장음표시 사용
61쪽
Iis pariam opacaturisitqDe color imicetis infra illas sunt aliae crassiores, imagisque terreae,Vnde Viridis oritur coloriinfimae sunt adhuc crassiores
magis terreae, ac ideo producunt c ruleum Circularem vero formam
Iridis partim fieri as rit ex dispositione vaporis suscipientis lucem illam
coloratana,partim ex ble. In vapore enim excogitat quasdam pyramides maximis ambagibus inuolutas: in Sole etiam sitiam ponit illuminationis pyramidem,ex quarum sectionibus circillum putat resultare. Omnia i me. haec adeo confuse tractat terplexe, ut quid sibi velit omnino non
Cardanus lib. .de subtilitate Colores ad Solis reflexionem reducit, ni , mirum ut fiant primo illo modo a nobis supra explicato ex mixtione lucis laris, cum opaco vaporis in sui superficie.Colorum ordinem,ut omnino est necessarium,ad maiorem vel minorem lucis copiam reducit: Sed undenam fiat ut in extima circunferentia Iridis sit maior lux, deinceps versus centrum minor,aliter explicat quam Albertus maiorem enim copiam lucis in suprema parte Iridis ponit ex eo quod illa Soli sit propinquior, media minus,infima minime; At circulum ad vim reflexionis de nubis cauitatem,de quibus nos infra fusius,exist imat esse reducendum. Ex veteribus neminem habemus praeter unum Aristotelem , c quosdaeius interpretes, ut Alexandrum Aphrodis eum. Olympiodorum, qui diligentius rem inquisierint quibus adde ex recentioribus Alexandrum Piccolomineum,qui tractatum edidit de Iride, Aristotelis tamen insistens vestigijs; Iranciscum icomercatum, qui in suis commentarijs in te tium librum Meteor Arist. satis diligens fuit; quam vero obscure dc inu lute omnes,cuique constat. Aristotelis in Meteoris verba equidem eam habere sententiam puto, ut velit S colores,& colorum ordinem per debilitatem,aut sortim linem re
flexionum esse explicandam hoc pacto. Hyniam patet ex perspectivis,
62쪽
d a nobis supra est explicatium Gip. 2.suppos, rad1um perpendiculariter ad aliquod corpus tendentem es se Omniuna fortissiti uim reliquos vero Irout recedunt a perpendicii lari, ita in robore dc virtute directa deficere; ii reflexione vero augeri corroborari. Ex his Arist. explicat difficula talem de colorum ordine hoc modo Vapor in quo videtur Iris est oculus in A. a quoad nube procedunt radi visiui A D. E. I. C.
Qius A D.est perpendicularis, reliqui obliqui suprenius omniu est A C.
a perpendiculari remotissimus, igitur ad penetrandum in vaporem maxime omnium imbecillis,& propterea in reflexione fortissimus ergo copi sem habebit lucem, docolorem lucidissamum,qui est puniceus,cum ad Solem G. rtime refectatur,maxima ergo fruitur luce, sed quia simpliciter fortis non est,ideo in C. non lux pura sed punicea cernetur cina viridis quia radius hic fortior est directa actione, debilior vero reflexa, de cons quenter pauciori fruetur luce quam primus, atque hinc redditur viridis In E lux erit caerulea, eandem ob causam quia radius AT propinquior ei pendiculari A D. fortior est reliquis actione direct i, sed omnnini de ilissimus inreflexa. Atque hoc modo explicandus mihi videtur Arist. circa ordinem colorum Iridis, , dispositionem . Circuluna porro aegre si ex reflexionis ui ac proprietate deducit; item etiam sequitur Vites.ad finem lib.Σ opt.S Piccolomineus; de omnes bene hac in re philosiophanta
res, licet omnes filis Obscure negocium peragant no tamen Infra conabimur id clare,quam maxime sileri poterit, explicare. Vitello egregius Mathematicus,in extremo fere opere sua opticae, ali quot propositionibus quaecunque ad Iridem videntiae spectare est complexus nihil tamen aut valde parum ab Arist. discrepat Sc si quid habet pro- pDJ,pia terminuam obscuritatem id infra ponderabunus. Discu-
63쪽
Discutiunturpra dicta sententia quoad Colores Cap. XI.
