장음표시 사용
121쪽
εot ELoc A NTIA Aauhoritas, qui eos qui poetarum sententiis probationis loco utuntur indores atque illi-eteratis hominibvs si miles esse affirmat, qui cum de rebus utilibus, magnis, praeclaris iii conuiuiis colloqui nequeant, tibicines ad hiabere solent. De ab usu enim ille. & iis loqvitur, qui philosophicis rationibus neglectis ad sedas poexarum authoritates confugiunt. Sunt ergo ut legenda poetarum scripta, ita quoque in loc0s referenda communes, hoc adhibito iudicio, ut quae in politica maximὸ vita usum habent, de vel deliberationibus, vetexornationibus, vel iudiciis sunt accommodata,deligantur. In his etiam consorendis &digerendis non dissimilem arbitror ordinen
en instituendum ei, qui in locis historicis
paulo antὸ a nobis indicatus fuit. Sunt eni ἴκημα pqerarum sententiae veluti praecepta SNaedam eorum exemplorum quae in hist xiis reperiuntur, 3c commod8 utiliterque ad hiberi in orationibus possunt. Itaque eorun dem repetitione odiosa minusque necessari' omissa. ad Methodi susteptae caruiis quartum, &-κ imit tionem progr*-
122쪽
Moribus quo ct mo es iudicio ins,
E oratoris su turi natura atque ingenio artis dicendi praecepti S aut horum bonorum lectione str Elim hactenus breuiterq; dictum fuit. Reliquum nunc esse videtur: de iniit tione ut agatur , & quibus illa in rebus atque authoribus: quo etiam modo & iudicio instituenda, ostendatur. Neque enim ad elor Imitationsa 'uentiam parandam minorem huius, quam nece μμ ει vel naturae, vel artis, vel scientiae vim atque utilitatem esse facit is dixerit, qui res ferὸ omnes naturam imitari magistram : artes se virtutes magna ex parte & acquiri & confirmari aemulatione animaduerterit commoda ςtiam multa magnaque considerauerit, quapbonorum authorum secum adferre imitati, solet. Haec enim est, quae in dicendi arte tradita praecepta in memoriam reuocat, eo firmati ad usum transferre docet : scribendi fastidium tollit: reprimit confidentiam: solicitudinem nimiam adimit: naturam vitiosam mmendat: bona excolit,expoliti absoluit,intra
quasi causellos septaq; cyatiaςt. Neque vero
123쪽
aio . E L o Q E N T I Axillud hie nobis obstat poetae in Cellain: quid mihi Celsia agit,monitus multu monens. Friuati, ut quaerat veGσrange re vitet, Scripta Palatinum quaecuns recepit Apollo. sifortesuas repetitum venerit olimi Grex auium plumis,moueat cornicula risum Furtiuis nudata coloribus. -
μείων, Nec ab imitandi studio quenquam Quintia imi liant avocabit authoritas , qui pigri ingeni j esse scribit, contentum esse iis quae ab aliis
sunt inuenta 3c tradita. Nec denique audiendi illi, qui neque pares neque superiores iis quos imitamur es te nos posse,ideoque imitationem omnem negligendam contendunt. De inepta enim, puerili, & seruili imitationet poeta loquitur eorum qui pro suis aliena vendunt: nec reuera imitantur, sed furantur. Superstitiosam vero atque ignauam imitationem dicendi magister acu tissimus taxat, qua multi aliorum inventis contenti, suo, quod aiunt, marte nihil inueniunt. Neque porro. utile minus ad optimorum praestantissim rum que exempla ostra scripta conformarer licet aut pares esse illis, aut eosdem superare non possimus. Nam & victos victorum cons latur nobilitas, dignitas, praest nita: & vim certaminibus, ita quoque imit tione, non modo primis, verum etiam secundis atque tertiis proposit esse praemia solent. Tota e go mente in exempla intueri praeclara, & ad eadem nostram effingere orationem oporter,
124쪽
ME Talo DV s. auVersim hae ipsa in re iudicio exacto atq; ex- ω -isa quisito est opus: ut delectus adhibeatur,& ne iudicitiis quaenam quibus potissimum in authoribus obseruanda sint atque exprimenda imitatione consi deretur. Sunt enim qui neglectis vi tutibus vitia consectantur. Ita apud Romanos eloquentiae studiosi ceruiculae iactatio- diem in Hortensio: oris prauitatem & latitudinem verborum in Fimbria imitabantur.Alij promiscuὸ quaevis effingere conantur, sumiles Graecis, quorum hac in re facilitatem Iuvenalis Satyra tertia notat,& nationem totam comoedam vocat, ob histrionicam imitationem.
