Opera

발행: 1820년

분량: 456페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

221쪽

tudinem λυνr ii Chrysippus, quasi λυσιm id estJ SO-lutionem totius hominis, appellatam putat quae tota P0 terit evelli, explicata ut principio dixi causa aegritudinis. Est enim nulla alia, nisi opinio et judicium Hlagni praesentis atque urgentis mali. Itaque et dolor

corpori S cujus est Orsu acerrimus, Perfertur, Spe

Proposit1 boni et acta aetas honeste ac splendide tantam affert consolationem, ut eos, qui ita vixerint, aut non tangat aegritudo, aut perleviter pungat animi dolor. XVI. Sed ad hanc opinionem magni mali cum illa etiam opinio accesserit, Oportere, rectum eSSe, ad officium pertinere, ferre illud aegre quod acciderit; tum denique efficitur illa gravis aegritudinis perturbatio. Ex hac opini ione sunt illa varia et detestabilia genera lugendi, paedores, muliebres laceratione genarum liectoris, feminum, capitis percussiones II incille Agamemnon Homericus, et idem Accianus, icindens dolore identidem intonsam comam. In quo facetum illud Bionis, perinde stultissimum regem in luctu capillum sibi evellere, quasi calvitio maeror levaretur. Sed haec omnia faciunt, Opinantes ita fieri oportere. Itaque et Eschines in Demosthenem invehitur, quod is, septimo die post filiae mortem, hostias immolasset At quam rhetorice quam copiose quas sententias colligit quae verba contorquet ut scere quidvis rhetori intelligas. Quae nemo probaret, nisi insitum illud in animis haberemuS, Omnes bonos interitu suorum quam graviSsime maerere Oportere. X hoc evenit, ut in animi doloribus, alii Solitudine captent, ut ait Homerus de Bellerophonte, Qui miser in campis moerens errabat Athis, Ipse Suum cor edens, hominum vestigia vitanS. Et Nioba fingitur lapidea propter aeternum credo in luctu silentium Hecubam autem putant, propter animi acerbitatem quamdam et rabiem, fingi in ca

222쪽

20M TUSC. QUAEST. LIB. III. CAP. 27.

nen eSSe conversam. Sunt autem alii, quos, in luctu, cum ipsa solitudine loqui saepe delectat, ut illa apud Ennium nutri : Cupido cepit miseram nunc me proloqui Caelo atque terrae Medeat miserias. XXVII. Haec omnia, recta, vera, debita Putantes, faciunt in dolore maximeque declaratur, hoc quasi officii judicio fieri, quod, Si qui forte, cum Sein luctu esse vellent, aliquid fecerunt humanius, aut si hilarius locuti sunt, revocant se rursu ad modStitiam; peccatique se insimulant, quod dolere intermiserint. Pueros vero matres et magistri caStigare etiam Solent, nec verbis solum, sed etiam verberibuS, si quid in domestico luctu, hilarius ab iis factum t aut dictum plorare cogunt. Quid Z ipsa remissio luctus cum est consecuta, intellectumque nihil profici moerendo, nonne res declarat, fuisse totum illud voluntarium 3 Quid ille Terentianus Καυτοντιρ υρου μενος, id St, ipse se puniens Θ Decrevi tantisper me minus injuriae, ChremeS, meo gnato facere duni fiam miser.

Hic decernit, ut miser sit. Num quis igitur quidquam decernit invitus 3 malo quidem me quovis dignum deputem. Malo se dignum deputat, nisi miser sit Vides ergo

opinionis Sse, non naturae, malum. Quid, quod res ipsa lugere prohibet ut apud Homerum quotidianae neces, interitusque multorum, Sedationem maerendi afferunt: araud quem ita dicitur : mamque nimis multos, atque Omni luce, cavidenteSCernimus ut nemo OSSit maerore Vacare. Quo magis est aequum tumulis mandare peremtos Fimi animo, et luctum lacrymi finire cuurni S.

