장음표시 사용
431쪽
pr. cipua Sil tamen vox qualitus primo usurpalo suit ad exprimendum edid0nsulum assuesionum, ut uinduper auulogium importionis translata fuit ad si uisi
enudam disserunt iam quatenus est forma generis et 0xira illius rationem versatur. Suprema enura es potissimum qualitas, ut ueloi serva li Thomas, opusc. XLVIlI, non bolusi Xacie lusiniri, quia iam varias res, Sis Spirituales, Si V corporeas sub su continet, ut vi P0puriri possit aliqua uotio quod rebus adeo diversis apiari possit. Undo Aristoteles quiaerens aliquid commune omnibus quali fuimus, id soliam reperis quod omnus per modum qualis ibo livi substantiam si ieiuni ideoque desinivit qualitatum accidens secundum quod substantia dicitur
qualis D. Thomas et sua rosius qualitatem desintulit
Accidens modi'ulinum seu dispositivum substanti in
hil iis disserentium. Cum nim Omnia accidentia Sint aliquo modo assuetiolius Subflaulide Diquo adjungantur ob aliquum jus in ursectionem, Vel ad Supplendum reliquum ejus usu 'lum, qualitas in hoc genui ui a se primo iustiluitur ad ruandam intrinsece et perficiundum substantium, ut convuniuntur assueta sit in suo esse, vel in virius agendi. uanilius enim du-
tuis substanti in corpore id ut habeat molem, Xlens lotioni loculum ac inponetrabilitatem parti uin relationes vero non per Se infunduntur, Sed resultant;
reliquo accidentia sunt improprie accidentia, alque Vibi ius diduntur ad aquilliu quam perficientia Substantium vel si quid i intrinsecum pi debeant, ut ubi, Solum si modus quidam ei Suquens limitationem ejus, ibi iusquam aliquid ei additum ad coiisum man
ilum ejus persectionum. Pro lurca, Si mutemur Se Unduin alia accidentia, Don dicimur propterea alteraliel diversi bene lumen Si mutemur Secundum Ual. 24
432쪽
iiiiii , ut si qu4s demutet Scientiam, mores, etc. Undi sie ut dissurenti ae essenii illas determinans et in , disicani essentialiter genus, ide0que dicuntur aliquando quo litus es subsis uitales iis quoque illud accidens quod modificat, XOrnat, dolerminal, et disponit substantiam, dicitur qualitas ae idonialis. Qualitas igitur videtur esse quoddam absolutum acciduus adjunetum Substantiae creatae ad complementum persectionis ejus, tam in Xistendo, quam in agendo nam SubSlanlia creata, utpolo valde limi-lula, non poluSt per Se habere complementum persectionis ot ad tunc sinem primario instituitur qualitus, quiae idcirco si perseelissimum inter accidonli I, comitaturquo Substantium creatam uo ipso quod talis Si non Vero lanium Seeundum aliquam peculiarem rationem. Hinc palo cur peculiari ratione qualitas distatur sormam consequi forma complet et persis it rei SSentiam, et principalem ei consert Vim agendi, ideo qualitas, ude adjungitur ad complementum utriusque persectioniS, dicitur consequi Ormam, Sive per dimanationem, Si o per quamdam ouVenientem proportionem. l)ARAGRAPHUS l.
iiiiiiiiiii Species desumuntur o quadrupliei modo bimembri, uXla quem substantia creata disponitur ut modisse fui Q vel enim disponitur ut bene aul malo Sutubuat, 1 onstituitur ubilus aut dispositio : oldisponitur Sueundum purari, ut sortiter laus viduve agat aut rosi Siat, ut datur polentia aut impolentia vel disponitur Sucundum motum physicum, ei datur passio et ulibilis qualitu vel disponilur secundum
433쪽
partes quantilatis, o datur sorma vi gura. I. II q.
XIIX R. 2 . I. Eabitus et dispositio.
72. nabitus os forma quo determinat subjectum
ad bene vel male se habendum secundum naturam suam. Plerumque enim subjectum est indisserens ut bone Vel malo S liabeat V. g. anima St aliquatenus indisserens ut sit saneta per gratiam, aut maculata per peccatum intellectus, ut sit Sciens, Vel errans VoluntaS, ut Sit prava, aut tona ideo hujusmodi subj0ela indigent qualitate dolorminant ad bono volmal se habendum si gratia animam, harila VO-luntatem, sidus intellectum disponit ut bono se habeat. llujusmodi qualitates vocantur habitus, Vel dispositionus. Si qualitas dolei minans firmiter inhaereat subjecto atque priueipiis immobilibus innitatur, vocatur habitus si sidos divina, seiunita Virtus gratia, et alia hujusmodi sunt habitus, quia firmissimis principii Sinnituntur sides enim ostimonio Dei, seientia prine i- piis noeessario oris, Virtus bono honesto, quod Stimmulabile, gratia divino influxu innititur. Unde quantum os de Se i Siae qualitates firmiSSimae Suni, o merito voeantur habitu l. II q. XLIX, a 2 ad 3 .
