Opera

391쪽

DE NAT DEOR. Lin II CAP. 43. 377 quam quidem Graeci

Engonasin vocitant, genibus quia niXa seratur. Hie illa eximio posita est fulgore Corona. Ut Atque haec quidem a tergo propter caput autem AnguitenenS, uerm claro perlaibenti Ophiuchum montine Graii. Hic pressu duplici palmarum continet anguem, Ejus et ipse niane religatus corpore toto :Namque virum medium serpen Sub pectora cin-Ιlle tamen nitens graviter vestigia ponit, Atque Oculos urget pedibus, pectuSque Nepai. Septem autem Triones sequitur Arctophylax, vulgo qui dicitur esse Bootes rQuod quasi temone adjunctan prie Se quatit Arc

tum.

Dein quae sequuntur. Huic enim Booti Subter praecordia fixa videtur Stella micans radiis, Arcturus nomine clam : cui subjecta fertur, Spicum illustre tenens, splendenti cor re Vir

XLIII. Atque ita demetata signa sunt, ut in tantis descriptionibus divina Sollertia appareat. Et natos Geminos invises sub caput Arcti. Subjectus mediet est Cancera pedibusque tenetur IIagnu Leo tremulam quatiens e corpore flam

mam.

Auriga tu laeva Geminorum obductus parte feretur.

392쪽

373 DE AT DEOR. LIB. II CAP. 44.

Adversum caput huic Helice truculenta tuetur. At Capra hevum humerum clara obtinet. Tum quae Sequuntur : Verum hare est magno atque illustri praedita signo Contra Haedi exiguum jaciunt mortalibus ignem. Cujus sub pedibus torniger est valido conntaus corpore Taurus. Ejus caput Stellis conSpersum est frequentibus r mas Graeci stellas Hyadas vocitare Suerunt, a pluendo ειν enim est pluere , nostri imperite suculas, quaSi a tibia eSSent, non ab imbribus, nominatae Minorem autem Septemtrionem Cepheus passis palmi tergo SubSequitur. Namque ipsum ad tergum Cynosura vertitur Arcti. Hunc antecedit obscura specie stellarum Cassiopea. Hanc autem illustri Versatur corpore propter Andromeda aufugiens adSPectum moesta parentis. Huic Equus ille, Jubam quatien fulgore micanti, Summum contingit caput ulvo : Stellaque ungens Una tenet duplices communi lumine formas, Eternum ex Stri cupien connectere nodum. Exin contortis Aries cum cornibus haeret. Quem propter, Pisces, quorum alter paulum praelabitur ante, Et magis horriferis Aquilonis tangitur auris.

XLIV. Ad pedes Andromeda Perseus describitur

Quem summa ab regione Aquilonis flamina pul

sant.

393쪽

At propter Ietovum genus, Omni ex parte locatas Parvas Vergilias tenui cum luce videbis. Inde Fides leviter posita et OnVexa videtur. Inde est ales uvis lato sub tegmine cadi.

Capiti auteni qui proximat Aquarii deXtra, totus. que deinceps AquariuS. Tum gelidum valido de pectore frigus anhelans,

Corpore semifero, magno Capricornus in orbe; Quem cum perpetuo vestivit Iunii ne Titan, Brumali flectens contorquet tempore currum. Hinc autem adspicitur, Ut sese ostendens emergit Scorpius alte, Posteriore trahens flexum vi corporis arcum; Quem propter nitens penni convolvitur ales. At propter se Aquila ardenti cum corpore portat.

Deinde Delphinus;

Exinde Orion obliquo corpore nitens. Quem subSequenS,

Fervidus ille Canis stellarum luce refulget. Post Lepus subSequitur,

Murriculum nunquam defesso corpore Sedans. At Canis ad caudam serpens prolabitur Argo. Hanc Aries tegit, et squamoso corpore iSCeS, Fluminis illustri tangentem corpore ripa ς quem longe serpentem et manantem adspicies. Proceraque Vincla videbis, uuae retinent Pisces, caudarum a parte locata. Inde Nepae cernes propter fulgenti acumen, Aram, quam flatu permulcet Spiritus Austri. Propter quae Centaurus

Cedit Equi partes properans submergere chelis.