Ingenium velox: audacia perdita se osFromptus oe Ueo torrentior. Ede quid illum. Else putes quemvis homine secu attulit ad nos Gramaticus eloti Geometres, Pistor, Eliptes, Augur, Schoenobates, Medicim, Magus Ouiniis
'Graeculus esuriens: si in caelum iuggeris,ibit. Quidam facilia & leuia tantum imitamur, ut . vestitum, statum, motumque corporis: non dissimiles iis, qui propter cultrum oblogum, ut offam seruidam lese coquos esse opinantur. Nonnulli quae & imitatione e primi non possunt, in manus sumunt. SVnt denique qui iά sola verborum elegantia, Mvenustate formularum , & ornamenti. pameulis imitationem consistere laudabilem exi
stimant. Nos omnibus in iis quae eloquςn-
125쪽
dustriaria: inconcinnam denique x dissimilem fieri orationem necessie est. Neque vero illud quod de decoro obiicitur unius, impe-Hire imitationem potest: eum quae sese osse revidentur, inc6moda facilδ declinare queatis, qui prudenter imitationem instituerit,ekque obseruarit, quae paulo post indicabuntur. Vnus porro ille, qui ad imitandum proponendus,omnium doctorum iudicio, intercuero a/ia latinos Cicero est: qui ut Quintilianus scri- prρ bi0 dono quodam prouidentis genitus fuit.
pq ς' μ' in eo totas vires suas eloquentia eXperiretur. Vnicum ergo illum sectari atque ad uin brare conabimur,utpote in quo ea omniar periuntur, quae in pereecto requiri oratorci possunt. Omnium enim idem inuenit acutissimὸ : inuenta disposuit prudentissim M disposita elocutus est ornatissim δ, copiosissi
in ἡ,grauissim ἡ. Summa apud eum 'in docendo atque confirmando subtilitas: veheme tia in mouendo: in delectando suauitas. φ nus variis de rebus dixit,scripsit, egit : ut siue praecepta sint philosophica tradeda: siue cumi absentibus per literas agendum: siue in Sesi natu sententia dicenda: siue ornandus aliis quis apud populum: siue accusationes, aut defensiones instituendae : horum omnium exempla,&quidem praeclara,suis quo num ris absoluta, ex eodem sumi possint. Vnus etiam omnibus in dicendi generibus excel-
126쪽
M ET NOD vs. si' aluit: &, quod oratoris est perfecti, de rebus magnis grauiter: summista de paruis: de in diocribus temperato verba facere potuit: cusingulis in dicendi generibus valuisse singulos: & alios subtiles, grandes alios extitisse
Sed inutilis minime laudanda imitatio Ἀδελ-
erit, nisi quo & ordine, & modo:& iudici0 in talione inita eadem utendum, cognitum perspectumque inmhabeamus. Sunt enim qui peruersam atque
praeposteram in imitatione viam sequuntur: I.
sunt qui inept8 omnia: sunt qui ridiculὸ .apertὸ nimis,leruiliter imitantus. itaque quicnam in imitando ordo tenendus: quis serauandus modus: quod iudicium adhibe dum, ostendam. Et quidem ad ordinem quod atotinet, a facilioribus imitatio erit inchoanda, Mab his progrediendum ad difficilia. itaque Ciceronis imitator , non integram eiusdem illico exprimere oratiqnem conabitur: sed breuem aliquam in manus primo epistolam sumet: deinde ad narrationes: tum consimmationes: post reliquas orationis partes progredietur. Quemadmodum vero ordinis in imitatio- subser inde est ratio habenda: ita quoque opera dan- imitatione, da,ut non ternerδ se negligenter: sed pruden Gς-m adhiter eadem instituatur. Id ut fiat,primum non saltuatim atque obiter, verum diligenter impendus iste est locus,quem imitari volumus:
R legendus tam diu, donec probὸ a nobis
127쪽
neo ut o . E N TI Exi II. De Monarchiae causis corrumpentubus , & Regu atq; Principii vitiis. xi III. De Tyrannide, quibus illa modis cognoscenda, & a Monarchia sepa-
. randa: tollenda quoque atq; euertenda.
xv. De Modo stabiliendi & conseruandi
Tyrannidem. xvi. De Aristocratiae natura 3c speciebus ivariis. xv II. De Aristocratiae causis corrumpentibus : cur illa, & quomodo mutetur. xv III. De Oligarchiae conditione 3egen ribus variis.
