장음표시 사용
581쪽
ritiem ex peeinio contractam quodammodo comminuens, non propri est de peccato originali, quod non nostra voluntatem inductum, sed potius naturae corruptae origine est contractum potest tamen de eo aliqua displicentia esse. Respondeo dieendum, quod contritio est dolor, ut dictum est qu. 1, art. 1 et 2ὶ respiciens et quodammodo comminuens voluntatis duritiem Det ideo solum de illis pereatis potes esse, quae ex duritia nostrae voluntatis in nos proveniunt; et quia peccatum originale nostra volvatata non est inductum, sed ex vitiatae naturae origine contractum, ideo de ipso non pines esse contritio, proprie loquendo, sed displicentia tantum vel dolor. Ad primum ergo dicandum, qud contritio non es depeceato ratione substantiae actus tantum, quia ex hoc non habet rationem mali; neque iterum ratione deformitatis tantum, quia deformitas de se non dicit rationem culpae, sed quandoque importat poenam debet autem de pereat esse eontritio inquantum importat deformitatem ex actu voluntatis provenientem et hoc non est in precato originali, et ideo de eo non est contritio. Et similiter dicendum ad secundum, quia aversio voluntatis est illa mi debetur contritio.
Ad tertium sic proceditur. Videtur quod non de omni actuali peccato commisso k nobis debeamus conteri. Quia contrariae uariis curantur. Sed quaedam peccata per tristitiam eoaemitiuntur, sicut Media et invidia. Ergo inedicina eorum non lebet esse tristitia, quae est contritis, sed gaudium. 2. Praeterea, eontritio est aetus voluntatis, qui non potest esse de eo, quod comitioni non subjacet. Sed quaedam peccata sunt, quae in cognitione non habemus, sicut oblita. Ergo dueis non potest esse contritio. 3. Praeterea, per voluntariam contritionem delentur illa, quester voluntatem committuntur. Sed ignorantia voluntarium
582쪽
tollit, ni patet per bil0sophum II Ethio Ergo do his quae
per ignorantigm accidunt, non debet esse eontritio. 4. praeterea, de illo peccato non debet esse contritio, quod per contritionem non tollitur. Sed quaedam peceat non to luntur per contritionem, sicut venialia, quae adhuc polli eo tritionis gratiam manent. Ergo non de omnibus peccatis praeteritis debet esse contritio. Sed contra, paenitentia est medicina eontra omnia pereata aetualia Sed paenitentia non est aliquorum, quorum non sit contritio, quae est prima pars eius. Ergo et de omnibus pee-catis dehet esse eontritio. Praeterea, nullum peccatum dimittitur, nisi quia justificetur. Sed ad justificationem requiritur contritio ut prius dictum est F. l, an a . Ergo de quolibet pereat continoportet. CONCLusIo. - tam ex omni actuali pereat duritiem quamdam voluntas eontrahat, ad illius remissionem matritio ipsum comminuens necessaria est.)Respondeo dicendum, quod omnis actualis ulpa ex hoe contingii, qudd voluntas nostra legi Dei non redit, et etiam transgrediendo vel omittendo, vel praeter eam agendo; et ma i durui est quod babet potentiam ut non facit patiatur, a ideo in omni actuali peccato duritia quaedam est voluntatis; et propter hoc si debeat peccatum curari oportet quod per
contritionem coniminuentem remittatur.
Ad primum ergo dicendum, quod sicut ex dictis patet eo tritio opponitur pereat ex parte illa qua ex eleetione volu tatis proeedit, non sequentis imperium divinae legis; non a tem ex parte ejus, quod est in peemio materiale, et hoc estillii su er quod radit volnntatis eleelio Cadit antem volu tatis electio non solum super actus aliarum virium, quibus voliinta ad suum finem utitur; sed etiam super aetum proprium ipsius voluntatis, voluntas enim vult se velle aliquid; et sic eleetio voluntatis cadit super dolorem illum sive trist tiam, quae invenitur in peecato invidiae et hujusmodi, sive dolor ille sit in sensu, sive sit in ipsa voluntate. Et ideo illi pedieatis contritionis dolor opponitur.