223쪽

Ergo in potestate est abjicere dolorem, cum velis, tempori servientem An est ullum tempus, quoniam quidem res in nostra potestate est cui non, Ponendae curae et aegritudinis causa, serviamus 3 Constabat, eos qui concidentem vulneribus Cn. Pompeium vidissent, cum in illo ipso acerbissim miserrimoque spectaculo sibi timerent, quod se classe hostium circumfusos viderent, nihil tum aliud egisse, nisi ut remiges hortarentur et ut salutem adipiscerentur fuga posteaquam Tyrum venissent, tum amictari lamentarique coepisse. Timor igitur ab iis aegritudinem potuit repellere ratio ac sapientia vera non poterit XXVIII. Quid est autem, quod plus valeat adponendum dolorem, quam cum est intellectum, nihil profici, et frustra esse susceptum Si igitur deponi potest, etiam non suscipi potest. Oluntate igitur et judicio suscipi aegritudinem, confitendum est. Idque indicatur eorum patientia, qui, cum multa sint Saepe perpessi, facilius ferunt, quidquid accidit obduruis- Seque Sese contra fortunam arbitrantur ut ille apud

Euripidem Si mihi nunc tristis primum illuxisset dies,

Nec tam aerumnos navigaviSSem SMO,

Esset dolendi causa ut injecto equulei

Freno repente tactu Xagitantur OUO.

Sed jam subactus miseriis Obtorpui. Defatigatio igitur miseriarum aegritudines cum faciat

leniores, intelligi necesse est, non rem ipsam cauSamatque sontem Sse maerori S. Philosophi summi, neque dum tamen sapientium consecuti, nonne intelligunt, in summo se malo eSSe ΘSunt enim insipientes neque insipientia ullum ma-ju malum est: neque tamen lugenti Quid ita pQuia huic generi malorum non aiungitur illa opinio, rectum Me et aequum, et ad ossicium pertinere,

224쪽

2I0 TU SC QUAEST. LIB. III. CAP. 29.

aegre ferre, quod Sapiens non sis quod iden aiungimus huic egritudini, in qua luctus inest quae

omnium maxima est. Itaque Aristoteles, Vetere philosophos accusans, qui existimavissent philosophiam suis ingeniis esse perfectam, ait eos aut stultissimos aut glorioSissimos fuisse : sed se videre, quod paucis annis magna accessio facta esset, brevi tempore philosophiam plane absolutam fore. Theophrastu autem moriens accuSaSse naturam dicitur, quod cervis et cornicibus vitam diuturnam, quorum id nihil interesset hominibus, quorum DiaXime interfuisset, tam exiguam vitam dedi SSet quorum Si aetas potuisset esse longinquior, futurum fuisse, ut Omnibus perfectis artibus, Omni doctrina hominum vita erudiretur. Querebatur igitur, se tum, cum illa videre coepi SSet, XStingui.

Quid Θ ex caeteris philosophis nonne optimus et gravissimus quisque confitetur, multa se ignorare Zet multa sibi etiam atque etiam esse discendes Neque tamen, cum se in media stultitia qua nihil est peius haerere intelligant, aegritudine premuntur.

Nulla enim admiscetur opinio officiosi doloris. Quid, qui non putabant lugendum viris qualis fuit Q. Maximus efferens filium consularem inuali L. Paulus, duobus paucis diebus amissis filiis qualis M. Cato, praetore designato, mortuo filio quales reliqui quos in Consolatione' collegimus. Quid hos aliud placavit, nisi quod luctum et moerorem esset non putabant viri Θ Ergo id, quod alii rectum opinantes, aegritudini se solent dedere, id si turpe putantes pygritudinem repulerunt: ex quo intelligitur, non in natura, sed in opinione esse aegritudinem. XXIX. Contra dicuntur haec. Quis tam demens, ut sua voluntate moereat 3 atura amert dolorem cui quidem Crantor, inquiunt, noster cedendum Pu tat premit enim, atque instat, nec resisti potest.

