장음표시 사용
371쪽
0st adhuc in p0iuniis quoad aliquas purasiones, hoc ei compulit, non quatenus Si forma Si 'e actus, sed qualenus Si in potentia, seu qui iuuiis habet saeuitatum a seipsa realiter distinctam. Videri' p. q. IT,
3' portet ut proprius es eius proportionatus sit propriae causae. Sed esseelus propriu formae substantialis usi esse substantiale esse esus ero propriUS O lent in purai de os operari. Ergo in illo solo substanti est polentia peraiisa, in quo esse et operari sunt unum, scilicet in Deo in creaturis aulum in quibbus operatio St accidens, polenti oporaliva est etiam accidens. Vide in . diSt. 3 q. 1, a. 2.
125. Obj I Forma aestidentalis polus produe ualium formam accidentulam per modum causae proXimae A sorti i sorma Substantialis id praestare po- ωM. R. G c seq. Disparila esl, quia, ut diei D. Thomas, quo si de Spirit creset u 1 ad 0, necidens si ipsa virtus purativa substanti ae unde liqui istantia indi a virlulo ad purandum, aliamen ipsa virius perandi uim indigus alia virtute, ne proceda fur in inlinitum. Pro turea acciden o naturu sua datur substantiae ad operandum unde, ut respieini pe- rationum non indiges aliquo stipui addiso Atqui forma substantialis non est propter operationum, Sed propter esse unde indigui aliquo superaddito, ut possit
372쪽
tiam. Porro id a desint non or neciduus, quia accidens ui potu minus nobile non potus substantiam producore. Ergo or o ut immodiale producit. R. Neqo min. estidens nim os instrumentum otveluti minister substantiae; ideoque, si innitatur Substantia tanquam fundamento et cauSa principuli, O lusi 0 Delum nobiliorum o producere: Sicut SerVUS ot ministor patrare possunt quae ad dominum regem 'epuri in ul. O . 4 Sallum ossutilia prodia ei immediate Suus proprietates, ut forma ignis producit lueoni o calorem. Ergo Substantia creata in quibusdam saltem est immodiale operati Va. R. Dist ante . Proprietates producit per resultantiam, concedo per ossicientiam, Hesyo. Proprielales non producuntur ab essentia ut a principio ossietonio, Sed in ea producuntur per generati aut per Creatorem, uXla illuci: Qui flat esse, ut consequentia adesse Proprios ales igitur distuntur ab ossotilia procedere per resultanliam, inquantum uni Dee QSSari QOlligala cum SSolatia, ita ut poSila ossentia, ef ips iuper naturalem equi iam ponantur. Idem aestione producuntur e S Sentia i proprius ales seid essentiuost tua nimia o u primarius, dum proprielales Sunt ejus torminu secundarius. Ideo essentia est ausa esseton proprietatum Suarum, non proprie, Πη Si it Sauli eius uelion om productivam alium proprietatum, Sod reductive inquaulum ipsa usuri uelionem gene-
373쪽
rantis aut Creatoris ad proprius aius Siqui primus annulus alendi deseri motum ad alios ; vel lium inquauium ipsa us ratio propter quam actio agentis transii ad pri priuiuius, vi connexionis quam habes eum illis buferre aulam aestionum geniis, ut Sseratio propi qua in cito ultra progreditur, ad genus eat de sueiuniis reductis perlines. Vidi i p. q. LXXVllo.
DE NECESSARIA CONJUNCTIONE SI EFFIClENTIS CUM PATIENTE, ID POSSIT GERE.
l26. Agon potest duplicitur esse ra)Sens aliensi, nempe pro sentia Suppositi e praesuntia virtutis in primo usu substantiu agensis onjungitur cum substantia alientis Sic prA Sens est Slomachus cibo quem coquil in Secundo ISu, et Si gens Si ab Sens, lamen per aliquod medium diffundit virlulum suam, donec ad paliun ipsa pervuniaici hoc modo Sol est praesens terrae pur ealorum, Iucem et insuXum diffusum. Alterutra pro sunt iu sussicis, uelio non dicatur osso in distans. uidum, ni si uolum, contendunt possibilum osso uelionum in diu in Sino ullo medio mulli autem post Aristololem et D. Thomam, oppositum uentur sententiam.
mpossibilis est actio in distans.
