장음표시 사용
191쪽
sunt contenta atque adducta vehenientius Sic vox, Sic curSuS, Sic plaga, hoc gravior, tuo StratiSSa contentius. Cujus contentionis casu tanta i Sit, Si ge- initus in dolore ad confirmandum aninium valebit,
utentur. Sin erit ille gentitus lamentabilis, si imbecillus, si abjectus, si lebilis ei qui se dederit vix eunt virum dixerim. Qui quidem gemitu Si levationis aliquid asterret, tamen viderentiis, quid SSet fortis et animosi viri. Cum vero nihil imminuat doloris cur frustra turpes esse volumus 3 quid est enim fletu muliebri viro turpius 3 Atque hoc praeceptum, quod de dolore datur, patet latius. omnibus enim rebus, non Solum dolori, simili contentione animi resistendum est. Hra Xardescit 3 libido concitatur In eamdem arcem confugiendum est eadem sunt arma Sumenda. Sed,
quoniam de dolore loquimur, illa omittamus. Adferendum igitur dolorem placide et sedate, plurimum Proficit, tot pectore ut dicitur cogitare, quam id
honeStum Sit Sumus enim natura, ut ante disi, dicendum est enim saepius Studiosissimi, appetentissimique honestatis cujus si quasi lumen aliquod adspexerimus, nihil est, quod, ut O potiamur, non parati simus et ferre et perpeti. Ex hoc curSu atque impetu animorum ad veram laudem atque honestatem, illa pericula adeuntur in proeliis. Non sentiunt viri fortes in acie vulnera vel, si sentiunt, Se mori
malunt, quam tantillum modo de dignitatis gradu demoveri Fulgentes gladios hostium videbant Decii,
cum in aciem eorum irruebant. viis levabat omnem Vulnerum metum nobilitas mortis, et gloria. Num tu ingemuisse Epaminondam putas, cum una cum Sanguine, vitam effluere sentiret 3 imperantem enim patriam Lacedamionii relinquebat, quam acceperat Servientem haec sunt s0latia, haec fomenta Summorum dolorum.
XXV. Dices, quid in paces quid domi quid in
lectui, Ad phil0sophos me revocas, qui in aciem
192쪽
178 TUSC. QUAEST. LIB. II. AILAE G.
non saepe prodeunt. E quibus homo sane levis Heracleotes Dionysius, cum a Zenone fortis esse didicisset, a dolore deductus est. Nam cum e renibus laboraret, ipso in eiulatu clamitabat, falsa esse illa, qtiae antea de dolore ipse sensisSet. Quem cum Cleanthes condiscipulus rogaret,inruunam ratio eum de sententia deduxisset, respondit, Quia, cum tantum operae philosophiae dedissem, dolorem tamen
ferre non poSsem, Sati e8Set argumenti, malum esse
dolorem plurimos autem annos in philosophia con-SUmSi, ne ferre possum malum est igitur dolor. Tum Cleanthem, cum pede terram pereuSSiSSet Ver
Sum ex Epigonis ferunt dixisse, austisne haec Amphiarae, sub terram abdite Θ Zenonem significabat, a quo illum degenerare dolebat.
At non noster Posidonius; quem et ipse Saepe vidi; et id dicam, quod solebat narrare Pompeius e
Se cum Rhodum venisset decedens ex Syriti, audire voluisse Posidonium: Sed, cum audiVisset, eum graviter SSe aegrum, quod Vehementer ejus artus laborarent, voluisse tamen nobilissimum philosophum visere quem ut vidisset, et salutavisset, honorifidisque Verbi prosecutus esSet, molesteque se dixisset ferre, quod eum non posset audire; at ille, Tu vero, inquit, potes nec committam, ut dolor corporis e sciat, ut frustra tantus vir ad me venerit. Itaque narrabat, eum graviter et copiose de hoc ipso mihil esse bonum, ni Si quod honestum Sset, cubantem disputavisse cumque quasi faces ei doloris admoverentur, saepe dixisse, milii agis, dolor quamvis si moleStuS, nunquam te esse confitebor ma
Omninoque omnes clari et nobilitati labores contemnendo fiunt etiam tolerabiles. XXVI. Videmusne, ut apud magistros eorum ludorum, qui Gymnici nominantur, magnus honos sit,
