장음표시 사용
311쪽
mur nos et publicis et privatis in rebus ea praestiti Sse, qu e ratio et doctrina praescripserit. IV. Sin autem quis requirit, quae causa nos impulerit, ut hi re ani sero literis mandaremus, nihil est, quod expedire tam facile pOSSimus. Nam cum oti langueremus, et is esset reipublicae Status, ut
eam uniti consilio atque cura gubernari neceSSe S-Set primum, ipsius reipublicae cauSa, philosophiam nostris hominibus cxplicandam putavi, magni Xistimans interesse ad decus et ad laudem civitatis, res tam grave tamque praeclaras Latinis etiam literis contineri. Eoque me minus instituti mei paenitet, quod facile sentio, quam multorum non modo discendi, sed etiam scribendi, Studia commoverim. Omplures enim Graecis institutionibus eruditi, ea, quae didicerant, cum civibus sui communicare non pote xant, quod illa, quae a Graecis accepissent, Latine dici posse dissiderent. Quo in genere tantum profecisse videmur, ut a Graecis ne Verborum quidem Opia. Vinceremur.
II Ortata etiam est, ut me ad haec conferrem, animi aegritudo fortunae magna et gravi commota injuria et cujus si majorem aliquam levationem reperire OmiSSem, non ad hanc potissimum confugissem. Eae vero ipsa nulla ratione melius frui potui, quam Sime non modo ad legendos libros, sed etiam ad totam philosophiam pertractandam, dedissem. Omne RU-tem Hii partes, atque Omnia membra, tum facillime noScuntur, cum totae quaeStione scribendo X-plicantur. Est enim admirabilis quaedam continuatio
SerieSque rerum, ut alia e alia neXa, et Omne inter se aptae colligataeque videantur.
V. Qui autem requirunt, quid quaque de recipia
Sentiamus, curiosius id faciunt, quam neceSSe Sti Non enim tant auctoritatis in disputando, quam rationis, momenta quaerenda sunt. Quinetiam bestplerumque iis, qui discere volunt, auctorita eorum
qui se tacere profitentur. Desinunt enim suum judi-
312쪽
cium adhibere id habent ratum, quod ab eo, quem probant, judicatum vident. Nec vero probare oleo id quod de Pyllangoreis accepimus; quo serunt, Siquid affirmarent in disputando, cum ex iis qtUCIOζCtur, quare ita esset, respondere solitos Ipse dixit.V Ipse' autem erat Pythagoras. Tantum opinio pro)judicata poterat, ut etiam sine ratione Valeret
Qui autem mirantur, nos hanc potissimum disciplinam Secutos, his, quatuor Academicis libris, satis responsum videtur. Nec vero desertarum relictarumque rerum patrocinium Suscepimus. Non enim hominum interitu, sententiae quoque occidunt sed lucem auctoris fortasse desiderant ut liae in philosophia rati contra omnia disserendi, nullamque rem aperte judicandi, profecta a Socrate repetita ab Arcesila, confirmata a Carneade usque ad OStrum Viguit aetatem quam nunc propemodum orbam SSein ipsa Graecia intelligo quod non Academio vitio, Sed tarditate hominum, arbitror contigisse. Nam, Si Singulas disciplinas percipere magnum St, quanto majus omnes quot facere iis necesse St, quibuSPrOPOSitum est, veri reperiendi causa, et contra omnes philosophos, et pro omnibus, dicere. Cujus rei tantae tamque dissicil1s facultatem consecutum ESSE me non profiteor secutum SSe prete me fero. ectamen fieri potest, ut, qui hac ratione philosophentur, si nihil habeant, quod sequuntur. Dictum Stoninino hac de re alio loco diligentius sed, quia nimis indociles quidam tardique sunt, admonendi Videntur saepius. Non enim sumus ii, quibus nihil Verum 8Se videatur, sed ii, qui Omnibus veris falsa quaedam adjuncta esse dicamus, tanta similitudine ut in iis nulla insit certa judicandi et assentiendi nota. Ex quo exsistit et illud, multa esse probabilia; quae quamquam non perciperentur, tamen, qui Vi- Sum suberent quemdam insignem et illustrem, hiS sapientis vita regeretur.