Itaque deus ille apud S0ph lem, qui Telamonem

225쪽

antea de Ajacis morte consolatus esset, S, im Rudisset de suo, fractus est. De cujus commutata nientesie dicitur:

me vero tanta praeditus Sapientia. Quisquam est, qui, aliorum aeruuinam dictis al

Non idem, cum fortuna mutata impetum Convertat, clade subita frangatur sua, Ut illa ad alios dicta et praecepta excidant. Haec cum disputant, hoc student sicere, natura obsisti nullo modo posse Ii tamen fatentur, graviores aegritudines suscipi, quam natura cogat. Quae est igitur amentia, ut nos quoque idem ab aliis requiramus 3 Sed plures sunt causae suscipiendi doloris primum illa opinio est, quo viso atque perSuaSO, aegritudo insequitur necessario Deinde etiam gratum mortuisse facere, si graviter eos lugeant, arbitrantur. Accedit superstitio muliebris quaedam : exiStimant enim, Diis immortalibus se facilius satisfacturos, Si, eorum plaga perculsi, afflicto se et Stratos esse fateantur. Sed haec inter se quam repugnent, plerique non vident Laudant enim eos, qui aequo animo moriuntur qui alterius mortem aequo animo ferant, eos

putant vituperandos quasi fieri ullo modo possit, quod in amatori sermone dici solet ut quiSquam plus alterum diligat, quam se. Praeclarum illud est,

et, si quaeris, rectum quoque et verum, ut eos, qui nobis carissimi esse debeant, aeque ac nOSmetipSOs amemuSQ ut vero plus fieri nullo pacto potest. Neoptandum quidem est in amicitia, ut me ille plus quam Semei, ego illum plus quam me. Perturbatio vitae, si ita sit, atque ossiciorum omnium, OnSequatur. Sed de hoc alias. XXX. Nunc illud satis est, non attribuere ad

amissionem amicorum miseriam nostram, ne illos

plus quam ipsi velint, si sentiant, Plus certe, quam

226쪽

nosmetipsos, diligamus. Nam quod aiunt, plerosque

consolationibus illi levari, adjunguntque, On Sulatores ipsos confiteri se miseros, cum ad eos impetum suum fortuna converterit; utrumque dissolvitur. Sunt enim ista non naturae vitia, sed culpae Stultitiam autem accusare quamvis copiose licet. Nam et qui non levantur, ipsi ad miseriam invitant et qui suos casus aliter ferunt, atque ut auctores aliis ipsi fuerunt, non sunt vitiosiores, quam fere plerique, qui avari avarOS, gloriae cupidos gloriosi, reprehendunt. Est enim proprium Stultitiae, aliorum vitia cernere, oblivisci suorum. Sed nimirum hoc marimum est Xperimentum, cum constet aegritudinem vetustate tolli, hanc vim non esse in die positam, sed in cogitatione diuturna. Nam si et eadem res est, et idem est ho-m qui potest quidquam de dolore mutari, si neque de eo, propter quod dolet, quidquam est mutatum,

neque de eo qui dolet 3 Cogitatio igitur diuturna, nihil esse in re mali dolori medetur, non ipsa diuturnitaS.

XXXI. Ule mihi asserunt mediocritates quae sinaturales sunt, quid opus est consolationes Natura enim ipsa terminabit modum : in opinabiles, opinio tota tollatur. Satis dictum esse arbitror, aegritudinem esse opinionem mali prἴ sentis, in qua opinione illud insit, ut aegritudinem suScipere Oporteat. Additur ad hanc definitionem a Zenone recte, ut illa opinio praesentis mali Sit recens. Hoc autem verisbum sic interpretatur, ut non tantum illud recens esse velit, quod paulo ante acciderit, sed, quamdiu in illo opinato malo vis quaedam insit, et vigeat, et habeat quamdam viriditatem, tamdiu appelletur recens ut Artemisia illa, Mausoli Cariae regiS, UXor, quasi nobile illud Halicarnassi fecit sepulcrum, quamdiu vixit, vixit in luctu, eodemque etiam confecta contabuit. Huic erat illa opinio quotidie recens; quae tum denique non appellatur recens, cum Vetustate exaruit.

