Summa theologica

761쪽

id durisdictio in exieriori soro non autem in absolutione haeceato meo exigitur cautio iuramenti, Mut exigitur in abs atione ab exeommunicatione per juramentum enim conir teratae, quae sunt inter homines, terminantur, secundit Apostolum.

Ad me dum dieandum, bd tam excommunicatus non vi particeps saeramentorum Ecclesiae, sacerdos non potest Irioisere exeommunicatum Deulpa, nisi sit pritis absolutus ab

excommunicatione.

ARTICULUS II.

Utrum aliquis possit absolvi invitus.

Ad secundum sic procediiur. Videtur qud nullus possita solvi invitus Spiritualia ecim non conseruntur alicui invito. Sed absolutio ab excommunicatione est beneficium spirituale. go non potest praestari invito. 2. Praeterea excommunicationis eausa es contumacia sed quando aliquis non vult absolvi, excommunicationem ontemnens, tunc est maxim contumax. Ergo non potest a Sed contra Exeommunicatio contra voluntatem alicui potest laserri. Sed quae contra voluntatem eveniunt, etiam contra voluntatem amoveri possunt, sicut patet de bonis fortunae. F excommunicatio potest tolli ab aliquo inviis. CONCLUsio. Excommunicatio, elim poena quaedam sit,

ad quam impertinens est voluntarium, sicut in invitum ferri, si et invitus aliquis absolvi ab ea potest. Respondeo dicendum, quod malum culpae et paene in oedisserunt, quod culpae principium est in nobis, quia omne se ratum voluntarium est; poenae aniem principium quandoque retra nos est; non enim requiritur ad poenam quod sit voluntaria, im magis est de ratione poenae nbd sit contra tatem. Et ideo fieri peecata non committuntur nisi oblinata, ita non remittuntn alicui invitora sed excommnnicatio sicuti aliquem invitum serri potest, ita etiam invitus ab ea absoni poterit.

Ad primum ergo dicendum, quM propositio habet veritatem

762쪽

de illis bonis spiritualibus, quae in voluntate nostra sicut sunt virtutes, quae non possunt a noleat ira perdi; gelanii enim quamvis sit spirituale bonum, tame potae a nolent per infirmitatem amitti. Et ideo ratio non est ad πο- positum. Ad secundum dicendum, qud etiam manente eontainiatia, potest aliquis discreth excommunicationem just latam remibtare, si videat salui illius expedire, in cujus medicinam exeommunicatio lata est.

Utrum aliquis non possit Moisi ab una excommmmcisione, nisi Moisatur ab omnibus.

M tertium sic proceditur. Videtur qub aliquis non pauli

solvi ab una excommunicatione, nisi absolvatur ab omnium. Enetus enim debet proportionari suae causae sed catara Dcommunicationis est peccatum. Cum ergo Inuia non pota, absolvi ab uno peccato , nisi absolvatur ab omnibus, nee illexcommunicatione hoc esse poterit. 2. Praeterea, excommunicationis absoluit in Ecclesia ἀSed ille qui una excommunicatione es irretitus, extra Maditiam est. Ergo quamdiu una manet, ab alia absolvi noa γ

Sed eontra Excommunicatio quaedam phona eat. Sed ab una poena aliquis liberatur, alia remanente. Ergo ab una elaeommunicatione, alia remanente, aliquis absolvi potest. Cincinsio. Clim poenae quoad remissionem nullam habeant connexionem, excommunicationes autem poenae lanitia

sint, potes quis ab una absolvi excommunicatione, alia dimanente, praesertim si , diversis inflictae sint judicibus. Respondeo dicendum, quod excommunicationes non habes connexionem in aliquo Dei ideo possibile est quod aliquis et, una absolvatur et in altera remaneat. Sed circa hoc aciendauest, qud aliquis quandoque es excommunicatu plurius excommunicationibus ab uno iudie Dei tunc quando issa, vitur ab una, intelligitur ab omnibus absolvi, nisi contrari exprimatur, vel nisi cum quis avxilutione impetrat da mi

763쪽

.anitim causa excommunicationis, cum tamen pluribus exeommunicatus sit. Quandoque autem est excommunicatus pluribus

excommunieationibus , diversis judicibus; et tunc absobilusa una excommunicatione non propter hoc est absolutus ab altera, nisi omnes alii ad petitionem ejus, absolutionem ipsius confirmaverint, vel nisi omnes demandent uni absolutionem. Ad primum ergo dicendam, qubd omnia peccata habent connexionem in aversione voluntatis a Deo, cum qua non potest esse peccatorum remissi : et ideo unum peccatum sine altero remitti non potest. Sed excommunicationes non habent ali quam talem connexionem, nec itertim absolutio ab excommunicatione impeditur propter voluntatis contrarietatem, ut die- tum est: et ideo alio non sequitur.

