Opera quae supersunt omnia

92쪽

tantum ui cogitantis modi, quaeque nec existere nec concipi queant Sine substantia illa cujus modi sunt, nec ei, qui ofit en per Se tantum existens, attribui possint. POStrem eum summum dicunt bonum quo si aliud quid intelligant quam jam dixerint nempe Deum esse immutabilem et omnium causam, in ipsorum dea confusi suere, nec se ipsi intelligere potuerunt quod ortum est ex eorum de bono et malo errore, quo putant hominem, ne Vero Deum boni sui et mali causam esse quod, Secundum id quod jam demonstravimus, esse nequit, nisi ii ominem etiam Sui cauSam Sse ponamuS. Quod vero, ubi de lio minis voluntate agemus, clarius adhuc patebit. Jam neceSSe erit, ut eorum sophismata, quibus inscitiam

suam de Deo X cu Sare conantur, OlVamu S.

Dicunt igitur primum, legitimam definitionem consistere debere in genere et Specie, quod etsi ab omnibus logicis concedatur, ne Scio tamen unde illud habeant hoc enim si

verum esset, nihil esset quod Seire possemuS, quia si rem antea persecte cognoseere debeamus per definitionem generis et speciei, nunquam perseete OgnOSeemu Summum genu S, quod supra se nullum genus habeat atque nisi genus Summum . quod Omnium aliarum rerum cognitioni causa est, cognOSeatur, multo minu aliae res, quae genere Oece

explicantur, intelligi vel cognosci possunt. Cum vero liberi simus nec nos eorum opinionibus devinc-

94쪽

tos habeamus . per veram logicam alias definitio iii leges proferemuS, nempe secundum distinctionem quam in natura sucimuS. Vidimus jam attributa, vel uli uti ea voeant. Sub Stantias, re e SSe vel ut melius et proprius dicamus en esse per Se exi Siens, atque igitur per Se Se cognoscere facien Set ostendens. Et quod ad cetera attinet, haec non nis8 at tributorum modi Sunt, in quibus nec existere nec concipi possunt. Quare desinitio duorum generum vel Specierum esse debet, nempe: I. Attributorum quae eritis sunt per se existentis, quae nullo genere aliave re, quibus melius intolligi vel explicari poSSunt, opus habent: nam quia, ut entis cujusdam attributa, per Se exi Stunt, etiam per Se nota fiunt. 2. Eorum quae non per Se Sed per attributa tantum existunt, quorum modi sunt et per quae, quippe eorum genu S, intelliguntur. Et hoc quod ad eorum sententiam de definitione attinet. Quod ad alterum vero Deum a nobis cogno Sei OSSe Ognitione adaequata ad hoc satis responsum est a Carte Sioin responsione sua ad objectionem hac de re. Et quod ad tertium , Deum a nobis demonstrari non OSSe priori ad hoc jam antea a nobis responsum qui enim Deus Sui causa est, satis est nos eum per Se ipsum demon-Strare quod argumentum etiam multo strictius est quamurg a po8leriori, quod fieri non Solet nisi causis externis.

96쪽

CAPUT OCTAVUM.

Hic jam antequam ad aliud transeamus, breviter totam distinguemus naturam in nat naturantem et nat naturatam. Per naturam naturantem intelligimu ens, quod per e, nec alia quadam re opus habens uti omnes proprietate vel attributa quae hucusque descripsimus), clare et distincte intelligimus: quod est Deus uti et Thom istae Deum per illud intellexere natura vero eorum naturans Si ens, uti putabant extra Omnes Substantias. Naturam naturatam in duo dividemus, nempe in generalem et particularem Generalis consistit in omnibus illis modi , quae a Deo immediate pendent, de quo in Sequente tractabimus capite Partioularis consistit in omnibus istis particularibus rebus quae a modis generalibus au Santur. Ita ut natura naturata, ut bene concipiatur, quadam substantia indigeat.

Quod jam ad naturam naturatam gen attinet, Sive OdOSVel creaturas, quae immediate a Deo pendent, horum UO-

98쪽

nisi duo cognoscimus nempe motum ' in materia et intelluctum in cogitatione quae dicimus ab omni aeternitate fuisse et in omnem aeternitatem immutabiliter futura. Opus revera tale, quale cum uel oris granditate conveniati Quod ad motum igitur, cum proprius ad tractatum de scientia naturae quam huc pertineat, uti quod ab omni aeternitate fuit et in omnem aeternitatem immutabilis nanebit quod in genere Suo infinitus St, et quod per Se ipse nec X- Sistere nec concipi pote St, Sed tantum extensionis medio de his, dico, hic non agemu3, dicemuSque modo, quod Sit filius, opus, vel effectus immediate a Deo creatus.

Quod ad intellectum in cogitatione attinet, et hic . ut ille

filius, opus vel immediata Dei creatura est, ab Omni aeternitate et in omnem aeternitatem immutabilis manens. Quod ejus attributum unum tantum S , nempe omnia omnibus temporibus clare et distinete infelligendi unde oritur laetitia infinita vel summe perfecta et immutabilis, quae omittere nequeat quae agit. Quod etsi Sati per Se pateat, tamen postea in tractatu de animi affectibus clarius demonstrabimus quare hic non amplius de eo distemus.1 Quod hic de motu in materia dicitur hic nou berio dicituri auctor enim ejus causum adhue e iuventurum putat, uti a posteriori quodammodo jam sedit hic autem ita diei potest, cum nihil in eo construa tu vel ab eo pendeat.

100쪽

CAPUT DECIMUM.

Ut breviter dicamus, quid in se sit bonum et malum, animadvertamus quaedam esse in intellectu nostro, nec Vero eodem modo in natura quae igitur etiam nostrum tantum Opus Sunt serviuntque non nisi ad res distincte intelligendas: inter quae habemus omnes relationes quae ad diversa reSpertinent, quaeque entia rationis nominamus. Quaeritur igitur, num bonum et malum inter entia rationis an inter entia realia referenda. Cum vero bonum et malum nihil aliud Sit quam relatio extra dubium est ea inter entia rationi eSSe ponenda: nunquam enim aliquid honum dicitur nisi relatum ad aliud quid si dicitur homo malus SSenon aliter quam relatus ad alium quemdam, vel etiam O-mum malum esse relative ad aliud bonum vel melius.

Quae omnia dici nequirent, si melius vel bonum istud non esset tale relative ad id quod sic dicitur. Ita ut si aliquid nomine boni nominatur, hoe nihil aliud significet quam illud convenire cum dea generali quam de talibus rebus hahemuS: Cum tamen quaeque res convenire debeat cum idea Sua particulari, cujus esse Ssentia persecta esse debet, nec

cum generalibus id eis), quia tunc omnino non existeret. Ad assirmandum id quod diximus, quamquam re nobis perclara Sit addemus adhuc argumenta sequentia ad dicti

conclusionem