193쪽
nullum si iis, qui in id certamen descendant, devitari dolorem ΘApud quos autem venandi et equitandi laus viget, qui hanc petessunt, nullum fugiunt dolorem. Quid de nostris ambitionibus, quid de cupiditate honorum, loquar Qua flamma est, per quam non cucurrerint ii, qui haec Olim punctis singulis colligebant 3 Itaque semper Africanus Socraticum Xenopliontem in manibus habebat; cujus in primis laudabat illud, quod diceret, eosdem labore non SSe aeque grave imperatori et militi, quod ipse honos laborem leviorem faceret imperatorium. Sed tamen hoc evenit, ut in vulgus insipientium opinio valeat honestatis, cum ipsam Videre non possint. Itaque fama et multitudinis judicio moventur, cum id honestum putent, que a plerisque laudetur. Te autem, si in oculis sis multitudinis, tamen ejus judicio stare nolim, nec, quod illa putet, idem putare pulcherrimum. Tuo tibi judicio est utendum. Tibi si recta probanti placebis, tum non modo tu te viceris quod paulo ante praecipiebam , sed Omnes, et
Hoc igitur tibi propone amplitudinem et quasi
quamdam exaggerationem quam altissimam animi, quae maXime eminet contemnendis et despiciendis doloribus, unum esS Omnium rem pulcherrimam, O-que pulchriorem, Si vacet populo, neque plauSum captans, e tantum ipsa delectet. Quinetiam mihi quidem laudabiliora videntur omnia, quae Sine venditatione, et Sine populo teste, fiunt: non quo fugiendus sit omnia enim benefacta in luce se collocari volunt e sed tamen nullum theatrum virtuti conscientia majus est. XXVII. Atque in primis meditemur illud, ut haec patientia dolorum, quam saepe jam animi intentione dixi esse firmandam, in omni genere se aequabilem praebeat. Saepe enim multi, qui, aut propter victoriae cupiditatem, aut propter gloriae amorem, aut etiam
194쪽
ut jus suum et libertatem tenerent vulnera eXceperunt fortiter, et tulerunt iidem, omissa contentione, O lorem morbi ferre non possunt. Neque enim illum, quem facile tulerant ratione aut sapientia tulerant, sed studio potius, et gloria. Itaque barbari quidam et immanes ferro decertare acerrime OSSunt, aegrotare viriliter non queunt Graeci autem homines, non satis animosi, prudentes, ut est captu hominum,gatis, hostem adspicere non possunt iidem morbos toleranter atque humane ferunt. At imbri et Celtiberi in proeliis exsultant lamentantur in morbo: nihil enim potest esse aequabile, quod non a certa ratione profici Scatur. Sed, cum VideaS, Os, qui aut studio aut opinione ducantur, in eo persequendo atque adipiscendo dolore non frangi debeas exi Stimare aut non esse malum dolorem, aut, etiamsi, quidquid asperum alienumque natura sit, id appellari placeat malum tantulum tamen SSe, ut a virtute ita Obruatur, ut nusquam appareat. Quae meditare, qiuPSO, dies et noctes. Latius enim manabit haec ratiori et aliquanto majorem locum, quam de uno dolore occupabit. Nam si omnia, fugiendae turpitudinis adipiscendaeque honestatis causa faciemus, non modo Stimulos doloris, sed etiam fulmina fortuno' contemnamus licebit, praesertim cuni paratum sit illud ex hesterna disputatione perfugium. Ut enim, si cui naViganti quem praedones insequantur, Deus quis dixerit Nice te de navit proststo St, qui Xcipiat, vel delphinus, ut Arionem
Methymnaeum ς vel equi Pelopis illi Neptunii, qui
per undas currus SuspenSOs rapuisse dicuntur, excipient te, et, quo velis, perferent omnem omittat timorem sic urgentibus asperis et Odiosis doloribus, si tanti sint, ut ferendi non sint, quo sit confugiendum, VideS.
