장음표시 사용
291쪽
falsa dijudicat, disserendi ratio et scientia ex qua cum Summa utilitas exsistit ad res ponderandas, tum maxime ingenua delectatio, et digna sapientia. Sed haec otii. Transeat idem iste sapiens ad rempublicam tuendam. Quid e possit esse praestantius, cum Ontineri prudentia utilitatem civium cernat, uStitia nihil in suam domum inde derivet, reliqui utatur tot tam variisque virtutibus 8 Adjunge fructum amicitiarum in quo doctis positum est cum OnSilium omni vitae, consentiens et et ne conspiranS, tum summa jucunditas e quotidian cultu atque victu. Quid 1 c tandem vita desiderat, quo sit beatior Θcui, refertae tot tantisque gaudiis, fortuna ipsa cedat, neceSSe St. Quod si gaudere talibus honis animi, ideSt, Virtutibus, beatum est, omnesque sapiente iiS gaudiis perfruuntur omnes eos confiteri beatos Se,
XXVI. Auditor. Etiamne in cruciatu atque tormentis 3 Mur s. An tu me in viola putabas, aut in rosa, dicere 3 an Epicuro qui tantummodo induit personam philosophi, et sibi ipse hoc nomen inscrip- Sit, dicere licebit quod quidem, ut habet e reS, me tamen plaudente dicit nullum Sapienti esse tempuS, etsi uratur, torqueatur, Secetur, quin POSSit Xclamare Quam pro nihilo putot' cum praesertim Omne malum dolore definiat bonum voluptateri haec nostra honesta turpia, irrideat dicatque, nos, in Vocibus Occupatos, inanes sono fundere neque quidquani ad nos pertinere nisi quod aut laeve aut RSperum in corpore sentiatur. Huic ergo, ut dixi non multum differenti a judicio ferarum, oblivisci licebit sui 3 et tum fortunam contemnere, cum Sit Omne et bonum ejus et malum in potestate fortunae,
tum dicere, se beatum in summo cruciatu atque OrmentiS, cum constituerit, non modo Summum malum esse dolorem sed etiam solum ΘΝec vero illa sibi remedia comparavit ad tolerandum dolorem, firmitatem animi, turpitudinis vere Philos. 9 voL. III. 2 B
292쪽
27 TUSC. QUAEST. LIB. V. CAI'. 27.
cundiam, exercitationem consuetudinemque patiendi, praecepta fortitudinis, duritiam virilem Sed una edicit recordatione acquiescere prpeteritarum Voluptatum Ut, Si quis, aestuans, cum vim calori non facile patiatur, recordari velit, se aliquando in Arpia nati nostro, gelidis fluminibus circumfusum fuisse. Non enim video, pio modo sedare possint mala prae- Sentia praeteritae VoluptateS. Sed, cum is dicat, semper beatum esSe sapientem,
cui dicere hoc, si sibi constare vellet, non liceret; quidnam faciendum est his, qui nihil inpetendum, nihil in bonis ducendum, quod honestate carent, existimanti Me quidem auctore etiam Peripatetici Veteresque Academici balbutire desinant aliquando
RPerteque et clara voce audeant digere, beatam vitam in Phalaridis taurum desce Suram. XXVII. Sint enim tria genera b0norum, ut jam a laqueis Stoicorum quibus usum me pluribu quam Soleo intelligo recedamus. Sint sane illa genera bonorum, dum corporis et externa jaceant humi, et tantummodo, ima sumenda sint, appellentur bona. Alia autem illa divina longe lateque se pandunt, caelumque contingant, ut ea qui adeptus Sit, cur eum beatum modo, et non beatissimum etiam dixerim pDolorem ver sapiens extimescet cis enim huic maX-ime sententio repugnat. Nam contra mortem EOS-tram atque nostrorum, contraque egi itudinem, et reliquas animi perturbationes Satis esSe videmur Superiorum dierum disputationibus armati et parati. Dolor esse videtur acerrimus virtuti adversarius. Is ardentes faces intentat is sortitudinem, magnitudinem animi, patientiam, se debilitaturum mirantur. Huic igitur succumbet virtus 3 huic beata sapientis et constantis viri vita cede 3 Quam turpes o Dii boni Pueri Spartiata non ingemiscunt, verberum dolore laniati. Adolescentium greges Lacedaemone vidimus ipsi incredibili contentione certantes pugni S, calcibus, unguibus, morsu denique, ut eXanimaren-