394쪽

380 DE NAT. DEOR. LIB. II CAP. 45.

Hic dextram Orgens, quadrupes qua vaSta tenetur

Tendit, et illustrem truculentus cedit ad aram. Hic sese infernis de partibus erigit Hydra; cujus longe corpus est fusum; In medioque sinu fulgens Cratera relucet. Extremam nitens plumato corpore Corvus Rostro tundit et hic Geminis est ille sub ipsis Ante-Canem, Graio Procyon qui nomine fertur. Haec omnis descriptio siderum, atque hic tantus coeli

Ornatus, e corporibu huc et illuc casu et temere concursantibus, potui Sse effici, cuiquam sano videri potest 3 Aut vero alia quae natura, mentis et rationis expers, haec emcere potuit, quae non modo, ut fierent, ratione eguerunt, Sed intelligi, qualia sint, sine Summa ratione non possunt

XLV. Nec vero haec solum admirabilia; sed nihil majus, quam quod ita stabili est mundus, atque ita

cohaeret ad permanendum, ut nihil ne excogitari quidem possit aptius. Omnes enim parte ejus undique medium locum capesSentes, nituntur aequaliter Maxime autem corpora inter Se juncta permanent, cum quodam quasi vinculo circumdato colligantur; quod facit ea natura, quae per omnem mundum, Omnia mente et ratione coniiciens, funditur, et ad medium rapit et convertit eXtrema. Quocirca, si mundus globOSUS eSt, ob eamque cauia Sum Omne ejus parteS, Undique aequabiles, ipsa per se atque inter Se continenturi contingere idem terra, neceSSe St, ut Omnibu eju partibus in medium

vergentibus, id autem medium, inrimum in sphabrii est nihil interrumpat, quo labefactari possit tanta

contentio gravitatis et ponderum Eademque ratione mare, cum Supra terram Sit, medium tamen temul cum Xpetens, conglobatur undique reluabiliter, neque redundat unquam, neque essunditur.

395쪽

Πuic autem continens ad r, fertur ille quidem levitates sublimis; sed tamen in omnes paries se ipSefundit. Itaque et mari continuatus et unctus St, et natura fertur ad coeluma cujus tenuitate et calore temperatus, vitalem et salutarem spiritum praebet animantibus. Quem complexa summa pars caeli,qme tithra dicitur et suum retinet ardorem tenuem et nulla admixtione concretum, et cum aeri eXtremitate conjungitur. XLVI. In aethere autem astra volvuntur, quae e et nixu suo conglobata continent, et forma ipsa figuraque, Sua momenta sustentant. Sunt enim O-

tunda quibus formis ut ante dixisse videor minime

noceri potest. Sunt autem stelli natura flammeae: quocirca terrae, maris, aquarum vaporibus aluntur iis, qui a sole, ex agris tepefactis et X aquis, Xcitantur quibus altae renovataeque Stellae, atque omni Saether, refundunt eadem, et rursum trahunt indidem, nihil ut fere intereat, aut admodum paululum, quod astrorum ignis et aetheris flamma consumat. Ex quo eventurum nostri putant id, de quo Pan tium addubitare dicebant, ut ad extremum omni munduSignesceret cum humore consumto, neque terra liPOSSet, neque remearet aer cujus ortus, aqua OmnieXhauSta esse non posset ita relinqui nihil praeter ignem; a quo rursum animante, ac Deo renovatio mundi fieret, atque idem ornatus oriretur. Nolo in stellarum ratione multus vobis Videri, marimeque earum quae errare dicuntur; quarum tantus est concentus ex dissimillimis motibus, ut,

Cum Summa Saturni refrigeret, media Martis incendat, his interjecta Jovis illustret et temperet, infraque Martem duae Soli obediant, ipse Sol mundum omnem Sua luce compleat, ab eoque Luna illuminata graviditates et partus afferat, maturitateSque gignendi. Quae copulatio rerum, et quasi consentienSad mundi incolumitatem coagmentati naturae, quem

396쪽

non iovet, hunc horum illi unquam reputariSSe

XLVII. Age, ut a coelestibus rebus ad terreStreSVeniamus quid est in his, in quo non naturae ratio intelligentis appareat 3 Principio, eorum, quae gig

nuntur e terra, stirpes et stabilitatem dant iis quae Su Stinent, et ex terra succum trahunt, quo utantur ea quae radicibus continentur obducunturque libro aut cortice trunci, quo sint a frigoribus et caloribus tutiores. Jam vero vites sic claviculis adminicula, tamquam manibus, apprehendunt, atque se ita erigunt, ut animantes. Quin etiam a caulibus brassicisque, Si propter ati sint, ut a pestiferis et nocentibus, refugere dicuntur, nec eos ulla ecparte contingere. Animantium vero quanta varietas est quanta ad eam rem is, ut in Suo quaeque genere permaneant lquarum aliae coriis tecta sunt, aliae villis vestitae, aliae spini chirsutae : lunia alias, alias squama, VidemuSobductas alias esse cornibus armatas, alias habere estugia pennarum. Pastum autem animantibu large et Opi0Se natura eum, qui cuique aptu erat, Om Paravit Enumerare possum, ad eum paStum VCS-Sendum conficiendumque, quae sit in figuris animantium, et quam Sollers subtilisque, descriptio partium, quamque admirabilis fabrica membrorum. Omnia enim, quae quidem intus inclusa sunt, ita nata atque ita locata sunt, ut nihil eorum supervacaneum Sit, nihil ad vitam retinendam non necessarium. Dedit