Haec fere hoc tempore putavi esse dicenda. Sed tu fortasse in Sententia permanes. Auditor Minime vero meque biduo duarum rerum, quas maxime
195쪽
timebam, spero liberatum metu Murcus Cra ergo ad clepsydram sic enim dicimus et tibi tui video non posse deberi. Auditor. Ita prorsus et illud quidem ante meridiem, hoc eodem tempore. M Iriaciis. Sic faciemus ouisu ue optinii Studiis Obseque
196쪽
I. QUIDNAM esse, Brute, causae putem, cur, cum constemus e animo et corpore, corpori curandi
tuendique causa quaesita sit ars triusque utilitas Deorum immortalium inventioni consecrata animi autem medicina nec tam desiderata sit, antequam inventu, nec tam culta, OSteaquam cognita est, nec tam multis grata et probata, pluribus etiam Suspectae invisa Θ An, quod corporis gravitatem et dolorem animo judicamus, animi morbum corpore non sentimus 3 Ita fit, ut animus de se ipse tum judicet, cum id ipsum, quo judicatur, aegrotet. Quod si tales nos natura genuisset, ut eam ipsam intueri et perspicere, eademque optima duce cursum vitae conficere possemusa haud erat Sane, quod qui S- quam rationem ac doctrinam requireret. Nunc par vulos nobis dedit igniculos, quos celeriter, mali moribus opinionibusque depravati, sic restinguimus, ut
197쪽
nusquam natura lumen appareat Sunt enim ingeniisnοStris sentina innata virtutuma quo si adolescere liceret, ipsa nos ad beatam vitam natura perduceret. Nunc autem, simul atque editi in lucem et suscepti sumus, in omni continuo pravitate et in summa pinionum perversitate versamur ut paene cum lacte nutricis errorem suXisse videamur. Cum vero, Parentibus redditi, demum magistris traditi sunms, tum
ita variis imbuimur erroribus, ut vanitati veritas, et opinioni conti arae natura ipsa, cedati II. Accedunt etiam poetae; qui, cum magnam speciem doctrinae sapientiaeque prae Se tulerunt, au-ciuntur, leguntur, ediscuntur, et inhaerescunt penituSin mentibus. Cum vero eodem, quasi maximus quidam magiSter populus, atque omnis undique ad vitia consentiens multitudo, tum plane inficimur Opinionum pravitate, a naturaque desciscimus ut nobis
optimam naturam invidisse videantur, qui nihil melius homini, nihil magis expetendum, nihil praeStantius honoribus, imperiis, populari gloria, judicaverunt; ad quam fertur optimus quisque veramque
illam honestatem expetens, quam unam natura muΚ-ime inquirit, in summa inanitate VerSatur conSectaturque nullam eminentem effigiem virtutisJ, sed
adumbratam imaginem gloriae. Est enim gloria Solida luedam res et expressa, non adumbrata. Ea est consentiens laus bonorum, incorrupta vox bene judicantium de excellente virtute Ea virtuti reSonat, tamquam quae, quia recte factorum plerumque comes St, non est bonis viris repudianda. Illa autem, quae se ejus imitatricem esse vult, temeraria atque inconsiderata, et plerumque Pec atorum vitiorumque laudatrix, fama populariS, Simulatione honestatis formam ejus pulchritudinemque corrumpit Qua caecitate homines, cum quaedam etiam praeclara cuperent, eaque nescirent nec ubi nec qualia essent, funditus alii everterunt sua civitates alii ipsi occiderunt. Atque hi quidem, Optima
198쪽
I84 TUSC. QUAEST. LIB. III. CAP. 3.
petentes, non tam Voluntate, quam curSu errore,
fallitiatur. Quid Θ qui pecuniae cupiditate, qui voluptatum libidine feruntura quorumque ita perturbantur animi, ut non multum absint ab insania, quod insipientibus contingit Omnibus ς his nullane est adhibenda curati, utrum, quod minus noceant animi aegrotationes, quam corpori. an, quod corpora curari pOSSint animorum medicina nulla sit 3III. At et morbi perniciosiores pluresque Sunt animi quam corporis. Hi enim ipsi odiosi sunt, quod ad aninium pertinent, eumque Sollicitant animuS-que aeger, ut ait EnniuS, 42mper errat, neque pati, neque perpeti potest cupere nunquam desinit. Quibus duobus morbis utimittam alios , aegritudine et cupiditate, qui tandem possunt in corpore SSegraviore. Qui vero probari potest, ut sibi mederi
animu non OSSit, cum ipsam medicinam corporis animus invenerit, cumque ad corporum sanationem multum ipsa corpora et natura Vulcant, nec OmneS, qui curari se passi sunt, continuo etiam convaleScant:
animi autem, qui sanari voluerint, praeceptisque Sapientium paruerint, sine ulla dubitatione sanentur 3 Est profecto animi medicina, philosophia, cujus auxilium non, ut in corpori morbi S petendum Stforisu omnibusque opibuS, viribuSque ut nOSmetipsi nobis mederi possimus, elaborandum est. Quamquam de universa philOSOphia, quantopere Xpetenda esset et colenda, satis ut arbitror dictum est in Hortensio. De maximis autem rebus illi fere intermisimus OStea nec disputare nec scribere. His autem libris exposita uti ea, quae a nobis cum familiaribus nostris in Tusculano erant disputata. Sed, quoniam, duobus superioribus, de morte et de dolore dictum est, tertius dies disputationis hoc tertium volumen est iciet. Ut enim in Academiam nostram descendimus, inclinat jam in postmeridianum tempus die poposci eorum aliquem, qui aderunt, cauSam disserendi. Tum re acta Sic St.