Emo sane ex his quos recensuimus mihi videtur Iridis
cognitionem absolutam assecutus; aut saltem nemo e
rum illam explicuisse est dicendus Nam quod pectat ad Albertum, nimis ille physice rem conliderauit. Si autem formalis cauci Iridis, ipsitis verum, propterm qiud, ex perspectiva est petendum, ut assirmat Arist.
prHMOPOst. O. Non ergo potuit sine Mathematicis ii monstrationibusqmcqtiam certi statuere, Sc primo quidem colores eo
modo fierina Iride dici nequaquam positiat tuo ipse putauit tum quia reflexio nullum locum haberet in Iride, quam tamen esse Iridis causim dixit aperte Arist. lib. 3 Meteor. sitim. 2. cap. L. Tum quia Iris a nobis uider tu directa uisione,nec opus esset deter minatione punctorum visionis, aut ullis radiis reflexis,si colores illi secundum Alb rti modiim generarentur; omnes eandem Videremus, ut videmusaeana quae fit in pariete ex chrystallo trigona quod tamen falsicina est utrunque, quia enim unusquisque suam uidet,qtiae ad mutationem oculi mutatur c ipsa, ideo necessario conficitur reflexione opus esse. Mutari alitem Iridem mutato oculo. quemque suam uidere ab ali) dulersam,experimentis aperte conuincitur. Primo quia nemo unquam uidit Iridem,nisi sila ad angulos rectos opposita, quantumuis qxiis mutet locum quaqua uersum mirum tamen si Iris nubi eo modo insisteret, nunquam contingere, Oblique cernatur. Deinde coia futatur ex communi experientia in Iride obseruata,qua constat Iridem ei praecedere,qui ean insequitur insequi uero eum qui ab illa refugit:immo postea ostendam illuin eundem arcu qui uni oculo est intimus, cςruleus, alteri posse es extimum puniceum,quae nullo modo cotingere possent si colores illi in nube quae est post uaporem, reciperentur. Praeterea saepe est cernere Iridem in solo uapore, nulla nubet Resente post uaporem , sed puro csto sereno. Demum sensius idipsum contiincit in Iride artificiali,
quae resultat in aqua ex ore minuto conspersit,ubi nulla est nubes,recipies:&infra suo loco ostendemus, ad mutationem oculi mutari Maximilluminationis,¢rum Iridis: Mutato autem centro mutatur destolici cuia ferentia Icis itaque non est circulus in nube ina presbs. Sed neque bene colorum illa uarietas de dispositio ad uaporis naturam potest reduci. Vix enim credibile est in tam exiguo pacto tantopere ilia luis uaporis naturam uariari,' Uem potius uniformem esse, ratio persia-der,cum sit mereaqueus, ut confirmat Arist.Cap. 3.circa medium; Sed illud
uel maxime obstat Alberto, quod in inserioribus cruribus Iridis prope tex
64쪽
ram,ubi per illiina uapor est maxime densius desterreus adhuc tamen j decolores cernuntur,etiam puniceus imo ibi pulchrior est uiuacior uiplurimum quam in uertice nihil ergo vaporis dispositio aut natura confert. Circuli etiam ratio omnino est inintelligibilis, cil reducatur adritia . dam pyramides,quarum bases ab eo ponuntur Versius terram, uertices uero uerilis celum. Vbi patet eum tantum physice speculati Has enim pyramides fieri docet ex natura uaporis,qui in ima parte sit densus, in superiori tenuis. Haec tamen facile destruuntur, primum, quia contrarium fieri deberet,cum uapor sit ibi rarior ubi tenuior 3 si rarior ergo fusior Sciatior;& ubi densior, ibi strictior. Deinde, sectio harum