장음표시 사용
101쪽
Longe mihi alia mens es, P. C. quum res atque pericula nostra considero , O quum sententia nonnullorum mecum ipse reputo. Illi mihi dissertiisse videntur de poen eorum qui patria , parentibus , aris , atque focis suis
belliam paravere. Res autem monet cavere ab
illis magis , quam quid in illos saluamus consultare. Nam cetera maleficia tum persequare , ubi facta sunt: hoc , nisi provideris ne accidat, ubi evenit, frust a judicia implo: res captά urbe mihi si reliqui victis. Sed, per deos immortalis, vos ego appello , qui semper domos , villas , Ana , tabula vestras pluris quam rempublicam fecisis si a , cujuscumque modi sint, quae amplexamini retinere ς si voluptatibus vestris otium piabere vultis ς expergiscimini aliquando , O capessite rempublicam. Non nunc agitur de vectigalibus , non de sociorum Uurtis libertas, anima nosca in dubio est. Saepenumero , . . multa verba in hoc ordine feci G saepe de luxuri atque avaritici Urorum civium usus sum; multosque mortalis eu canis abosos habeo qui mihi atque animo meo nullius tinquam delicti gratiam fecissem, haud facile alterius lubidini malefacta condonabam. Sed,
ea tametsi vos parvi pendebati , tamen
102쪽
riam tolerabiat. Nunc vero non id agitur bonis ne an mali moribus vivamus neque quantum aut quam magnificum im-
ferium populi romani si sed haec, cujuscumque modi videntur , nostra an nobiscum una hostium sutura sint. Hic mihi quisquam mansuetudinem misericordiam nominat s Jam pridem equidem nos vera rerum vocabula imisimus
quia boni aliena largiri liberalitas
malarum rerum audacia , fortitudo vocatum;
eo respublica in extremo sita est. Sint sane , quoniam ita se mores habent, liberales ex sociorum fortunis misericordes in furibus aerarii : ne illi sanguinem nostrum
largiantur O, dum pauci sceleratis par cunt , bonos omnis perditum eant. Bene Ocomposite catus Caesar paulo antes in hoc ordine de sit. O morte di secuit credo fassi existumans ea qua de feris memo-rantur, diverso itinere malos a bonis loca retra inculta , foeda , atque formidolosa habere. Itaque censuit pecunia eoriam publicandas , ipsos per municipia in cusodiis habendos ; videlicet ne . Romae sint, aut a popularibies o urationis aut multitudine con AE , per vim eripiantur e quasi vero mali atque sceles tatuum modo in umbe , O non ver totam Italiam aue
103쪽
non abi plus possit audacia tibi ad defendendum opes minores sunt. Quare vanum
equidem hoc conscium es , si periculum ex
illis metuit is in tanto omnium metu solus non timet , eo magis refert me mihi atque vobis Mimere. Quare quum de Publio Lentulo ceterisque satuetis , pro certo habetote vos simul de exercitu Catilinae de omnibus co uratis decem ere quanto vos attentius ea agetis , tanto illis animus infirmior erit is paullulum modo vos languere viderint , Iam Omne feroces aderunt. Nolite existumare maiores nostros armis
rempublicam ex parvά magnam fecisse ,
ita res esset, multo Pulcherrumam eam nos h. aberemus quippe sociorum atque civium
Pngterea armorum atque equorum mallor co
pia nobis quam illis est. Sed alia fuere quae illos magnos fecere , quae nobis nulla sunt e domi, industria ς foris , usum imperiunm; animus in consulendo liber , neque dilicto neque Iubidini obnoxius. Pro his nos habemus luxuriam atque avaritiam publice egestatem , privatim pulentiam laudamus divitias, sequimur inertiam Linter bonos O malos discrimen nullum omnia virtutis p mi ambitio pos et Neque mirum , ubi vos separatim Mi quisque consilium capitis ubi domi voluptatibus his pecunia aut gratia servitis : eo sit ut
104쪽
impetus sat in vacuam rempublicam. Sed
