장음표시 사용
321쪽
0NTOLOGIA. 2: Tu uelitus, ignem ulli, aliud uuic unico principio ad uti buni duos si aliis donirarios; v. g. raritatem ei densitatem, frigus ei culorum, magnitudinum et parvisalum, etc. Teritu seni 'niis ponebat plura rerum naturalium priueipia. Emp 00lus docebat, quatuor elementa Me ininium principia, quiae pur litum ut amicitiam auidi undia aui copulatu multiplicem verum vallesalum cousiis uerent. 1 nuXagoras dicebat, insinuas particulus diversa rationis V. g. ignis, OΓΓ Ρ, carnis, ligni, etc., esse permicus in qualibet 0 dum usum particuli uiguis eoru prodibant, res stubas ignis dum retrusis ei utilantibus is particul in aquiae prodibant, iubal aqua; et sic de aliis. Unde dicebat, omnia esse in omnibus, sed unum fauium apparere elisa fera lusere. Democritus, Leucippus, pleurus et alii didebunt infinitu risiure corpuscula, quae atomo Seu 3 nitudines indivisibiles oeubant, et ea rerum omnium
ess principia dicebant olius rotundas, alias triangu- res, alius oblongas, alia quadratas, aut alterius si-gur in in buni, prout rerum Xplieulio xigebat. EX liis igitur atomis inniti fieri distebant, inquantum
certo quodammodo vel congregabantur, vel disjungebantur, vel movebantur, vel quiescebant ut quo igni S, aqua, arbores, animalia, es , nihil Sunt nisi commixti qudedam alcimorum. Hoc J Slema primus interrerentii us u lavillis suscitasse vidulur Carlusius. At, ne in tanta pinionum e lunandarum colluvie obruo mur, ea omneS, Si ab accidentali 0 proprio uorum habitu expoliemus, in dupliet systemate complectimur, nempe in SySlemale atomorum, o in Systemate elementorum simplicium.
I. Exponitur systema atomicum.
Systema alomorum quod apud modernus propaga
322쪽
eXlonSorum variis modi dispositorum. Secundum illud Systema omne corpus S tantum congeries molecularum, quae corpusculi Vi motus usi affraclionis Se eois ungentibus coalescunt. At Vor qu0niam in infinitum proeodoro non Si poSSibile, portet sistere in exiguissimis OrpuSeuli S, quae non OSSUnt physice Secari, atque atomi appellIntur. Quare S Sentia corporum reponenda est lola in realitulo X-
JuXla chimieOS, corpora sun eomposita vel Simplicia prout lielerogeneis vel homogeneis Oti Stant alOmis : Si in conglutinantur per vim aggrugalionis Seu coli Sionis cilliae nutum, per vim assinil aliS. Alii praeter realitatem Xtensam, requirunt Vim, qui nilii Sam atomorum Ssentium urtiuet, o primitus per resistens iam se muni lassat dum caeloi, licet aliquas attrahundi os opellendi viros chimidasquo sanitat admittant, eas abon ut inere aecidentale corporibu S. Haec hypothesis appellatur atomismus νὶ
98. Oc Systema primus apud moderno docuit Loibullius festi illud habui volu lusum moniis et 13 polli08im propositam ad vires ingenii XercendaS. Vidi epistolam Hus ad Pi ustium. Corporum elementaconStituli Va Suni monu es sola entele heiae Sie dicuntur substanti ae simplices et ossentialiter activde, quae concipiuntur unquam viros subsistentus. Loibullius monadi Omnem uelionem ad extra denegabat, ipSique aliquam perceptionem et appetition in tribuebat ut que ut XΡlieare quomodo maloria possit in inlini um
323쪽
0uuro Bose Ovie ius docuit lementa Orporum Simplicia esse, Sed in numero sinito, Xpoliata perceptione et appetitione Solum mutua vi liraelionis et repul Sicini e XOrnala, qua modiant ad invi rem in dolui minata distant in sistunt, et Sio Xlon Sionem OnStiluunt. Diversilalem corporum generat dispositio et silus elementorum simplicium, eodem ferme modo qui puncta Digra Omnes litteras alieujus libri constituunt.