autem eadem natura belluis et sensum et appetitum ἔut alter conatum haberent ad naturale pastu ca-PeSSendOS, alter secernerent pestifera a salutaribuS.bam vero alia animalia gradiendo alia serpendo, ad PRStum accedunt, alia volando alia nando cibumque partim oris hiatu et dentibus ipsis capessunt, Partim unguium tenacitate arripiunt, partim aduncitate OStrorum alia sugunt, alia carpunt, alia ο-rant, Alia iandunt. atque etiam alioruna ea St

397쪽

humilitas, ut cibum terrestrem rostris facile contingant. Quae autem altiora sunt, ut anseres, ut cycni, ut grues, ut eameli, adjuVantur proceritate collorum. Manus etiam data elephantis quia, propter magnitudinem corporis, dissiciles aditus habebant ad pas

tum.

XLVIII. At, quibus bestiis erat is cibus ut allus

generis bestiis vescerentur, aut vires natura dedit, aut celeritatem. Data est quibusdam etiam machinati quaedam atque Sollertia : Ut in araneolis aliae quasi rete texunt ut si quid inhaeserit conficiant: aliae autem ex inopinato observant et, si quid incidit, arripiunt idque consumunt. Pinna vero, sic enim Graece dicitur duabus grandibus patula conchis, cum parva quilla quasi societatem coit comparandi cibi. Itaque, cum pisciculi parvi in concham hiantem innataverint, tum admonita a squilla inna morsu comprimit conchas. Sic dissimillimis bestiolis communiter cibus quaeritur. In quo admirandum eSt, congressune aliquo inter se an am inde abortu naturae ipSse congregatae Sint. Est etiam admiratio nonnulla in bestiis aquatilibus iis quae gignuntur in terra; veluti crocodili, fluviatilesque testudines, quaedamque Serpentes Ortae Xtra aquam simul ac primum niti OSSunt aquam persequuntur. Quinetiam anatum ova gallinis saepe supponimus e quibus pulli orti primum Huntur ab iis ut a matribus a quibus exclusi fotique sunt; deinde eas relinquunt

et effugiunt Sequentes, cum primum aquam, quasi naturalem domum, Videre potuerunt. Tantam ingenuit animantibus conservandi ui natura custodiam. XLIX. Legi etiam scriptum esse Uem V dam, quae latalea nominaretur eam sibi cibum quaerere advolantem ad eas aves, quae se in mari mergerent, quae eum emerSissent piscemque cepissent, usque eo premere eam capita mordicus, dum

illae captum amitterent id quod ipsa invaderet. Ea-

398쪽

384 DE NAT DEOR. LIB. II CAP. 50.

demque haec avis scribitur conchis se solere complere, easque, cum Stomachi calore concOXerit, evomere, atque ita eligere ex iis, quae sunt esculenta. Ranae autem marinae dicuntur Obruere SeSe arena olere, et moveri prope aquam; ad quas, quasi ad escam, pisces cum acceSSerint, confici a ranis, atque Onia

sumi Miluo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo. Ergo alter alterius, ubicumque nactus eSt, Ova frangit. Illud vero ab Aristotele animadversum, a quo pleraque, qui potest non mirariss grues, cum loca calidiora petentes, maria transmittant, trianguli efficere formam : ejus autem summo angulo aer ab iis adversus pellitur deinde sensim ab utroque latere, tamquam remis, ita penni cursus avium levatur. Basis autem trianguli quam grue efficiunt, ea tam quam a puppi, venti adjuvatur; seque in tergo praevolantium colla et capita reponunt quod quia ipse dux facere non potest, quia non habet ubi nil tur, revolat, ut ipse quoque quiescat. In ejus locum succedit e iis, quae acquiserunt eaque vicissitudo in

omni cursu OnServatur.

