram genericam aut specificam, patet etiam non posse eertum inferri illationem. ieet enim duo vel plura particularia sibi similia sint et aliquatenu proportionata, non OSSUmUS insurro id quod ab uno profluit anquam idus esseelus aut qualitas, ab alter eSSe pariter profluendum; quia habent proprietates dissimiles, licet habeant quasdam similes et illae dissimiles proprietates OSSunt impedire, vel mulare influXum proprietatum Similium, maxime Si istae sunt accidentales. Nihilominus induetio imperfecta inullum inservit arti oratoriae, et prΛ'- sertim seientii physicis ipsae enim ab ea communitereXordiuntur atque Veluti prima Semina accipiunt. Id illa maximo utuntur philologia, medicina, Sironomia, critica, politica Scientia, etc. III. Bemonstrati directa et indirecta. 88. Demonstralio directa est quando rotatio uitribuito subjucii propositionis demon Stransi δ' ostenditur per notas quae insunt aut Subjecto aut altribulo; . . En immutabile est aeternum Sed Deus est immutabilis ermo est aeternus Dentionstrali indirecta est quando relatio altributi et subjecti propositionis de monstrandae Stenditur per Veritalem aut salsilalem alterius propoSilionis V. . Si Deu usu St afflertius,
tui productus sed ehuynat quod Deus fuerit productus Deus est aeternus. de ultera propositio est communiter contradiel0riu Sed polus interdum Asse conuariu ui consius e die is ubi Hippositione
192쪽
propositionum Uulfilii propositionis contrudi es ,rio communiter Siunditur ei absurdis, videliqui ex pra-Vis consuetariis qua ab illa prosiliuni nim impossibile luod uesaria prodeunt cons 'clarium propositione Vera, Sicut impossibili es qui iusiisera dimunes unda a saluberrimo sonte igitur propositio salsi di gnoscitur quemadmodum arboris suis si uelibus. Demonstrali indirecto stabili quidem rem iis esse sed cur res ita Sil rationem non praebet unde minus philosophica est quam demonstratio diruela sed eo ipso est accommodulior debilitali intolleelus D 0us-li alio diruela interdum dissicilior ost sed magis ini H leolum illuminal, ipsique simul robur e stam rem
quietem SubminiStrat. IV. Bemonstrati a pri0ri et a p0steri0ri.
89 Demonstruitio dicitur a priori quando iudipis ab
his quae priora Sunt in Ordine Onlologico, Seu in 1 dine rerum, ii deSeendat ad ea quae Ostoriora uni. Si inverso ordine sit processus domonstratio si posteriori, V. g. Si proba ordinem in mundo iuuare, quia mundus habet auolorem SapientiSSimum, nempe Deum, demonstratio est a priori; Si contra risientiam Dei sapientissimi inseras X Ordine mundi, d monstratio os a posteriori. Ideo Si a cariSa, malitro, bissens in indipiamus, ut demonstromus effectus, Opuration s. uitribula, omonstratio est o priori; ut xii DVel SI, domon Stralio Si a posteriori.
V. Bem0nstrati abs0luta et relativa.
90. Dumonstratio absoluta dicitur quando Hu principia in Se certa Sunt reique u lulia ud milli debent ab Omnibus demolis ratio os relaticu quando ejus principia, sin ab omnibus, Sallem uti illi, ad quem diris
193쪽
iur, tanquam ceria habuntur, Si te curta Sini in Q sive non . Si miraculi Christi pur instimonium lionii. num probas, demonstrationum absolutam consi eis; si vero illa Mahumulano probas per ΚOrani QSlimoilium e iusicis rotulivum demonstrationem, qud dicitur etiamaryumentatio ad homine- uoc posteriori modo de m0nurari potus existentia corporum et Veracitas Sensuum adversu illo qui eas negant et lamen prosi lentur existentiam Dei Veracis atque natur ae OStrae
auctoriS. VI. Bisputandi forma scientisica.
