장음표시 사용
511쪽
D PomlTENTIA Ecinoma quo Eset laetus 'obnon dicitur esse materia iustitiae, sed magis res quae distribuuntur vel commutantur. Unde et materia paenitentiae noti est Deus, sed actus humani quibus Deus offenditur vel plaea tur; sed Deus se habet sicut ille ad quem est justitia. Ex quo patet quod paenitentia non est virtus theologica, quia nouhabet Deum pro objecto vel materia. Ad secundum dicendum, quod medium iustitiae est aequalitas, quae eonstituitur inter illos inter quos est justitia, ut dieitur in V Ethie. In quibusdam autem non potest perseelai aequalitas constitui propter alterius excellentiam, sicut inter patrem et filium, aut inter Deum et hominem, ut Philosophus diei in IIII Ethie. Unde in talibus ille qui est desteiens, debet lacere quidquid potest; nec tamen hoc erit sum- ciens simpliciter, sed solum secundum acceptationem superioris. Et hoc significatur per excessum qui attribuitur pu, nitentiae. Ad tertium dicendum, qubd sicut est commutatio quaedam in Gessetis cum scilicet aliquis pro beneficio recepto gratiam rependit , ita etiam est commutatio in offensis, cum aliquis pro offensa in alterum commissa vel invitus punitur, quod pertinet ad vindicativam iustitiam; vel voluntariδ recompensat emendam, quod pertinet ad paenitentiam, quae respicit personam peecatoris, sicut justitia vindicativa personam j dicis. Vade manifestum est quod utraque sub justitia ommutativa continetur.
Ad quartum dicendum, quod paenitentia lichi si dimeth
species iustitiae, comprehendit tamen quodammodo ea quae pertinent ad omnes virtutes in quantum enim est justitia quaedam hominis ad Deum, oportet quod participet ea quae sunt virtutum theologicarum quae babent Deum pro objecto; unda paenitentia est cum fide passionis Christi, perquam iustineamus precatis, et eum spe veniae, et cum odio vitiorum, quod pertinet ad eliaritatem. In quantum ver est virtus moralis, participat aliquid prudentiae, quae est directiva omnium moralium virtutum. Sed ex ipsa ratione justitiae non solum habet id quod justitiae est, sed etiam ea quae sunt temperantiae et sortitudinis, in quantum scilicet ea quae delectit ilonem causant, ad temperantiam pertinent, vel terrore ut 5
512쪽
incutiunt, quem sortitudo moderatur, in commmnonem justitiae veniunt. Ei secundum hoc ad justitiam pertinet, et abst,nere' delectabilibus, quod pertinet ad temperantiam, ei sustinere dura, quod pertinet adortitudinem.
Γιν- voluntas ait propria auMeetum paenitantiae.
Ad quartum si proceditur l). Videtur quod subjectum poenitentiae non sit propri voluntas Paenitentia enim est tristitiae species. Sed tristitia est in concupiscibili, alant ei gaudium. Ergo poenitentia est in concupiscibili. 2. Praeterea, paenitentia est indicta quaedam, iam Aa-gnstinns dicit in lib. De Poenitentia. Sed vindiet videtur uirascibilem pertinere, quia ira est appetitus indictae. Errovidetur quod paenitentia sit in irascibili. 3. Praeterea, praeteritum est proprium obiectum memoria, serendae Philosophum in lib. De memoria. Sed paenitentia est de praeterito, ut dictum est. Ergo paenitentia est in αρ- moria, sicut in subjecto. 4. Praeterea, nihil agit ubi non est. Sed paenitentia excludit peccatum ab omnibus viribus animae. Ergo paenitentia est aqualibet vi animae, et non in voluntate tantitae. Sed contra paenitentia est sacrificium quoddam, ae idem illud Psalm D a Sacrificium Deo spiritus contribulatas. Sed offerre sacrificium est actus voluntatis, secundam illiu Psalm LIII a Voluntari sacrificabo tibi a rigo paenite tia est in voluntate. Cosmusio. - Poenitentia, cita sit quaedam spectas just, tire, in voluntate est ut in subjecto, crius actus eat pre situm emendandi illud quod contra Deum commissum est.
