장음표시 사용
591쪽
maxima reparatiora Deo. Est etiam alia quantitas malitiaeaeeidentialis, quam oportet in displicentia attendere Meundum rationem praesentis et praeteriti quis quod praeteritum est, iam non est, unde habet minus de ratione malitiae et bonitatis; et inde est quod plus refugit homo sustinere aliquid mali in praesenti vel in laiuro, quam horreat de praeterito; unde nec aliqua passio animae direct respondet praeterito, sicut dolor respondet negenti malo, et timor laturo. Et propter horda duobus malis praeternis, illa magis abhorret animus cujus major effectus in praesenti remanet, vel in tuturum timetur, etiamsi in praeterito minus fuerit. Et quia emetus pr-dentis eulpae non ita percipitur quandoquo, sicut effectus praeteritae paenae, tum quia eulpa perseelius sanatur quam quaedam poena, tum quia delectus corporalis magis eat manifestus quam spirilaalis sideo homo etiam bene dispositus quandoque magis in se percipit horrorem praeredentis poenae quam praeredentis culpae, quamvis magis esset paratus pati eamdem poenam quam eoaemittera eamdem culpam. Est etiam considerandum in comparatione culpae et plenae, qub quaedam poenae habent inseparabiliter eonjunctam Dei offensam, sicut separatio a Deo; quaedam etiam addunt perpetuitatem, sicut sena inserui: ergo poena illa quae offensam anneram habet, eodem modo eavenda est, sicut et culpa; sed illa quae perpetuitatem addit, est magis quam ulpa simpliciter fugienda. Si tamen ab eis separetur ratio offensae, et consideretur tantum ratio est , minus habent de malilia quam culpa, in quantum est offensa Dei, et propter hoc minus debent displieare Selendum est eum quod quamvis talis debeat esse contriti dispositio, non tamen de e tentandus est, quia affectus suos homo non delata mensurare potest et quandoque illud quod minus di siret videiur magis displioere, quia est propinquius nommento sensibili, quod magis est nobis notum.
amilutur a possidente: hoc enim sensu phrasim illam usurpat passim S. Thomas, eum alioqui honum non privetur sed
sit potius illud quo privamur.
592쪽
Ad secundum si prooeditur. Videtur Obd non possit esse nimis magnus eontritionis dolor. Nullus enim dolor potest esse immoderatior, quam ille qui proprium subjectum destruit. Sed dolor contritionis, si est iantus quod mortem vel eorruptionem corporis inducat, est laudabilis dicit enim Ansemus,
in meditationibus, versus finem: a Utinam sic impingue tur viscera animae meae, ut medullae corporis mei exsisee tur assit Augustinus dicit se esse dignum oculos caecare βωrando. Ergo dolor contritionis non potest esse nimius. s. Praeterea, dolor contritionis ex amore charitalis N edit. Sed amor eliaritatis non potest esse nimius. Ergo ne dolor contritionis. Sed contra omnis virtus moralis eorrumpitur per superubundantiam et desectum. Sed contritio est actus virtutis moralis , scilicet paenitentiae, cum sit pars iustitiae. Ergo potest esse supernuus dolor de peccatis.s CONCLusae. - cum peccatum in quantum est offensa Dei, supra modum displicere non possit, contritionis dolor, ut ea in ratione, nimius nequaquam est; quantum autem ad dolorem sensibilem quem lacu, excessus aliquis culpabilis esse potest.)Respondeo dicendum, quod contritio ex parte doloris qui est in ratione, scilicet dis irentiae quo pereatum dissim iaquantum est offensa Dei, non potest esse nimia, sicut Meamor charitatis, quo intenso talis displieentia intenditur, potest esse nimius. Sed quantum ad dolorem sensibilem, potest esse nimia, sleu etiam exterior eorporis amictio potes esse nimia. In his autem omnibus debet accipi pro mensura es servatio subjecti, et bonae habitudinis suilleientis ad ea FB agenda incumbunt. Et propter hoc dicitur Bomo meta BFtionabile obsequium vestrum. nAd primum ergo dicendum, quod Anselmus desiderat ex pinguedine devotionis medullas eorporales exstetari, nsa qua
593쪽
tum ad Nilliorem naturalem, sed quantum ad desideria et concupiscentias eorporales Augustinus autem quamvis dignum se cognosceret amissione exteriorum oculorum propter peccatum, quia quilibet peccator non solum aeterna, sed etiam temporali mori dignus est, non tamen volebat sibi evios
Ad seeundum dicendum, quod ratio illa meedit da dolore qui est in ratione. Tertia autem praeessit de dolore sensitiva partis.