Prob. ' Operurisoquitur esse. Ergo ubi Si esse, i lilii si peruri. P gens ni in minus dupundus a loco quam a lum-
374쪽
poro Alitui nullum agens lusi peruri in tempore in quo nullo ni id existit. Ergo. 3 Virius activa proportis alii ossentide cujus si virtus. Ergo Siculi quaelibet substantio reuis dul0rminatur ad ortum locum, extra quum non risiti, ita ejus virtus activa lerminatur ad certum Ostiam,
4'Agens initum non oporatur nisi in materiam sibi subjeetam. Porro non St alius modus subjieiundi materiam agenti, quam propinquila et conjunctio. Ergo. 5 Aelio est influXus causae, qui recipitur in alioulo. Aelio aulem entium sinitorum non est subsistens, quia Si acciden S, non ero Substantia. Si daretur elio in distans, ipsa SSet SubSiSlen in Se ac proinde non esset accide S. ESSet in Se Ut Sistens, non autem neeidens, quia nulli Sub uelo inesso dum percurreret distantiam quae est inter agens et recipion illam. 6 Deus siculi inlime operatur in omnibus, lautiam inlime praesens OS OmnibuS, ut probati Thoma I p. q. VIII ; unde D. Paulus demonstra Dei praesentiam X ejus elione, dum in foro Athoni usi sic arguit Non enim onye est ab unoquoque nostrum
ipso enim ii inius, movemur et Sumus. Haec Irgumentatio Pauli manea esset, Si actio praesentiam agentis non Xigeret .
Quare agentium corporalium Virius quanto longius distunditur tanto languidior sit propter ObSlaeula, do-
375쪽
nec per nimiam longationem totaliter aiulum desinat, ut patet pro calore, Iude, doribus, Soni S. ic. liginius, leui non habeat silum, nihilominus Substantialem ut realem habet pro 'sentium desinitum, secundum qu im pati ii conjungitur, quando in illud agit. Hunc praesentiam l . Thomas q. vi de Potentia, . I, ad 12, x ea luctum misimulem ad orpus et S. DamaS00-nus dieit an ius ubi est, ibi operatur. PARAGRAPHUS I.
DE EXTIBUS ILE IN CONSUETO SERMONE HABENTUR UTC US E EFFICIENTES.
In eonSuel sermone dieimus aliquid actum osso aut naturaliter, aut violentur, aut artificiose, aut sor- fuit , aut ea sualiter, aut ni aliter, et ideo naturam, Violentiam, ariem, fortunam, casum et salum ut OtenuSn Specio diverSas singimuS.
12 T. Voeabulum natura derivatur a naSei, ita ulnatura distatur quasi naseilura seu naliVita unde, ut notat D. Thomas I p. q. XXIX, a. 4, hoc nomen primo significavit generationem Viventium, quae appellaturnali vitas et quia hujiismodi generalio sit a principio inli inseco, ideo nomen istud posto significavit inirii Secum principium quodlibet et quia in rebus OrΡΟ- reis infrinseca prindipia sunt maloria et sorma, haec duo die tu fuerunt lumenta naturae, Sed cum omni SeSSentia constituatur atque distinguatur per formam, ideo nomen uotu a nonnunquam Sumitur pro SSentia, praeeipue prori essi lia os radi quarumdam Operationum te didimus naturam hominis differre a natura animalis, aliariam divinam osse in tribus per-
376쪽
sonis imo iniurdum extenditur uulua esum dol-I00lionum ossuntiarum, ni eum dicimus aliquid esse in natura rerum, id est, in universo. uare natura, quando habetur tuaiquum ausa, quadruplicitur sumi potus ' pro nati vitulo ui sic primogenitus dicitur X nafurn praelatus si uiribus ei Apostolus diei uos natura esse silios irae, id si ex ipsa conceptione etnaliVitale, a qua peceatum trahimus. ' Pro materia o sormn sie homo dieitur conflare duabus naturis. 3 Pro sessontia rei. 4 Sumitur Olissimum, inquantum ost ansa esliciens, pro intrinseco priueipio motus et qui olis ensium naturalium is dum lapis adit deorSum, eo animali palpitat, etc. In hoc sensu Sumpta opponitur Violentiae of arti, quo Communiis rsunt priueipia extrinseca.