Ad Meundum dieendum, quod sicut pluribus de causis erat aliquis extra celesiam, ita possibile est quod ista separatio

removeatur quanili ad unam causam, et manea quantum ad alteram.

De indvιgentia secundum se in res arιiculos divisa.

Consequenter considerandum est de indulgentia Κι primo, de ea secundum se secundo, de facientibus indulgentiam; tersib, de recipientibus eam. Circa primuin quaeruntur tria Ἀ Γιrtim per indulgentiam possit aliquid remitti de poena satisfactoria vitrum indulgentiae tantum valeant quantum pronuntiantur. 3 Utrum pro temporali subsidio sit indulgentia facienda. 22

764쪽

Utrum per Diuuluentiam mi aliquid remitti ae poen.i satisfactoris.

Ad primum sic proceditur. Videtur quod per indulgentianno possit aliquid remiιli de sena satisfactoria inua et illud II. Tim ., Q a Negare seipsum non potera , diei: Glossa interlin.): a Quod laceret, si dicta sua non imp.ret. Sed ipse dixit, Devt. XXV Mi Pro mensura peccati eniet plagarum modus. n Ergo non potest aliquid remitti desum satisfactionis, taxata secundum quantitatem culpae. 2. Praeterest, inferior non potest absolvere ab eo ad γ' superior obligavit. Sed Deus in absolvendo a culpa oblivix poenam temporalem, ut dicit Hugo de S. Victor strati s Summae, cap. 11). Ergo nullus homo potest absoruere hiema

illa, aliquid inde dimittendo.

3. Praeterea, hoc ad potestatem excellentiae pertinet. alsine saeramentis effectus sacramentorum trad tur Sed nuli

habet potestatem excellentiae in sacramentis, nisi Chrisias. Cum ergo satisfactio si pars sacramenti paenitentiae, Metus ad dimissionem poenae debitae, videtur quod nullus homo paras possit dimittere debitum poenae sine satisfactione. 4. Haeterea, potestas ministris Ecclesiae non est tradi is destructionem, sed in aedificationem. Sed hoc ad destructionen pertineret, si satisfactio, quae ad utilitatem nostram induebest, in quantum remedium praebet, tolleretur. Ergo vim ministrorum Ecclesiae ad hoc se non extendit Sed contra in II Cor. II: si Nam et ego quod donari. si quid donavi , propter vos in persona Christi, is Glossa e eit u Id est, ac si Christus donasset Sed Christus potere relaxare absque omni satisfactione poenam peccati, ut palei. Joan. IIII, de muliere adultera. Ergo et Paulus potui Dis et Papa potest, qui non est minoris potestatis in Melesia, quam avius fuit. Praeterea Ecclesia universalis non potest errare, quia itiqui in omnibus exauditus est pro sua reverentia , dixit Petna.