A seeundum dicendum, quod oblivio de aliquo potest rega
583쪽
dupliciter : aut ita quod totaliter a memoria exciderit, et tune non potest aliquis illud inquirere aut ita ubd partim
memoria exciderit, et partim aueat, sicut cum recolo me aliquid audivisse in generali, sed nescio quid in speciali ει tune requiro in memoria ad recognoscendum. Et secundum hoc etiam aliquod peccatum potest esse oblitum duplieiter. Aut iis quod in generali in memoria maneat, sed non in spe. ciali et tunc debet cogitare homo ad inveniendum peccatum, quia de quolibet peccato mortali tenetur homo specialiter conteri; M autem invenire non possit usi adbibita diligentia, sumet de eo materi secundum quod in notitia tenetur, et debet homo non solum de peccato, sed de oblivione eius dolere, quae ex negligentia contingit. Si autem peccatum omnino memoria exciderit, tunc ex impotentia faciendi excusatur debito, et sumeti generalis contritio de omni eo in quo Deum offendit; sed quando impotentia tollitur, sicut cum ad memoriam revocatur peccatum, tune tenetur homo specialiter conteri; sicut etiam pauper qui non potest solvere quod debet elleagatur, et tamen tenetur cum primo poterit. Ad tertium direndum, quod si ignorantia omnino volunt te tollere mal agendi, Musaret et non esset peccatum; sed quandoque, non totaliter tollit voluntatem, et tune , toto Bon excusat, sed a tanto Det ideo de peccato per ignorantiam eoaemisso debet homo conteri. Ad quartum dicendum , quod post contritionem de mortali potest remanere veniale, sed non post contritionem deo niali. Et ideo de venialibus etiam debet esse contritio eo modo quo et paenitentia, sicut supro dictum est.
Utrum de preeatissuturis aliquis debeat conιeri.
Ad quartum si prooeditur. Videtur qud etiam depectatis laturis aliquis debeat conteri contritio enim est actus liberi arbitrii. Sed liberum arbitrium magis se extendit ad sutura quam ad praeterita, quia electio, quae est actus liberi arbitrii est de eontingentibus suturis, ut dicitur in III Ethieorum.
584쪽
Ergo contritio magis est depeceatis suturis, quam de praeteritis. 2. PnBterea, peccatum aggravatur ex consequens effectu; de Hieronymus dicit, quod poena Arii nondum est determinata, quia adhuc est possibile aliquos per ejus haeresim corruere, quibus corruentibus ejus poena augetur; et similiter est de illo qui judicatur homicida, si lethaliter percusserit, etiam antequam percussus moriatur. Sed in illo intervallo medio debet peecator conteri de peccato Ergo non solum secundit quod habet quantitatem ex praeterito actu, sed etiam seo indum quod habet quantitatem ex futuro et sic contritio respieit
Sed contra, contritio est pars paenitentiae. Sed paenitentia semper respicit praeterita. Ergo et eontritio, et si non est dapeccato futuro. codicissio. - Contritio, cum sit praecipuus actus pira Utentiae, eujus proprium objectum est peceatum ante eoaemi
sum, non nisi praeterita pereat propriia respicit satara verby vet, quatenus illi prudentia adjungitur.)Respondeo dicendum, qubd in omnibus motoribu et motilibus ordinatis ita est, quod motor inserior habet motum D
priuin, et praeter hoc sequitur in aliquo motum superioris ae toris; sicut patet in motu planetarum, qui praeter motus proprios, sequuntur motum primi orbis. In omnibus autem viri tibus moralibus primus motor es ipsa predentia, quae dicitur auriga virtutum e et ideo quaelibet virtus monilis eum motu proprio habet aliquid de motu prudentiae; et ideo ciliae meaitentia sit quaedam virtus moralis quia est pars iustitue eum actu proprio consequitur prudentiae motum. Proprius autem actus ejus est in objectum proprium, quod est peccatum eo missum Det ideo actus ejus proprius et principalis, stili rettonuitio, secundum suam speciem respicit tantum pereatum raeteritum; sed ex consequenti respicit tantum pereatuit iurum, secundum quod habet aliquid de actu prudentin abjunetum, et tamen tu illud futurum secundum rationem pro- , priae specie non movetur. Et propter hoc ille qui eonteritar, dolet de peccato praeterito, et cavet suturum; sed non dicitur esse eontritio de peccato futuro; sed magis oeulio, qu estiam prudentiae, contritioni adjuneta.
