Summa theologica

751쪽

habet jurisdictionem , quia judex est ejus, ideo nullus harat

in seipsum, vel superiorem, vel aequalem iurisdictionem; et per consequens nullus potest seipsum exeo aemunicare, vel superiorem, aut aequalem.

Ad primum ergo dicendum, qud Apostolus loquitur sub hypothesi, id est, si poneretur angelus peceare iste enim non esset Apostolo superior, sed inserior ne est inconve- mens is in conditionalibus quarum antecedentia imposu-bilia sunt, et consequentia impossibilia sint. Ad seeundum dicendum, quod in tali casu nullus excom Inicatur, quia a par in parem non habet imperium. BAd tertim dicendum, qud absolutio et ligatio in foro consessionis est quoad Deum tantliae, apud quem aliquis alio superior, redditur inferior per peccatum. Sed excommunieatio eat in judicio exieriori, in quo aliquis non amittit superior tatem ex hoc ipso quod peccat; unde non est similis ratio da utroque soro Et tamen etiam in foro oonfessionis aliquis

non potest seipsum absolvere, nec superiorem, aut aequalem de mortali, nisi ex commissione sibi laeta. De venialibus autem potest, quia venialia ex quibuslibet saeramentis gratiam o serentibus remittuntur; unde remissio enialium sequitur potestatem ordinis.

ARTICULUS V.

Utrum in aliquam universitatem senιenti emommunicationis ferri possiι.

Ad quintum si proceditur. Videtur qubd in aliquam niversitatem sententia excommunicationis serri possit contingit enim qud aliquauniversitas sibi in malitia colligetur. Sed pro malitia, in qua aliquis contumax extiterit, debet excommunicatio serri. Ergo potest in aliquam universitatem serri excom-m micatio.

2. Praeterea illud quod est gravissimum in excommunio tione est separatio a saeramentis Ecclesiae. Sed aliquando tota civitas interdicitur a divinis. Ergo et excommunicari unive sitas aliqua potest. Sed contra est Glossa ex Augustino, Natta. IIIl, qua

752쪽

diei quod princeps et multitudo non eff

COR LusIO. - cum Deus, cujus judicium Melasia imatim debet, justum cum impio non condemnet, et probabile sitia nulla communitate omnes ad malum consentire, nunquam lata cMamunitas excommunieari debet lieht singuli excomma eari possint. Respondeo dicendum, quM excommunicari non debet ali, quis nisi pro peceat mortali peccatum autem in aedi ea sistit, actus autem non est communitatis, sed alagurimm perso rum, ut requenter ei ideo singuli de continumuis exeommunicari possunt, non autem ipsa communitas Et si etiam quandoque actu si alicujus totius multitudinis, at quando multi navem trahunt quam nullus per se trahere pinssi, tamen non est probabile quod aliqua ommurulas ita tota ad malum consentiat, quin aliqui sint dissentientos, et m. Ma est Dei, qui judieat omnem terram, ut condemnet tu tum eum impio, n ut dicitur Genes. XVIII ideo Meisia, piae Dei judietum imitari debet, satis provid statuit, ut eam unitas non exeommunicetur, ne cum loliis et gigantis si spadieetur et triticum. Ad primum ergo patet solutio ex dictis. Ad secundum dicendum, Fb suspensio non tanta cera est quanta excommunicatio, quia suspensi non Dan is Ecclesiae suffragiis, sicut excommunicati. Unde etiam aliqvis sine peccato proprio suspenditur, sicut et totum regnum ponitar sub interdicto pro peccato regis. Et ideo non est simila de

eammmunicatione et suspensione.

Visum ille qui semeι est mommumcatus, viterises exeo munieari possit.

Ad sextum sic proceditur. Videtur quod ille qui semel ea

communieatus, ulterius exeommunicari non possit Ealla,

I Cor. V dicit Apostolus is uuid enim mihi da iis tum sunt, judieare nae exeommunieati jam sunt extra E

753쪽

clesiam. Ergo super eos Ecclesia judicium non habet, ut possit

eos iterum excommunicare.

2. Praeterea, excommuuicatio est separatio quaedam , divinis, et a communione fidelium. Sed postquam aliquis est privatus aliquo, non potest iterum illo privari. Ergo unus e eommunicatus non potest nerum excommunicari. Sed contra AExcommunicatio quaedam poena est, et medici- is remedium. Sed poenae omnes e medicinae iterantur, eum causa exigit. Ergo et excommunicatio iterari potest. Conmosio. - Toties quis exeommunieari potest, quoties exeommunicationis aliqua adlaerit causa, qua vi ut magis ab Eeclesiae suffragiis longeiar.)Respondeo dicendum, quod ille qui excommunicatus eat una excommunicatione, potes iterum excommunicari, vel per ejusdem excommunicationis iterationem, ad majorem sui co lusionem, ut sic k peccato resiliat, vel propter alias causas; et funesto sunt principales excommunicationes, quot eausae pro quibus aliquis excommunicatur.