313쪽
VI. Sed ani ut omni nae invidia liberem, ponain in medio sententias philosophorum de natura Dei
runt quo quidem lac convocandi omnes videntur, qui, vi Sit earum vera, judicent. Tum denium milii procax Academia videbitur, Si aut consenserint omnes, aut erit inventus aliquis, qui, quid verum
sit, invenerit. Itaque mihi libet exclamare, ut ille lin Synephebis:
iro Deum popularium omnium, omnium dΩ-lescentium, Clamo, postulo, Obsecro, oro, ploro, utque imploro
fidem Unon levissima de re, ut queritur ille, aieri in civitate facinora capitalia :Ab amico amante argentum accipere meretri non vult: sed ut adsint, cognoscant, animadVertant, quid de religione, pietate sanctitate, caerimoniis, fide, jurejurando, quid de templis, delubris, sacrificiisque sol- lennibus quid de ipsis auspiciis, quibus nos PraeSU-mus, Xi Stimandum Sit. Haec enim Omnia ad hanc de iis immortalibus quaestionem referenda Sunt. Profecto eos ipsos, qui se aliquid certi habere arbitrantur, addubitare coget doctissi morum hominum de maxima re tanta dissenSi O. Quod cum saepe alias, tum aEi me animadverti, cum apud C. Cottam, familiarem meum, accurate
sane et diligenter de Dii immortalibus disputatum sit. Nam cum feriis Latinis, ad eum ipsius rogatu
arcessituque, Venissem, ostendi eum sedentem in X-hedra, et cum C. Velleio senatore disputantem ad quem tum Epicurei primas ex nostris hominibus deferebant. Aderat etiam Q. Lucilius Balbus, qui tantos progressus habebat in Stoicis, ut cum excellentibus in eo genere Graecis compararetur. Tum, ut me Cotta vidit Peropportune inquit, venis oritur enim
314쪽
mihi magna de re altercatio cum Velleio cui, pro
tu Studio, non est alienum te intereSSe.
VII. Atqui mihi quoque videor, inquam, Veni SSP, ut dicis, opportune. Tres enim trium disciplinarum principes convenistis M. Piso si adesset, nullius phi-I0Sophiae, earum quidem qhuse in honore sunt, Vacaret locus. Tum Cotta, Si inquit, liber Antiochi nostri, qui ab eo nuper ad hunc Balbum missus St, Veruloquitur nihil est quod Pisonem, familiarem tuum, desideres Antiocho enim Stoici cum Peripateticis reconcinere videntur, verbis discrepare quo de libro Velim scire Balbe, quid sentias. Egones inquit ille.
Miror Antiochum hominem in primis acutum, non vidisse, interesse plurimum inter Stoicos, qui O-neSta a commodis, non nomine, sed genere toto disjungerent et Peripateticos, qui honeSta commiSCerent cum commodis, ut ea inter se magnitudine, et quaSi gradibus, non genere differrent. Haec enim CS non verborum parva, sed rerum permagna, la-SenSio. Verum haec alias nunc, quod coepimuS, Si videtur.
Mihi vero, inquit Cotta videtur. Sed ut hic qui
intervenit, me intuens ne ignoret, quae re agatur, de natura agebamus Deorum quae cum mihi videretur Perobscura, ut semper videri solet, Epicuri ex Velleio sciscitabar sententiam. Quamobrem, inquit, Vellei, nisi molestum est, repete qua CoeperRS. Re-Petam Vero quamquam non mihi, sed tibi hic venit adjutor ambo enim, inquit arridens, ab eodem
Philone illi scire didicistis. Tum ego Quid didicerimus, Cotta viderit: tu autem nolo Xi Stimes, me
adjutorem huic venisse sed auditorem, et quidem aequum, libero judicio nulla ejusmodi adstrictum necessitate, ut mihi velim, nolim sit certa quaedam
VIII. Tum Velleius fidenter sane, ut solent i Sti, nihil tam verens, quam ne dubitare aliqua de re vi deretur tamquam niodo e De0rum concilio, et eX
315쪽
Epicuri intermundiis, descendisset Audite, inquit
non sutiles commenticiasque Sententias non opificem
aedificatoremque niundi Platonis de Timaeo Deum
nec anum fatidicam Stoicorum Προνοιαν, quam Latine licet Providentium dicere neque vero mundum ipsum, animo et sensibus raditum, rotundum, aria dentem, volubilem Deum, portenta et miracula non disserentium philoSophorum, Sed somniantium.