pyramidum est quidem circulus, sed tamen aequi distans horizonti,at Iris est perpendicularis. Caeterea,circuli ex his sectionibus integri deberent apparere, cum tota sectio fiat supra horizontem; Iris tamen maxima est semicirculus, ut postea patebit; tum etiam pyramis seu conus illuminationis solis nullo modo potest conuenire cum pyramidibus uaporis ob diuersim situm Denique non possiim credere fieri unquam ullam pyramidem ex uaporibus, cum illi sint plurimi, occupent aerem ualde irregulariter cum tamen ad faciendum tam perfectinia circulum , pyramis illa siue conus debeat esse perfectissimuS.Cardanus quia Mathematice procedit, licet propius ad rem accesserit,
eam tamen non est as curias; nam contra generationem colorum eadem
militant quae contra Albertum ordo vero S dispositio coloriam impugnatur, primo,quia blis radiiciam sint fortissimi, totam sol partem tam aetheream quam elementarem ex aequo illurninet,ob maximam copiam dc vim luminis,verisimile non est in tam ex uo pacto quale est in Iridis latitudine posse es tantam luminis intensicinem ac remissionem, ut ita sensibiliter posmi ex hoc variari. Sectando, quando Sol est in horizonte, tuc certe, ut opponit Cardano Scaliger, inferiores Iridis partes sunt ii propiores,ergo maiorem habebunt lucem. Tertio,puniceus olor non minus
sit in infima partevbisunt crura Iridis quam in suprema, ubi est vertex ergo
65쪽
erto parvis illuminationis. torto si bi maior vis illuminationis ibi deberet esse color puniceus,ubi minor viridis, ibi adhuc minor ibi cςxuleus,in Iride omnino contrarium deberet apparere,scilicet in extimo arcu caeruleus,in medio Viridis,& in infimo puniceus; Iris enim & hoc concedit Libens Cardanus' est ora atque extremitas basis quam habet conus illuminationis, qui verticem habet in A. cuius axis 1 vertice ad centrum basis, Iridis,esst perpendicularis Assi igitur radii Assi facientes internum a cum Iridis,magis illuminabunt vaporem in E quam radi A F. in . minime omnium illuminabunt radi A G. quia remotissimi a perpendiaculari AB. Quare contrarius sequetur effectus. In quo autem deficiat Cardanus in explicatione circuli insta patebit. In Aristotelis sententia,quae ille asteri de generatione colorum,& ordine in Iride mihi non satisnciunt; praesertim quod omnino putem longam illam de Iride disputationem ex Aristotelis capite non fluxisse, sed ab ali- uo priscorum Mathematicorum desiimptam descriptaminiisse: Adiacor autem ut ficile hoc credam,tum ex eo quod in sitis scriptis Physicis Mathematicorum demonstrationibus soleat abstinere, nam si is opus interdima habet silpponere eas blet, non autem demonstrare, ut obseruat etiam Auer. 3 Meteor. p. 2.Tum quia in iis ipsis Mathematicis demo
strationibus,in quibus at dimisi is est temper utitur radiis ab oculo ad obtaiecta procedentibus, quod ex Platonicis desumptuari, ab omnibus veteti bus perspectivis, tanquam cerrum stirpamr tamen piacillum est in Arist.hoδasserere, qui misionem per intromisaonem fieri constantissime asseuerauit. Non placet ergo causa ab Aristotele allata ordinis colorum: tum quia radii isti uisiui,seu potenti vi loquitur Piccolomineus,non possunt egredi ab oculo,tendere ad nubem, illam penetrare, Millic colorari; Tum quia etiamsi