765쪽

super cujus consessione Ecclesia fundata est uago rogavi pro te, ut non deficiat fides tua n Lue. XXII. Sed Ecclesianniversalis indulgentias approbat et lacit. Ergo indulgentia aliquid valent. ConcLΠsio. Clim ex infinito illo Ecclesiae thesauro, in quem ad universalis Ecclesiae utilitatem, suscepta Christi et sanctorem supererogationis opera recluduntur, virtutem habeant indulgentiae, non tantum poenam hic satisdictionis loco, sed etiam in purgatorio persolvendam remittunt. Respondeo dicendum, quod ab omnibus conceditur indulgentias aliquid valere, quia impium esset dicere quod Melesia aliquid vane laceret. Sed quidam dicunt quod non valent ad absolvendum a reatu poenae, quam quis in purgatorio secundum judicium Dei meretur; sed valent ad absolvendum ab obligatione qua saeerdos obligavit poenitentem ad poenam aliquam, vel ad quam etiam obligatur ex Canonum statutis. Sed haec opinio non videtur vera Primh, quia est express contra privilegium Petro datum, cui dictum est ut quod in terra remitteret, in caelo remitteretur. Unde remissio quae sit quanitim ad larum Ecclesiae, valet etiam quantum ad forum Dei. Et praeterea, Ecclesia huiusmodi indulgentias faciens, magis damnistraret quam adjuvaret, quia remitteret ad graviores senas, scilice purgatorii, absolvendo h poenitentiis injunctis. Et ideo aliter dicendum, quM aleat et quaestim ad sorum E elesiae, et quantum ad judicium Dei, ad remissionem cinae residuae post contritionem et confessionem et absolutionem, sive sit injuncta, sive non Ratio autem quare valere posiant, est unitas eorporis 3stiei, in qua mulli in operibus paenitentiae supererogavreunt ad mensuram debitorum suorum, et multas etiam tribulationes injustas sustinuerunt patienter, Me quas nullando poenarum poterat expiari, si eis deberetur quorum meritorem tanta est copia, qtad omnem poenam debitam nunc viventibus exceduni et praecipu propter meritum Christi, quod etsi in sacramentis operatur, non tamen efficacia ejus in sacramentis includitur, sed sua infinitate excedit sileaeiam sacramentorum. Dictum est autem supra, quω unus pro alio satissaeere potest Mucii autem in quibus superabundantia operum satisfactionis invenitur, n0n determinal pro tuo qui

766쪽

remissione indiget, hujusmodi opera remi aia aliaveonini indulgentia reminionem eonsequeretur; seum Braulae pro tota Eeelesia, sicut Apostolus ait, a se adimplere eam desunt passionum Christi in corpore suo pro Ecclesia, Walquam scribit, COL. I; et si praedicta merita sunt eoaemunia totius Ecclesiae Ea autem quae sunt alterius multitudinis eae munia, distribuuntur singulis de multitudine, secundisi arbitrium ejus qui muniuidini praeest. Unde sicut aliquis co-queretur remissionem poenae, si alius pro eo satisfecisset, ius sibi satisdictio alterius per eum qui potest, distribuatur. Ad primum ergo dicendum, quod remissio quae per inti, gentias fit, non tollit quantitatem paenit ad culpam, qui culpa unius alius sponte poenam sustinuit, ut dictum est. Ad Meundum dicendum, quod ille qui indulgentia suscipi; non absolvitur simplieiter loquendo, i debito poenae, sed datare unda debitum solvat. Ad tertium dieendum , quod effectus sacramentalia absolitionis est diminutio reatus; et hic effectus non inducitur per indulgentias, sed laesens indulgentias poenam pro eo, quin debuit, solvit de bonis Ecclesiae communibus ut ex distis patet . Ad quartum dicendum, qud majus remedium pri reontra Memia vitanda ex gratia, qui ex assuetudine Matrerum operam et quia ex assectu quem accipiena indulgeatus eoncipi ad causam, pro qua indulgentia datur, ad muni disponitur; ideo etiam per indulgentias remedium ad perauvitanda datur, et ita non est in destructionem indulgeatus dare, nisi inordinat dentur. Tamen eonsulendum eat eis vi indu enuas eoasequuntur, ne propterio ab operihua petat ientiae injunctis abstineant, ut etiam ex his remedium eoasdi quantur; quamvis . debito poenae essen immunes, et praeei quia quandoque sunt plurium debitores vim credant

767쪽

Ad secundum sic proeeditur. Videtur qud indulgentiae nonantum valeant quantitae pronuntiantur Indulgentiae enim nona ent essectum nisi ex vi clavium. Sed ex vi clavium non po-ιest habens clavem dimittere de poena peccati, nisi aliquid leterminatum, considerata quantitate pereati et contritionis poenitentis. Ergo cum indulgentiae fiant pro libito instituentis indulgentiam, videtur ub non valeant tantium, quantum

pronuntiantur.