ii Volii appendidem ad demonstralionem liquid
de coneorlalione Seientifica subneelimur in gratiam eandidulorum philosoplini , qui a Ximum impendere debent studium liuic Oxercitio, tum ut quaestioneSenueleoni lumi intellectus Vigorem aequiraui. Esli laque dispulatio cistulissea quasi pugna in qua unUS aliquam propositionem defundit, o Ille eam impugnat dieitur etiam eonficius. Si sint colloquio liuore conversutionis, si communis. Si sint in t i rogationibus illi urie dispositis, ut adversurius salsitatem aut verilulum alicujus propositionis invitus suleatur, es socruticu sis dictu a Socrate, quia ipse OlisSi-inum hac methodo usus est. Si tu syllogismis stlpers iis, i l detrunculis piissime dispositis, dicitur sylloqistico, o elium scholusticu, quia maXime apud Seholasti os viguit hic modus dispulundi si omnium utilior mi, isque nucessarius tum ud a quia oeuliones deviiundus, tum ut conssieiuni ' sibi occurrunt, atque disputationis linum sustinui .
194쪽
70 iΝ si s mTl O M s uis OSOPHIA CATHOLI, i . unus illius qui thesim defendit.: Audito spoliuniis urgumento, Si in o conse queuita desidui uiui , mill ut judicare de primmissis ei consequentiam neget. Si ero urgiimuni rudia sit
forma, de singulis iudicut priapositionibus concedul
veram, salsam ejet, ut bladVel Sari probetur; qim ud rem non laeti, transmittat Vel permittat, ut assumatur unquam concessa Si qua domum propositio ambigua sit, eam distisquat, eo Peden Se Sum propositionis eruium negans falSum. uod Si unum aululiorum distinctionis membrum aliquam adhuc Osserui ambiguitatem, adhibeat subdistinctionem Dalam distinetionem, nisi clarissima Sit, deqlurabit et e sit mabit. Si oro in aliqua propoSilione, aliquod quod
u uoad distine lionem notanduinci ambiguitalem propositionis lum in modio termino, tum in Xlrem O-rum allori tulere posse. Si ambiguitas in medio uioli Ormino, di Si in uenda erit udor, et contra disti u-guonda minor ita ut quae pur in B Ore Oile editur,no olui in minore, o vicissim qudi in 1119 Ore ne . tur, in minor conuudatur. Si veri ambiguitas haeretuli iri Xlromorum distineta 1 'missa in qui illud sudum habet, distinguenda eril odem modo conelimsio. Consequentiu ero distinguonda non est, sed
195쪽
2 Subdistinctionem modo adure in illum ipsum 10rminum in quem adii disi inelio, modo in ullum nodpostremum Si coniiugat, distinctio prima erit applibeanda ubi redit primus terminus, secunda ubi redit
unus illius qui thesim impugnat. si Probo apud se dolorminal qua Silonis latu, argu
mentum ita proponas, ut conclusio jus sit propositoqiheseos contrudi Moria; quanquam, si vortius id postulet, ullam contrariam Opponoro possit. Si defundo iise 'nsequentiam aut aliquam propositionem ne ei, ueri pr0banda si vero distinelionum adhiboal insinum randum eri argumentum quod quidem uri 010si triplieiter impugnando ipsam distinetionem negando allatae distinetioni locum osse, Vol quod nulla sit sensus ambiguitas, Vel quod concluSio Sequatur, quocumque SenSu accipiatur propositio distincla 2 impugnando distinetionis applieationem videlicoloSlendendo partem negatam eSse Veram 3 probando e0nsequentiam id quod sit ostendendo conclusio
t 2. 0mnes intolluetus operationes ad pomparaudum seiuni iam reduci possunt ad duplicem Speciem, nemp ad nna ivli a se syntheliens Vol enim intelloelia Aobjectum seu ori lalom resolvit in Hus olemonia, vel contra elementa jungilla prior operatio unalysis S ii resolutio, et post ii mpuratio synthesis seu com- 0sitio nuneupatur. iii a Ver universalo minoris si
196쪽