293쪽
tur prius, quam se victos faterentur. Quae barbaria Indita vastior aut agrestior Θ In ea tamen gente pri-nuim ii, qui sapientes habentur, ni uti aetatem agunt, aucasi nives hiemaleni pie vim perferunt sine dolore cumque ad flammam se applicaverunt, Sine
gemitu aduruntur. Mulieres vero in India.J, cum est cujusvis earum vir mortuus, in certamen judiciumque veniunt, quam plurimum ille dilexerit:
Plures enim singulis solent esse nuptae. Quae est victri X ea, Uta, Prosequentibus suis, una cum Viro in rogum imponituri ilia, victa, moesta discedit. Nun
quam naturam mos vinceret est enim a Semper
invicta. Sed nos umbris, deliciis, otio languore , Si liii animum insecutius opinionibus maloque more delenitum mollivimus. Egyptiorum morem qui Sigii ac quorum imbutae mentes pravitatis erroribuS, quamvis carnificinam prius subierint, quam ibim, aut RSpidem, aut felem, aut canem, ut crocodilum, violent; quorum etiam si imprudentes quidpiam fecerint, caenam nullam recuSent.
De hominibus loquor. Quid hestiae 3 non frigus,
non famem, non montivago atque SilveStre curSUS,
lustrationesque, patiuntur Θ On pro Suo partu ita propugnant, ut vulnera Xcipiant Θ nullos impetus, nullos ictus reformidenti mitto, quae perferant, quaeque patiantur ambitiosi honoris causa laudis Studiosi, gloriae gratia amore incensi, cupiuitatiS. Plena vita exemplorum est. Sed adhibeat Oratio modum; et redeat illuc, unde deflexit. J XXVIII. Dabit, dabit, inquam, Se in tormenta
vita beata nec justitiam, temperantiam, in primisque fortitudinem, magnitudinem animi, patientiam Prosecuta, cum tortoris os viderit, consistet virtutibusque omnibus sine ullo animi terrore ad cruciatum prosectis, resistet eaetra fores ut ante dixi limenque carceris. Quid enim ea nodius, quid deformius sola relicta, comitatu pulcherrimo segregata Θquod tamen fieri nullo pacto potest nec enim viria
294쪽
230 TUSC. QUAEST. LIB. V. CAP. 29.
tute sine beata vita cohaerere possunt, nec illa Sine virtutibus. Itaque eam tergiversari non inent; Se- Cumque rapient, ad quemcumque ipsa dolorem cruciatumque ducentur. Sapientis est enim proprium, nihil, quod paenitere possit, facere, nihil invitum; Splendide, constanter graviter, honeste omnia nihil ita XSpectare, quasi certo futurum nihil, cum acciderit, admirari, ut inopinatum ac novum accidiSSevideatur omnia ad suum arbitrium referre Suis
Flare judiciis. Quo quid sit beatius, mihi certe in
Stoicorum quidem facilis conclusio est; qui cum
finem honorum esse senserint, congruere naturae, cumque ea convenienter vivere cum id sit in s piente situm non offici solum, verum etiam poteState Sequatur necesse est, ut, cuju in poteState
Summum bonum, in ejusdem vita beata sit. Ita sit Semper ita beata sapientis. Habes, quae fortiSSimede beata vita dici putem, et, quo modo nunc St, nisi quid tu melius attuleris etiam veriSsime. XXIX. Amilior Melius equidem afferre nihil possum sed a te impetrarim libenter, nisi molestum Sit, quoniam te nulla vincula impediunt ullius certae disciplinae, libasque ex omnibus, quodcumque te maxime Specie veritatis movet quod paulo ante Peripateticos veteremque Academiam hortari videbare, ut Sine retractatione libere dicere auderent, sapientes esse semper beatissimos id velim audire, quemadmodum his putes consentaneum esse id dicere. Multa enim a te contra istam sententiam dicta sunt, et Stoicorum ratione concluSu.