Ad tertium si proceditur. Videtur quod non debet esse major dolor de uno peceato, quam do ali0. Hieronymus enim collaudat Paulam de hae quod a minima peceat sicut magna plangebat. AErgo non es magis dolenduin de uno quam de
alio. 2. Praeterea, motus contritionis est subitus Sed non potesι esse unus motus subitus intensior simul et remissior. Ergo contritio non debet esse major de uno peccato, quam de alio. 3. Praeterea, de peccato praeeipu est contritio, secundum quod a Deo avertit. Sed in aversione omnia peccata morialiae veniunt, quia omnia tollunt gratiam, qua anima Deo conjungitur. Ergo de omnibus peccatis morialibu aequalis debet esse contritio. Sed contra Deuter. XXV, dicitur a Pro mensura pectatierit et plagarum modus. . Sed in e tritione, peccatis plagae eommensurantur, quia contritio habet proposituni satisfaciendi annexum. Ergo contritio magis debet esse de uno peccato, quam de alio. 4. Praeterea, de hoc debet homo conteri, quod delinit vitare. Sed homo deberet magis vitare unum pereatum quam aliud, quia gravius est, si necessitas alterum faciendi ineumberet. Ergo et similiter debet de uno scilicet graviori magis, qt n de alio dolere. Coticibus o. - cum Deus peccato majori masis pilandatur
594쪽
quam minori majorem de majori, quam de minori pereato, contritione habendam esse, perspicuum est. Respondeo dicendum, quod de contritione dupliciter po sumus loqui. Uno modo secundum quod sigillatim singulis perealis respondet' et si quantum ad dolorem superioris Glectus, requiritur, quod de majori peccato quis doleat magis; quia ratio doloris est major in uno quam in alio, scilicet offensa Dei ex magis enim in inordinato acta Deus mammorulanditur. Similiter etiam cum madori culpae major senata beatur etiam dolor sensitiva partis, secundit quod pro peccato ex electione assumitur quasi poena peccati, debet esse major de maiori peccato; secundum autem quod ex impressione superioris appetitus naseitur in inferiori, attenditur qua titas doloris secundum dispositionem partis inferioris ad ree piendam impressionem a superiori, et non secundum quantitatem peccati. Alio modo potest aecipi contritio, meaiadiim iud est simul de omnibus peccatis, simi in actu iustilleati itis: et haec quidem eontritio, vel ex singulorum eo id ratione pereatorum procedit; et sic quamvis sit actua unus, ta a distinctio precatorum virtute manet in ipso vel ad minus habet propositum de singulis ogitandi annexum et sic etiam habitualiter est magis de uno quam de alio. Ad primum ergo dicendum, quod Paula non laudatur ea hoe quod de omnibus peccatis doleret aequaliter; sed quia de parvis pereatis tantum dolebat, o si essent magna per compar tionem ad alios qui de peemus dolent; sed ipsa multo amplius de majoribus doluisset. Ad seeundum dicendum, quod in illo contritionis mota sub taneo, quamvis actualiter distinctio intentionis respondens diversis peetatis inveniri non possit, tamen invenitur ibi eo modo sicut dictum est; et etiam alio modo, secundam quod singula peccata ordine babent ad illud, de quo in illa ma- tritione generali contrito dolendum occurrit, scillae offensam Dei. Qui enim aliquod toιum diligit, potentia etiam diligit partes ejus, quamvis non actu et hoc modo, serendis quod habent ordinem ad totum quasdam plus quasdam minus diligit; sicut qui aliquam communitatem diligit, virtute singulos diligit, et plus minus seeundum eorum ordinem in hono malin
595쪽
muni. Et similiter qui dolet do line quod Deum offendit, do diversis implicit dolet divorsimodh, Meundum quM plus vel minus per ea Deum offendit. Ad tertium dioendum, quod quamvis quodlibet Meatum mortalis hieo avenat et gratiam tollat, tamen quoddam plus elongat quam aliud, ni quantum majorem habet dissonantiam ex sua inordinations ad ordinem divinae bonitatis quam aliae.
