Methodus eloquentiae comparandae, scholis aliquot rhetoricis tradita à Melchiore Iunio Vuitebergensi, ..

81쪽

lium Capitolinum, Alium D artanum, Sis

Inter recentiores quoque: Sabellicum, Egna rium, lovium, Cuspinianum,alios iu pluri- 'mos. Galli, Paulum Amilium. Philippum . Cominarum. Ioannem Trii hemiuin, Ioannem Ferronium, Ioannem Tilium. Angli. Polydoru Virgilium, Paulum Iouium. Ge inpium Lilium. Scoti, Hect6rem Boethum. Hispan3, Franciscum Tarapham, Rod ricum Valentinum. Dani, Saxonem grammaticu

Albertum Crant Zium. Sueci, eundem, M.

Ioannem Magnum Gothum Upsalensen, Episcopum . Ungari, Turotium, Bonfinium,So iterum. Boemi, Dubrauium & IEneam Sylvium. Poloni, Martinu in Cromerum.

Ivlatthiam Michaeum. Alios alij: quos legere iucundum, utile etiam non raro ac ueccci farium est. Retum aio: υ. Iaim vero Regum atque Principum ilici. Principum, strium si quis cognoscere res gestas cupiat: ul rei. ce, post sacroruin librorum historias, in quibus Eser / - summorum Regum atque Principum res gestae continentur deseripis, Herodotus primo occurret: qui Cyri aliorumque Regum ad Nerxis usq; bellum res gestas literarum monumentis consignauit. Huic deinde Diodorus Siculus succedet: qui Philippi Macedonis, Alexandri Magni 3c reliquorum. qcii hossunt secuti, res gestas notauit. Et Arriamus Nicomediensis, qui Alexandri Magni Xeri Phont*o more est vitam complexus. Et Pimtarchus,

82쪽

tarchus, qui de illustribus cum carae eis, tun, Romanis egit, summeque futuro politico alisque oratori utilis est: propter res quas tractat praeclaras: propter sentetias graues: proopter liberum atque solutuni de virtutibus nvitiis. etiam summorum virorum iudicium.

Et MI artius, qui de rebus gestis Alexandri gni libros aliquot posteritati reliquit. c. Suetonius Tranquillus, qui primorum

duodecim Cesarum vitas: orationis generi, breui: ω μα- laudabili descripsit. Herodia nus Alexandrinus, cuius octo historici libria M. Aurelij morte ad Gordianum usque tu hiorem extant. Vis lentio interim alios prae teream, qui nostra partim, partim maiorum nostrorum memoria imperato rurn. Regum, Principum vitam resque praeclar8 gestas magna cum laude ad polleritate transmiserunti Neque enim instituti mei nunc est, histori- , . rcos omnes recensere: sed de Ciceronis, opti-ini scilicet dicendi magistri, sententia ostenis dere, quinam legendi iis, qui aliquo inter oratores esse loco atque numero, recteque suo fungi munere & officio cupiunt. Reliquum nunc esse videtur : Vt promissi nὸ tin7.nam emor, etiam de poetis agam. Eoetarum. Aut prodeste volunt: aut delectara poetae: fuissimul b iucunda ω idonea dicere esitae. Itaque tria poetarum constituenda generat Unum eorum,qui prosunt tantum, non dei etant: alterum, qui delectant, sed no docentr

83쪽

yo ELOQUENTIA Stertium illorum, qui utrumque praestant Leogendi vero illi maximῆ. qui simul 3c prosunt. . & delectant. Inter quos principem locum