transferatur hoc in radios luminis, no potest ex hoc res commode explicati . Primo quia in tam pamo spacio, ut dicebam contra Cardanum, non potest intelligi tam sensibiliter variari vim radioraim S lis,ut non tam bene penetrent nubem in exteriori ambim, atque in inistiori. Secundo , quia haec ratio silpponi nnbem esse superficiem concitanuam,ad quam non possit serii radius lis nisi unus tantum perpendic laris, ille videlicet qui tendit ad centrum Iridis quod tamen est falsiim , quia vapor est discontinuus,innumeris constans guttulis roratibus, a qu1bus Itis reflectitur ut paulo post explicabitur Iam igitur singulae illi ut tuta possitiat habere mas perpendiculares a Sole; Undenam ergo desumetur ratio fortitudinis aut debilitatis radiorum Z Tertio,quia siue ascedas, siue descendas,sive in quamcunque aliam partem diuertas,semperaris tibi obiicim per lineam perpendicii larem; insta patebit hanc eandem linea esse etiam lineam perpendicularem a Sole ad centriam Iridis protensam: Ex infinitis eroo sitibus, infinitae perpendiculares a Sole ad vaporen pos sunt duci, ergo etiam ad partes illas in quibus est color puniceus. Quarto, certe in Iride artificialiquae fir ex aqua ore conspersi in radio Solis , aut
nautarum sublata remis in mari, haec diuersitas sortitudinis reflexionis lo
66쪽
eum non vi dem habere,cum Iris haec sit valde parua,exiguς diametii,dera iij eam reflectentes sint Valde prope perpendicularet inci tamen eadem cernitur colorum dispositio quae in festi Vtranque autem eandem ob causim S eodem modo fieri fatem Arist.circa medium cap. 3. Et sane lorege maior est angulus radii ficientis colorem puniceum in artificiali Iride, quam radi ficientis cςruleum in coelesti; si malo ergo sertior radius, deberet ergo debilius reflecti quam ille;ac proinde si ille oui ritus refecitiatur secit alurginia, cur hic qui debilitis reflectitur non faciet adhuc obscuriorem alurgum destamen facit puniceum. Quin etiam patet retrocedenti oculo Iridem eleuari,is: fieri stiblimiorem, ibi prius videbatur color
puniceus mox videtur c ruleus, ibi enim cernitur intimus arcus, hoc est concauum Iridis,ubi prius antequam retrocederet oculus.cernebatur extimus 3 convexum d tamen reflexio ibi est eadem Sc eadem remotio a perpendiculari. De Vitellonis opinione circa colorum ordinem, nihil praeterea habeo quod dicam,nisi eum ess se confusium; videtur enim partim haerere Arist teli, partim diuersa tradere. 67. X.
Undenam resultet figura circularis Iridis.
Xactissima circillaris figurae descriptio quam in Iridi
semper videmus, ut Omnino admirabilis est, ita dissi cillime potest explicari eius causa ex perspectivis pendide rationibus: erant autem qui aliter sine Mathematicis demonstrationibus sperant se huius emistus cognitionem consecuturos, ut errasse Albertum iam vidi mus: inaesertim illi qui aut ad Solis rotunditatem, aut ad nubis figuram circularem coniugiunt an putant radios Solis in aliquo puncto nubis tanquam centro ag egari, Z inde aequaliter veisis ci civiserentiam diffundi; aut quid simile excogitant, praetermissa reflexione: His enim omnibus duo potissimum obstitit,inive saluare non possunt; primum mutatio Iridis ad mutationem ocilli dehide obscuritas reliquarum