227쪽

Πaec igitur ossicia sunt consolantium, tollere aegritudinen funditus, aut sedare, aut detrali ere quam Plurimum, aut supprimere, nec pati manare longiuS, aut ad alia naentem traducere. Sunt, qui unum officium consolantis putent, O. cere, malum illud omnino non esse, ut Cleanthi plaeet. Sunt, qui non magnum malum, ut Peripatetici.

Sunt, qui abducant a mali ad Ona, ut EpicuruS. Sunt, qui Satis putent, ostendere, nihil inopinati accidisse, nities mali. Chrysippus autem caput SSecenset in consolando, detrahere illam Opinionem ma renti, si se offici fungi putet justo atque debito. Sunt etiam, qui haec omnia genera consolandi colligant alius enim alio modo movetur, ut fere nos Omnia in Consolationem unam conjecimux erat enim in tumore animus, et omnis in Orientabatur curatio. Sed sumendum tempus est, non minus in animorum

morbis, quam in corporum ut Prometheus ille Eschyli cui cum dictum Sset, iniqui, Prometheu, te hoc tenere exiMMO, Uederi posse rationem iracundiae; respondit, ii quidem qui tempestivam medicinam admovi

Non ad gravescens vulnus illida manus. XXXII. Erit igitur in consolationibus prima medicina, docere aut nullum malum eSSe aut admodum parvum altera et de communi conclitione vitae, et

proprie, si quid sit de ipsius, qui moereat disputandum D tertia, summam esse stultitiam frustra confici moerore, cum intelligas, nihil posse profici. Nam Cleanthes quidem sapientem OnSolatur qui consolatione non eget. Nihil enitia esse malum quod turpe non sit, Si lugenti persuaseris, non tu illi luctum, sed stultitiam, detraxeris. Alienum autem tempus docendi. Et tamen non satis mihi videtur vidisse hoc

228쪽

214 TUSC. VI EST. LIB. III. CAP. 23.

Cleanthes, suscipi aliquando aegritudinem posse X eo ipso quod esse summum malum Cleanthes ipse fateatur. Quid enim dicemus cum Socrates Alcibia si persuasisset, ut accepimus eum nihil hominis Sse, nec quidquam inter Alcibiadem summo loco natum, et quemvis bajulum, interesse cum se Alcibiades amictaret, lacrymansque Socrati suppleX esset, ut sibi virtutem traderet, turpitudinemque depelleret quid dicemus, Cleanthe 3 iam in illa re, quae aditudine Alcibiadem afficiebat, mali nihil fuisses Quid Z illa Lyconis, qualia sunt 3 qui aegritudinem extenuans, parvis ait eam rebus moveri, fortunae et corporis incomm dis, non animi malis.

Quid ergo illud, quod Alcibiades dolebat, non Xanimi malis vitiisque constabat 3 Ad Epicuri consolationem satis est ante dictum. XXXIII. Ne illa quidem consolatio firmissima est, quamquam et Sitata est, et nype prodest: mon tibi hoc s0li.' Prodegi lite quidem, ut dixi,