Tandem antius, i defer Viro me liani as, Videli- est ultra livam et repulsi Vam, quibuS b Omena generalia Xplicantur, Supponit in corporibus alias VireS, quae Unicuique insunt ad ejus peculiarem et proprium finem, e quae ideo appellantur plasticae; hujusmodi sunt vires uenerationis et conserValioniS. Alii tui maniae pantheislae systemati utiliano Varias induerunt formaS, qua eXplanare nimis diuturnum
Essentia corporum non constat Sola realitate aetensa.
99. Prob. 1 Ei oppositis corporum proprietatibUS. I. 13
324쪽
300 1Νsa licet i0Ms Πα080PHLE Tis Ic L. Praetur Oxlonsionem Xislit in corporibus aliquo activitas. Sed ipsa non potest dimanare ab eodem principi quam extensio Ergo oportet adnititur duo principia in corporibus, unum eXlen Sionis Olulleium activis alis Minor con Stal, quin proprietate eXlen Sionis sunt Oppositae proprietatibus eliVilalis : Xlensio enim disgregat ipsum esse, illud multiplicat, dispergit, dividit ei: dum contra activitas ox so signis iens unitalem, Simplicitatem, partium et divisioni negalionem. Unde quo magis extenditur subSlatilin Or-ΡOriS, O magi enervantur illius Vires econtra, quo ηgi coarciatur, eo magis roseunt illius vir s. Ergo. 2 Ei unitate corporum. In quolibet corpore, Ille diVi Sionem, Omnes parte ita cohaerent, ut unitas in eo elucescat. Porro principium unitalis non os principium extensionis. Ergo portet Supponere aliud prin0ipium Vel autem illud prineipium os voluntas Dei, vel aliqua vis aecidentalis, vel aliqua vi QSSeni illis.
Sed primo, voluntas Dei es caUSI prima Itque X-li insoea, et inquirimus principium infrin Seeum. Secundo, Vis aecidentalis, Sicut Omne accidens, supponit en jam completum in QSSetilia Un neque polos haberi tanquam Ons o quo unitus atomorum proflunt. Praeterea illa vis est prorsu Vi cohaeSioni S per quam ut Omi et Oleculae sese mutuo ultraliun Sed liaec vis non est alio insueton unitalis et continuituli partium corpori S uamintiando Secatur lignum aut serrum, licet illius partes lorum in conspectu atque etiam magis ad invicem propinquae Olloeentur mediunt ingenii compressu, nihilominus raelum P Inaliel corpus, et unita Hu non rodit.
Tandem is quid titulis nauis ira supponii liud
325쪽
0NTOLOGIA. 30s proportionatum principium e quo defluat; et cum regressus in infinitum sit impossibilis, Oportet noceSSa
rio devenire ad aliqui primum acti vitalis principium,
quod non it accidens. Tertio, si innuus illam vim esse corpori eSSentialem,
sulabimus 3 Eae discrimine essentiali corporum. XiSlunt corpora quae esSentialiter disserunt V. g. planta a lapide, et caro a pluuia specifice differt. Porro juxta atomismum, Sub Sinni in corporale Sunt diversae accidentaliter lantum alomi enim semper remanent SubSl3ntialiter edi dem V. g. quando e aere in plantam, et
e plania in Sanguinem convertuntur diversae fiunt lanium quoad motum et quietem, Silum et figuram; at istae modificationes nihil aliud sunt quam accidentia. Ergo. Quidam recentiores atomismi saulores, ut hujus
tura Sua poetsi te diversas sed hoe effugium illissae ite pri eluditur. Nam si ros ita est, Substantia quae
uola commen cernent lorsque e sola is uiri anchi dii 0ugil Aristote, avnis donno dans le vide et dans es atomes, arcis e qui emplis te mi lux 'imaginati0n inuis en edant re- venti pres bien de me dilutioris, e 'apereus illi est impos sibi de rota ver es principes 'uue veri labio unito dans lamatiore se tale ou dans e qui n' est que passis, uisque t0ut Ialyes que collueti 0ri u amas des parties a 'in sini Orci a multi
326쪽
ossici iur vol minoralibus, et Vegetalibus, Vel animalibus. Sed hoe salsum est. Ergo. sine ultimo corporum. Si corpora Sunt un- laxat realitales extunsae, quin ullam ei emergat ViS, mundus a Deo creatus non respondet Oneoplui quem philosophus de eo ossormat : nam omnis SubSlantia, sin similitudo, admodum Vestigium est ii iis Virtutis atque ideo in unaquaque inveniri debui se subsistentia ipsius esse, et Virtus agendi. 1 3'lerea Op ratio, ut invi elo probat D. Thomas, est naturalis germinali ipSius esse, nec unum in alio communicari polost. Tandem Xistonii aelualis quae non Stpra dila vi agendi, est Vana et absque Seopo et Sihabeat Seopum, orbatur mediis eum nil ISSO IUendum. Ideo Loibnitius, post D. Thomam et alios, in-eonetisse fulcit omnem substantiam esse prineipium uelivit ali S.
