Methodus eloquentiae comparandae, scholis aliquot rhetoricis tradita à Melchiore Iunio Vuitebergensi, ..

71쪽

E L o et v a N T I AB Stolei, qui sententias reconditas nimis,& ab hominum opinionibus plurimu discrepanistes: orationis vero genus ieiunum, aridum. exuccum obscurum, strigosum habent' non

etiam Epicuraei, qui a virtute, honestate. viis rique boni officio alienas sententias defendunt : sed Peripatetici. Nam & sententias illi a communibus hominum moribus non discrepantes tuentur: 3e genus orationis in docendo dilucidum, atque perspicuum adhibent: & in utramque partem de rebus grauiis bus ac utilibus disputant: & denique ita oratorem instruunt: ut non in tenebris, sed luce versari: rem etiam cum priuatam, tum publicam rectὸ gubernare possit. ιο. Vnde facit Θ, ut mea quidem fert opinio.

intelligitur, quinam in politicis legendi philosophi sint. Libros de Republica decem: duodecim de Legibus scripsit Plato. In illis

ea quae in nobilit simis fieri ciuitatibus debere arbitratur, explicat, Remque publicam i lem describit: qualis optari fortὸ, at non reperiri facilὸ potest. In his autem qualis esse soleat, ostendit: notatisque iis,quae in Spa tana, Atheniensi, Cretensi Republica via r cepta probataque erant, ad popularem magis ciuilis societatis formam sese accommodat. Sunt ergo legendi Platonis de Republi- ea libri: sed legendi cum iudicio: Se considerandus finis: qui philosopho fuit in illis propositus.Maior vero diligentia in libris de Leis

72쪽

METHODVS. v gibus cognoscendis adhibenda : in quibus

quae adiuuentutis educationem: ad ciuitatis materiam atq; formam : ad gubernationem,

aliaq; necessaria, vir ille diuinus pleno est ac perfectὸ persecutia S. . . Quanquam h qc ipsa ciuilis cognitio ex A- Aristiuisti ristotelis libris Politicis melius peti posse videtur: in quibus de ciuitatis materia Ac forma: ortu, incrementis, interitu, legum ferendarum ratione, aliisque rebus utilibus azitur: omnia quoque non argumentis solii m& rationibus confirmantur: verum etiam Illustrium Rerum publicarum illustrantur exemplis: magis denique cum ad usum, tum hominum ingenia accommodatὸ tradRntur.

Politica ergo scientia ex Platone & Aristo. tele, summis philosophis erit petenda : sed huic post Ethica adiungenda : quae singulorum hominum mores informat: ac plen8 d cem iis in libris, quos ad Nicomachum scripsit Aristoteles, est: tradita. Cui non incommodis, compendij quasi loco aureus ille de Virtutibus ac vitiis liber addi poterit: in quo breuissime ad virtutes atque vitia quae pertinent, idem author tradidit. Ad magna enim moralia quod attinet: sunt non pauci: qui sint nec ne illa Aristotelis dubitant: propter stylum & ordinem. Ad Eudemum vero scripta: multa & confuse tradita: & ab ipso post Aristotele reprehensa atque refutata conmtinent.

73쪽

Xenophon. malὸ adiungi possunt quae apud Xenophontem & Plutarchum reperiuntur. Vt enim

nihil iam de Xenophontis genere dicendi puro, eleganti, leni, perspicuo dicamus: sed res ipsas & sententias consideremus: dum So- . cratis vitam describit: dum dicta facta quo praeclara literarum monumentis tradit: dum virtutum vitiorumq; persequitur naturam et 1 ' utilis cumprimis summeque necessaria eius est lectio iis,qui in rebus versari gerendis cu- raribus. piunt. Plutarchus quoque futuro oratori viatilis est: vi qui & politicus ipse fuit, Traiano

Imperatori longὸ charissimus: 3c non pauca suis in moralibus est complexus: de virtuto paranda: de Rerum publicarum administratione: dominationum atque imperiorum gο-neribus: de ira cohibenda: de animi tranquitalitate : de exilio, odio, inuidia, de rebus aliis, quae erudire atque informare possunt eum. qui in foro, curia, principum cancellis, lit ratorum congressibus grauiter prudenter mverba facere cupit.

--χυώ- Et haec quidem de Graecis sint authora--ri philo - bus dicta. Inter Latinos nemo de philoso ρ , phia ante Ciceronem scribere aliquid est aggressus. Qui quidem suis in libris eruditis& politis ea complexus esse videtur: quae acti , Oratoris implendas cellulas sunt necessaria. Nam Se philosophiam ille in Hortensio com mendat : dccum eiusdem non unum id eru-