Ad primum ergo dicendum, quod Apostolus loquitur de Mnais et aliis infidelibus, qui non habent haracterem, per quem annumerati sint populo Dei. Sed quia character bapti malis quo quis populo Dei annumeratur, os indelebilis, ideo semper remanet bapuratus aliquo modo de Melesia et sic Ecclesia semper de ipso judicare potest. Ad ineundum dicendum, qubd privatio quamvis non recipiat

magis et minus secundum se recipit tamen magis et mnius secundum causam suam. Et secunditim hoc exeommunicatis

potest iterari, et magis est elongatus , suffragiis Ecclesiae, qui pluries est excommunitatus, quam qui semel tantiim.

754쪽

Deinde eonsiderandum est de partieipatione eum municatis. Circa hoc quaerentur tria: 1' Utrum liceat exeommunitar participare in pur corporalibus 2 Utrum participans exedinmunicato sit excommunieatus 3 Utrii participare exeo municato in asibus non concessis semper sit peceatum, tale.

Utrum liceat excommunicato communieare in aere eorporalibus.

Ad primum sic proeeditur. Videtur quod lictat irato communieare in pura eorporalibus Excommunieatio emuest actus clavium. Sed potestas clavium se extendit ad sp tualia tantum. Ergo per excommunicationem non prolitheta quin unus alii in corporalibus communicare possit. 2. Praeterea, quod est institutum pro charitate, contra elimritatem non militat. Sed ex praecepto charitatis tenemetur immitis subvenire, quod sine aliqua communicatione fieri non potesti Ergo licet alicui excommunieato in corporalibus communieme Sed contra est, quod dicitur L COr. V : Cum hujam modi nec cibum sumere. D CON UsIO. - Inpur corporalibus excommunicato minori excommunicatione fidelibus communicare licet majori verbminime, nisi vel hoc ipsum inculum ignoretur, malim

spiritualis ommodi, vel legis, aut necessitatis ratio ad Me impulerit. Respondeo dieendum, ub duplex est exeommumeatis Ma est minor, quae separat tantum . participationa tiorum, sed non Leommunione fidelium; et ideo tali

755쪽

municato licet communicare, sed non licet ei sacramenta conferre. Alia est major excommunieatio, et haec separat hominem et v sacramentis Ecclesiae, et 1 communione fidelium; et ideo exeommunicato tali excommunicatione communicare non licet. Sed quia Ecclesia excommunicationem ad medelam, et noua interitum inducit, ideo excipiuntur ab hac generalitate quaedam in quibus communicare licet, scilice in his quae perlinent ad salutem, quia de talibus homo licit potes cuin excommunimis loqui potest etiam et alia verba interserere, ut facilius verba ex familiaritate recipiantiu Excipiuntur etiam quaedam personae, ad quas specialiter pertinet provisio excommunicati, scilicet uxor, filius, servus, rusticus et serviens. Sed hoc intelligendum est de filiis non emancipatis, alias tenereui vitare patrem. De aliis autem intelligitur, quod licet excommunicato communicare, si ante excommunicationem se ei subdiderant, non autem si post uuidam autem intelligunt si coa- verso, scillae quod superiores possunt licit communicare inferioribus alii verbiontrarium dicunt. Sed ad minus tu hiseommunieare eis debent, a quibus sunt eis obligati, quia sicut inferiores obligantur ad obsequium superiorum, ita 'iores ad providentiam interiorum. Sunt etiam quidam casus excepti, sicut quando ignoratur excommunicatio, et quando aliqui sunt peregrini et viatores in terra excommunicalarum, qui licii possunt ab eis emere, vel etiam accipere eleemosynam. Et similiter si aliquis videat excommunicatum in necessiine, quia tunc ex praecepto charitatis tenetur ei providere; et ista hoc versu continentur:

Utile lex, humile, res agnorata, necesse

Ut utile reseratur ad verba salutis, leae ad matrimonium, humile ad subjectionem caetera patent. Ad primum ergo dicendum est, quod corporalia ad spiritualia ordinantur: et ideo potestas quae se extendi ad spiritualia, etiam ad corporalia se extendere potest, sicut ars quae est de fine, imperat de his quae sunt ad finem. Ad secundum dicendum, quod in illo casu in quo aliquis ex p cepi charitatis communicare tenetur, non prohibetur, ut ex diciis patet.

756쪽

ARTICULUS II.