585쪽
Ad primum ergo dicendum, quod liberum aestivium dieitur
esse de contingentibus suturis, secundum quod est de actibus, sed non secundd quod est de objectis actuum; quia homo potest cogitare ex libero arbitrio de rebus praeteritis et necessariis; sed tamen ipse actus enitationis secundum quod sub libero arbitrio cadit, eontingens futurum est; et sic etiam aetas contritionis contingens futurum est, secundum quod sub libero arbitrio adit; sed obiectum ejus potes esse praeteritum.
Ad ineundum dicendum, quod ille effectus consequens, qui peccatum aggravat, jam in actu praecessit velut in causa et ideo quando eoaemissum est, totam suam quantitatem habuit; et ex effectu consequente non accrescit ei aliquid quoad eulpae rationem, quamvis accrescat quoad poenam accidentalem, secundum quod plures habebit rationes dolendi in inserno de pluribus malis ex suo peccato c0Meeulis, et sic loquitur Hieronymus. Unde non oportet, quod contritio sit nisi dele caiis praeteritis.
Ad quintum si proceditur. Videtur quod homo debeat eo ieri de peccato alieno. Non enim petit aliquis indulgentiam, nisi de peccato, de quo contritus est. Sed de peceatis alienis indulgentia petitur, in Psal. XVIII Ab alienis parce servo tuo. Ergo debet homo conteri de peccatis alienis. 2. Praeterea, homo ex charitate debet diligere proximum sicut seipsum. Sed propter dilectionem sui, et de malis suis ldolet, et bona desiderat. Ergo cum teneamur proximo desiderare bona gratiae sicut et nobis, videtur quod debeamus speccatis ejus dolere, sicut de nostris. Sed contritio nihil est aliud, quis dolor de pereatis. Ergo debet homo conteri de peccatis alienis. Sed contra, contritio est eius paenitentiae virtutis. Sed nullus poenitet nisi de his quae ipse feeit. Ergo nullus conteritur de peceatis alienis. coaccusio. -- cum coalituo in illo esse debeat, in quo
586쪽
580 suppLEMENTUM, QUAEST. Ii, M. VI.
pereati duritia antecessit, de alienis peccatis non eonterinam, quamvis de illis dolere dieamur. Respondeo dicendum, quod illud idem eonteritur quod prias durum et integrum suit: unde oportet, quod eontritio do μωeato sit in eodem in quo peceat duritia praecessit; et ala daalienis peccatis non est contritio. Ad primum ergo dicendum, qud ab alienis pereati sibi parci Propheta precatur, in quantum ex consortis peceatorum aliquis per consensum aliquam immunditiam contrahit; simiseriptum est Hat. XVII a Cum perverse perverteris. Ad secundum dicendum, Fb de peceatis aliorum dolere debemus, non tamen oportet, quod de eis conteram ; quia non Oaenis dolor de peccato praeterito est eontritio, ut in dieis
Ad sextum si proceditur. Videtur Obd non requiratur de singulis pereatis mortalibus contritio Est enim motus mair tionis in iustificatione in instanti. Sed in instanti non potest
homo singula peccata recogitare. Ergo non oportet quod sit contritio de singulis peccatis. 2. Praeterea, eontritio debet esse de peccatis, Meundiam qud avertunt a Deo, quia conversio ad creaturam sine aveditione a Deo eontritionem non requirit. Sed omnia peccata modi talia in aversione conveniunt. Ergo contra omnia incit umeontriti0. 3. Praeterea, plus conveniunt peceat mortalia aetnalia adinvicem quam actuale et originale. Sed unus baptismus delet omnia actualia et originale. Ergo una contritio generis deles omnia peccata mortalia. Sed contra, diversorum morborum diversae sunt medicinae, quia a non sanat oculum quod sanat calcaneum, is ut dieit Hieronraeus Sed contritio est medicina singularis eontra Mammortale. Ergo non sumen una communis de omnibus. 3. Praeterea, contritio explicatur per eonsessionem. Sed operiet singula peetata mortalia eonfiteri. Ergo et de singulis materi.