2. Praeterea, per debitum poenae homo h gloriae adeptione retardatur, quam sumae appetere debet. Sed si indulgentiae tantiim valent quantum pronuntiantur, in brevi homo proci duuentiis discurrens, posset ab omni reatu temporalis aenae immunis reddi. Ergo videtur quod debere his aequirendis, omnibus aliis operibus dimissis, homo vacare. 3. Praeterea, aliquando datur indulgentia, quod qui dat

auxilium ad aliquam labricam erigendam, tertiam partem remissionis peceatorum consequatur. Si ergo indulgentiae tanthmvaIent quantitae praedicantur, tunc qui datusum denarium, et secundo unum alium, et iterum unum alium, plenam absolutionem ab omni peccatorum ceu eonsequitur; quod videtur absurdum.

4. Praeterea, quandoque datur hoc modo indulgentia, quod qui vadit ad aliquam erelesiam, septem annos remissi0nis onsequatur. Si ergo tanuim valet indulgentia quanitiae praedicatur, illa qui hcta domum suam juxta ecclesiam illam, vel clerici eo uast qui quotidie vadunt, consequuntur tantum quantum ille qui, remotis partibus venit, quod videtur iniustum; et iterum, ut videtur, pluries indulgentiam consequituria die, eum pluries vadat. s. Praeterea, idem videtur remittere alicui cenam ultra justam aestimatiouem, quod remi uere absque ansa, quia quantum ad hoc quod excedit, non recompensatur. Sed ille qui saei indulgentiam, o posset remittere absque ausa pae-

768쪽

nam in lais vel in parte alimi, etiamsi diueret Papa a ii: Quo remitto tibi omnem poenam debitam pro peccato. Ergo videtur quod nec possit aliquid dimittere ultra justam aestiae tionem. Sed indulgentiae plerumque praedicantur ultra justam limationem. Ergo non ianitiae valent, quantum praedicantur sed eonira, Iob, XIII: u Numquid Deus indiget eatro me daeis, ut pro illo loquamini distos . Ergo Ecclesia praee, eando indulgentias, non mentitur; et ita lanium valent quaatum praedicantur. Praeterea I. Cor. XV, dicit Apostolus et a Si inanis is praedicasio nostra, inanis est fides vestra. . Ergo quicur ae in praedicatione salsum dicit, fidem, quantum in se est, eva M. et ita mortaliter peccat. Si ergo non tanium alant inea, gentiae quantum praedicantur, omnes mortaliter peccant inda, gentiam praedicantes; quod est absurdum. Con usio. - tam Eeclesiae maritorum abundantia Faecausa est remissionis plenae in indulgentiis , omnem detium hominibus sanari meedat, simpliciter direndae an intia gentiae tantum valere, quaestim praedicantur, dummodo ex parte dantis auctorit , et ex parte recipientis charitas, et ex parte eausae pietas adsit.

Respondeo dicendum, quod elaca hoe est multiplex epius quidam enim dicunt quod hujusmodi indulgentiae non tantii valent, quansiim praedicantur; sed unicuique tantiis visa quantum fides et devotio sua exigit. Sed dieunt quod Mesem ad hoc ita pronuntiat, ut quadam pia fraude homine ad hein faciendum alliciat; sim mala quae promittens filio pomam. ipsum ad ambulandum provocat hoc videtur valdi per, eulosum dicere; sicut enim dieit Augustinus in Epist ad Hieronymum: Si in saera Seriptura deprehenditur aliqui salsitatis jam robur auctoritatis sacrae Scriptura perit; seisimillier si in praedicatione Eeclesiae aliqua salsitas depreheωderetur, non essent documenia Ecclesiae alicujus auctoritati ad roboraudam fidem. Et ideo alii dixerunt quod tantum valeat quantum pronuntiantur, secundum justam aestimationem, nos iumen daalis indulgentiam, qui nimis sora adsumat quod dat,au secundum aestimationem recipientis, qui nimis parum aestimare posset quod datur; sed secundum aestimationem quae