Quibus enim oculis animi intueri potuit vester Plato fabricam illam tanti operis, qua construi a Deo atque aedificari mundum facito quae molitio 3 quae ferramenta 3 qui vectes 3 quae machina, qui ministri tanti muneris fuerunt Quemadmodum autem obedire et parere voluntati architecti ai r ignis aqua, terra, potuerunt 3 Unde vero ortae illae quinque formae, e quibus reliqua formantur, apte cadentes ad animum efficiendum pariendosque sensu. Longum est omnia quae talia sunt, ut Optata magis, quam inventa, videantur. Sed illa palmaris quidem quod, qui non modo natum mundum introduxerit, sed etiam manu paene factum, is eum diXerit fore sempiternum. Hunc cenSes primis, ut dicitur, labris
gustasse physiologiam, qui quidquam, quod ortum
mentatio non dissolubili. aut quid est, cujus principium aliquod sit, nihil sit extremum Z Pronoea vero si vestra est, Lucili, eadem requiro quae paulo
ante ministros, machinas, omnem totius operis de- Signationem, atque apparatum. Sin alia est, cur mortalem fecerit mundum, non, quemadmodum Platonicus Deus, sempiternum. IX. Ab utroque autem sciscitor, cur mundi pedificatores repente Xstiterint innumerabilia saecula dormierint. Non enim si mundus nullus erat, Saecula non erant Saecula nunc dico, non ea, quae dierum noctiumque numer annuis cursibus conficiuntur: nam fateor, ea, sine mundi conversione, effici
non potuisse. Sed fuit quaedam ab infinito tempore Philol. VOL. LII. 2 D
316쪽
aeternitaS, quam nulla temporum circumScriptio metiebatur spatio tamen qualis ea fuerit intelligi non lpotest quod ne in cogitationem quidem cadit, ut fuerit tempus aliquod nullum cum tempus esset. Stoigitur tam immens spatio, quaero, Balbe, cur Pronoea Vestra cessaverit Laboremne fugiebat 3 At iste nec attingit Deum; nec erat ulluS cum Omne naturae numini divino coelum, igneS, terrae, Rria, Parerent. Quid autem erat, quod concupisceret Deus mundum signis et luminibuS, tamquam aedilis, Ornare Si, ut Deus ipse melius habitaret antea videlicet, tempore inhnito, in tenebris, tamquam in
gurgustio habitaverat. OS autem arietatene eum delectari putamus, qua coelum et terras XOrnatas videmus 3 Quae ista potest esse oblectatio Dei quae Si SSet, non ea tamdiu carere potui Sset. An haec, ut fere dicitis, hominum causa a Deo constituta sunt Sapientumne propter pauco ergo tanta est facta rerum molitio. An stultorum 8 At primum causa non fuit, cur de improbis bene mereretur. Deinde, quid S RSSecutus, cum Omnes Stulti sint sine dubio miserrimi maxime quod stulti sunt: miserius enim stultitia quid possumus dicere 3 deinde, quod ita multa sunt incommoda in vita, ut ea Sapientes commodorum compensatione leniant, Stulti nec vitare venientia poSsunt, nec ferre praeSentia. X. Qui vero mundum ipsum animantem Sapientemque esSe dixerunt, nullo modo viderunt animi naturam, intelligentes in quam figuram cadere posset de quo dicam equidem paulo post Nunc autem hactenus admirabor eorum tarditatem, qui animantem, immortalem, et eumdem beatum, rotundum eSSe velint, quod ea forma ut iam neget 8Se pulchriorem Plato. At mihi vel cylindri, vel quadrati vel coni, vel pyramidis, videtur esse formosior. Qua vero tribuitur vita isti rotundo Deo Nempe ut ea celeritate contorqueatur, cui par nulla ne cogitari quidem possit. In qua non video, ubinam mel S
317쪽
DE NAT. DEOR. in I. CAP. II. asta
Conistans o Vita beata, possit inSi Stere. Quodque in nostro corpore, Si mirima ex parte Signiricetur, G-lestia in sit cur hoc idem non trabeatur molestum in Deo Terra enim profecto, quoniani pars mundi est, pars est etiam Dei. Atqui terrae maximas regiones inhabitabiles atque incultas videmus, quod pars earum appulsu Olis exarSerit, pars obriguerit nive pruiniante, longinquo Solis ubSceSS quae, Si mundii est Deus, quoniam partes mundi sunt Dei membra partim ardentia, partim refrigerata, dicenda sunt.