587쪽
l concissio. - contritio quoad suum principium, de singulis mortalibus, quae memoriae Oeeurrunt, fieri debet, quoad terminum vero, una de omnibus contritio sufficit. Respondeo dicendum, quod contritio potest dupliciter considerarici scilieet quantum ad in prinoipium et quantum ad terminum. Et dico principium contritionis cogitationem, qua quis cogitat de peccato et dolet, et si non dolore contritionis, saltem dolore attritionis terminus autem contritionis est, quando dolor ille jam gratia informatur. Quantum ergo ad principium eontritionis, oportet quod sit de singulis peeeatis, quae quis in memoria habet; sed quantum ad terminum, sus- sitit qubd sit una communis de omnibus tune enim ille motus agit in vi omnium dispositionum praecedentium. Et per hoc patet responsio ad primum. Ad secundum dicendum, quod quamvis omnia peccata modi talia inveniant in aversione, tamen disserunt in causa et modo aversionis; et quantitate elongationis a Deo; et hoo est secundum diversitatem conversionis. Ad tertium dicendum, qubd baptismus agit in virtute meritichristi, qui habuit infinitam virtutem ad delendum omnia peccata, et propterea unus sumes contra omnia peceata sed in eontrition cum merito Christi requirita aetus noster et ideo oportet ob singulis peccatis respondeat sigillatiae, eum non habeat infinitam virtutem ad eontritionem. Vel dicendum quod baptismus est spiritualis generatio; sed paenitentia quantum ad eontritionem et alias sui partes, est spiritualis quaedam
sanali per modum cujusdam alterationis Patet autem in generatione corporali alicujus, quae est cum corruptione, quod una generatione removentur omnia accidentia contraria rei generatae, quae erant aecidentia rei corruptae; sed in alteratione removetur tantum unum accidens aceidenti contrarium, ad
quod terminatur alteratio. Et similiter unus baptismus simul delet omnia pedeata, novam vitam inducendo; sed paenitentiam delet omnia peccata, nisi ad singula seratur. Et ideo oportet de singulis materi et confiteri.
588쪽
Deinde considerandum est de quantitate contritionis. circa quod quaeruntur tria '' Utrum contritio sit major dolor qui esse possit in natura. 2 Utrum possi esse mismagnus contritionis dolor. 3' Utrtim debeat esse major dolor de uno peccato, quam de alio.
inrit m intritio si major dolor qui posti eas in naturati
Ad primum si proceditur. Videtur ubd e tritio non sit major dolor, qui esse possit in natura Dolor enim est sensus laesionis. Sed aliquae laesiones magis sentiuntur quam lariis peccati, sicut laesio vulneris. Ergo contritio non est maximus
2. Praeterea, ex effectu sumimus judicium de causa. Sed effectus doloris sunt lacrimae Cimi ergo aliquando contritus non emittat lacrymas corporales pro peccatis, quas tamen emitti de morte amici vel de pereussione, vel aliquo hujusmodi, videtur Fbd contritio non sit dolor maximus. 3. Praeterea, quanto aliquid plus habet de admixtione eo varii, tanto est minus intensum. Sed contritionis dolo habet multum de gaudio admixtum, quia contritus gaudet de id ratione, de spe veniae et de multis hujusmodi. Ergo dolor ejus est minimus. 4. Praeterea, dolor contritionis displicentia quaedam est. Sed mnita sunt quae magis displicent contrito quam pereata sua praeterita non enim vellet poenam inferni sustinere potiusquam peecare; ne iterum sustinuisse omnes plenas temporales, aut etiam sustinere alias pauci invenirentur eontriti: ergo dolor contritionis non est maximus. Sed contra seeundum Augustinum, a omnis dolor i amo
589쪽
sandatur. Sed amor eliaritalis, in quo undatur dolor coa. tritionis , est maximus. Ergo et dolor contritionis est maxi
Praeterea, dolor est da malo. Ergo de magis malo debet esse major dolor. Sed culpa est magis malum, quam poena. Ergo dolor de culpa, qui est contritio, excedit omnem alium