Boinde considerandum est de tempore contritionis. circa quod quaeruntur iria in Utrum tota hae vita siteontritionis tempus P Utrum expediat eonum de pereato dolere 3 Uutim post hanc vitam, animae de pereatis eo
Γιν- tota hae visa su eontritionis tempus.
Ad primum si proceditur. Videtur quod non tota hae vita sit eontritionis tempus. Sicut enim de precato eommisso debet esse dolor, ita et pudor. Sed non per totam vitam durat pudor de pereato, quia sicut dicit Ambrosius , a non habet quod erubescat oui peccatum dimissum est nargo videtur quod nec contritio quae est dolor de peccato. 2. Praeterea, I Ioann. IV, dicitur, Fbd a perfecta charitas foras mittit timorem, quoniam timor poenam habet. Sed dolor etiam poenam habet. Ergo in statu persectae haritatis non potest dolor e tritionis manere. s. Praeterea, de praeterito non potest esse dolor, qui propri est malo praesenti, nisi secundum quM aliquid do ου eato praeterii in praesensi manet. Sed quandoque pervenitur ad aliquem statum in hae vita, in quo nihil de peccat praete-
596쪽
rito manet, neque dispositio, neque culpa, neque reatus vi quis. Ergo non oportet ulterius de illo peccato dolere. 4. Praeterea, Rom. VIII, dicitur, quod, diligentibus Deum omnia eooperantur in bonum, etiam peccata, ut dicit Glossa Ergo non oportetpost remissionem peccati, quod de ipso doleant.
5. Praeterea, contritio est pars paenitentiae contra satissae-tionem divisa. Sed non oporis semper satisfacere. Ergo nee oportet semper de peccato conteri.
Sed eontra Augustinus lib. De Poenitentia vera et satia. eap. 132, dicit Od a ubi dolorinitur, desteit poenitentia; ubi defiei paenitentia, nihil relinquitur de venia o Ergo
videtur, cum porteat veniam eoneessam non perdere, quod oporteat semper de pehcato dolere. Praeterea, Meses. dicitur De propitiata pereatorum noli esse sine metu. 3 Ergo homo semper debet dolere ad peccatorum propitiationem habendam. concissio. - ctim per peccatum praeteritum via nostraeeissus in Deum retardaretur, tot praesentis vitae tempora, debet homo de praeteritis peccatis conlari et dolere. Respondeo dicendum, quod tu contrisione, ut dictum est qu. 1 an. 2 et D. 3, an ii est duplex dolor unus et tionis, qui est detestatio peccati a se commissi alius sens, tivae parsis, qui ex isto consequitur et quantum ad utrumque. eontritionis tempus es totius vitae praesentis status. Quamdiu enim aliquis est in statu viae, detestatur incommoda quibus , perventione ad terminum vitae retardatur vel impeditur. Unde eum per peccatum praeternum vitae nostrae cursus in Deum retardetur, quia tempus illud quod erat deputatum ad curre Deum recuperari non potest, oportet qud semper in vitae hqjus tempore, status contritionis maneat quantum ad piseati e testationem. Similiter etiam quantum ad sensibilem dolorem, qui ut poena , voluntate assumitur. Quia enim homo precanda poenam aeternam meruit, et contra aeternum Deum sive eontra osternum Dei peccavit, debet poena a tema in temporalem mutata saltem dolorhin toto hominis aeterno, id est, in stata hujus vitae manere. Et propter hoc dici Rugo de Sanet me. tore, quod i Deus absolvens hominem . culpa et poena aeterea, ligat eum inculo perpeιua detestationis peccati a
597쪽
Ad primum ergo dicendum, quod erubescentia respicit pestatum, solum in quantum habet turpitudinem: et ideo postquam pereatum quantum ad eulpam remissum est, non manet pudori laeus; manet autem dolori, qui non solum de culpa est in quantum habet turpitudinem, sed etiam in quantum
Ad Meundum direndum, quod timor servilis quem baritas soras mittit, oppositionem habet ad charitatem ratione servitutis; quia poenam respieit; sed dolor eontritionis ex charitate causatur, ut dictum est. Et ideo non est simile. Ad tertium dicendum, Fbd quamvis per paenitentiam peceator redeat ad gratiam pristinam et immunitatem Dreatu poenae, nunquam tamen redit ad pristinam dignitatem innocentiae et ideo semper ex praeterito pereat aliquid in ipso