Essentia coryorum non constat elementis simplicibus. Prob. I Mathemali es non sunt merum phaniaSiae figmentum, Sed Vera Seientia. Porro dynamismus hanc seientiam, Sallem quoad plures Hu parteS, Vertit quantitas enim quam Mathemalleae considerant, licet Sumatur abstractive, tamen undamentum habere debo in corporibus Mathematicae autem plerumque
supponunt divisibilitatem quantilatis in insutilum:
computatio quae gallice dieitur calcul insinitesima non possunt consistere, si hanc divisibilitatem tollas.
327쪽
0uid enim esset Molaphysica, si id quod de entibus
abSiraei Spe eulatur, nedum haberet undamentum in rebuS, ei repugnaret Porro illud consociarium nullatenus effugere potes quoad Mathematicas, Si uis materiam divisibilem in infinitum subtrahas.
Quod alicui essentiae abstractae competit, competitoliam omnibus individuis in quibus ipsa invenitur;
si non minus in concreto quam in abSirael Verum
est res angulos cujuslibet trigoni duobus reclis angulis aequivalero. Solum intercidit illud discrimen, quod divisibilitas in concreto habet terminum, non ratione quantitatis ot maloris', Sed alione sormae u Licet corpus mathematico acceptum sit divisibilo initis itum corpus lamen naturale non est divisibile in infinitum. In corpore enim mathematio non On- Sideratur nisi quantitas, in qua nihil invenitur divi- Sion repugnan Sed in corpore naturali invenitur forma naturalis, quae requirit determinalam quanti- talem sicut et alia accidentia. , D. Thom. In I Phys.leel. 9. Corpus igitur naturale, quia requirit delerminatam quantitatem, quando dedueitur ad minimum, Statim propter debilitatem virtutis, convertitur in aliud at, Si per impossibile, materia posset exi Siore Sine forma, eo ipso esset divisibilis in infinitum liam phySice.
2 Praefatum systema realem Orporum XlenSiOnem destruit; nam juXla illud, Xlensio est congeries unitatum congerie autem haec numerum quidem, non Vero XlenSum constituit: quod non potest ontinuari cum alio, non OleS continuam eum eo quantilalem componere. Porro Simplicia clementa non possunt invicem continuari continua enim Sunt quae uniuntur per Xlrema Sua et Simplicia elementa non habent eXtrema Εrgo. I. 18'
328쪽
Frustra B eoxichius, ut hoc sugial eonsectarium, singit quod lumenta sunt in palio sparsa et constanti ordine remanent ab invicem distantia per vim alli actionis ot repulsionis, ita ut praepediatur coniucius; nam ordo S mora relatio, quae rerum OSSentiam non transmulat. Reapse, licet duo planeta ab invicem dis-lanlia sint, non ideo existit linea, sed Solum existunt duo termini inter quos describi potest pariter tria puncta non emi eiunt triangulum, nisi per tria latera conjungantur.3 Ut compenetrationem simplicium elementorum deviton et simul retineant extenSionem corporum, dynamiStae ponunt actionem unius elementi sieri in aliud distans. Porro acti in distans repugnat, Uti X- presse StendemUS. Ergo. Ut offugium sibi aperiat Boseovichius fruti punctum quodvis agere in Seipsum, non ero in aliud, propter relationem Suam eum alio, si Vel Sicut ipse ait, Deus, juxta liberam sibi legem a se in natura condenda stabilitam, motum progignit in utroque puncto. Philos naturalis theoria. Quapropter e sa- Villis, Velut unicam salutis iam Suscitat harmoniam praestabilitam et causas occaSionaleS. ' Dynamismus sicut atomismus omnem SSentialem corporum distinctionem pessumdat. Ergo.