Marcus Utamur igitur libertate, qua nobis solis in philosophia licet uti, quorum ratio nihil ipsa u- dicat, sed habetur in omnes partes, ut ab alii poSSit ΡSa per sese, nullius auctoritate nil uncta judicari. Et, quoniam videris hoc esse, ut, quareumque dissentientium philosophorum sententia sit de finibus, tamen virtus satis habeat ad vitam beatam pra)-
295쪽
TUSC. QUAEST. LIB. P. 30 ae lsidii quod uiden Carneadem disputare milium
accepimus sed is, ut contra StoicOS, quos studiosis-Fime seniper refellebat, et contra quorum disciplinam ingenium ejus exarserat nos illud quiden cum pace agemus. i enim Stoici fines bonorum recte posuerunt, consecta re est necesSe est Semper beatum esse sapientem. Sed quaeramus unamquamque reliquorum sententiam, Si fieri potest, ut hoc praeclarum quasi decretum beata vitae possit omnium sententiis
et disciplinis convenire. XXX. Sunt autem hae de finibus, ut opinor, retentae defensaeque sententiae primum Simplices quatuor: Nihil bonum, nisi honestum, ut Stoici: Nihil bonum, nisi voluptas, ut Epicurus Filii bonum, nisi vacuitas doloris ut Hieronymus Nihil bonum, nisi naturae primis bonis aut omnibus aut maximis frui, ut Carineades contra Stoicos disserebat. Haec igitur simplicia illa miXta. Tria genera bonorum, maxima animi, Secunda corporis, Xterna tertia, ut Peripatetici nec multo veteres Academici secus: --Iuptatem cum honestate Dinomachus et Callipho copulavit indolentiam autem honestati Peripateticus Diodorus adjunxit. Hae sunt sententio', quae stabilitatis aliquid habeant nam Aristonis, Pyrrhonis, Herilli, nonnullorumque aliorum, Vanuerunt. Hi quid possint obtinere videamus, missis Stoicis, quorum Satis videor defer disse sententiam. Et Peripateticorum quidem explicata causa est, praeter
Theophrastum, et si qui illum secuti, imbecillius horrent dolorem et reformidant. Reliquis quidem licet facere id, quod fere faciunt, ut gravitatem dignitatemque virtutis exaggerent. Quam cum ad coelum extulerint quod facere eloquente homine copiose solent , reliqua ex collatione facile est conterere atque contemnere. Nec enim licet iis, qui laudem cum dolore petendam esse dicant, negare, OS ESSebeatos, qui Ulam adepti Sint. Quamquam enim sint
296쪽
282 TUSC. EST. LIB. V. CAP. I l.
in quibusdam malis, tamen hoc nomen beati longe
et late patet. XXXI. am, ut quaestuosa mercatura, fructuOSRaartio dicitur non si altera semper omni damno, altera omni tempestatis calamitate, Semper vacat; Sed si multo majore ex parte exstat in utraque felicitas; sic vita, non solum si undique referta bonis est, sed si multo majore et graviore ex parte bona propendent, beata recte dici potest. Sequetur igitur, horum ratione, vel ad supplicium, beata vita Virtutem cumque ea descendet in taurum, Aristotele Xenocrate, Speusippo Polemone auctoribus nec eam, minis aut blandimentis corrupta, deseret. Eadem Calliphontis erit Diodorique sententia; quorum Uterque honestatem sic complectitur, ut Omnia, quae in ea. sint, longe et retro ponenda censeat. Reliqui habere se videntur angustius enatant tamen EpicuruS, Hieronymus, et si qui sunt, qui desertum illum Carneadem curent defendere. Nemo est enim, qui eorum bonorum animum putet esse judicem, eumque condocefaciat, ut ea, quae bona malave videantur, POSSit contemnere. Nam quae tibi Epicuri videtur, eadem erit Hieronymi et Carneadis causa, et hercle, Omnium reliquorum. Quis enim parum S contra mortem aut dolorem paratus 3 Ordiamur ab eo, si placet, quem mollem, quem voluptarium, dicimus.