Atque luce quidem vestra, Lucili. Qualia vero Sint ab ultimo repetam superiorum Thales enim Milesius, qui primus de talibus rebus quaesivit,
aquani dixit esse initium rerum meum autem eam mentem, quet ex aqua cuncta fingeret. Si Dii pos- Sunt esse Sine sensu et motu, cur aquae adjunXit, Si ipsa mens constare poteS Vacans corpore ZAnaximandri autem opinio est, nativo esse Deos, longis intervallis Orientes occidentesque, OSque innumerabiles esse mundus. Sed nos Deum, nisi Sempiternum, intelligere qui possumus Post Anaximenes abra Deum statuit, eumque gigni, SSeque immensum et infinitum et semper in
moturi quasi aut aer Sine ulla forma Deus Sse Os- Sit, cum praesertim Deum non Od aliqua, sed pulcherrima, specie SSe deceat aut non omne, quod
ortum Sit mortalita conSequatur.
XI. Inde Anaxagoras, qui accepit ab Anaximene disciplinam, primus omnium rerum descriptionem et modum, mentis infinita vi ac ratione, designari et confici voluit in quo non vidit, neque motum, Sen- Sui junctum et continentem, in infjnito ullum esse
P0SSe neque Sensum Omnino, quo non ipsa natura
pulsa sentiret. Deinde, si mentem istam quasi animal aliquod esse voluit, erit aliquid interiuS, XAEUO illud animal nominetur. Quid autem interius mente Θ Gngatur igitur corpore externo. Quod quoniam non Placet, perta simplexque mens, nulla re adjuncta,
318쪽
304 DE AT DEOR. LIB. 1. CAP. I 2.
quae Sentire possit, fugere intelligentiae nostrae Vim et notionem videtur. Crotoniates autem Alcmaeo, qui soli et lunae, reliquiSque Sideribus, animoque praeterea, divinitatem dedit, non sensit, sese mortalibus rebus immortalitatem dare. Nam Pythagoras, qui censuit, animum SSe Peruaturam rerum Omnem intentum et commeantem,eX quo nostri animi carperentur, non vidit, distractione humanorum animorum, discerpi et lacerari Deum; et, cum miseri animi essent, quod plerisque contingeret, tum Dei partem esse miseram quod fieri non potest. Cur autem quidquam ignoraret uni mus hominis, si esset Deus Θ Quomodo porro Deus iste, si nihil esset nisi animus, aut infixus aut infusus esset in mundo ΘTum Xenophanes, qui mente adjuncta, omne Praeterea, quod esset infinitum, Deum voluit esse, deiPSa mente item reprehenditur ut caeteri de infinitate autem vehementius, in qua nillil neque Sentiens
Nam Parmenides commenticium quiddam corona similitudine efficit Stephanen appellat, continentem ardore lucis orbem, qui cingit coelum quem appellat Deum : in quo neque sguram divinam, neque SenSum, quisquam suspicari potest. Multa ejusdem monstra quippe qui bellum, qui discordiam, qui cupiditatem, caeteraque generis ejusdem, ad Deum revocat quae vel morbo, vel somno, vel oblivione, vel vetustate, delentur. Eademque de sideribus; quae reprehensa jam in alio loco, in hoc omit
XII. Empedocles autem, multa alia peccans, in Deorum opinione turpissime labitur. Quatuor enim naturaS, ex quibus omnia constare vult, divinas esse cenSet, quas et nasci et exstingui perSpicuum est, et
Nec vero Protagoras, qui sese negat omnino de
319쪽
Diis habere quod liqueat, Sint, On Sint quales sint quidquam videtur de natura De una suspicari. Quid memocritus, qui tuin imagines earumque