eaetra patiente OH conferente Nini, id Si non cooperante Dieitur 1 cujus principium est Xtra, Ilia Si- eul os rectus naturalis est ab inli infesto, ita esseelus violentus est ab Xli inseeo, Seu ab aliqua V EXlertia. Dieitur ' patiente non conferente Mim, id St, non praebente aliquam eooperationem Vel inelinationem, sed potius renilento Si enim patiens non resiSleret, Sed sponte obediret, osse elus, ieet ore ab Xli inSeeo, non dideretur Violent HS. in 1 violentia non proprie insertur ualuri inferioribus quando ipsae reguntur et OVentur a Superioribus oeundum ordinem, quia Deus il rerum uni Versitatem eo inposuit, ut inferiore per SuporioreScausa rogal. Aliunde res insorior ineli natur e na-lura sua ad perseelionem Suam: sed perseelio inse-
377쪽
dum Creatori, cui mulio naturalius res omnes Subjiciuntur quam corpus animae. Ergo quemadm0dum non est contra sed uXla inclinationem manuS, quod v0luntas eam quo sibi laeti ii stuciat, ita secundumereaturae inclinationum est quod Deus in ea suetat quidquid voluerit Deus ipso naturam ut inelinationum dedit, ac proinde minus est contra naturam quod in ea aliquid operetur praetur communem cul Sum, Uam eum aride in suo opero aliquid os eii, etiam OSt- quam dederit primam sormam quia lota natura Stveluti arlosae lum divinae sapientiae. Vide I p. q. CV, 3. - lli Coni Gent. c. - August. XXV Contra Faustum, vi Indo colligo nihil lum favor libertalibi ne ordinatae quam regi ab aliquo Superiore due tore, illi lege, ut maximo logo divina violentiamque proprie in eo SSo ut Superior natura ab inferiore impellatur utque dueatur Allamon, Si velit, Deus potest
violentiam Xereor in rebus, nempe in ei SerVando
inclinationem simul ut eis imprimendo aliquid ontrarium huic inelinationi sie insor violentiam daemonibus, OS, ut ait B. Petrus, alligando calonis igneis; sic etiam morbum et alias calamitales nobis quandoque largitur, ut in nobis dedium errestrium
29. Ars desinitur Recta ratio factibilium, id est,
habitus residens in ratione et eam regen adoperan-
378쪽
dum in materia cerna, uti ad domi, subricandus.
Dicitur octibilium, quia distinguitur urs o prudentia, cujus objectum jum ii in actibilia, s ubilia
constituunt. Unde artificiale pus dieitur cujus principium usi extra, scilico in ratione praei ista disp0nuule
os inclinationi naturali oppositum, sed eontra mi fatur naturam; ideirco ars dicitur iani et imitatria naturae Natura enim est Veluti ariosaelum divina sapientide et Sicut homo, ut si perseelus, dubet imitari Deum, et alio humana rationem divinam cita artificialia, ut sint perseela, debent naturam imitari. Cu-JUSce aliam praeterea rationum radit D. Thomas II Phys leel. IV uia Omnis nostra eo nilio OS a rebus sensibilibus et naturalibus aestopla, unde ad Similitudinum naturalium operamur in artificialibus. Ar naturam imitatur quadrupliciter ex parte priueipii naturalia senim Darii etalia sunt ab aliqua
ratione maturalia quidem a ratione divinari artisistialia autem a ratione humana 2 Ex parte subjecti: nam Sicut natura praesupponit materiam e qua agat, ita quoque ars 1 deSupponit materiam Suorum perum 3 EX parte modi proeodondi; quia Sicut natura Secundum ordinem procedit, assumendo et plando media congrua ad finem, illi S, denteS, UitUr, Si omnelium aptissima saei ad mandendum, deglutiendum, coquendum ibum ila ars in suis peribus ordinale procedit eooptando instrumenta ad sinem, V. g. gladium aeuit ad perfodiendum limam in dentes Xasperat ad corrorendum. 4 EX parte termini: in operibus tum artis, tum naturae est aliquis misintentus undo, ut advertit Aristoteles, in natura et in arte invenitur oecatum, quia peceatum S deVialio a sine.