comprehensionis, seu pauciores bubus notus quum particulare, si procedamus ab illo ut particulare uitiam mus, O PS componimus oportet enim addere notas univerSali, ut magis determinetur si stat particulare. Secus si a particulari procudamus, ut universale attingamus, oportet illud particulare po liari a quibusdam nolis, et sic nai minus desermina ium, ac proinde universale qui risiur si ab sp
libus ad Pansam, a consequente nil antecedens, a toto ad arte assurgamus, pro 'essus ut Sier Stanalyticus. Si oro Oppositum lor perlitur 'mus, rOeeSSUS DOSlor est Syntholietis euusa enim, antecedenSol pars sunt por se aliquid universalius Osreelibus, consequenlo et lolo. 93. Processum osse analylleum uelle dignoscere valebis est enim analyticus quando medius terminuSSumiliar o uotione sub oeli, ut ad praedieatum deVeniamus; si Pontra modius ei minus sumitur X O-lion attribuli, ut ad sub oelum deveniamus, proceSSUS est syntheticus sano, subjectum est lotum aetuale; altribulum vero os aliqua pars melaphysica Subjecit, quae proinde universalior si Aliunde altribulum Sumptum indopondenter a sub oelo os sorma VulSaSeu abstracta, et ideo universale semper est Ui res m3 is elueeseat sit
l Processus analyticus. ' Proo sus syn theti N. Petrus est homo; Vivens est sui stantia; Sed homo est animul: Si ut animul est vivens Ergo Petrus es animul. Ergo animal est substantia. Sed animal est vivens; sed homo si nimiit: Ergo et rus est vivens. Ergo homo est substantia. Sed vivens est substantia: Sed Petrus est homo Ergo Petrus est substuntia. Ergo Petrus est substantia.
Sed qUMm, o una parte, Semper oportea inchoare
197쪽
LOGli Λ. 73a magis nolo ad minus uolum duiugendum; et quum, sex ultera parie, minus uolum Si nobis quid sit res quam uri sit id est, inam nobis minus nola Sit rei natura quam tuentia, oportet noeessari ad Veritalem inveniendam ui prodessu analytico. Aliunde Silueipias ab altribulo, quum noscis utrum subjectum ineludatur in iesione attribuit, processu QSSe OleStomnino inutilis, et raro insuque potius suam certa ratione veritatem dictus s. Unde methodus an aluti ea etiam dieitur methodus inventionis. Λ vero quando
jam veritatem noscimus, eamque ut aliis manifeste imis nitimur, magi S X pedit prodes Sus Syntheticus, luna b ordinum et larilalom, tum liam ob brevili tum cin processu enim anululie Via 9Sa est considienda dum in processu Syntholico ipsa jam Sternitura magistro ol ideo diseipulus non amplius jam uilidi bui, nisi ut onm portu stro : unde methodus Synthesidii dieitur olium methodus doctrinae seu mayisterii. xllamen, si non de lolo raelatu, sed de peculiaribus illius partibus agatur, modo analytica, modo Synthe fiet methodus solidi xilii adhibetur pro ei reumstantiis ei indole diseipulorum, ut experientia loSlisseatur. Caelorum, ut appareat utriusque molliodi usum osse simultaneum, Sufficit Ssignaro operationes intellec-livas quid ad unamquamque perlinent. Ait unalysim pertinent 1 abstractio, quae resolviti ieelum in subjectum et praediealum, iniVerSaleque
a partieulari abscindit; ' desinitio, quae rosolvit definitum in jus e instillativa; ' inductio,initi peculiari modo aliquod universale, non jam ab uno Sicut Sim-νle abstractio, Sed a pluribus particularibus X trahit atque egregat.
Ait syn thesim pertinent 1 judicium, quod jungit iniser se deas. At nihilominus dantur judiet analy-xi a quia si e nuncupantur judieia in quibus auribu-
198쪽
tum puri in m ad munitum subiecit, qui que igitur
si iii p0lus concipi more prostiliquii, nisi per aliquam iniussucius prosteisionum T Deductio, quos ab univei salibus principiis Xorditur, ut conclusionem minus universalum parias. 3 Classibcatio, quae particularia in universali coaduna medio proprietatum communium.