Homeruι. merito Homerus obtinet: de quo Hermoge

PoenS optima est Homeri: de Homerus poetarum optimus: possem etiam dicere eum oratorum atque scriptorum optimum esse. Et . sane si praecepta oratoria nulla extarent: eκ

hoc solo ars constitui haud difficulter posset: quod omnia apud illum dicendi genera:om- 'nia ornamenta: omnis generis affectus, aliaque plurima reperiuntur, quae oratori faturo utilia sunt & necessaria. Egregius dei Hesiodin. de Hesiodus poeta est: sed prodesse tantum: non etiam delectare videtur: sententias habet Dικαν, moratas,graues,utiles: sed eas orationis genere tenui atque simplici propositas sine ornatu: sine amplificatione: sine animorum inflammatione atque perturbatione. Quo loco etiam habendi: Pythagoras, Theogi i is, Phocylides: qui γνώμαi sententias habent praeclaras: sed nudo & simpliciter e positas: habent, ut Diomedes vocat Gram- maticus,αγγελτικα carmina .Et hi quidem notine igendi sunt ab oratore futuro verum his, praeferendi seriptores cum Comici tum Tragici: cuiusmodi sunt apud Graecos Aristo i DPM- phanes, Euripides, Sophocles. Habet Aristo

phanes quaedam ridicula turpicula: sed interim

84쪽

METHODUS. 73rim eundem sententiarum crebritas: inuentionis varietas: Atticae linguae puritas: dicens di libertas & mordacitas quaedam: lepores, sales, argutiae commendant. Euripides vero Euri ides propterea ab oratore legendus est: quia sententiae in eo graues, eaeque crebro reperiuntur: ita quidem, ut singulos eiusde in versus singulas sibi sententias videri Cicero scribati Neque sanὸ mirum eis: tot tamque graues in Euripide sententias reperiri: cum CX Ana Xς-gorae ille atque Socratis summorum philosophorum Scholis prodierit. Deinde orationis genere dulci, suaui, presso: affectibus cum aliis, tum vero magis popularibus, & ad misericordiam cum primis accommodatis utitur. Unde in arte poetica Aristoteles φαγικω - ωHui esse Euripidem scribit: quia scilicet tragicὸ prorsus, id est, luctuosse, flebiliter,ad eracitandam commiserationem , & lachrymas excutiendas apthloquitur. Et Quintilianus in Institutionibus suis oratoriis iis qui ad agendum sese comparant utilem magi me Euripidem affirmati quod sermone is magis oratorio generi accedat: θc sententiis densus:&in iis quae a sapientibus sunt tradita, penὸ par ipsis: & in dicendo atque respondendo cuilibet eorum qui in foro fuerunt diserti, comparadus. Sophoclis autem minimὸ ne- Dphaeus gligenda lectio est: propter genus orationis grande,sublime, copiosum : propter sententias graues, maxime de magnorum prinεi-

85쪽

νr ELO n v ENTIAE pum& regum conditione : de poenis scele rum: ut impietatis & superbiae in Aiace: par- A rici dij in Electra: adulterij in Oedipo tyrana no & Colonaeo : propter denique affectus

sed graues,vehemente S, acres.

Atque haec quidem e Graecis poetis sint

Lai I sota dicta. Inter Latinos vero, quin primae sint Virgilio partes tribuendae, nemo opinor du-HRE bitat: in quo omnia ea reperiuntur: q0M non in poexa lolum commendari verum etiam Oratore requiri solent. Sive enim in inueniendo acumen spectemus: siue prudentiam in collocando consideremus: si uς in elocuti ne proprie xatem , puritatem, elegantiam intueamur: siue numeroru perpendamia, concinnitatem: sive varia των ωαδωρ affectuum genera proposita habeamus: siue denique imi tandi r tionem ob oculos conitituamu S. priadentem, erudit in , te Etam : omnia magna,

praeclara, singulariat admiratione digna hoc sese in poeta offerunt. Huic poli addendus fiuidius. Ouidius est: non solum propter orationis puritatem, elegantiam, perspicuitatem. facilitatem : affectus etiam mitiores atque leniores: Uerum etiam res quas tractat, egregia S. de veterum institutis, moribus, sacris, Sc aliis M. - fasellas, in quibus semper aliquid vel ex historicis, vel physicis,vel ethicis depromptum

continetur. Et Ciceronem nouimus, tum orationes suas, tum reliqua volumina fabuis

us quasi q*ibusdam geuamis exornasse. Ne-

86쪽

υer ῆ latina, pura, venulia Ora io: plena iu-us cianditatis Se gratiae: verbis atque ornamen iis varia. Tibullas, poeta cultus cumprimis Abusivi.