Altamen natura longe praestat arti praecipue in tri-
379쪽
bus. Primo, X parie priueipii, quia procedit aratione universaliore sapiuntior et smeaeiore divinus nimini ull0elus est sheaeis ala pluuissimus, dum humanuSintellectus si sterilis es inesties ad ea tra. Ideo sorma naturales quod pro 'uduni a divino intellectu, ut- pol sui principii conditionem sapientes, OSSunt producere ulla sibi similiu v. g. arbor arborem, igniSignem dum ea in procedunt ab intellectu humano,
non possunt sibi Similia producere Sic onSi non Γο- ducit ensem, neque horologium, horologium Secundo, e parte sini natura bonum substantiale totius universi, ars Vor commoditalem delectationem, On- servationem, te hominis tantum respicit.
130. Ex his quί' lunt in mundo, plura tribui SO- lini fortunae, casui et salo, quamvis ista oeabula
proprie non ignis istent certa rerum QRUS3S, Sed Olius causarum estieientium constelum qui, si sit improVisu et per aecidens, dicitur fortuna Vel casus Si Vero sit praeordinatus ab aliqua superiori cauSa, dicitur satum. Vana Gentilium superstilio putavit ortunam Sse
quoddam numen, a quo VentuS, praecipue humani, caeco impetu Versarentur; unde fortunam fingebant caecam, urenti Similem, super Volubilem globum alter pede laniem, corona S, diViliaS, egeStalem, IJ eere et victorias indiscriminalim spargentem. Sed immunis ab Si error philosophia Ortunam et ea- Sum Sumit pro ea Si concurrentibus per aestidens, ex quibus oritur quidam inopinatus esseelus, quamViSaliquando li e nomina tribui soluant ipsis fruelibus improvisis Unde ortunam ea sus diei possunt causaee meientes per accidens, e quibus essectus praeter in-
380쪽
lentionem sequitur. Eoriuna proprie in causis ruit, nu XOrnaliS, a Sus auium in ausis ratione di si iiiiiis locum nubet. Iduo oriuna ui usus non existunt respectu Dei, qui milia profvidui. Νilii si visibilis et sensibilis , luod non do interiori invisibili ut quo
inlolligibili aula summi imperatoris aut jubeatur, aut permillatur, Secundum inessabilem ustilium praemio I Um atque oen irum, gratiarum et refributionum in ista lolius creaturae amplissima quadam immenSaque republiea . Fatun doduei vidulur a fando os quaedam immobilis evonluum praeordinatio praesella o pi delata a Deo. Quidam apud volores negabant mundum ab aliqua prOVidentia regi, et consequenter salum tollebant,
distentes omnia emere evenire Stoici salurn reponebant in quadam eonn0Xion et Ordine ala Sarum uni- Versi, a quibus dicebant omnia neceSSari prOVenire.
Illam enim praecipue astris, ut silibus dispositionibusque eorum, adjunctis ostiorum molibus ribuebant: existimabant astra in aetiones hominum influere Siculi in alias res, et ideo salum desiniebant eausarum colligantiam ecastrorum molibus a vi ossicae iam rahentem. Alii inter quos Senesta, et sorsan Plato, satine eSSitalem, non in astris, Sed in divina voluntate posuerunt, salumque desinierunt necessitatem rerum Omnium elionumque quam nulla Vis rumpit. Hisce suffragatur Calvinus, qui docet Dei influxum ita mo-
agant id ad quod impolluntur, ut nihil aliud agant. Alii tandum die obaul salum osse aliquod numen Omnibus Diis dominans undo Homerus induei Thelim Jovemque deflentes futuram Achillis mortem, quam