sc murio. - Dolor illo qui propri et essentialiter eontritio dicitur, in voluntate consistens, cum de ipsis peccatis sit, quae tanquam ultimo sint contraria super omnia displicent, rect dolorum omnium maximus dieitur, nou autem is, quem ipsa ratio de peccatis in sensitiva parte facit. Respondeo dicendum, quod sicut supra dictum est, in contritione est duplex dolor. Unus es in ipsa voluntate, qui est essentialiter ipsa contritio, et nihil aliud est quam displicentia praeteriti pereatici et talis dolor in contritione exoedit omnes alios dolores; quia quantum aliquid placet, tantum contrarium eius displicet linis autem ultimus super omnia placet, cum omnia propter ipsum desiderentur et ideo peccatum quod hilne ultimo avertit, super omnia displicere debet. Alius dolor est in parte sensitiva, qui causatur ex primo dolara vel ex
necessitate naturae, secundum quod vires interiores sequuntur motum superiorum vel ex electione, secundum quod homo
paenitens in seipso hoc dolorem excitat ut de peccaus doleat. Et neutro modo oportet, quod sit maximus dolor, quia vires inferiores moventur vehemensius ab objectis propriis, quam ex redundantia superiorum virium et ideo quanto operati s periorum virium est propinquior objecus inseriorum, tanto magis sequuntur eorum motum; et ideo major dolor est in sentixiva parte ex laesione sensibili, quam sit ille qui in ipsa redundat ex ratione; et similiter maior, qui redundat ex rations de corporalibus deliberante, quam qui redundat ex ratione considerante spiritualia snde dolor in sensiliva parte ex displicentia rationis proveniens de peccato non est major dolor aliis doloribus, qui in ipsa sunt, tum quia non obedii allaetus inferior superiori ad nutum, ut tanta et talis passio sequatur in inseriori appetitu qualem ordinat superior tum etiam quia passiones a ratione assumuntur in elibus virtutum
590쪽
seeundum mensuram quamdam, quam quandoque dolor qui est sine virtute, non sereat, sed exectit. Ad primum ergo dicendum, quod sicut dolor sciasibilia de sensu laesionis, ita dolor interior est de eognitione Hieritis eiri. Et ideo quamvis laesio peceati Meundam exteriorem
sensum non pereipiatur, tamen percipitur esse maxima Mem dum sensum interiorem rationis.
Ad seeundum dicendum, quod corporales is taliones immediate consequuntur ad passiones sensitivae partis, et eis mediantibus ad assectiones appetitivae superioris et inde est ob ex dolore sensibili vel etiam sensibili nocivo ettius defluunt lacrimae orporales, vim de dolore spirituali matritionis.
Ad tertium dicendum, qub gaudium illud quod paenitens
de dolore habet, non minuit displicentiam, quia ei non comitariatur, sed auget secundum quod a omnis operatio augetur per propriam deleetationem v ut dicitur in X Ethim, sient qui delectatur in addiscendo aliquam scientiam melius addiscit. Et similiter qui gaudet de displicentia, vehementiorem diu rentiam habet; sed bene potest esse quod illud gaudium lamperet dolorem ex ratione in partem sensitivam resultantem. Ad quartum dicendum, quod quantitas displicentiae de aliquare debet esse secundii quantitatem malitiae ipsius malitia autem in culpa mortali mensuratur ex eo in quem precatur, aquantum est ei indigna, et ex eo qui peccat, in quantum ne nociva. Et quia homo debet magis Deum quis seipsum diligere, ideo plus debet odire culpam in quantum est offensa Dei, quam in quantum est nociva sibi. Est autem n iva sibi principaliter, in quantum separat ipsum a Deo; et ex hae parte, ipsa separati a Deo, quae poena quaedam est, magis debet displicere, quam ipsa culpa in quantum hoc nomine tum inducit, quia quod propter alterum oditur minus odituri, sed minus quam culpa, in quantum est offensa in Deum. Inter omnes autem poenas malitiae attenditur quidam ordo Meundi quantitatem nocumenti; et ideo eum hoc sit maximam eumenium quo maximum bonum privatur l), erit interscinassi Seu quo maximum honum possidenti aufertur, ves