Atomismus dynamicus vel non di fert ab atomismo
puro, et a d systema scholasticum reduci debet. 101. Prob. Iuxta hoc ystema atomi exlenSione et vi rdsistendi sunt instruelae. Porro aut illa Vis es acet- dentalis, aut est essentialis : in primo casu habetur atomismus purus in secundo habetur SySlema Seli O-lasticum, sub Vari nomine.
329쪽
ONI OLOGIA. 305 Haec bono advortentes quidam dynamiSlae consilentur 1 si de specima primitivarum atomorum OSSOntia vix aliquid fiatui posse, atque inter se disserre sigura, Vel magnitudine, vel inimicis assinitalibus,
etc. Alomos primitivus, licet simplices atque physice indivisibiles, nihilominus esse XtenSa atque sine sine divisibiles, ullum mento. Penetrationem in atomum esse physico impossibilem n alionem vero hamime a Ssertionum nullam asserunt. 4'u ESSentiam genericam alomi esse, ut sit subflatiliaeXlenSione geometrica a vi resistendi praedita . Sed istae propriolus es non Sunt conSlituli Va atomorum, Sed Solum earum manifestationes ; ab eis privari OS- Sunt atomi, quin destruantur. Unde collucet dynamistas eniti aliorum systemata labefactare atque ruinas aeerVare, Sed nihil aedificare atque ut
Suum tueantur commentum, Oeent XlenSionem
et vim resistendi ab eodem prindipio indivisibili pullulare.
102. Sed imprimis, quidquid sit de natura impenetrabilitalis, certum est passivitatem et activitatem non OSSe ab eadem realitate profluere. Sed in quolibet corpore, latentibus ipsis dynamistis, existit passivitas et aclivitas. Ergo vel corpus duplici realitate eoalescit vel ei ab extrinseco advenit passiVitas, aut activitas, aut utraque Sed posterius dici nequit. Primo quidem si passivitas et velivitas corpori ObVenirent ambae ab Xtrinseco, ipsum esset realitas Sine ulla proprietate, quod absurdum est: et insuper illiae propriolatos constituerent ordinem longe mirabiliorum et dissi illorum ordine gratiae. Secundo, Si paSSi Vila Snon proflua ab ipsa realitate corporis, sed Sola eli-
330쪽
realitatum jus dolurpal. Tortio, si contra a reali- talo passivitas tantum profluat, aeti Vilas est proprie la EXSuperans naturam hujus Q realitatis, et idcirco ossul ei Vetuli supernaturalis Insuper modus essendi sequitur esse unde si aeli vita non profluit a corpore, sed ab extrinseco ei advenit, vel illud onstituit in Suo esse specifico, et jam habetur Systema se Olusit cum Vol est aliquid subsistens per se, et hoc a nemine tenetur Vel sit passiva inhaerendo corpori, et jam non remanet aetivitas in eorpore Vel est ipsa-m0 Boi aelio immediata, et jam causae Secundae Va-
DynamiStae, ut probent eXlensionem et resistentiam ab eodem prindipi pullulare, adhibent argumentum auctoritalis, o P. Tongiorgius ita luculentum Sua-resium. At Sua resium non reele Xponi ab hocauetore eonflabit omni qui eum allente perlegerit. Salis sit quaedam innuere u Verisimillimum est quantilalom esse proprietalem OnSequentem materiam, Seu,
quod idem est, debitam compOSit ratione materiae. DEt hujus ori similitudinis varia asser rationes, UISVidere est, Metaph. disp. XIV, ecl. 3, 11 58, et diSp. XVIII, ecl. 1 n. 1 . Vide etiam diSp. XL, ecl. 2 Π. I, 12 1 0 1. Unde ipsi dynamiSlae non multiam Onfidunt in hoc priueipio, ita ut, quando illos urge dicendo impossibilo esse quod extensio et a clivitas profluant ab eodem principio, respondeant: Non ponimUS hoste duo proeodoro ab atomi substantia ; sed dieimus eam substantiam his duabus propriuialibus SSe SSentialiter prἴstdilam. M proprietates essentiales distuntur illae quae ab ossentia profluunt. uando dicitur profluunt,procedimi, te , non Signifieatur eas ita progredi ut sint extra ossantiam Seu principium Silum, Sed eaS habere essentiam uti principium Suum proprietates enim non sunt aliquid in se subsistens, Sed qualitates