Opera quae supersunt omnia

122쪽

vel acceptius cognoscat. Ubi vero, ut plerumque hac in re, accidit eum melius aliquid quam bonum istud animadvertere, amor ejus illico ab uno ad alterum se vertit. Quae omnia clarius demonstrabimus in tractatu de hominis libertate. Quod ad tertium, nempe amorem e id eis veris, cum de eo loquendi hi non locus sit i), eum nunc mittemu S, animadvertenteS, Odium esse amoris contrarium, ex errore ortum qui ex opinione nascitur. Quando enim aliquis conclusionem fecit

aliquid bonum esse et alius aliquid in hujus damnum efficit, odium in huncce apud illum nascitur. Quod odium

nunquam in eo locum habere posset, quando verum bonum recte cognosceret, uti deinde StendemuS: Omne enim quod vel est vel etiam esse singitur, cum vero bono comparatum nihil nisi ipsa miseria est. Nonne igitur talis miseriae ama-lor misericordia potius quam odio dignus est Odium denique etiam ex solo auditu oritur, uti videmus in Turcis contra Judaeos et Christianos, et in Christianis contra Turcos et Judaeos, etc. Quid enim horum omnium turba, Suorum inter Se religionis morumque nescia 3

Quod jam ad Cupiditatem attinet, sive uti nonnulli volunt in appetitu consistat, illud quod desideramus obti-

ly me amore ic veris deis hic non agitur, quia non ex opinione nascitur de quo videatur cap. 22.

124쪽

nendi sive ut alii dici in t res conservandi quibus jam ruimur ): certum est in nemine illam repertam iri nec nasol posse nisi forma boni. Ita ut lateat, cupiditatem uti et amorem, de quo antea dictum est e priore cognitionis modo oriri. Homo enim de re quadam audiens quod bona sit. appetitum in eam nanciscitur uti patet in aegrotante, qui solo auditu medici, tale quoddam remedium malo suo bonum osse, illico in illud inclinat et cupiditate ejus assio itur. Cupiditas etiam ex experientia oritur, uti videtur in medicorum Xercitatione, qui, remedium quoddam aliquoties bonum experti, in illud tanquam in fallibile perfugiunt. Omnia quae jam de hisce passionibus diximus, uti cuique patet, de aliis passionibus etiam dici queunt. Et quia insequentibus inquiremus quaenam earum nobis irrationale S. quaenam e contrari rationales Sint, hic jam consistemus finem facientes earum quae ex Opinione Oriuntur,

1 Prior definitio optima quando enim re fruimur, cupiditas nostra desinit et quae tunc in nobis si forma rem conservandi non cupiditas Sed metus est rem amatam amittendi.

126쪽

CAPUT QUARTUM.

QUID AE FIDE PROVENIAT ET DE HOMINUM MONO ET MALO.

Quia in capite praecedente demonstravimus, quomodo ex opinioni errore passiones oriantur jam transibimus ad utriusque alius cognitionis modi esse eius, et quidem primo illius, quam veram fidem diximus ). Qui cognoscendi modus nobis ostendit quidem, quomodo res se habere debeant, nee vero quomodo revera Sint quae Cau Sa St, Cur no nunquam cum re credita uniri faciat. Dico igitur, eum nobis tantummodo Stendere quid rem Sse oporteat, non ero quali Sit inter utrumque enim multum interest; nam, uti quis proportionalitate invenire potest quartum numerum, qui ad tertium, ut secundus ad pri

mum, cita iliam divisione et multiplicatione usus dicere

t Fides sortis est rationum attestatio, qua in intellectu me persuaSus Sum rem revera et talem extra intellectum meum esse, ae in intellectu perSuasus Sum. Fortem rationam die atte3tationem, nempe ad eam distinguendam ab opinione, quae semper dubia et errori subjecta est, et a cognitione quae non in rationum persuasione, sed in immediata unione cum re ipsa consistit. Rem revera et talem aetra intellectum meum erae dico revera nempe quia rationes me hac in re sallere nequeunt, in minus enim , ab opinione non diversae essent talem solum enim mihi dicere potest quid rem esse oporteat nec vero quid revera sit; in minus enim , a cognitione non differret. Emtra intellectualiter enim nos non illo frui lacit quod in nobis, sed quod extra nos est.

128쪽

potest numeros illos quatuor proportionales esse debere. Quod cum ita sit de eo nihilominus tanquam de re extra se loquitur: quando vero proportionalitatem considerat, uti in quarto exemplo Stendimus, diei revera rem tu esse, quippe quae tunc in eo ne extra eum sit. Quod sussiciat quoad primum. Seo dus essectus verae fidei hic est, quod nos ad clarum ducat intellectum quo Deum amamus et ita intellectualiter cognoscere faciat res quae non in nobi sed extra nos sunt. Tertius essectus est, quod nobis cognitionem pariat boni et mali, nobisque ostendat omnes paSSione res indendas. At quia antea diximus passiones ex opinione oriunda magno subjectas esse malo, pretio dignum est videre, quomodo etiam secunda hacce cognitione discernantur, ad detegendum quid in iis bonum malumque : quod ut apte faciamuS

re S, eadem qua antea Si ratione, e propinquo contemplemur, Ut Og OSeamVS, quaenam ex iis a nobis eligendae quaenam vero ejiciendae Sint Antequam tamen ad id veniendum, breviter dicamus quid sit hominis honum et ma

Antea jam diximus, omnia praedestinata neque in natura bonum esse vel malum ita ut quod hac in re de homine volumuS, u generis esse debeat, quod non nisi ens rationis est. Hominis perfecti de intellectu nostro Oneepta ala Sanobis Sset videndi, nosmet ipsos examinantibus. Dum in nobis medium adsit ad talem persectionem perveniendi. Quare omnia, quae ad perfectionem istam nos condueant, O -

130쪽

num vocabimus, et e contrario quod nos in eo impediat. vel non eo conducat, malum. Quamobrem , ad ali sui de hominis bono et malo tractandum , hominem per se etiam Og noscere debeo, quia de bono muloque tractans particularis cujusdam hominis, uti dami v. c., en reale eum ente rationis confunderem quod a vero philosopho religiose vitandum. Ob causas, quas alia opportunitate postea reddemus. Adde, cum dami vel alius cujusdam hominis particularis finis nobis nonnisi eventu cognitu sit, inde consequi, ut etiam id quod de hominis sine dicemus, undatum esse debeat in perceptione hominis persecti in intellectu nostro: cujus finem, quippe qui en rationis Sit, bene cognoscere possumus, uti etiam ut dictum bonum et malum ejus.

quippe quae nonnisi cogitandi modi sint.

Ut jam sensim ad rem perveniamus memini Sse oportet. quia ex OStra perceptione motus, asseelus, et actiones mentis nostrae oriuntur, OS perceptionem in quatuor partes divisisset in solum auditum 2 experientiam . . fidem, . cognitionem elarnm. Cum autem harum omnium effectus jam viderimus, inde patet quartam . . cognitionem claram omnium persectissimam esse opinio enim nos Saepe in errorem dueit, veraque fides solum propterea bona, quod Sit via ad claram cognitionem nosque excitet ad res quae vere amabiles sunt:

I E nulla enim creatura particulari ideam persectam habere possumus, cum hae ejus perlaetio i. e. utrum vere perlaeta sit nec ne e

nulla alia re deduci possit nisi ex idea persecta generali vel ente rationis.