74쪽

maximeque constans,& elegans, qua tu OpAcademicis libris ostendit. Deinde cum di uersae diuersorum de summo hominis bonoia felicitate sint opiniones atque sententiae:

quid a quoque, & contra quem hac de quae stione dicatur, in quinque de Finibus libris planum facit. Tum quia eandem hominis

beatitudinem obscurant, impediunt, euertunt: mortis metus: dolor corporis: mentis aegritudo: aliae praeterea animi perturbatiosnes: in I usculanarum disputationum libro Pt imo. de contemnenda morte: secundo, totale r/ndo dolore: tertio,aegritudine lenienda: quarto, affectibus reliquis : postremo, αν κώα agit. His editis, quia ad felicitatem, DA Idiuinarumque rerum cognitio necessario requiritur: quid de illis sentiendum omnibus: in tribus libris de Natura deoru , Divinatione & Fato ostedit. Postrem ri, quoniam etiam . Privatim, rectὸ, ac secundum virtute est vii instituenda, quae hic obseruanda: in tribus

Officiorum libris: de Amicitia & Senectute dialogis, aliisque locis, diligenter, erudit8, copiose docet : ut vel unicus Cicero latina in lingua futuro oratori & politico sufficeret possit.

Quod enim ad Senecam attinet: senten. senec*tias ille quidem concinnas, breue S, argutas: vitiorum refrehensiones: laudationes virtu-Lum non contemnendas habet. At nec stylua

75쪽

ac sententiae omnibus. In physicis verd facilὸ suturus orator contentus iis esse poterit, quς. ut alia omnia, prae clarὸ sunt & erudite ab Aristotele tradita: do rerum principiis: de ortu ac interitu: de tempestatum causis: de animi conditione: de ratione sensuum: de animalium natura: de aliis quibusdam cognitu & utilibus & nec ensariis. Neque tamen improbandum hoc interim erit: si quis A Catonem sibi accersere: Se adhibere Varronem : & Columellam cognoscere: & legere Plinium voluerit: pr pterea quod multa illorum in scriptis reperiuntur: quae a caeteris tradita explicataque

Atque hi quidem in philosophia authores

tum graeci,tu in latini, futuro oratori sunt cognoscendi. Sequitur de historicis vi ag mus, qui & ipsi bene multi sunt atque varij et sed tamen distributione commoda adhibita. non omnino malῆ legi cognoscique possunt. Qua quidem in re Ciceronis in Oratore per fecto tenendum oratori praeceptum est: qui monet: Ut memoriae primum veteris ordinem : deinde ciuitatis suae: tum imperiosorum populorum: postremo regum atq; principum illustrium res gestas orator cognoscat: & historiae omnes quatuor in ordines seu classes: in veteris memoriae ordinem: ita ciuitatis nostrae: in imperiosorum populos rum et

76쪽

- ΜΕΥΗo DV s. 'um: in regum denique atque principum ita lustrium facta distinguendae. Ad historicos ergo uniuersales,& qui Veteris memoriae ordinem obseruarunt, quod attinet: omnium inter eos primus & antiquissimus Moses est, qui originum librum ab orbe condito usque ad Hebraeorum eXgypto migrationem scripsit. Huius posthi storiam a libro Iosuae 3c Iudicum usque ad Herodotum Halicarnassaeum prophetae continuant. Tantum autem Herodoto vetustas tribuit, ut eum patrem historiae appellarit: tum propter antiquitatem : tum genus Orationis purum, elegans, suave. Hunc Thucy-

dides Atticus excipit quem Xenophon, Diodorus Siculus, Liuius & alij postea sequuntur. Qua de re cum aliorum clarissimorum doctissimorumq; virorum, tum Philippi Melanthonis, Dauidis Chytraei , Bodini scripta historica legenda.

Quemadmodum vero veteris memoriae tenere ordinem utile ac necessarium oratori

est: ita ab eodem requiritur: ut illius ciuitatis, Reipublicae, prouinciae: in qua aut lucem hanc primo aspexit: aut rerum suarum fixam certamque sedem collocauit, res gestas co gnitas perspectasque habeat. Vt enim in aliena domo curiosum esse velle: ignorare vero sua. ineptum, ridiculum, turpe est: ita & reprehensione merito ij digni censendi, qui emterorum facta praeclara norunt: quae vero in

77쪽

Fum rerum

patria sunt, & ciuitate sua gesta: quibus maiores artibus imperium pararint : partu in

conseruarint : conseruatum auxerint atque

amplifi .arint, minimὸ aut sciunt. aut scire

desiderant. Inter Germanicarum ergo rerum scripto res principem merito locum Iulius Caesar obtinet, qui Germanorum cum alias virtu tes , tum fortitudinem, iustitiam, continentiam commendat: & orationis genere com mendat puro, latino, eleganti Vt non immearito videre sese neget Cicero: cui cedere Caesar debeat: quod elegantem, splendidam, ac generosam quodammodo dicendi rationem teneat. Proximus a Caesare locus Cornelio Tacito debetur, qui libellum de Germano rum institutis ac moribus scripsit, & inter a lia maximὸ priscae honestatis, re ingenuae simplicitatis imagine admirationi fuisse in Gemmanis affirmat. Sunt deinde &alij, iiq; non contemnendi viri, qui Germanorum res ge-shas hierarum monumentis consignarunt: Conradus Abbas Vrspergensis : Ioannes A- te minus: Beatus Rhenanus: Ioannes Nauis clerust Ioannes Steidanus, &c. quorum misnim 8 negligendae aut contemnendae sunt historiae. Seci & singulae in his prouinciae suos seriptores habent: Austriaci Vuot anguinLaZium: Saxones, Albertum Crant Zium: Bauari, Auentinum: Sueui, Nauclerum & A.