ac nitidus: in sententiis mollis Si iucundas: in elocutione facilis quem carminum suo-riam iudicem ac censorem Horatius constituit. Persius, breuis quidem se obscurus: sed Pe uri opter rerum Parietatem lectione dignus. , Diopertius, fabulis L historiis refertus. Iu-Tronertius. uenalis, in sententiis acer: apertus & perspi- --ena M. ccius in oratione. Martialis, cuius lasciuiuscu sti, G la san4 nonnulla, Ac turpicula ridicula: sed limita ingeniosa, acuta, salis & candoris plurimum habentia. Lucanus qui Oratori utilis Lucanis. maximo videtur, propter orato si ab virtuteS,R orna inent a praeclara, & conciones maxi- in ἡ deliberativi generis graues atque artificiosas. Lucretius author pururi natiduS,cle- Lucret tu.gans: sic et Epicuri ille dogmata defendat. Ad Tragicos vero 3e Comicos quod atti: Inagici et Co 'net: unicum in latina quidem lingua Sene- mic cam habemus: qui & rerum atque lantem

tiarum grauitate ac ubertate.: Sc orationi. . 'splendore atque magnificentia, graecis scriptoribus minimὸ cedere videtur . Comici 'qui extat duo sunt lectione dignissimi: Plau- tus M Terentius. Etsi enim antiqua in illo de inusitata sint bene multa tamen sermoni epraestat familiari, quotidiano, proprio; lati-po. Et Plautino orς Husas locuturas,si latinis

87쪽

, loqui vellent, vulgo credebatur. Deinde eti in idecorum obseruat in effingendis mo- . ribus atque studiis hominum. magina ἡ vulgarium. Tum etiam in ioeis, salibus, facetiis riremiuri mirabilis est. Terentio vero ipse Cicero summam laude tribuit: suas etiam phrases eius- . dein defendere authoritate non dubitat. Itaque legendus ille est, propter sermonis proprietatem, puritatem, latinitatem, familiaribus colloquiis accommodatam. Et ut nihil de aliorum ego nunc clarissimorum docti Lsimorumque virorum sententiis atque seris

Itis dicam: vel summi illius viri Erasmi famitaria colloquia longὸ utilissima satis osten-- dunt: quantus in sermone. de rebus quotidianis & familiaribus instituto, Terenibvsus sit.

modo, sordine Authores boni legendi.

CAP. IX. Aueis cur & quibus potissimum

ex authoribus eloquenti sint copiae parandae: ostendere conatusium. Reliquum est: vi quo modo & ordine eprundem lectio instituenda, planum fiat. Iam enim dudum vereor: ne il

88쪽

Vt ligat bistorias: authores nouerit omnes Tanquam ungues digitoss suos. Neque tamen τῶν ἀιαοατων hoc unum esse viis detur, quod plerique arbitrantur in vitae huius nostrae breuitate: in imbecillitate ingenh: in negotiorum multitudine atque varietate. autho res praeclaros cognoscere: utilia etiam inde desumere: si modus teneatur &ordo: non in studiis solum: verum etiam aliis rebus omnibus necesiarius. Ad comparandam ergo variis ex authori. bus multiplicem rerum cognitionem atque scientiam, tria potissimum requiri videntur: ειυνκεψα, audiendi cupiditas: α/υνxmo, letitio: σνμασιν, communicatio: Ut futurus scilicet orator eos qui docent audiat: ut legat ipse: ut

libenter, sed adhibito iudicio, sua cum aliis

communicet.