Conjuravere nobilissum cives patriam mcendere ς gallorum gentem , infestistitimam nomini romano , ad bellum arcessunt dux hostium cum exercitu supra caput es vos cunestamini etiam nunc Θ O dubitatis quid, intra moenia deprehensis hostibus, faciatis Misereamini , censeo ; deliquere homines
adolescentuli per ambitionem atque etiam armatos dimittatis. Na is vobis mansue-itido, misericordia , si illi arma ceperint, in miseriam vertet Scilicet res ipsa aspera es sed vos non timetis eam immo vero maxume sed inertici O mollitis animi,
alius alium exspectantes , cunctamini, idelicet diis immortalibus con , qui hanc rempublicam in maxumis saepe periculis servavere. Non votis neque suppliciis muliebribus auxilia deorum parantur vigilando agendo , bene consulendo , prospere omnia cedunt ubi socordiae te te atque ignavim tradideris , nequicquam deos implores irati infe lique sunt. Apud mayores nostros, Aulus Manlius Torquatus bello gallico filium ouum , quod is contra imperium in hosem pugnaverat , necari jussit atque ille egregius adolescens immoderatae fortitudinis o I poenas dedit. Vos , de crudeli Pumis par-
105쪽
ricidis quid statuatis , cun Iamini P Videlicet vita cetera eorum huic sceleri obstat Verum parcite dignitati Lentuli , se ipse pudicitiae , si famae suae , si diis aut hominibus unquam ullis pepercit ignoscite Cethegi adolescentia , nisi iterum jam patriae bellum fecit : nam quid ego de Gabinio Statili , Cepario loquar quibus, qui quam pensi unquam fuisset , non ea consilia de republic habuissent. Postremo , P. C. si me Hercle peccato locus esse , facile
paterer vos ipsά re si rigi , quoniam verba contemnitis sed undique circumventi sumus Catilina cum exercitu in faucibus urget ς alii intra moenia atque in sinu ur bis sunt hostes neque parati neque ΟΠ-1tili quidquam occulte potes , quo magis properandum es. Quare ita ego censeo Quum nefario conlatio sceleratorum civium respublica in maxuma pericula Venerit hique indicio T. Volturii Sc legatorum allobrogum convicti confessique sint, caedem, incendia, aliaque foeda atque crudelia facinora in civi patriamque paravisse : de confessis, sicuti de manifestis rerum capi talium, more majorum supplicium sumen
LIII. Postquam Cato assedit, consulare omnes itemque Senatus magna pars
106쪽
sententiam ejus laudant , Virtutem anima ad coelum ferunt; alii alio increpante , timidos vocant malo claria atque magnus habetur Senati decretum sit sicut ille censuerat. Sed mihi , multa legenti,
multa audienti, quae populu romanuS domi militiaeque , mari atque terra, praeclara facinora fecit, forte lubuit attendere quae re maxume tanta negotia sustinuisset Sciebam saepenumero parV m
n cum magnis legionibus hostium contendisse : cognoveram parvis copiis bella gesta cum opulentis regibuSG ad hoc , saepe Fortunae violentiam tolerasse: facundia grzeco , gloria belli gallos ante romanos fuisse. Ac mihi multa agitanti constabat , paucorum ciVium egregiam virtutem cuncta patravisse ; eoque facetum uti divitia paupertas , multitudinem paucitas superaret. Sed postquam, luxu atque desidia civitas corrupta est Tursus respublica magnitudine sua imperatorum atque magistratuum vitia sustentabat ac sicuti effeta parente, multis tempestatibus haud sane quisquam Roma Virtute magnus fuit. Sed memoria mea cingenti Virtute , diVersis moribus
fuere viri duo, M. Cato, C. Caesar ,
quo , quoniam re obtulerat , silentio praeterire non fuit consilium , quin utriusi
107쪽
que naturam mores, quantum ingenio possem, aperirem. LIV. Igitur his genus, aeta , eloquentia prope aequalia fuere magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii Caesarheneficiis ac munificentia magnus habebatur integritate vitae, Cato : ille mansuetudine, misericordia clarus factus huic severitas dignitatem addiderat. Caesar , dando , sublevando ignoscendo cato, nihil largiundo , gloriam adeptus est.