partium nubis cum tamen tota illuminetur. Quae omnia per refe-Xionem potis imu optime abs tuuntur Nios itaque circulum Iridis, cum coni uni, ad reflexionem reducimus . iati'nialia enim nubes seu vapor Am iam fere in aquam conuersius optime potest lumen reflectere S cum totus illuminetur a Sole C potest ex quolibet siui puncto lucem illam Solis reflectere; ita ut nullus ad eum. vaporem raditis Solis perueniat,qui, serua- in algulotu Iad radiorum ualitate,alio non resiliat. Feriit itaque in C radio
67쪽
cincta CF insorem AB in mincto F. tib eodem punctφ reflaetatur hic radius C F. ad punctium E. per radium reflaxum E. ogo radi aequales radio E cum eodem modo recipiantur di inter se angulis insuperficie AB. qualibus etiam maer se angulis omentressem: visi radius FE discedit a puncto F versius .iciendo angulum ED. oportet ut reliqui etiam radi reflςxi reliquerorum radi 'rum aequalium dicto radio CF ab eadem superficie AB resilian an- initis aequalibus angulo FED. Talis est radius directus CG aequalis radio directo CF. dc eius renexus GE. aequalis erat renexo E. cangulus reflexionis E GD aequalis erit angillo reflexionis EF D. M
consequenter sicut radisMir j CF. G. im reliquis circum circa fi-hi aedualibus,&aequaliter a perpendiculari distantibus in superficie reprγsentata per lineam AB. suis extremis punctis describunt circulum, latrdicta a nobis supra cap. 4 propos. . Ita etiam radi Deorum resexi, meciosi inter se aequales sintvi cum aequalibus angulis ab eadem sitipertitae 1-sordant,&coeant in puncto E in circillima necessario erunt ipsoriurae trema puncta superficiem illam AB. tangentia dispositi Tales vero radios reflexos omnes qui sint inter se aequiles, aequales sectant niguisscum superficie AB coire ad , num punctum in axe seu peri endicule ic D Deile est ostendere; dummodo radia incidentes CF. G. cap- , tum sim1les refectantur exsuperficie AB. introrsium, quod nunc sup-
Ii, enim duo radi reflexi E. E. Dciunt nos angulos ri a G. minores duobus rectis si enim radii ipsorum dim
CG iaciunt angulos acutos cum linea FG cum irrangula C mi Cm G sint rectangula 31 primi Eucl. yadhuc acutic res erunt, i ut ese,ionis EFD.4 GD. sequitur per plonunciatiani I pri-m Eucl.ut coeant ad num punctum; non nisi in axe CD per i 8.ptimi Eucl.quod necessario postulat aeqnalitas angulorum rei laxionis,
68쪽
uidistantia erfecta punctoriim a perpendicii latio C. Quare Onus reflexionis repraesentatus per trongulum FG. erit intrac num illuminationis repraesentatum per triangulum C FG. Vterque --tem cum habeat eandem omnino basim FG. vertex interioris coni, sit indixi in puncto . axis interioris coincidet cum axi exterioris, ita ut axis DE A axis DC sit eadem linea.
ad usum nostriam circulariter in E quia enim detemimata sunt π'isi'm per reflexionem, supra cap. 2 sinppoca propterea posito talo UE cum eo non renectantur nisi illi radi Soli qui aequales sicin ualesque angulos seciunt,ac proinde in circulum di positi, stete oeu ,
radii illonter se. equales resecterentur ad punctum E. intra numihi
3 οι ngua EF A. Renexio ergo debet steti ad L. non ad E. ita ut
69쪽
angulus reflexionis FA sit aequalis anstuli, incidentiae CFD. Ita ex altera parte radius C G. resecti debet ad M.