Ad quartum eleendum, quod sieut non debet homo lactra mala, ut veniant bona ii non debet gaudere a malis; quia ex eis occasionaliter reveniunt bona, divina gratia vel providentia, agente quia illorum bonorum peccata causa nonsuerunt, sed magis impedimenta; sed divina providentia ea eausavit, et de ea debet homo gaudere, de peccatis autem dolere. Ad quintum dicendum, quod satisfactio alienditur seeundum poenam taxatam, quae pro peccaus iniungi debet: et ideo potest terminari, ut non oporteat ulterius satisfacere. Haec autem poena praecipu proportionatur eulpae ex parte conve sionis, ex qua sinitatem habet; sed dolor contritionis re pondet culpae ex parte aversionis ex qua habet quamdam ius nitatem unde contritio semper debet manere, nee est ineo veniens, si remoto posteriori remaneat prius.
Utrum expedia eontinua de pereat dolare.
Ad secundum si proceditur. Videtur ab non expediat Sminu de Meeato dolere Expedit enim quandoque gaudere, ut patet Phum. IV, ubi super illud , Gaudete in Domino
598쪽
semper, dicit Glossa qubdis neeessarium est gaudere is Sed non es possibile simul gaudere et dolere. Ergo non ea pediteontinu deseerat dolere. 1. Praeterea, illud quod est de se malum et fugiendum. non est assumendum nisi quatenus es necessarium ut mediscina ad aliquid sicut patet de ustione et , sectione vulneris. Sed tristitia de se mala est unda dicitur Ecclesiasti XXX a Tristitiam long expelle . te; et subditur causa a Multos enim occidit tristitia et non est utilitas in illa. v Hoc etiam Philosophus diei in VII Ethic et x. Ergo non debet amplius dolere de peccato, nisi quatenus sumet ad peccatum delendum. Sed statim post primam contritionis tristitiam e eatum deletum est. Ergo non expedit ulterius dolere. s. Praeterea Bernardus dicit serae. IX Sup. Cantica a Dolor honus est, si eontinuus non sit mel enim alarathio est miscendum margo videtur qubd non expedii continuh d
Sed eontra est, quod Augustinus diei lib. De era et Falsa Poenitentia cap. 3Lut suprD a Semper doleat paenitens,
et de dolore gaudeat. Praeterea, actus in quibus consistit beatitudo expedit semper continuare quantum possibile est. Sed hujusmodi est dolor dapeceato, quod patet Matth. V Da Beati qui lugent. Ergo expedit dolorem eontinuare quantum possibile est. Concissio. - clim contritio sit acius paenitentiae, maxim homini expediret continia de pereatis conteri et moderat dolere, unimodo aeterarum virtutum ossicia, quae magis sunt necessaria, non omittat. Respondeo dicendum quod haec est conditio in actibus vi tutum inventa, quod non potest in eis aecipi superfluum et diminutum, Q in II Ethic probatur cap. 5, vel s). Unde cum contritio quantum ad id quod est displicentiarium da in appetitu rationis), sit actus paeniteatiae virtutis, a quam potest ibi esse superstuum; et sicut nec quantum ad intensionem, ita nec quantum ad durationem, nisi seeunditae quod actus unius virtutis impedit actum alterius magis neeessarium pro tempore illo et unde quanto magis homo continia in actibus hujus displicentiae esse potest, tanto melias est,
599쪽
dummodo aetibus aliarum virtutum et suo tempore, a clivium quod oportet. Sed passiones possunt habere uperfluum et diminutum, et quantum admittensionem et luantum ad durationem; et ideo sicut passio doloris, quem voluntas assumit, debet esse moderat intensa ita debet moderat durare, ne si nimis duret, homo in desperationem, et pusillanimitatem et hujusmodi vitia labatur. Ad primum ergo dieendum, quod gaudium saeculi impeditur per dolorem contritionis, no autem gaudium quod de Deo est, quia babet ipsum dolorem pro materia. Ad Menndam dieandum, quod illud Meles. de tristitia sinculi loquitur Philosophus autem loquitur de tristitia, quae est passio, qua moderat utendum est, secundum quod expedit ad finem ad quem assumitur.