circuitus in Deoruni numero refert, tum illani naturam quae imagines si dat ac mittat, tum scientiam intelligentiamque nostram, nonne in RaaXimo errore versaturi cum idem omnino, quia nihil semper suo statu maneat, neget esse quidquam empiternum nonne Deum omnino ita tollit, ut nullam opinionem
Hus reliquam faciat 3 Quies aer, quo Diogenes Apolloniates utitur
Deo, quem SenSum habere potest, ut quam Ormam Dei p. am de Platonis inconstantia longum est dicere; qui in Timaeo, partem hujus mundi nominari neget posse in Legum autem libris, quid sit omnino
DeuS, anquiri oportere non cenSeat. Quod vero sine corpore ullo Deum vult esse ut Graeci dicunt ασιυματον , id quale esse possit, intelligi non potest. Careat enim SenSu, neceSSe est, careat etiam pruden-tIn careat voluptate; quae Omnia una cum Deorum notione comprehendimus. Idem et in Timae dicit et in Legibus, et mundum Deum Sse, et coelum, et astra, et terram, et an OS, et eos, quo majorum institutis accepimus; quae et per Se Sunt falSa perspicue et inter seSe vehementer repugnantia. Atque etiam Xenophon paucioribus verbis eadem fere peccat. Facit enim, in iis quae a Socrate dicta retulit, Socratem disputantem, formam Dei quaeri non oportere eumdemque et solem et animum Deum dicere; et modo unum, tum autem plures Deos quae sunt iisdem in erratis fere, quibus ea,
quae de Platone dicimus. XIII. Atque etiam Antisthenes, in eo libro qui
Physicus' inscribitur, populares DeOS UltOS, naturalem unum esse dicens, tollit vim et naturam Deorum. Nec multo secus Speusippus, Platonem aVunculum SubSequens, et vim quamdam dicens
320쪽
306 DE AT DEOR. LIB. I. CAP. 13.
qu Omnia regantur, eamque animalem, evellere exanimis conatur cognitionem Deorum. Aristoteles quoque in tertio de Philosophia libro, multa turbat, a magistro Platone non dissentiens. Modo enim menti tribuit omnem divinitatem modo mundum ipsum Deum dicit esse modo quemdam alium praeficit mundo eique eas partes tribuit, ut replicatione quadam mundi motum regat, atque tueatur tum coeli ardorem Deum dicit esse, non intelligens, coelum mundi SSe partem, quem alio loco ipse designarit Deum. Quomodo autem copli divinus ille sensus in celeritate tanta conservari po- legit Ubi deinde illi tot ii, si numeramus etiam coelum Deum 3 Cum autem sine corpore idem vult esse Deum Omni illum Sensu privat, etiam prudentia. Quo porro modo mundum OVere carens corpore aut quomodo, Semper e movenS, SSe quietus
et beatus, potest pNec ver ejus condiscipulus Xenocrates in oegenere prudentior in cujus libris qui sunt de Natatura Deorum, nulla species divina describitur Deos enim octo esse dicit quinque eos, qui in stellis vagis nominantur unum, qui ex omnibus sideribus quae infixa coelo sunt, e dispersi quasi membris, simplex sit putandus Deus: septimum Solem adjungit Octavamque Lunam qui quo sensu beati esse possint intelligi non potesti EX eadem Platonis schola Ponticus Heraclides puerilibus fabulis refersit libros et tamen modo
mundum, tum mentem dicinam, ESSE putat erraniatibus etiam stellis divinitatem tribuit sensuque Deum privat; et ejus formam mutabilem esse vult reodemque in libro rursus terram et coelum refert in
Nec vero Theophrasti inconstantia ferenda est. Modo enim menti divinum tribuit principatum modo coelo tum autem signis Sideribusque coelestibus.