Si vero illa qualitas habeat principia instabilia, quae
facile destrui possunt, oeatur dispositio sic sanitasset morbus instabilia habent prineipia, Videlicet One diam et perturbationum humorum: si dubium,SUSpicio, opinio, et . fundamentis sueti mobilibus innituntur, et ideo sacile a subjecto remoVeri OS-
Tamen aliquando contingit ut qualitas e natura sua dissidii mobilis, et proinde essentialiter e Se er- linens ad habitum, saetio moveatur per neciden S, Obsubjecti infirmitatem Decontra qualitas e natura Ua
434쪽
facit mobilis, proindeque puri iustus ad dispositionum, dissicile mobilis reddatur, propter sub Heli 0bstinationum. lnde nonnunquam ii quod si essentiali lor dispositio, polus modum habitus industi quid enim sortius amor Dei, qui divina immobili bonitate
nititur ut timon, ob humanam in OnStantium, d peomnes jus summae uno libidinis stam extinguuntur. 0uid irmius scientia et virlulo, quarum alia Vortiale, ut altera honestatu innititur ut amen uiriusque sun- damonium in lirono instabile atque facile mobile l. Eeontra Vor quid sanitalo et aegritudino debilius ottamen sanitas in robusto orpor interdum ili firmatur, ut sero nullis iis ineommodis possit Xpugnari dum labris in huelle ita prosunde medulla pone-lral, ut nullo medieamento vinei possit. Idem patet pro errore et Opiniono, quae aliquando ita perlinaei-lor intolluetui adhaerent, ut nullis rationibus dimoVeri possint, Si eut videro est in haeretieis. In usu autem consueto habitus polissimum sumitur quoad operationem, atque licitur forma quo confert potentiae promptitudinem in operando. Sed nihilominus habitus et dispositio respieiunt aut naturam aut operationem : vel enim substantiam ad bono vel males habendam dolorminant oeundum proprium HUSDSSe atque in ipsa, vel eam dolui minant in saeuitalibus Secundum operari in primo ensu, entilati, HS in Secundo Operativus appellatur habitus. Si virtus luilium in volutilato, eientia et error in intelleeludisponunt ad bene Vel male operandum dum anitas et 'gritudo in corpore, pulchritudo et deformitas in Vultu, et alia et maeula pesteali in anima disponunt tantum ad bene Vel male eSSe. II potentia et imp0tentia.
73. Haec seeunda species qualitatis oelo desini-
435쪽
fur iuralitas disponens substantium ad mendum vel
resistend/lm, Vel Princlytum Proinimum Vendi vel resistendi. Proprii mi si enim polentiae ribuere simplicitur vim agendi aut resistendi habitus Ver operativi supervenienses non dant simpliciter vim agendi, Sed determinani praeexistenium polentiam agendi ad bono vel malo so habendam sic justitia non dat polentiam voletidi, sed amii desupponi ac regit, ut non seratur in alienum bonum similiter fides nonda menti saeuitalem ognoscendi, sed Olentiam intelle livam levat ad cognoscenda Supernaturalia. 0ualitas γ' aut sortis aut languida est; si sit sortis, ut visus in juvene, dieitur polentia: Si vero si languida, ut Visus in sene, dieitur impotentia, id est, debilis polentia. Ex quo patet hanc divisionem non 0SSe proprie in diVersas species, Sed in diVerSos latus, ut si quis divideret hominem in puerum et Vi