Respondeo dicendum, qud de paenitentia dupliciis hi
possumus. Uno modo, secundum quod est passio quaedan; et sic etini sit species tristitiae est in concupiscibili alati ia
513쪽
subjecto. Alio modo ineundhm quod virtus; et sic, sicut die- tum est, est species justitiae Iustitia autem, ut in II pari. habitum est qu. 58, ut 6 . labet pro subjecto appetitam rationis, qui est voluntas; unde manifestum est quod paenitentia, secunditae quod est virtus est in voluntate ut in subjecto, et proprius ejus eius est propositum emendandi illud quod ontra Deum commissum est. Ad primum ergo dieendum, qab ratis illa prooedit da paenitentia, secundum quod est passio. Ad ineundum dieendum, quod vindictam appetere ex passiove de alio, pertinet ad iraseibilem; sed appetere vel Meere vindictam ex ratione de s vel de alio, pertinet ad voluntatem.
Ad tertium dicendum, Fbd memoria est vis apprehensi a praeteriti paenitentia autem non pertinet ad vim apprehensivam, sed ad appetitivam, quae praesupponit actum apprehensivae. Unde paenitentia non est in memoria, sed praesu ponit eam. Ad quartum direndum, quod voluntas, sim in I pari habita est qu. 82 art. εὶ movet omnes alias potentias animae. Et ideo non est ineonveniens si paenitentia in volu late existens, aliquid in singulis potentiis animae operetur.
Utrum principium poenitentiae si eae timore.
Ad quintum si proreditur 1 . Videtur ub principium
paenitentiae non sit ex timore. Paenitentia enim incipit in displicentia pereatorum. Sed hoc pertinet ad charitatem, ut supindietum est an a . Ergo poenitentia magis oritur ex amore qua ex timore. 2. Praeterea, ad paenitentiam homines provocantur pere pectationem regni celestis, Meundum illud Masth. III et ιν is Poenitentiam agite, appropinquavit enim regnum cae- i Be his etiam Iu Senι. dist. i. M. i, art. 2, qaaestiune. 1 et 2.
514쪽
lorum. Sed regnum caelorum est objectum spei. Ergo innitentia magis procedit ex spe quam ex timore. 3. Praeterea, timor est quidam actus interior hominis P. nitentia autem non videtur in nobis esse ex opere hominis sed ex opere Dei, secundum illud Ierem. XXXI a Postquaa eonvertisti me, egi paenitentiam nargo paenitentia non pineedit ex timore. Sed contra est, quod nai. XXII, dicitur is sicut Freoncepit, tim appropinquaverit ad partum, dolens clamavia doloribus suis : Sic laeti sumus, scilicet per paenitentiis Et postea subditur secundum aliam litteram a A timore illo Domine, concepimus, et quasi parturivimus et peperimus spiritum salutis v id est a poenitentiae salutaris, a ut et praemissa patet. Ergo paenitentia procedit ex timore. CoN Usio. - Αetus paenitentim servili timor inelyil sicut a primo motu affectus ad hoc ordinato, a timore vero
filiali sieut ab immediat et proximo principio. Respondeo dicendum, quod de paenitentia loqui postam dupliciter. Uno modo quantum ad habitum; et sie immediale Deo infunditur sine nobis principaliter operantibus, saetamen sine nobis dispositiv eooperantibus per aliquos aetae Allo modo possumus loqui de poenitentia quantum ad aetas quibus Deo operanti in paenitentia cooperamur. Quorum aedillo primum principium est Dei operatio convertentis eor, seta dii illud Thren. ult. a Converte nos, Domine, ad te, ei convertemur. Secundus actus est motus fidei Tertius est motus timoris servilis, quo quis timore suppliciorum hiet' catis retrahitur. Quartus actus est motus spei, quo quis N spe veniae eonsequenda, assumit propositum emendandi quia tus actus est motus charitatis, quo alleui peccatum displite; secunditae seipsum, et non jam propter supplicia sextas dii motus timoris lilialis, quo propter reverentiam Dei aliqiui emendam Deo voluntarius offert. Sie igitur patet vi Misi
poenitentiae a timore servili procedit, sicut v primo minaffectus ad hoc ordinato h timore autem inali sient ab immediato et proximo principio. Ad primum ergo dicendum, quod peccatum victaei homini displicere maxim peccatori , propter sipplieia ἐν
515쪽
respicit timor servilis, quam propter Dei dilansam vel eo-eati turpitudinem, quod pertinet ad charitatem. Ad seeundum dicendum, quod in regno caelorum appropi quanto intelligitur advenius Regis, non solitin praemiantis, sed etiam punientis Unde et Natth. III, Joannes Baptista dicebat: a Progenies viperarum, quis demonstravit vobis i geres ventura inars Ad tertium dicendum, quω ipsa etiam motus timoris pro-eedit ex actu Dei convertentis cor. Unde dieitur Deuter. V: uullis det eos talem habere mentem, ut timeant me vatideo per hoc quod paenitentiara timore procedit, non excludita quin procedat ex actu Dei eo errantis eor.