Ad primum ergo quod attinet, in docto. re eo, quem futurus est auditurus orator, primum min, intelligentia requiritur: deinde communicatio: ut quae intelligit, non celet, sed discipulis suis communicet: tum ut sine obscuritate, difficultate, ambagibus vllis, vera, non falsa, non absurda, non a pietate & honestate aliena, vel ignorantia quadam, vel ambitione tradat: in his denique omnibus n6 ingenij aliquam ostenstationem,aut voluptatem: sed discipuloruincommoda spectet. Ita Se auditorum partes sunt quaedam: ut amore scilicet cum rei quae -- E sTria ad eam

89쪽

tractatur, tum praeceptoris teneantur: via

nimo ad audiendum libero. soluto, tranquil lo accedant sui praemeditati & parati ant δaccedant: ut ad audita considerationem diligentem & meditationem adhibeant. re no dom. vem in quia non satis est audire alios d pica Oprio centes: Sc audire diligenter, sedulo .constanis 'u' ρa ter: sed & hoc requiritur: ut domestica ac pri 's. ηen uita lectio accedat: ad eam rect8. utiliter, feliciterque instituendam : non ingenio solum bono. & itudio atq; diligentia : verum etia in ordine est opus : ut scili et nec promiscuδomnia, nec praepostero legamus & cognoscamus. Sunt quaedam summὸ necessa ia.

ideoq; nuaquam intermittenda : alia esuscemodi, ut ea degustare, delibare, legere semel sufficiat. Qui enim forum, qui curiam, qui Ecdlesiam spectant: non tantum ad cognosceris dos se legendos authores sibi temporis sumere positant. quantum sumunt ij, qui certo aliquo studio contenti, illud unicum excolunt & profitentur. Scribit quodam in soco Cicero: tribus sese in ensibus iureconsultum seri posse. Veri illud simile non videtur: cuin studium longὸ lateque sit diffusum, ac prosin finitum. Sed non aeA αῖοι, illud est: si fontes videantur: si ad certa eiusdem scientie

partes praecipu , a definitiones diuisiones, Iam πιλο se cognoscari, tur: omittantur alia quae ad doctores & professores pqrtinere videntur. Itauue legendi

90쪽

philosophi: cognoscendi historici: non negli ii latius in Agendi poetae: sed aliquo sunt modo legendi: U- οιenenn 'nomnin', perfecte. absolute : tempestiuo μ- etiam & maturὸ decerto vitae genere instituenda deliberatio. Sunt quaedam in philosophia quq Theologo futuro magis prosunt: ' . plus alia utilitatis politico & lute consulto

adferunt: nonnulla inpgis medico sunt accommodata. In quibus generalia sunt capita cognoscenda: disputationes scibtiles amputandae quae necessamae iis, qui in certa aliqua consenescere arte cupiunt. Deinde in authorum bonorum lectione Aetatis inlaetiam temporis et & aetatis ratio habenda: 'genuo raiio nec Omnes Uno eodemque tempore legendi: Ἀμώςμα sed quidam ad annos maturiores reseruandi. Itaque ab adolescentibus, qui legere au- Qui primδtho res volunt probatos, init: o cognoscendi abo issenerunt optimi quique, candidissimi, politis ui Mibssimi: qui puritati atque elegantiae inseruiunt: qui stylum elegantem. purum, latinu in habent. Cuiusmodi sunt in latina lingua Cicero, Terentius. C esar: in Graecis Isocrates R. Demosthenes. Post: vero ubi aetas maior, magisque confirmatum iudicium fuerit: tu de- .mum etiam ad reliquos scriptores est acce-4dendum. Quemadmodum enim qui in Sole N ambulant,etsi non propterea ambulant, ut nigrorem contrahant: nihilo tam e minus colorari solent: ita & adolescentes iudicio nonduconfirmato praediti, etsi magis de rebus sunt