Quid Θ is tibi mortemne videtur an dolorem, timeres qui eum diem, quo Oritur, beatum appellat maximisque doloribus affectus eos ipsos in-
Ventorum uorum memoria et recordatione confutat: nec haec sic agit, ut ex tempore quasi est uti re videatur. De morte enim ita sentit, ut dissoluto animante, Sensum XStinctum putet quod autem Sensu
careat, nilai ad nos id judicet pertinere. Item de dolore certa habet, quae sequatur cujus magnitudinem brevitate conSolatur longinquitatem levitate. Quid tandem isti grandiloqui c0ntra uoc duo, quae maxime
297쪽
angunt, melius habent, quam Epicurus An ad caetera, quae mala putantur, non et Epicurus et reliqui philosophi satis parati videntur 3 qui non paupertatem extimescit 3 neque tamen quisquam philo
XXXII. Hic vero ipse quam parvo est contentusqnemo de tenui victu plura dixit. Etenim, quae res pecuniae cupiditatem afferunt, ut amori, ut ambitioni, ut quotidianis sumtibus, copiae Suppetant; cum procul ab iis omnibus rebus absit, cur pecuniam magnopere desideret, vel potius curet Omnino ponScythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere nostrates philosophi facere non poterunt 3 Illius epistola fertur his verbis: Anacharsis Hannoni salutem. Illi amictui est Scythicum tegmen;
calceamentum, Solorum callum cubile, terrari pulpamentum, fame lacte, caSeo, carne, UeScor. Quare, ut ad quietum me licet venias. Iunera auiatem ista, quibus es delectatus, vel civibus tuis vel Dii immortalibus dona. V omnes fere philosophi
omnium disciplinarum, ni Si quos a recta ratione natura vitiosa detorsisset, eodem hoc animo esse ο-
Socrates, in pompa cum magna Vis auri argentique ferretur Quam multa non desiderest' inquit Xenocrates, cum legati ab Alexandro quinquaginta ei talenta attulissent, quae erat pecunia temporibus illis, Athenis praeSertim, maxima abduxit legatos ad coenam in Academiam iis apposuit tantum, quod Sati esset, nullo apparatu. Cum postridie rogarent eum, cui numerari juberet uidi vos hesterna, inquit cenula non intellexistis, me pecunia non egere 3V Quos cum iistiores vidisset XXX minas accepit, ne adspernari regis liberalitatem videretur.
At vero Diogenes liberius, ut Cynicus, Alexandro roganti, ut diceret, si quid opus esset unc quidem patituitum,' inquit, sese. offecerat vide-
298쪽
284 TUSC. QUAEST. LIB. V. CAP. 33.
licet apricanti. Et hic quidem disputare solebat,
quanto regem Persarum it fortuniique superaret:
sibi nihil deesse illi nihil satis unquam fore se ejus
voluptates non desiderare, quibus nunquam satiari ille posset, suas eum consequi nullo modo posse.
XXXIII. Vides credo, ut Epicurus cupiditatum genera diviserit, non nimis fortasse subtiliter, utiliter
tamen partim esse naturales et neceSSarias partim naturnies, et non neceSSarinx partim neutrunt: necessarias satiari posse paene nihilo divitias enim natura parabiles USSe Secundum autem genus cupiditatum, nec a potiundum difficile esse censet, nec vero ad carendum tertias, quod SSent plane inanes, neque necessitatem modo, Sed ne naturam quidem
attingerent, Rinditus ejiciendas putavit. Hoc loco multa ab Epicureis disputantur eaeque
voluptates singillatim Xte Uantur quarum genera non contemnunt; non quperunt tamen copiam. Nam et obscoenas voluptates de quibus multa ab illis habetur oratio faciles, communes, in medio itas esse dicunt easque Si natura requirat, non genere, aut loco, aut Oidine, Sed forma, aetate, figura, metiendas putant ab iisque abstinere minime esse dissicile, si aut valetudo aut ossicium aut fama postulet Omninoque genus hoc voluptatum optabile esse, Si non Obsit Prodesse nunquam Totumque hoc de voluptate si ille praecepit, ut voluptatem ip-Sam per e, quia Volupta Sit, Semper optandam X- petendamque putet eademque ratione dolorem, ob id ipsum quia dolor sit, semper esSe fugiendunt: itaque hac usurum compenSatione Sapientem, ut Oluptatem fugiat si ea majorem dolorem effectura sit; et dolorem suscipiat, majorem emcientem voluptatem Omniaque jucunda, quamquam SenSU COrporis judicentur, ad animum referri tamen. Quocirca corpus gaudere tamdiu, dum prε0Sentem sentiat voluptatem animunt et praesentem percipere pariter cum corpore, et prospicere venientem, nec praeteritam
299쪽
TUSC. QUAEST. LIB. U. CAP. 34. 285
praeterfluere sinere ita perpetuas et conteXtas V luptates in sapiente fore semper, cum XSpectatio Speratarum voluptatum, perceptarum memoriae ungeretur. Atque iis similia ad victum etiam transferuntur extenuanturque magnificentia et sumtus epularum, quod parvo cultu natura contenta it.