In altero miseris perfugium erat , in altero malis pernicies cillius facilitas , hujus constantia laudabatur. Postremo Caesar in animum induxerat laborare , Vigilare negotiis amicorum intentus , sua
negligere nihil denegare quod dono dignum esset sibi magnum imperium,
exercitum, hellum noVum XOptabat
ubi virtus enitescere posset. At Catoni studium modestiae , decoris, sed maXume severitatis erat. Non divitiis cum divite neque factione cum factioso sed cum
strenuo, virtuteri cum modest , pudore pcum innocente , abstinentia certabat
esse quam videri bonus malebat ita quo minus gloriam petebat , eo magi Sadsequebatur,
108쪽
LV. Postquam , ut dixi Senatus in Catonis sententiam discessit consul optumum factu ratus nodiem quae inst bat antecapere , ne quid eo spatio no-Varetur , triumViros quae supplicium postulabat parare jubet ; ipse, praesidiis dispositis , Lentulum in carcerem deducit :idem fit ceteris per praetores Est in carcere locus , quod Tullianum appellatur ubi paullulum ascenderis ad laevam , circiter XLI. pedes humi depressus eum muniunt undique parietes , atque insuper camera lapideis fornicibus vincta sed ii cultu, tenebris , odore, foeda atque terribilis ejus facies. In eum locum postquam demissus Lentulus , indice rerum capitalium quibus praeceptum erat laqueo gulam fregere. Ita ille patriciu S, e gente clarissuma Corneliorum, qui consulare imperium Romae habuerat , dignum m ribus factisque suis exitum Vitae invenit.
De Cethego , Statilio , Gabinio, Cep
rio, eodem modo supplicium sumtum est. LVI. Dum ea Romae geruntur mali lina ex omni copia quam ipse adduxerat, Manlius habuerat , duas legiones instituit cohorte pro numero militum complet dein, uti quisque Volui
109쪽
tarius aut ex sociis in castra Venerat aequaliter distribueratri ac brevi spatio legiones numero hominum XpleVerat quum initio non amplius duobus millibus habuisset. Sed ex omni copia circiter pars quarta erat militaribus armis instructa ceteri, uti quemque casu armaVerat sparo aut lanceas , alii praeacutas sudes portabant. Sed postquam Antonius cum exercitu adventabat , Catilina per montis iter facere , modo ad urbem modo Galliam versiis castra movere , hostibus Occasionem pugnandi non dare. Sperabat propediem magna copias se habiturum, si Romae socii incepta patravissent interea servitia repudiabat , cujus initio ad eum magnae copiae concurrebant opibus conjurationis fretus , simul ali num suis rationibus existumans , videri caussam civium cum servi fugitivis communicasse. LVII. Sed postquam in castra numcius pervenit , Romae coniurationem patefactam ; de Lentulo , Cethego, ceterisque quos supra memoravi , suppliacium sumtum plerique, quos ad bellum spes rapinarum aut noVarum rerum stibdium illexerat, dilabuntur reliquos C tilina per montis aspero , magni itine-
110쪽
ribus, in agrum i Itoriensem abducit, eo consilio uti per tramites Occulte profugeret in Galliam transalpinam. At Quintus Metellus Celer cum tribus legionibus in agro piceno praesidebat , ex diruficultate rerum eadem illa existumans quae supra diximus Catilinam agitare igitur, ubi iter ejus ex perfugis cognΟ-Vit , castra propere movit, ac sub ipsis radicibus montium consedit qua illi descensus erat in Galliam properanti Neque tamen Antonius longe aberat, u pote qui magno exercitu locis aequioribus expeditos in fugam sequeretur. LVIII. Sed Catilina , postquam Videt montibus atque copiis hostium sese
clausiam , in urbe re adVersas, neque praesidii ullam spem optumum factu ratus in tali re fortunam belli tentare statuit cum Antonio quamprimum confligere. Itaque, concione adVocata, hujuscemodi orationem habuit Compertum ego habeo milites , verba
viris virtutem non addere ; neque ex ignavo strenuum, neque fortem ex timido exercitum ratione imperatoris feri. Quanta cu- Iusque animo audacia natures ut moribus