Miror haec ab Omnibus fere fuisse praetermissa cum tamen praecipua egeant declaratione. Huc forte .Piccolomineus d Cardanus respexerunt, quando nubi addiderunt cauitatem, quae fortasse ficeret ut radi j renexi, intra conum caderent, non extra conum illuminationis Sosimul
coirent in uno puncto: nam si reflexio fiat a nube plana, radi renexi, dc extra primum conum progrediuntur,4 nunquam esset possibile illos ad unum punctum coire, quia semper magis in infinitum ab inuicem disiunguntur,per I 3. Pronunc primi Eucl. Cauam ergo oportet esse nubem in qua fit Iris,inquiunt illi; iccirco credo,ut cauitas compellat radios renecti intra primum conum ad E. non dissipari versiis L. m. Propterea etiam puto Vitellonem 66 decimi refugere ad corpuscula rorida nubis; sed lud tandem ille sibi velit, 'uomodo probet renexionem hanc d bere fieri ad partem internam versus E nunquam potui percipere. Illa certe cauitas quam isti possierunt in nube, mihi nullo modo probatur; Non enim vaporis natura illam videtur posse ferres, quia cauitas pomtat secum lineas circulares, elementa vero cum motu tantum recto naturaliter moueantur,nihil circulare excavatum poterunt silapte natura constituere Adde quod nisi cauitas haec nubis esset persectissime sph rica,tam perfectum circillum no posset elaborare:at quomodo vapor iubes h misphqriiii auum perfectum constituet sequeretur etia propter diue sitatem cauitatum reflectentium, Iride pe apparere vel media ellipsim, vel hyperbolem,vel parabolem, aut fimilis alius figurae, etiam incertae, Scirregularis: quam tamen nemo unquam vidit nisi perfecte circularem Denique in artificiali Iride curuitas circularis adest, cauitas tamen nulla in materia recipiente, seu refleo ente. Haec itaque alii circa prioris ac interioris Iridis constitutionem, ia tes sere essentiales Nam cur ad summum semicirculus ipsius tantummodo se videndum exhibeat Malia quaedam lituus generis iuesita, tanquam accidentia Iridis, a me ininum congerentur , de quibus suo loco. Nunc nostra proferamUS. lim
70쪽
Vera Ir His totageneratio explicatur.
Talidis tota generatio prout fit in natura plene cognoscatur,eam nunc in imateriata a,mrianam,ct figuram ac colores placet resoluere.
Materia itaque Iridis est vapor non quicunque sedi ridus S silhans Vaporem enim antequam in aquam perefecte conciescat,resblui in sitidorem quendam,ac minutissimas stillulas, indivisibilesque ad sensum utrissas, vel mediocri phi- Iosepho est apertistinuim. In huiusmodi, non in alio vapore, fit Iris: Vndevi experimur non nisi pluuio tempore, siue paulo ante, siue paulo post pluviam arides e Glgere. Forma vero Iridis est lux solis praesertim , sed etiam interdum lunae. Quoties enim contingit ut aliquis notabilis copia huiusinodi vaporis rotaridi bli, aut etiam lunae obi jciatur, ille profecto guttulae, ex sua anteriori superficie convexa vix ullam faciunt sensibilem reflexionem, ob nitamiam ipsarum pararitatem in satis magnam distantiam a nobis,de qua re flexione supra egi cap. propos 6. S infra cap. 8. sed nihilominus exhindo ipsi rum concavo, Soli opposito, hicem illam intensam multipli catam resectiuit,eo modo quo supra docui cap. . propos I. Et illa quidem reflexio quae statim fit ex proximis fundo guttae lateribus, secit Iri demordinariam illam quae, quando sunt duae, internae stila inferior. Totus procii dubio tuipo sicut aeque a ble illuminatur, ita aeque in se tu cena recipit in omnibus δί singulis sitiis guttulis, quae multiplicatur per refractionem, ut supra dichim est cap. . propositione I S reflectitur ac diffunditur In toto tamen vapore oculus non cernit hanc lucem, quia ea non nisi per reflexionem cernitur. Natura Vero reflexionis est ut ad nicum punctum fiat,per unam blam lineam,Vt dixi cap. r. stippos . . de 8.Ex infinitis ergo illis guttulis,quae totum constituunt Vaporem, ad oculum lux illa, prinitim aucta per aggregationem radiorum solis in fim iosoli opposito, deinde ex ipso fluido reflexa, periten ire non potest, nisi ab illis siolis guttulis que proiciunt dictos radios reflexos cum illa aequalita te angulorum S aequi distantia a perpendiculari, quam iam toties e tapliculmus, praesertim cap. 2. praecede ubi rationem circuli Iridis se cuiadum Aristotelem , seu potius antiquos perspectivos, demonstraham. Obiectio vero illa de proiectione radiorum ad per pendicularem, quae
erat sine insolubilis, a me ficiles luitur,ct declaratur. Vapor enim compus 'il quod num continuum non est, ut in ipsius sit perficiem soli opposclitam is dirigat radios, dom de vera ordinaria reflexione tanquamY u-