Utrum participaris exeommunicat sit excomm---

Ad Mundum sic proceditur. Videtur vi participana e eommunicato non sit excommunicatus ritis enim septaratae est ab Ecclesia Gentilis, quam exeommunicatus. Sed me vi partieipat Gentili, aut Iudaeo, non est excommunicatus Ens nec ille qui participat excommunicato Christiano. 2. Praeterea, si ille qui participat alicui excommunieato, si excommunicatus, eadem ratione qui participat partispanii, erit excommunicatus, et sic in infinitum procedetan pio videtur absurdum. Ergo non est excommunio ius, excommunicato participat. Sed contra est, qub excommunicatus est potatus extra communionem. Ergo qui ei communicat, a communionea etesiae recedit; et si videtur Obd sit exeommunicatus.

CONCLusio. - Participans cum excommunicato exeomae nimius quoque est, aliquando majori, nonnunquum minari excommunicatione.

Respondeo dicendum, quod excommunicatio potest in a quem ferri dupliciter. Aut ita, qud ipse sit excommunieatae cum omnibus ei participantibus; et iunc non est dubium, et

quicumque participat ei est excommunieatus Mori meo municatione aut est excommunicatus simpliciter; et tune mi participat aliquis ei in crimine, praebendo ei consilium, auxi, lium, aut favorem; et sic iterhm est excommunicatus non excommunicatione Daut participat in aliis, sicut in veris. vel in osculo, vel in mensa : et sic est excommunicatas minori excommunicatione. Ad primum ergo dicendum, quMraeelesia non ita intendit corrigere infideles, sicut fideles, quorum eura sibi in uitii; et ideo non ita arcet Deoinmnnione infidelium, sicut Deo munione Melium illos quos excommunicat, super quos habet aliquam potestatem. Ad secundum dicendum, quod exeommunicato minori e eommunieatione lieet ommunieare et sic exmmmmileatis non transit in tertiam personam.

757쪽

Utrum participare eum excommunieato in casibus non concessis, semper sit peceatum mortale.

Ad tertium sic proceditur. Videtur qud participare eum excommunicato in casibus non concessis, semper sit peccatum mortaIe uuia Decretalis quaedam respondei, quod si propter metum mortis non debet aliquis excommunicato communicare, quia aliquis debet prius subire mortem, qui mortaliter se et v Sed haec ratio nulla esset, nisi participare eum e communicato semper esset peccatum moriale. Ergo, etc. 2. Praeterea, lacere contra praeceptum Ecclesiae, est pece tum mortale. Sed Ecclesia praecipit'ubd excommunicato nullus communieet. Ergo participare cum excommunicato, es peceatum mortale. 3. Praeterea, nullus arcetur a perceptione Eucharistiae pro peccato veniali. Sed ille qui participat excommunicato in casibus non concessis, areetur perceptione Eucharistiae, quia incurrit minorem excommunicationem. Ergo participans e eommunicato in casibus non concessis, peccat mortaliter. 4. Praeterea, nullus debet excommunicari majori excommunieatione, nisi pro peccato moriali. Sed aliquis seeunctim jura potest excommunicari majori excommunicatione, propter hoc Fud excommunieaio participat. Ergo participare exeoin munieato est peccatum mortale. Sed contra, a peceat mortali nullus potest absolvere, nisi super eum habeat jurisdictionem. Sed quilibet sacerdos potest absolvere , participatione cum excommunicatis. Ergo non est petratum mortale. Praeterea, pro mensura peccati debet esse cenae modus ut colligitur ex Deut. XXV . Sed pro participatione excommunicationis, secundum communem consuetudinem, non inponitur poena debita morιali peccato, sed magis debita veniali. Ergo non est peccatum moriale. COR UsIo. -- Tantum participans excommunicato in crimine, es in divinis, vel in Ecclesiae contemptum, peccatio taliter.

758쪽

Respondeo dicendum, quod quidam dicunt, quod quando

eumque aliquis pariicipat excommunicato, vel verbo, es νω eumque dictorum modorum, secundit quos ei communieare

non licet, peccat mortaliter, nisi in casibus haure coneratis ni iam supra). Sed quia hoc videtur vald grave, qub ho pro uno verbo levi quo excommunicatum alloquitur, mortaliter peccet, et multis excommunicantes laqueum damnationis isjicerent, quod in eos retorqueretur; ideo aliis probabilius sedetur, quod non semper peccet mortaIlier, sed solum quantii crimine illi participat, vel in divinis, vel in contemptrua

Eeclesiae.