ventinum : Heluetu, Ioannem Stumpnum

78쪽

di simierum: alij alios. Qua de re Chytraei. b de Theodori Zuingeri libelli eruditissimi

Iegendi. Iam vero tertio loco distinctὸ etiam, qui- De Rebuspianam, quibus de populis atque ciuitatibus disicili stri imperiosis, vel regibus & principibus scripse P Ara .rint illustribus historici ostendendum est Et in ' 'quidem de Atheniensi Republica historici li. Athenien bri primo Thucydidis Atheniensis extant,

quem vocat Hermogenes: Dionyasius omnium Scriptorum Ambumωτάδειν nominat: Demosthenes descripsis e fatetur octies: Cicero in Oratore perfecto ad Brutum lauadat, propter prudentiam, sententiarum grauitatem, fidem, dicendi libertatem, brevita. tem. Deinde Xenophontis, qui Thucydi- Xenvθολdis narrationem persequitur eorum, quae ad praelium usque Lacedaemoniorum & Thebanorum ad Mantineam sunt gesta. Lectione autem dignus est scriptor, non modo propter res, quas describit: verum etiam orationis genus vel ἡ Atticum, purum, sua- .ue, elegans, venustum. Tribuit enim in diacendo si inplicitatem ei Hermogenes: sed laudabilem , eruditam: non aridam, eXuccam. exanguem,humi repentem: deinde suauitautem: tum perspicuitatem atque puritatem. Et veteres eundem non malὰ Atticam apicii Iam nominarunt. Tertio eadem de Republi

ea & Diodorus Siculus scripsit,& Plutata .chus: dc imer recentiores Carolus Sma ἔ-

79쪽

66 EL O ENTILE singulari doctrina, diligentia, fide praeditus. Romanae I ei Ab iisdem & Spartana est Respublica d

subsica h scripta. De Romana vero praeter alios egra, h, i runt : Dionysus Halicarnassaeus Pompeio

. iubis. Magno & Varroni familiaris: qui res Roma

norum descripsit diligenter: multaque ab aliis omissa notauit: cuiusmodi sunt quae ad leges, disciplinam, inagistratus. sacrificia luis dos, eiusdemque generis alia Romanorum pertinent. Et orationis est genere, tempes. rato, puro, Atrico usus. Quod etiam singulare, & ad iudicium conformandum plurimum prodest, non res solum Romanorum est complexus: verum etiam consilia, dicta. I euentus exposuit. Deinde Polybius Magalopolitanus. Scipionis Amiliani ultimo bello Punico comes: scriptor bonus, non propter genus modo orationis : sed&alia quaedam notatu digna. cuiusmodi sunt: in reprehendendo acrimonia : admonitiones philo sophicae: xegionum & locorum descriptio- Liuitu. nes. Tum Titus Liuius Patauinus, qui 74 annorum continuam historiam conscripsit. Hunc magnopere laudat Quintilianus, ediscendumque pueris suadet: propter incredibilem ac concinnam eloquentiam: propter miram in narrando iucunditatem &suauitatem: propter orationis genus rebus ac personis accommodatum : propter verborum copiam, grauitatem, sublimitatem. Cui post

Iulij Coaris Commentaria lectu dignissima.

80쪽

METH onus.' e subiungendus & Crispus Sallustius, qui bel-

Ium Catilinarium & Iugurthinum descripsit: quia hominu ille naturam, ingenia, mois res artificioso cum primis depingit, eoru demque comparationes instituit egregias: quia in iudicando est liberrimus: quia res gestas no nudῆ solum eXponit, verum etiam e rundem simul causas & rationes indicat: Mhaec quidem omnia orationis genere praestat breuissimo. Nec negligendi interim &ath: L. Florus breuitate eleganti Sc perspicua doctis gratus: Cornelius Tacitu S, Appianus.A- mainus Marcellinus, Eutropius, Carolus Si-gonius. Habent & Veneri Marcum Anto, Ressis his nium Sabellicu, & Iustinianu, R Blondum, Mnerati de Contarenum,& Bembum, qui quam pro ximo ad Iulium Caesarem accedere videtur. OJubliea .

Germaniae etiam, ut & aliarum nationum ei. G ---

uitates pr cipuas sua in Cosmographia Muncterus persecutus est.

Verum non ciuitatum modo 3e Rerum- κ Viri publicarum sunt scriptores legendi: sed N G regni, dtiam cognoscendi ij, qui imperiosorum po- 'μPulorum, regnorum, imperiorum initia. in Crementa, gubernationes descripserunt Habent Graeci Arrianum, Curtium,Plutarchu, Graeci Aria Diodoru. Polybium, Appianum, Iustinum. p ρη- Romani Dionem Cassium,Herodianum, Nicephorum, Zonaram. Nicetam. Et inter Laistinos: Suetonium, Cornelium Tacitum,Velleium Paterculum, Alium Lampridium, Iu- ,