Multa ejusmodi proferre possum sed genus in sum videtis. Jam vero illa etiam notiora, quanto Seopere custodiant bestiae, ut in pastu circumspectent, ut in cubilibus delitescant atque illa mirabstia. L. Quid ea, quae nuper, id est pauci ante saeculis, medicorum ingeniis reperta sunt 3 Vomitione canes, purgat autem alvos ibe AEgyptiae curant. Auditum est, pantheras, quae in barbaria venenata

carne caperentur, remedium quoddam habere quo cum essent usae, non morerentur capras autem in Creta feras, cum SSent confiXae venenatis Sagittis, herbam quaerere, quae dictamnu vocaretur quam cum gustavi Ssent, Sagitta eXcidere dicunt e corpore. Cervaeque, paulo ante partum, Perpurgant e quadam herbula, quae Seselis dicitur. Iam illa cerni.

muS, ut contra metum et Vim Suis se armis quaeque

399쪽

defendat. Cornibus tauri, apri dentibus, In Suleones, aliae fuga se aliet occultatione, tutantur ἔatramenti effusione sepiae torpore torpedines Multae

etiani insectantes odoris intolerabili foeditate depellunt.

LI. Ut vero perpetuus mundi esset ornatus, magna adhibita cura est a providentia Deorum, ut Semper essent et hestiarum genera, et arborum, Omniumque rerum, quae altae aut radicibus a terra, aut stirpibus continerentur quae quidem omnia eam vim seminis habent in se, ut ex uno plura generentur idque sente inclusum est in intima parte earum baccarum, quae e quaque stirpe funduntur iisdemque semini bus et homines affatim vescuntur, et terrae ejuSdem generis stirpium renovatione complentur.

Quid loquar, quanta ratio in bestiis ad perpetuam

DSerVationem earum generis appareat 3 Nam primum alio mares, aliae seminae sunt; quod perpetuitati causa machinata natura est. Deinde parte cor poris et ad procreandum et ad concipiendum apti S-simae; et in mare et in femina commiscendorum corporum mirae libidines. Cum autem in locis semen insedit, rapit omnem fere cibum ad SeSe, eoque Septum fingit animal quod cum ex uter elapSum X-cidit, in iis animantibus quae lacte aluntur, OmniS fere cibus matrum lactescere incipit eaque, quae

paulo ante nata sunt, Sine magistro, duce natura, mamma appetunt, earumque ubertate saturantur.

Atque, ut intelligamus nihil horum esse fortuitum, et haec omnia esse opera providae sollertisque naturae; quae multiplices fetus procreant, ut SueS, ut cane his mammarum data est multitudo quas eaSdem paucas habent eae bestiae, quae pauca gignunt. Quid dicam, quantus amor bestiarum sit in educandis custodiendisque iis quae procreaverunt, usque ad eum

finem, dum possint se ipsa defenderes etsi pisces, ut aiunt ova cum genuerunt, relinquunt facile enim illa aqua et sustinentur, et latum sundunt.

Philos. voL. III. 2 L

400쪽

386 DE AT DEOR. LIB. II CAP. 53.

LII. Testudines autem et crocodilos dicunt, cum in terra partum ediderint, obruere ova, deinde discedere ita et nascuntur et educantur ipsa per USe. Jam gallinae avesque reliquae, et quietum requirunt ad pariendum locum, et cubilia sibi nidosque con-Struunt eosque quam possunt mollissime substernunt, Ut quam facillime va serventur: ex quibus pullos cum excluserint, ita tuentur, ut et pennis D-veant, ne frigore laedantur; et, si est calor a Sole se opponant. Cum autem pulli pennulis uti possunt,

tum volatus eorum matres proSequuntur reliqua cura liberantur. Accedit ad nonnullorum animantium, et earum rerum qua terra gignit, conservationem et salutem

hominum etiam sollertia et diligentia. Nam multae

et pecudes et Stirpes sunt, quae sine procuratione hominum Salvae esSe non OSSunt. Magnae etiam Opportunitates ad cultum hominum atque abundantiam aliae aliis in locis reperiuntur. AEgyptum idus

irrigat et, cum tot aestate Obrutam oppletamque tenuit, tum recedit mollitosque et oblimatos agrOS ad serendum relinquit Mesopotamiam fertilem em-cit Euphrates in quam quotannis quaSi nOVOS agrOS invehit. Indus vero, qui est omnium fluminum maXimus, non aqua solum agros laetificat et mitigat, Sed eos etiam conserit magnam enim vim seminum secum, frumenti similium dicitur deportare. Multaque alia in aliis locis commemorabilia proferre pOS- Sum e multos fertiles agros, alios aliorum stuctuum.

LIII. Sed illa quanta benignitas naturae, quod

tam multa ad vescendum, tam varia, tamque jucunda, gignit neque ea uno tempore anni, Ut Semper et novitate delectemur, et copia. Quam tempestivos autem dedit, quam salutares, non modo hominum sed etiam pecudum generi, iis denique omnibus quae oriuntur e terra ventos Etesiaci quorum flatu nimii temperantur calores ab iisdem etiam

maritimi cursus celeres et certi diriguntur. Multa