Ad primum ergo dicendum, quod Decretalis illa loquitur is participatione a divinis Vel dicendum, quod almitis ratis

est de peccato mortali et de veniali quantum ad hoc, illa sicut peccatum moriale non potest bene fieri, ita nec veniale; et ideo sicut homo debet prius sustinere m0rtem, quam poeta mortaliter, ita etiam quam peccet venialiter, illo modo debili, quo debet veniale tiare. Ad secundum dicendum, qudo praeceptum Ecclesiae directe respicit spiritualia, et ex consequenti legitimos actua ei iere qui communicat ei in divinis, lacii contra praeceptum, et dit uiter peccat; qui autem participat ei in aliis, facit prata

praecepium ei peccat venialiter. Ad tertium dicendum, quod aliquis etiam sine aliqua culpa quandoque ab Eucharistia arcetur sicut patet iu suspensis, vel interdiciis quia tales poenae quandoque alicui pro ea a alterius, quae in eis pullitur, inseruntur. Ad quartum dicendum, qud quamvis participare exeoase municato, si peccatu veniale tamen participare ei peri, citer est peceatum mortale et propter boc potest excommunicari seeundum dura quae supersilis relata uia.

759쪽

Deinde considerandum est de absolutione ab excommunieatione.

Cire quod tria quaeruntur. 1 Utrum quilibet sacerdos possita ditum suum ab exeommunicatione absolvere vitrum aliquis pomi invitus ab excommunitatione absolvi 3' Utritae aliquis possit absolvi ab una excommunicatione, et non ab alia.

ARTICULUS L

Utrum quit et aeredos possit subditum suum ab excommunieatione absolvere.

Ad primum si proeeditur. Videin qubd quilibet moerdos possit subditum suum ab exeommunicatione absolvere Majus enim est vinculum peeeati, quhm excommunicationis. Sed quilibet sacerdos potest subditum suum a peccato absolvere. Ergomnino sortitis ab exeommunicatione. s. Praeterea, remota causa removetur effectus sed exeo munieationis ausa est peeeatum mortale. Ergo cum possit quilibet sacerdos a peccato illo mortali abscivere, poterit ab exeommunieatione similiter. Sed eonira Rusdem potestatis est excommunicare, να- eommunicatum absolvere. Sed sacerdotes inferiores non possunt suos subditos exeommunicare. Ergo nec absolvere. Concissio. Si eut , minori exeommunieatione, sic et hmajori, si modo a iure inflicta sit, et nulli reservata, omnis sacerdos suum subditum absolvere potest solus vero judex qui irrogavit, aut ejus superior, si , iudice illata sit, extra mortis necessitatem, potest absolvere.

Respondeo dicendum qnbda minori exeommunicatione quilibet potest absolvere, qui potesta pereato participationis N

760쪽

solvere. Si autem sit maior, aut est lata Diudice, et si illa qui tulit, vel ejus superior potest absolvere vel est lata, dure, et tunc episcopus, vel etiam sacerdos, potest a Miser exceptis sex casibus, quos sibi juris conditor, scilicet Papa reservavit. Primus est, quando aliquis injicit manu in emeum, vel in religiosum Secundus est de illo, qui frangit olesiam, et est denuntiatus Tertius est de illo, qui incaeda Ecclesiam, et denuntiatus est. Quartus est de illo, qui illi, vinis scienter communicat exeommunicatis nominaliter . Papa Quinius, de illo qui falsilicat litteras apostolici aedis. Sem de illo qui excommunieatis in crimine communieat Noa debet absolvi, nisi ab eo qui excommunicavit, etiam insit ejus subditus inis propier dissicultatem ac dendi ac sum, absolveretur ab episcopo, vel a sacerdote proprio pinstita juratoria cautione, ubd parebit mandato illius iudiei qui sententiam tulit. A primo autem casu cio excipianis. Primus est in articulo mortis, in quo h qualibet excommuni tione potegi quis k quolibet sacordote absolvi. Secundus, si sit ostiarius alicujus potentis, et non ex odio vel proposito pedie sit. Tertius, si percuuens sit mulier. Quartus, si sit se , et dominus laederetur de ejus absentia, qui non eat in in a. Quintus, si regularis regularem percutiat, nisi sit notata excessus Sextus, si sit pauper. Septimus, si sit impubes, Usenex, vel valetudinarius octavus, si habeat inimicitias eati, tales. Sunt etiam alii septem eas , in quibus sermissis dericum, excommunicationem non incurru Primo, si ea discipluiae, ut magister vel praelatus, percusserit. Secundo, si iocosa levitate Tertib si invenerit eum turpiter agentem emi uxore, Vel matre, vel sorore, vel filia. Quarto , si statim via vi repellat uuini, si ignoret eum esse clericum. Sexto 2 inveniat eum in apostasia post uiuam admonitionem Septimb, si transfera se clericus ad actum penitus contrariam, ut si a miles vel ad bigamiam transeat. Ad primum ergo dieendum , quod quamvis vinculum adieati sit majus simpliciter, quam excommunicationis, tamaquoad aliquid, vinculum excommunicationis est mnes, quantum non solum obligat quoad suae, sed etiam in laeta Eeclesiae. Et ideo ia absolvendo ab excommunieat in