XXXIV. Etenim quis hoc non videt, desideriis ista condiri omnia 3 Darius, in fuga, cum aquam turbidam et cadaveribus inquinatam bibisset, negavit unquam se bibisse jucundius. Nunquam videlicet
sitiens biberat. Nec esuriens Ptolemaeus ederat; cui cum peragranti Egyptum, comitibu non consecutis, cibarius in casa panis datus esset, nihil visum est illo pane jucundius. Socratem ferunt, cum Sque ad Vesperum contentius ambularet, quaesitumque Sset ex eo, quare id faceret, respondisse, Se quo melius coenaret, opsonare ambulando famem. Quid Θ victum Lacedaemoniorum in phiditiis nonne videmus pubi cum tyrannus coenavisset Dionysius, negavit Sejure illo nigro, quod cenae caput erat, delectatum. Tum is, qui illa coxerat; minime mirum condimenta enim defuerunti Quae tandem 3' inquit
ille Labor in venatu, sudor, cursus ab Eurota, fames, sitis his enim rebus Lacedaemoniorum epulae condiuntur.' Atque hoc non ex hominum more O-
Ium, sed etiam ex bestiis, intelligi potest, quae, ut quidquid Objectum est, quod modo a natura non itialienum, eo contentae, non quaerunt amplius Civitates quaedam universae, more doctae, parcimonia deIectantur, ut de Lacedaemoniis paulo ante diximus. Persarum a Xenophonte victu exponitur quo negat ad panem adhibere quidquam, praeter turtium. Quamquam, si quaedam etiam Suaviora natura deSideret, quam multa ex terra arboribusque gignuntur, cum copia facili, tum suavitate praestantii Adde siccitatem, quae consequitur hanc continentiam in victu adde integritatem valetudinis. Confer sudantes, ructantes, resertos epulis, tamquam opimos
300쪽
boves tum intelliges, qui voluptatem maxime Sequantur, eos minime coinsequi jucunditatemque victus esse in desiderio, non in satietate. XXXV. Timotheum, clarum huminem Allienis, et principem civitatis, ferunt, cum cu'navisset apud Platonem, eoque convivio admodum delectatus esset, vidissetque eum postridie dixisse: Vestrae quidem
c mae, On Solum in Pn sentia, Sed etiam postero
die, jucundae sunt. V Quid, quod ne mente quidem recte uti possumus, multo cibo et polline completi pEst praeclara epistola Platonis ad DisDis propinquos,
in qua scriptum est his fere verbis: Muo cum venissem, vita illa beata, quae ferebatur, plena Italicarum Syracusiarumque mensarum, nullo modo mihi placuit bis in die saturum fieri, nec unqUum pernoctare Solum, caeteraque, quae comitantur huic vitae, in qua sapiens nemo ilicietur unquam, moderatus Vero missio minus. Quae enim natura tam mirabiliter
Quo ni odo igitur jucunda vita potest SSe, a qua absit prudentia, absit moderatio 3 Ex quo Sardan pali, opulentissimi Assyriae regis, error agnOScitur
maec habeo, quae edi, quaeque exsaturata libido Hausit at illa acent multa et praeclara relicta. Quid aliud V inquit Aristoteles, is in bovis, non in regis, sepulcro inscriberes ' Haec habere se mortuum dicit, quae ne vivus quidem diutius habebat quam fruebatur. Cur igitur divitii desiderentur Θaut ubi paupertas beatos esse non sinat 3 Signis, credo tabulis, ludis. Si quis est, qui his delectetur,
nonne melius tenues homines fruuntur, quam illi, qui his abundanti Est enim earum omnium rerum nostra in urbe Summa in l)ublico copia. Quae qui privati habent, nec tam multa, et raro ident, cum in sua rura Venerunt. Quos tamen pungit aliquid,