Sed nec Semper, nec omnibuS: Sunt enim, qui re-Spuant sed refert, quo modo inhibratur. Ut enim tulerit quisque eorum qui sapienter tulerunt, non quo quisque incommodo affectus Sit, pra)dicundum Stichrysippi ratio ad veritatem firmissima est ad tempus Egritudinis difficilis Magnum opus est, probare moerenti, illum suo judicio, et quod Se ita putet oportere facere, maerere. Nimirum igitur, ut in causis non Semper utimur eodem statu sic enim appellamus controversiarum genera , sed ad tempus, ad controversis naturam, ad perSOnam accommodamus Sic, in s)gritudine lenienda, quam quisque curationem recipere possit, videndum est. Sed nescio quo pacto, ab eo quod erat a te propositum, aberravit oratio. Tu enim de Sapiente quaesieras; cui aut malum videri nullium potest, quod Vacet turpitudine aut ita parvum malum, ut id Obruatur Sapientia, vitaque appareat; qui nitri opinione affingat assumatque ad aegritudinem nec id

229쪽

putet esse rectum, Se quam maXime X cruciari, luctuque confici; qui pravius nihil esse possit Edocuit tamen ratio ut milii quidem videtur, cum hoc ipsum Proprie non quae teretur hoc tena pore, num quod esset malum, nisi quod idem dici turpe posset tamen ut rideremus, quidquid esset in restitudine mali, id non naturale esse, sed voluntario judici et opinionis

errore contractum.

XXXIV. Tractatum est autem a nobis id genus aegritudinis, quod unum est Oninium maXimum, Ut, e Sublato, reliquorum remedia ne magnopere quaerenda arbitraremur. Sunt enim certa, quae de paupertate certa, quae de vita inhonorata et ingloria dici soleant. Separatim certae scholae sunt de X Silio, de interitu patriae de servitute, de debilitate, de caecitate, et de omni casu, in quo nomen poni Solet calamitatis. Unae Graeci in singulas scholas et in Sin-gidos libros, dispertiunt opus enim quaerunt quamquam plena disputationes delectationis sunt. Et tamen, ut medici, toto corpore curando, minimae etiam parti si condoluit, medentur; sic philosophia, cum Universam aegritudinem sustulit, tamen si qui error aliunde exstitit, si paupertas momordit, si ignominia pupugit, Si quid tenebrarum studi exsilium aut eorum, quae modo dixi, si quid exstitit singularum rerum sunt propria consolationes de quibus audies in quidem, cum voles t sed ad eumdem fontem re-Vertendum est, aegritudinem Omnem procul abeSSe a sapiente, quod inanis sit, quod frustra Su Scipiatur, quod non natura exoriatur, sed judicio, sed opinione, sed quadam invitatione ad dolendum, cum id decreverimus ita fieri oportere. Hoc detracto, quod totum est voluntarium, aegritudo erit sublata illa moerens : morsus tamen et contractiuncula quaedam animi relinquentur. Hanc dicant sane naturalem, dum aegritudinis nomen Sit, grave, tetrum, funestum, quod cum sapientia SSe,

atque ut ita dicam habitare, nullo modo POSSit.

230쪽

216 TUSC. QUAEST. LIB. III. Am 34.

Atqui stirpes sunt aegritudinis quam multpst quam amarae quae ipso trunco everso, omnes elidendae Sunt, et, si necesse erit, singulis disputationibus. Superest enim nobis hoc, cuicuimodi est otium. Sed ratio una Omnium est aegritudinum, plura nomina. Νam et invidere aegritudinis est, et aemulari, et Obtrectare, et miSereri angi lugere moerere, aerumna

affici lamentari, sollicitari dolere, in molestia SSe, afflictari desperare. Haec omnia definiunt Stoici: eaque Verba, qua diXi, singularum rerum sunt ἰnon, ut videntur, easdem res significant: sed aliquid disserunt: quod alio loco fortasse tractabimuS. Hae sunt illae fibrae stirpium quas initio dixi persequendae, et Omnes elidendae, ne ulla unquam possit eXsistere Magnum opus, et dimcile quis negat ZQuid autem praeclarum, non idem arctuum 3 Sed tamen id se effecturam philosophia profitetur: OS modo curationem ejus recipiamus. Verum quidem haec hactenus. Caetera, quotiescumque voletis et hoc loco et aliis, parata Obi erunt.

SEARCH

MENU NAVIGATION