91. Hinc palo I nos minimo posse per SyntheSim, analysi Xelusa, ei vico Versa, scientiam adipisci seiunita nim nequiritur aut per deduetionem, aut per inductionem sed ulraque analysim o synthesim requirit. Doduello synthesi indiget, quum prineipiis univorsalibus prosistis statur indiget quoque analySi, ut oblineatur prinei pium universale indueti autem ineludit udietum o alias operatione SynlhelieaS. Itaque analySis et Synthesis amice On Sociantur lan- quam duae sumulae idem domino ministrantes aeproinde molliodus aut analytie aut Syntheliea dicitur, Solum respectu principii e quo suum XOrditur 1 O
Uine patet 2 quam insulse Condillaehius asseruerit synthesim in seientia comparanda tanquam inutilemo noscivam SSe remoVendam. In hae quae Stione, Sicut in permultis aliis, ita inconsiderale et stolide ofIulivit, ut aperiam in eadem elocutione Ontradie-lionem impingat. nlologi non minus insipienter reS-Ρuunt analySim, praedicantque Scientiam generari Solummodo per Synthesim Selli stet conjunelione sormarum intellectus cum Objeelis. uemadmodum animalia plantaeque gignuntur e crescunt per elemeΠ-lorum dissolutionem o composilionem, ita scientia humana per analysim et SyntheSim Omparatur. Fecundus quidem sit intellectus aeeipiendo prima principia, quae sunt eluti Semina cientiae; at Vero, Ut Semen sal arbor, animalia, plantae, alia corpor rin
199쪽
95. Seionitu multipliei sensu aeeipi solet : 1 sumi suae pro quacumque ognitione steria ei ita prima indipium veritatus fidei dicuntur scienter seiri; sed bine tulissima aeceptio est valde impropria. 2 Seiotilia magis proprie Significat cognitionem certam quae Obtinetur per demonstrationem; nisi enim aleamuS rationem reddere eorum ud Scimus, non habemuSseientiam illorum .ipste cogniti per demonstrationem aequisita est vel partialis, vel totalis est paritaIis, si uti vel aueiores habeantur conclusionos circa idem objectum est lolatis, si illae eonclusiones praebeant completam cognitionem alicujus objecli, atque inter se eoaduuinin ad Systema conStiluendum. Seletilia perlaeta est illa quae rem explicat per causas et rationem suffieientem experientia enim dictilat mentem nostram non persecte quiescere in Sua cognitione, nisi deprehenderit, non tantum rem, Sed etiam quid Sit, unde veniat, quo fundat, cur aliter sil ut . si unum horum ipsi luteal anhelat adhuc. Et Sane eum seientia sit spiritualis objoeli repraesen
Ili pi desenti vita seientia abs illis ad aequali ni,n os homini p0ssibilis; nam requiri perseelam e igniti0nem causarum ejus extrinsecarum atque principiorum infern0rum sed nihil0minus tradi 0les desiniti scientiae persectae, quemadm0dum I. 11
200쪽
c0nsiis uliva, tum respectus ad causas, etc. Unde non doctus, suis ud summum eruditus dicitur qui saeta noverit, quin valeat ad Orum principia assui
gere. u. partitio scientiarum primaria.
96. uum numeroSiore Sint Scientiae, SapienteS, ut in is Ordinem instituerent, ea Omne revocare ad aliqua primarias moliti sunt. Suae distributionis alii Sumpserunt fundamentum in objoelis materialiter Sumplis, inquantum vidulieo realitat disserunt: lamper se leutius distribuit omnes in scientiam SpirituS, et in scientiam orporis. Alii uendentes potissimum saeuitatibus quibus scientiae comparantur, illaS diversas habuerunt pro variis saeuitalibus cita Baeo a Verulam sensibilitati physicam imaginationi pulchra uri es, memoriae hiSloriam, rationi philosophiamo omnes scientias quae polissimum ratiocinii ope acquiruntur, adseripSit. Sed ut accurata fiat distributi Seientiarum, ante Omnia oportet determinare id a quo Solentia Specisi eatur.
Scientia humana speciflcatur a suo objecto. 97. Prob. 1 Seientia humana est cognitio cognitio
HSt repraeSent alio repraeSenti autem non speeisientur more Cael rarum rerum, per Suam naturam intrinSecam, Sed per objectum repraeSenlatum, Sicut imago Omnis, in quantum alis, intelligi et desiniri non potest, nisi in ordino ad suum Xemplar Seu typum.
ge0metra, licet infer existentes non inveniatur perfectus circulus, potes ejus desinitionem praebere. Aliunde haec perseelio Scientiae non tam qu0ad comprehensionem seu intensitalemc0gni li0nis, quam quoad extensionem Sumitur.