Utrum po tentia in prima virtutum.
Ad sextum sic proceditur l). Videtur qubd paenitentia sit prima virtutum. Quia super illud Matth. III uicenitentiam agite, n dicit Glossa is Prima virtus est per paenitentiam
perimere veterem hominem, et vitia odisse. 2. Praeterea, Medere a termino prius esse videtur Oxae accedere ad terminum. Sed omnes aliae virtutes pertinere videntur ad accessum ad terminum, quia per omnes ordinatur homo ad bonum agendum; paenitentia autem videtur ordinari ad rectaeum a malo. Ergo paenitentia videtur esse prior omnibus aliis virtutibus. 3. Praeterea, ante paenitentiam est peccatum in anima. Sed simul cum peccato nulla virtus animae inest. Ergo nulla virtus est ante paenitentiam; sed ipsa videtur esse prima, quae aliis aditum aperit, excludendo peccatum. Sed eontra est, quod paenitentia prooedit ex fide, spe et invitate, sicut jam dictum est. Non ergo est paenitentia prima virtutum. concissio. - Virtus poenitentiae non est simpliciter primali is his etiam IV, Sesu. dist. 14 qu. , art. 10,
quaesiiune. 6 ad 6, et ari 2 quaestiunt. 2.
516쪽
virtutum ordina temporis vel natam, sed a uadam via ordine temporis tantum nimirae quoad ejus actum, varia iustitiatione impii primus Meurrit. Respondeo dicendum. Iubd in virtutibus non attenditur orea
temporis quantum habitus, quia eam virtutes sint connam, ut in II parti habitum est 1 2 qu. 65, an omnes simuincipiunt eam in anima sed dicitur una earum esse prior altera ordine naturae, qui eonsideratur ex ordine actuum, sdie diu scilicet Fb aetas unius virtutis praesupponit actum alterius virtutis. Secundiu hoe igitur dicendum est quod aetas quidam laudabiles etiam tempore praeredere possunt aetas et habitum paenitentiae sient aetas Mei et spei informiam, et actus timoris servilis Actus autem et habitus haritatissimul sunt tempore cum actu et habitu poenitentiae, et euae habitu aliarem virtutum; nam sicut in II part habitum eus 2 qu. 113, an I et 8 , in justificatione impii simul est motas liueri arbitrii in Deum qui est actus fidei per elaitatem formatus , et motus liberi actitrii in peeeatum, qui est
actus paenitentiae Borum tamen duorum actuum primus nata-raliter necessit secundum, nam actus virtutis poenitentiae eueontra peccatum ex amore Dei; unde primus actus ea ratio et eausa secundi. Sio igitur paenitentia non ea simpliciter prima virtutum, nec ordine temporis, nec ordine naturae, quia semudum ordinem naturae simpliciter praecedunt ipsam vise tutes theologicae sed quantum ad aliquid est prima later teras virtutes ordine temporis, quantum ad ejus aetum, primus oecurrit in iustificatione impii. Sed ordine natane videntur esse aliae virtutes priores, sicut quod est per se, Mi prius eo quod est per accidens nam aliae virtutes per se Ddentur esse meessariae ad bonum hominis paenitentia autea supposito quodam, scilicet peccato praeexistenti, sient etiandietum est D. 66, ML εὶ cire ordine sacramenti peribtentiae ad alia sacramenta praedicia. Ad primum ergo dicendum, quod Glossa illa loquiturq-- tum ad hoe quod actus paenitentiae primus eat tempore tauraetus aliarum virtutum moralium. Ad Meundum dicendum, quod in motibus sueeeastris, re cedere a termino est prius tempore u in pervenire ad ter
517쪽