199쪽
IV. Auditor Videtur mihi cadere in sapientem aegritudo. Murclis. Num reliqua quoque perturba. tiones aninii, formidines, libidines, iracundiae 3 pecenim sere sunt ejusmodi, quae Graeci Παθη appellant; ego poteram Morbosa et id verbum esset e verbo:
sed in consuetudinem nostram non caderet: nam
misereri, invidere, gestire, laetari, haec Omnia Morbos Graeci appellant, motus animi rationi non obtemperantes e nos autem hos eosdem motus concitati antismi, recte, Ut opinor, Perturbationcs dixerimus: morbos autem non satis usitate nisi quid aliud tibi videtur. Auditor Missi vero isto modo Marctis. Haeccine igitur cadere in Sapientem putas 3 Auditor Prorsus existimo. Marcus Nae ista gloriosa sapientia non magno aesti manda est, siquidem
non multum differt ab insania 3 Auditor uuid ptibi omnisne animi commotio videtur insania 3 Marcus. Non mihi quidem soli sed id, quod admirari
Saepe soleo majoribus quoque nostris hoc ita visum intelligo multis saeculis ante Socratem, a quo haec Omnis, quae est de vita et de moribus, philosophia manavit. Auditor Quonam tandem modo2 Mariacus. Quia nomen insaniae significat mentis aegrotationem et morbum, id est, insanitatem et aegritudinem animi, quam appellarunt inSaniam J. Omnes auiaten perturbationes animi, morbos silosophi appellant negantque, Stultum quemquam his morbi vacare qui autem in morbo sunt, sani non sunt fellomnium insipientium animi in morbo sunt: Omnes insipientes igitur insaniunt. Sanitatem enim animOrum positam in tranquillitate quadam constantiaque censebant his rebus mentem vacuam appellarunt inSanam, propterea quod in perturbat animo, Sicut
in corpore Sanita esse non POSSet.
V. Nec minus illud acute, quod animi affectionem lumine mentis carentem, nominaverunt amentiam, eamdemque dementiam : ex quo intelligendum est, eos, qui haec rebus nomina posuerunt, sensisse
200쪽
hoc idem, quod a Socrate acceptum diligenter Stoici
retinuerunt, Omnes insipiente esse non sanos. Qui enim animus est in aliquo morbo, naorbos autem hos
perturbatos motus, ut modo dixi, philosophi appellant non magis est sanus, quam id corpus quod in morbo est. Ita fit, ut sapientia sanitas sit animi; insipientia autem, quasi insanitas qhr dam quet D Stinsaniat, eademque dementia. Multoque melius haec notata sunt verbis Latinis, quam Graecis; quod aliis quoque multis locis reperietur. Sed id aliasa nunc,
quod instat. Totum igitur id, quod quaerimus, quid et quale
sit, verbi vis ipsa declarat. Eo enim sano quonitam intelligi nepesse St, quorum mens motu, quaSi morbo perturbata nullo sit; qui contra affecti sunt, hos insanos appellari necesse est. Itaque nihil melius, quam quod est in consuetudine sermonis Latini, cum Ἀκisse X potestate' dicimus eos, qui effrenati feruntur aut libidine aut iracundin quamquam ipSairacundia libidinis est par sic enim definitur iracundia, ulciscendi libido. Qui igitur exisse e poteState dicuntur, idcirco dicuntur, quia non Sunt in
potestate menti S, cui regnum totius animi a natura tributum est Graeci autem ανιαν unde appelleCt,
non tacile dixerim. Eam tamen ipsam disti aguimus nos melius, quam illi. ano enim inSaniam, quae, juncta stultitiar, patet latius, a furore disjungimus. 4riseci volunt illi quidem sed parum valent verbo :quem O furorem, ελαγχολιχ illi Vocant quasi vero atra bili sollina mens, ac non saepe vel iracundia graviore, Vel timore, Vel dolore, moveatur. Quo genere Athamantem Alcmaeonem Ajacem, Orestem,
fluere dicimus. Qui ita Sit affectus, eum dominum esse eruin Suarum vetant duodecim tabuli itaque non est scriptum, si insanus,' sed is si furiosus esse incipit. Insaniam enim censuerunt id est, inconstantiam Sanitate vacantem posse tamen tueriniudiocritatem clarum, et vis e c0mmunem tutum