Opera quae supersunt omnia

202쪽

puus idea rerum est, ita ut, prout illas percipias, vel odium vel amor etc. inde procedat. Qui igitur essectus, nullam exten Sionem Secum ferentes, non etiam extensioni, et non nisi cogitationi attribui possunt, ita ut omnium mutationum in hocce modo provenientium causa, nullo modo in exten Sione, sed in cogitatione sola quaerenda sit uti in amore Videndum. quippe qui, vel destruendus vel excitandus, idea ipsa causari

debeat, quod uti jam diximus inde sit, quod sive in objecto

amato bonum aliquid sive in odioso malum cognoseatur. Quando igitur horum attributorum utrumque in alterum operatur, passio inde oritur, nempe determinatione motus quem quorsum velimus mittere possumus. Altu quidem, quo unum ab altero patitur, talis est, ut mens et corpus ut jam dictum essicere possint ut spiritus, alia in unam partem tendentes, nunc in alteram tendant sed quia Spiritus illi a corpore moveri itaque determinari possunt, Saepe fieri potest, ut illi corporis causa motum suum unum in locum habentes, mentis rursus causa in alterum tendant, itaque in nobis essiciant causentque tales angustias, quale interdum in nobis percipimus, quarumque causae, aliter nobis bene cognitae, nescii Sum US.

Mens vero etiam impediri potest quod ad potentiam, quam habet spiritus movendi vel 'uia spirituum motus nimi S

204쪽

diminutus vel quia nimis augmentatus est. Diminutio laecce non tantum sit nimis parco cibo Sumto, Sed etiam, OSt

longiorem cursu ni, majore quam communem quem Corpori

dederunt motu in quo sortem habebant introitum transitumque, quibus debilitati sunt. Augmentatio vero fit, quando nimis vini vel alius sortioris potus bibentes hilares vel ebrii redditi essicimus ut mens potentiam non habeat corpus

dirigendi. Hoc ita de actu mentis in corpus dictum sit. Jam de

corporis actu in mentem videamus. Praecipuum illum habemuS, quo mentem eaque alia corpora sui conseia reddat: quod solis tantum motu et quiete conjunctim cauSatur neque enim in corpore alia Sunt, quibus agere posset ita ut omnia quae praeter perceptione istas menti fiant, a corpore causari nequeant. Et quia primum quod metis cognoscit corpus est, inde procedit, quod mens illud amet uniaturque cum eo. Cum autem jam antea dixerimus amoris, odii, tristitiaeque causam non quaerendam esse in corpore Sed tantum in mente omne enim OrporiSactione ex motu et quiete procedere debent et cum clare diStincteque videamus, alterius amorem in nobis non oriri, nisi idea illud bonum melius esse clare inde OnSequitur, quum

Deum cognOScem US, cognitione Saltem aeque clara ae ea qua corpus OStrum Cognoscimus, no arctius cum eo quam eum corpore OStro unito esse debere corporeque tamquam liberatos arctius laico antea inim jam demonstravimus

206쪽

no Sine eo ne exiStero nec concipi posse, et hoc ideo sit quod illum uti cetera nulla alia re quam e pSO O-gnOScamus, et Ogno Seere debeamus, et igitur multo meliusquam nos ipSos cognOSeimu S.

Ex eo quod hucusque diximus facile deducendum est.

quaenam praecipuae a SSionum causae Sint. Quod enim ad corpus cum actionibus ejuS, Otu et quiete, attinet, menti nihil aliud assicere possunt nisi quod Se tamquam Objecta illi patefaciant et secundum demonstratione quas illi exhibent seu bonas seu malas ), mens etiam ab illis assicitur, neque hoc quoad corpus tunc enim corpus praecipua esset paSSionum causa , sed quoad objectum sit, tanquam cetera omnia quae eosdem effectus habere OSsent, Si eodem modo menti Se exhiberent. Quo dicere tamen nolo

I Guaerenti unde procedat, quod unum bonum alterumque malum cognoscamus respondeo quia objecta sunt quae se ipsa nobis exhibent, ab uno aliter quam ab altero assicimur ea igitur a quibus permodice afficimur secundum motus quietisque proportionalitatem qua consistunt 3 pergrata nobis sunt. Unde varium sensus genus, quod in nobis percipimus, deducendum, quodque quam plurimum ab objectis corporeis in corpore nostro agentibus quaeque impulsum vocamus, procedit, uti quod in tristitia aliquem ridere, hilaremque reddere posSumus titilla. tione, vinum bibendo, etc. quod meus quidem percipit, nec vero agit; illa enim agente hilaritates ejus alius omnino generis sunt; tum uim non corpus in corpore agit, sed mens intellectualis corpore tanquam instrumento utitur, et quo magis mens in eo agat, eo perfectior Sensus evadit.

208쪽

amorem, Odium, et tristitiam ex rerum incorporearum contemplatione procedente eosdem essectus liabere atque eae quae e corporearum rerum contemplatione procederent:

hae enim uti postea adhuc dicemus alios quoque effectus liabebunt, naturae rei Similes ex cujus perceptione amor odium, tristitiaque etc. in mente, incorporea con Siderante, nascuntur. Ita ut ad priora redeamus ut, quando aliud quid, corpore magnificentius, menti e exhiberet, certum sit, corpus tum potentiam non habiturum, tale ensectus quam actualiter habeat, causandi. Unde equitur, non solum quod corpus praecipua Sit paSSionum causa, Sed etiam, etsi aliud quid, quam illud quod jam consideravi-mUS, in nobis esset, passionesque uti censemus cauSare posset, illud tamen etiam si ita esset nec plura nec alia in mente agere poSSet quam corpus jam agit Nilii aliud enim nisi tale esse posset Objectum, quod innitio a metite differret, ideoque et tale neque aliter se exhiberet uti eadem ratione etiam de corpore locuti sumus. Ita ut vere concludere possimus amorem , odium, tri Stitiam aliasque passiones in mente causari Secundum cognitionis formam quam rei alicujus habet ergo, Si magnificentissimum aliquando cognosceret, impossibile esset, quam nam harum passionum vel minimam in illa emotionem

producere O8Se.

210쪽

PRAECEDENTIUM AFFIRMATIO.

Ei, quod in praecedente capite diximus dissicultates sequentes objici possunt: Primo, si motus passionum causa non sit, quomodo fieri potest ut tristitia noti nudis mediis expellatur, uti per vinum saepe sit Ad quod respondeo distinguendum esse inter menti Sperceptionem , ubi primum corpus percipit et judicium quod deinde Statim facit, num bonum an malum ibi sit ). Mens igitur ita constituta, ut supra jam dictum e St, potentiam habet ut jam antea ostendimus, spiritus ubi velit movendi quae vero potentia ei adimi pote St, quando per alia causa corpori in genere haec ejus con Stitutio adimitur vel mutatur cujus ubi con Scia acta est, tristitia oritur Secundum mutationem, quam rapiritu Six q. m. inter intellectionem aeneraliter sumtam, et riuos ad rei

bonum malumque.

2 Tristitia in homine causatur ex opinione aliquid mali ei accidere, alicujus boni privatione. Quod ita conceptum , deam producit spiritus ita

se circa cordem movere, idque aliarum partium auxilio premere et circumcludere, cujus Contrarium omnino in laetitia fit Pressionem hancce mens rursus percipit et inde dolorem capit. Quid jam est quod ni edicina vel vinum Sciunt 3 hoc scit ut actione sua spiritus istos a corde repellant locumque evacuent cujus mens certior laeta, recreatur eo, quod mali opinio, alia proportione quietis et motus, vino causata. diver-