DE EFFECTU POENITENTIAE, Erc. 5llminum et prius natura, quantum est ex parte subjecti sive secundum ordinem causa materialis. Sed secundum ordinent causae agentis et finalis, prius est pervenire ad terminum, hoc
enim est quod primo agens intendit; et hic ordo praecipuo attenditur in actibus animae, ut dicitur in II Physic. Ad tertium dioendum, quod paenitentia aperit aditum virtutibus, expellendo peccatum per virtutem fidei, spei et haritatis, quae sint naturaliter priores; ita tamen aperit eis aditum, quod ipsae simul intrant eum ipsa; nam in justineatione impii simi eum motu liberi arbitrii ia Deum et in peceatum est
mniatio culpa et inlusio gratiae, cum qua simul instinduntur omnes virtutes, ut in II part habitum est F. 65, art. 3, et qu. 113, an I et 8ὶ.
Deinde considerandum est de effectu paenitentiae. Et primo, quantum ad remissionem peccatorum mortalium; Meundd, quantum ad remissionem pereatorum venialium tertio, quantum ad reditum peceatorum dimissorum; quaris, quantum ad restitutionem virtutum. circa primum quaeruntur sex Utrum omnia peccata mortalia per paenitentiam auferantur. 2 Utriun possint sine paenitentia tolli. 3 Utrum unum possit remitu in alio. 4 Utrum paenitentia auserat culpam remanente reatu. 5 Uirtim remaneant reliquiae pectatorum 6' Utrum auferre peccatum sit effectus paenitentiae inquautum est virtus, aut in quantuat
518쪽
Utrum per poeniMnciam Omnia peccais removeantur.
Ad primum si prooeditur s). Videtur ub per paenitentiam non omnia peccata removeantur. Dicit enim Aposvitus, Hebr. M, quod a Esau non invenit paenitentiae loeum, quanquam cum lae mi inquisisset eam; Glossa GaId est, non invenit locum veniae et benedictionis per poenitentiam. πE II mehab. Iri, dicitur de Antiocho a Orabat scelestas heum , quo non erat misericordiam eonsecuturus. Non eri videtur quod per paenitentiam omnia peccata tollantur. 2. Praeterea, Augustinus dicit in lib. De sermone Domimi monte, quod tanta labes est illius peccati, sciliret eum post agnitionem Dei per gratiam Christi oppugnat aliquis staternitatem, et adversus ipsam gratiam invidiae lacibus agitatis, ut depretandi humilitatem subire non possit, etiamsi pereatum suum mala conscientia agnoscere et annuntiare togatur. v Non ergo omne peceatum potest per poenitentiam tolli. 3. Praeterea, Dominus dicit, Matth. MI α Qui edicteontra Spiritum sanctum verbum, non remittetur ei ne clavo saeculo, neque in laturo. v Non ergo omne pereat remitti potest per paenitentiam. Sed contra est, quod dicitur gere. XVm is omnium iniquitatum ejus quas operatus est, non reeordabor amplius. s concLusio. - Libertas humani arbitrii et divinae gratia emeacitas, ostendunt nullum esse pereatum in hae vita, quod per veram paenitentam deleri non possit. Respondeo dicendum, Fbd hoc quod aliquod pereatum per poenitentiam tolli non possit, potest contingere dupliciter: uno modo, quia aliquis de pecuato paenitore non posset; alio modo, quia paenitentia non posset delere peccatum. Primo quidem
519쪽