III. asst et patibilis qualitas.
174. Passio divorsimodo sumitur; signisi eat 1 proprietatem quae essentiam OnSequitur Sie Veleres dicebant lucem esse passionem Solis 2 Generatim significat receptionem eii usquinque effectu S de qua infra agemus 3 Spoeiatim significat re optionem alicujus asstigeniis sic Christus dieitur acerbissimam propter nos Sustinuisse paSSionem 4 Signi sieat appetitus motus, quibus animal ad bonum sertur et a malo refugit; si amor et Odium dicuntur a SsioneS. 5 Signis eat qualitatem quae allerationem aut pro
In hoc mundo corporali viget quidam moli18, qui dieitur alleratio, per quem SubSlantiae corporeae ad
436쪽
autem motus Xerculiarior quasdam quo limi , ut qua praecipue est calor, frigus, humiditas ut fidelius: cum quibus tamen prope innumerae aliae connectuntur, in quantum Vel o eis resultant anquam earum pedissequae, illi raritas et levila calorem, densitus ei gravitas rigia Sequuntur; Vel e earum permiXlionesiunt, ut Sapore S colores, Odore S Vel eas inserunt, ut tu colorem Tola igitur Series istarum qualitatum, Seeundum quas sit alterali sensibilis, constituit hanc tertiam qualitatis speciem Hujusmodi autem qualitales vel cito transeunt, ut pallor e melusi OVenienS, rubor e Verecundia Vel diu permanent, ut pallor o melaneholist temperamento, rubore Sanguinea complexione : Si it transeunt, aSSiones si Ver diu permaneant, patibiles qualitates
diduntur. IV. Forma et figura.
175. Triplicitur forma sumitur Q pro aeli Substantiali maloriam primam informanto pro quocumque Belia ae identalici ' pro qualitate ex disposilione partium quantitatis resultante mi dieitur sorma Vultus, manus, etc. Inio tertio sensu quoad praesens sumitur. Similiter sigura aliquando Sumitur pro imagine sic Christus dieitur figura substantiae Patris aeterni aliquando autem Sumitur etiam pro qualitate ex dispositione partium resultante, ut eum dicimus eram habere siguram rotundam, triangula
Haec quarta speeius qualitatis igitur desinitur : Qualitas resultans ex diversa dispositione partium quaH-litatis. Quantilatis enim partes sunt o se indisserente ut diversimode disponantur; V. r. in modum
437쪽
pyramidis aut trianguli unde illa qualitas per quam lativo tali modo disponuntur, et torminantur, dicitur forma Vel figura, quae ei iam dulinitur terminus qua n- tit/ltis. In rebus ariis dialibus hujusmodi dispositio soli terminus partium quantitatis dieitur communitor
forma uti forma domus, tabulae, etc. in rebus autem naturalibus, die illa communiter sigura uli figura hominis, OVis, et . quamVi Saepe in uiroque sensu indiseriminatim usurpentur forma et
176. ualitatis prima proprietas est quod potest
habere contrarium Contraria desinit Aristoteles ea quae sub eodem enere maiime distarit, et ab eodem subjecto mutuo se e ellunt. Haec desinitio aliquantispereVolvenda eSi, ut lare paleat in quo contrarietatem oporteat reponere. Dicitur 1 sub eodem Venere. His Verbis contraria disserunt tum X is quae privativo, tum e ei qllae contradictorie opponuntur cista enim non possunt Sub eodem genere contineri. Aliquo modo etiam disserunt his verbis contraria ab oppositis relative quia non requiritur ut relatio et terminus sint sub eodem genere cimo frequentius sunt sub diversis, quia terminus est quid absolutum. Si vero consideremu ΟΡΡΟ- Silionem inter relationes utriusque oX1 rem Sic interdum possunt plus quam genere disserre, quia Una poleSt esse rotali rei, talia rationis. Aliquando Vero
ΡOSSunt, non Solum Sub eodem genero, Sed etiam sub eadem Specie contineri, ut relationes similitudinis; dum Vere contraria nunquam OSSunt esse ejuSilem
438쪽
Speciei. Cur aulum contraria debeant osso sub Odom genere, deelarari potest a priori inter contraria est quidam ordo per o ad transmutationem : haec autem vistissitudo transmutationis per se non reperitur interea quae genere disserunt, . . o loe non sit fraustius ad qualitatem. Eadem ratione, non OSSunt OSSE '.jHS-dem speciei, alioqui non ita inter Se pugnarent. Aliunde contraria versari debent ire idem Subjeelum rideo ex parte sub oeli eadem est capaeilas ad recipienda contraria, non conjunctim, Sed divisim ergo oportet ut contraria habeant inter Se convenientiam genericam, ratione cujus idem Subjectum capaXeSSe OSSit utrorumque. ualo autem genus debeat OSSe commune contrariis non potest absolui deler- minari ; nam unum vitium est contrarium alteri vilio; una autem Virtus non potest esse contraria alteri virtuti se tamen dis orentia generie est eadem Seu Proportionalis in utrisque Oportet igitur ut tanta silcon Venientia, quanta sussietat ad proportionem requisitam inter contraria et esseelus eorum, Ut inter Sep08Sint directe pugnare unde habitus elui non directe, sed tantum indireel poleSt 8Se conirn