Yix. De Oligarchiae causis corrumpenti- lbus, cum generalibus, tum specia-
xx. De Modis & rationibus conseruanadioligarchiam. XXI. De Timocratia, seu Politia. XXII. De Causis Timocrati ,&conseruantibus & corrumpentibus. XXIII. De Democratiae natura & speciebus
x x IIII. De iis quq Democratiet salutaria aut perniciosia. XXV. De Causis constitueritibus & eon- seruantibus politiam bonam. XXVI. De Mutationum & interitus Rerum Publicarum causa generali sedi
128쪽
Il tione: quomodo illa & excitetur,& sedetur atque tollatur. xxv II. De Senatorio ordine, qui in eum qua ratione, aetate,conditione cooptandi. xxv III. De variis Magistratuum generibus& officiis. . . .
di x Ix. De Masistratus virtutibus atque vitiis. xxx. De Iudiciis: qui in iudicum ordine legendi: quibus de rebus & quo modo constituendi. xxx r. De ludicum virtutibus &vitiis.
m Oeconomicis. r. De Oeeonomiae partibus praecipuis' tui oee M. personis & rebus , seu homine &
it. De Viri ac mulieris coniunaione & se
eietate: cur instituta, quas etiam si eum illa commoditates adferat. II t. De Modo contrahendi mat imoniumrquae in uxore ducenda, consideranda.
iiii. De Coniugum iri genere officio, ὀο Ieagibus communibus. v. De Mariti erga uxorem oscio.
VI. De Patrisfamilias erga liberos o eis. VII. De Domini officio erga seruos, qui patirandi, & quomodo tractandi: ut ita benter ati sedulo officium faciatibu A
129쪽
EΣo QvENTI AEum. De Patrisfamilias officio in compa randis opibUS. ix. De Patrisfamilias officio in conse l. . , ualidis Se augendis boni iam p rtis.
De Vitiis, quae fugienda iis qui dit
De Officio Patrisfamilias in acquire- dis honoribus, & bonorum gratia colligenda. De Officio Patrisfamilias in curanda
atq; conseruanda valetudin cum sua,tum suorum. XIII. De Honestae mulieris erga maritum officio, in rebus prosperis de ad-iuersis.
XI III. De uxoris in educadis liberis officio. x v. De Officio uxoris in reliqua familix eligenda & regenda. ix vet. De Matrisfamilias cura atque diligentia in custodiendis iis,quae a mariato comparata.
xv n. De Officio liberorum erga parentes. x v I H.De Officio seruorum de ancillarum. XIX. De Conseruanda concordia in familia tota ex diuersis hominibus co stante. Atque hi loci sunt, qui, ut nostra quidemi sert opinio, philosophiae practicae doctrinas praeeipuas oratorique necessarias compi nes historici. ctuntur. Iam vero ad Historicos locos quod attinςtῖ
130쪽
METHODUS. 3οῖ attinet: ut in legendis vetustatis monumentis , ita quoq; locis colligendis communibus, non omnia, sed ea tantum sunt notanda, Min locos reserenda: quae ad dicendum utilitatis aliquid adferre possunt Quaenam autem sint illa, Cicero eo in loco, cuius superioribus in capitibus mentionem fecimus, indicare videtur. Etenim cum oratorem inifuturum rerum gestarum& memoriae veteris ordinem, maximὸ vero suae ciuitatis, Mimperiosorum populorum , & regum illustrium cognoscere velit: non opinor, incommodἡjoci communes historici tres distingui in partes poterunt: ita quidem ut in prima
nationis,patriae, aut ciuitatis nostrae historiae notentur, quorum ignoratio nullam admittere excusationem videtur: in altera regum, principum, aliorumque fama illustrium virorum res gestae consignentur: in tertia populorum imperiosorum & ciuitatum exempla observentur. Vt nostrae nationis, ciuitatis; atque patriae expedita, facilis Mutilis st
tione historiarum notandi loci erunt, qui ineri more confectione atque compositione adhibiti ab authoribus fuerunta Itaqῶ loci erunt: I. De Situ & figura. II. De Origine, & antiquitate. Iri. De Soli qualit te. IMI. De Inhabitatorum conditione.