769쪽

DE INDULGENTIA SECUNDU AEE. 763

usia est secundum judicium bonorum, pensaia conditione ersona, et utilitate et necessitate Ecclesiae, quia uno tem-mro Ecclesia plus indiget quam alio. Sed haec etiam opinio stare non potest, ui videtur. Primo, tui secundum hoc indulgentiae non valerent ad remissionem, ;ed magis ad commutationem quamdam. Et praeterea, praediatio Ecclesiae Umendacio non excusaretur, ii quandoquendulgentia praediretur long major quhae justa aestimatio ossit requirere, omnibus praedictis conditi0nibus pensaiis.,laut quando Papa dat indulgentiam, Obd pergens ad unam colesiam, habeat septem annos indulgentiae cujusmodi etiam indulgentiae DB. Gregorio in stationibus Romae institutae sunt. Κι ideo alii dimn qnbd quantitas remissionis in indulgenuis,

non mensuranda est tantum secundum devotionem suscipien-lis, ut prima opinio dicebat, neque secundum quantitatem ejus quod datur, sicut dicebat secunda, sed secundum causam pro qua indulgentia datur, ex qua reputatur quis dignus ut talem indulgentiam eonsequatur. Unde Meundum quod aecedit ad causam illam, secundi, hoc consequitur remissionem indulgentiae, vel in toto, vel in parte. Sed hoc iterum non potest salvare consuetudinem Ecclesiae, quae interdum maiorem pro eadem eausa, interdum minorem indulgentiam ponit : sicut rebus eodem modo se habentibus, quandoque datn unus annus visitantibus ecclesiam uvam. quandoque εο dies, prout gratiam Papa lacere voluerit ladu, gentiam constituens. Unde quantitas remissionis indulgentiae non est mensuranda ex cansa quae saei aliquem indulgentia dignum. Et ideo aliter dieendum est, quod quantitas enctus sequitur quantitatem suae causae causa autem reuussionis poenae in indulgentiis, non est nisi abundantia meritorum ΕαIesiae, quae se habet sumtienter ad totam poenam expiandam; non autem eausa remissionis essectiva est vel devotio, vel labor, vel datum recipientis indulgentiam, aut eausa pro qua datur indauentia : unde non oportet ad aliquid horum proportionare quantitatem remissionis, sed ad merita Ecclesiae, quae semper superabundant; et ideo secunditae quod applicantur ad istum, secundum lio remissionem conseqiinur. Ad hoc autem quM applieentur isti, requiritur auctoritas dispen-

770쪽

sandi huiusmodi thesaurum, et uni ejus cui dispensatur ad eum qui merebatur quod fit per charitatem , et ratio dispae sationis secundum quam sal etur intentio illorum qui opera meritoria seeerunt sererunt enim ad honorem Dei et uti,tatem Eeelesiae in generali. Unde quaecumque musa adsi quae in utilitatem Ecclesiae et honorem Dei vergat, aruiem est ratio indulgealias aciendi. Et ideo secundum alios adirendum, quod indulgentiae simpliciter tantum valent quantum praedicantur, dummodo ex parte dantis sit auctoritas. et ex parte recipientis charitas, et ex parte causae pretas.

quae comprehendit honorem Dei et proximi utilitatem. Nee ia erat nimis magnum sornm de misericordia Dei ut quidandicunt , nee divinae justitiae derogatur, quia nihil de puella dimittitur, sed unius poena alteri computatur. Ad primum ergo dicendum, quod clavis sim supra dicianesi qu. 3s, art. ), est duplex, scilicet orainas et jurimaistionis. Clavis ordinis sacramentale quoddam est Et ais saeramentorum esseetus non sunt determinati ab homine, sed a Deo, ideo non potest taxare sacerdos, quantnm per in eo ordinis in soro consessionis de poena debita dimittatur; sed tantum dimittitur quantum Deus ordinavii Sed clavis jam- dictionis non est quid saeramentale, et ellectus ejus actam hominis subjaeei; et hujusmodi elavis effectus est remigato est per indulgentias, cum non pertineat ad dispensatioren sacramentorum talis remissio, sed ad dispensationem honoreaeommunium Ecclesiae; et ideo etiam legati non sacerdotes indulgentias sarere possunt. Unde in arbitrio dantis indulge tiam est, taxare quantum per indulgentiam de poena remi

latur. Si tamen inordinat remittat, ita qud homines quas pro nihilo ab operibus paenitentiae revocentur, peccat lacte , tales indulgentias nihilominus qui plenam indulgeatira

consequitur.

Ad secundum direndum, quod quamvis indulgentiae multua valeant ad remissionem poenae, tamen alia opera satisdietiolus sunt magis meritoria respeetu praemii essentialis, quod in idisinitum melius est quis dimissio poenae temporalis. Ad tertium dicendum, quod quando datur indulgentia ia- detere nata ei qui dat auxilium ad librieam Melesiae, intelli-