Dicitur ' quo malim distant. Alioquin contraria
tali unius perseele ei minaretur ad alium quod tamen eS de ratione perseel eontrariorum. Unde in linea nonnisi duo extrema planeta proprie dicuntur contraria pariter virtus et ilium non Sunt direele contraria, nisi seeundum moralem Oppositionem, id est, in ratione honesti et turpis, quia sub alia ratione fieri potest ut vilia magis ab invicem distent quam a Vi tute Sic V. g. avarilia magis distat a prodigalitatu quam a liberalitate, Sed Seeundum diVersas atque OXtrema rationes. Si ero unum Xtremorum habet
439쪽
dimtaxat quoad respuetum quem ad aequa alterum 0Xuemum Unde quando virtus habui duo vilia
nitur: v. g. liberalitas inelitia sive ad dandum, sive ad relinendum quandomi quom0do uela ratio dietat: prodigalitas vero pur se illi opponitur solum quatenus
in elina ad relinondum id O avarilia ut prodigalitas non sunt duo HXirema Husdem generis, neque proprie sunt e in rariae : Sie ut noe conuaria die untur uncia
B DDiditur 3 ab eodem subjecto Contraria per Se Sumpta non possunt inter Se habere repugnantiam, nisi in 0rdine ad aliquod tertium, cui inesse possunt quidem, sud non simul hoe autem tertium est Subjectum re- Spe tu eontrariorum. Ideo subsistentia in quantum subsistentia non sunt contraria, isset interdum unum in aliud agat ad jus destruelionum quia tune in hostalio prodiadit aliquid inlipserens, quod per Se non St utrarium illi cui inhaeret, sed ultori quod etiam possit inhaerere. Diditur ' mutuo se e ellunt. Hoc intelligendum est o sol mali expulsione, non autem de est ecliVI. Prior Xpulsio existi quando unum contrariorum habes essentiam ultori oppositam posterior existit quando unum expellit aliud per aliquam Operationem. Sussidere priorem patet, quia in contrariis non alienditur vis agendi, sed modus insormandi. Ideo haec expulsio est reciproca. Νon omnes qualitates contrarium habent; si habi-
440쪽
ius principiorum ut scientiae, polentiae figurn, Orma,
Ole., non habunt contraria. Contrariolas ecurrere polus intur habitus acquisii 0s, dispositi0nesque, es maxime intorquati latos tertiae speciei. Vido Suar. Metaph. diSp. XLV, ecl. 2, 3 et . Secunda propriolas qualitatis ost intonsitas quod potest intendi et remitti, scilicet mayis et minus suscipere. Multas quali latos osso ineremonii et deeromonticapaceS, ereViden eSt Sod in quonam praeci Se repo-nonda sit iniensio et romissio qualitatum OnlrOVer- litur. Alii lenoni qualitas os habere Varios gradu Sonti talis, atque plus minusve participari 9OSSe Secundum illos gradus. Alii reponunt iniensionem et remissionum qualitatis in intensa et remissa ejus unione eum sub oelo qui inest alii, in majore et minore odia elion qualitatis o sub oelo alii, in majore et minore eXlonSion partium sub oeliquod recipit qualitalom. Has opiniones singillatim explanare atque perpendere extra limites compendii vagatur salis sit innuor illas sorsan non sibi contra distere, ut prima fronte apparet; nam uXla oeli inam a nobis eX9O- Silam Supra, ubi de cluelione Ormarum, Omni forma accidens alis duellur do polentia sub Heli: ideo infundi or additionum, per majorem radicalionem, aut per odia elionem, non inter Se pugnant. Vide SUIΓ., Metaph. di Sp. XLVI, ecl. 3, Seq. Tertia qualitatis proprietas est praebere fundamentum similitudini et dissimilitudini similia senim dicuntur ea quae in qualitatibus eoii veniunt dissimilia vero quae in qualitatibus diseonveniunt. Similitudo autem triplici lor esse potest. Primo, Si non tantum eadem qualitas, Sed insuper in eodem gradu inveniatur utrinque cita nix nivi similis est propior omnimodam albudinis donlisalom. Secundo, Si in Vario gradu participoliar adem qualitas si e lana nivi Similis est.