Ad tertium dicendum, quod Beraardus loquitur de dolore, qui est passio.
Utrum etiam post hanc vita m anima de meatis
Ad tertium sic proe itur. Videtur quod etiam post hane vitam, animae de peccatis conterantur Amor enim haritatis o splicentiam de peccato causat. Sed post hano vitam manet in animabus haritas, et quantum ad actum et quantum ad habitum; quia a charitas nunquam excidit, v ut dicitur Cor. XIII. Ergo manet displicentia de pectato commisso, quae essentialiter est contritio. 2. Praeterea, magis dolendum est de culpa, quam de poena. Sed animae in purgatori dolent de poena sensibili et da dilatione gloriae. Ergo multo magis dolent de eulpa ab eis mininissa.
s. Praeterea, poena purgatorii est satisfactoria de pereato. Sed satisfaetio habet efficaciam ex vi contritionis. Ergo contritio manet post hanc vitam. Sed contra, eontritio est pars paenitentiae saeramenti. Sed sacramenta non manent post hane vitam. Ergo ne contritio. Praeterea, contritio potest esse tanta, quod deleat et eulpam
600쪽
et poenam. Si ergo animae in purgatorio conteri possent, posset vi eontritionis earum reatus poenae eis dimitti, et ita hiemarensibili liberari quod est falsum. sconcissIo. - cum ad contritionem requiratur, ut dolor aliquis habeatur, idemque sit charitate formatus, et merit rius, haec autem omnia in animabus post vitam inveniri nequeant, fieri non potest ut tune in eis sit eontritio. Respondeo dicendum, ub in contritione tria consideranda sunt: primum est e tritionis genus, quod est dolor; Meundum est eontritionis forma, quae est actus virtutis gratia informatus tertium est contritionis emeacia, quae eat aetus meritorius et sacrassaeuialis, et quodammodo satis actorius Animae igitur post hanc vitam, quae in patria sunt, contriti nem habere non possunt, quia carent dolore propter gaudii plenitudinem. Illa vero quae sunt in inserno carent matritione, quia etsi dolorem habeant, deficit tamen in eis gratia dolorem informans. Sed illae quae in purgatoris sunt habent dolorem de pereatis gratia informatum, sed non meritoriam, quia non sunt in statu merendi. In hac autem vita omnia tria praedicta inveniri possunt. Ad primum ergo dicendum, qud charitas non murat istam dolorem, nisi in aliis qui doloris capaces sunt; sed planitudo gaudii in beatis omnem capacitatem doloris excludit Det ideo quamvis charitatem habeant, tamen eontritione carent. Ad secundum dicendum, qud animae in purgatorio doleat de precatis; sed ille dolor no est contritio, quia deest ei eontritionis edicacia. Ad tertium dicendum, Obd poena illa, quam animae in pu gatorio sustinent, non potest propri dici satisfaetio, quia satisfactio opus meritorium requirit; sed largo modo dicitur satissaetis, poenae debitae soliatio.