modo non possunt per poenitentiam deleri peccata daemonum et etiam hominum damnatorum, quia affectus eorum sunt eonfirmati in malo, ita Obd non potest eis displicere peccatum in quantum est culpa, sed solum displicet eis poena quam patiuntur, ratione erius aliquam paenitentiam, sed infructuosam habent, secundum illud Sap. a Poenitentiam agentes, e prae angustia spiritus gementes; n unde talis paenitentia non est eum spe venire, sed cum desperatione. Tale autem non potest esse aliquod peccatum hominis viatoris, cujus liberem arbitrium exibile est ad bovum et ad malum. Unde direre quM aliquod pereatum sit in hae vita, de quo quis paenitere non possit, erroneum est primo quidem, quia perhoe tolleretur libertas arbitrii secundo, quia per hoc derog retur virtuti gratiae, per quam moveri potest eo euiuscumque pareatoris ad paenitendum, secundum illud Provere. XXI: a cor regis in manu Dei, et quocumque voluerit, vertet lud nuub autem secundo modo non possit per veram paenitentiam aliquod pereatum remitti, est etiam erroneum. Primo quidem, quia repugnat divinae misericordiae, de qua dicitur Ioia.. II, quod a benignus et misericors est, et patiens, et multae inserieordiae, et praestabilis super malitia; vinceretur enim quodammodo Deus ab homine, si homo peccatum vellet d lari, quod Deus delere non vellet. Secundo, quia hoe derogaret virtuti passionis Christi, per quam paenitentia operatur, aleat et aetera sacramenta elim scriptum sit IDan. Illa a Ipsa est propitiatio pro pereatis nostris, non solum nostris, sed etiam totius mundi. inde simpliciter dicendum est quod omne peceatum in hae vita per poenitentiam veram deleri
Ad primum ergo Meendum, Obdasa non ver poenituit. quod patet ex hoc quod dixit a Venient dies lueius patris mei et oecidam daeo fratrem meum n Similiter etiam nee Antiochus ver poenituit dolebat enim de culpa praeterita, non propter offensam Dei, sed propter infirmitatem corporaleiuquam patiebatur. Ad secundum direndum, Fb illud verbum Augustini sie intelligendum esι a Tanta est labes illius peccati, ut deprecandi humilitatem subire non possit, scilicet de lacili, secun-
520쪽
diu quia dicitur ille non posue sanari, qui non potest de latili sanari. Potest tamen hoc fieri per divinae gratiae vinuleae, quae etiam interdum ei in protundum maris onvertit, at dicitur in Psalm LXVI. Ad tertium dicendum, Obd illud verbum via blasphemiaeontra Spiritum sanctum est finalis impaenitentia, ut Auga tinus dicit in lib. De verbis Domini Sem. XXI , quae penitus irremissibilis est, quia post finem hujus vitae nou est remissio peccatorum. Vel si intelligatur per blasphemiam labritus sancti, peceatum quod fit ex certa malitia, vi etiam ipsa blasphemia Spiritus sancti, dicitur non remitti, scilles de facili, vel quia tale peccatum non habet in m amam excusationis, vel quia pro tali peccato punitur aliquis et in hoc saecula et in futuro, ut in II part expositum est qu. l. an. t et deinceps).
Utrum in poenitentia peccatum remitti main.
Ad saeundum sie procediturit . Videtur Obdina paenit a
pereatum remitti possit. Non enim est minor vetus Dei inea adultos quis circa pueros. Sed pueris pereata dimittit glae enitentia. Ergo etiam et adultis a Praeterea, Deus virtutem suam sacramentis non alluisti Sed paenitentia est quoddam sacramentum. Ergo virtut 4, in possunt peccata siue paenitentia dimitii. 3. Praeterea major est misericordia Dei quium aerisordia hominis. Sed homo interdum remittit offensam suam hodiis etiam non paenitenti; unde et ipse Dominus mandavit, urit ., V a Diligite inimicos vestros, benedicite his qui oderis vos vario multo magis Deus dimittit offensam suam hodi, nibus non paenitentibus. Sed contra est, quod Dominus dicit Ierem. XVIII a si