장음표시 사용
161쪽
pendere , penes eosdem, summam gloriamo maxumas divitias esse : tamen haec talia facinora impune suscepisse , parum habuere ; itaque ostremo leges , festas vestra , divina O humana omnia hostibus tradita sunt. Neque eos qui ea fecere pudet aut poenitet sed incedunt per ora vestra magnifice , sacerdotia O consulatus , patra triumphos suos , ostentantes perinde quasi
ea honori , non praedae , habeant. Servi
aere parati, i usta imperia dominorum non perferunt vs , Quirites, imperio nati aequo animo servitutem toleratis ' At qui sunt hi qui rempublicam occupavere 2 m-mines sceleratissumi, cruentis manibus , immani Naritiἱ nocentissumi, idemque superbi,sum quibus fides , decus , Pieta , postremo hone sta atque inhonesta omnia quaestui sunt Pars eorum occidis tribunos plebis , alii quaestiones fusas , plerique caedem in vos fecisse , pro munimento habent. Ita , quam quisque pessum fecit
tam maxume tutus est metum a scelere suo ad ignaviam vestram transtulere ; quos Omnis , eadem cupere , eadem odisse , eadem metuere in unum coegit. Sed haec inter bonos
amicitia , inter malos factio est. Ouod si
vos tam libertatis curam haberetis , quam
illi ad dominationem accensi sunt profecto neque respublica , sicuti nunc , vastaretur ;
162쪽
O beneficia fra penes optum OS, non au dacissumos, forent Majores vesG, parandῖ iuris O majestatis constituendae gratia , IS per secessionem armati , Aventinum Occupavere bos , pro libertate quam ab illis accepisis, nonne summί ope nitemini atque eo vehementiis , quo majus dedecus es parti amittere suam omnino non para-
Dicet aliquis, Quid igitur censes ιndicandum in eos qui hos prodidere rempublicam non manu neque vi, quod magιs
vos sectis quam illis accidisse indignum est verum quaestionibus indicii ipsisu. Jugurthae. Qui s dedititius est , profecto Jujssi estis obediens erit ea contemnit :βι- licet aestimabitis, qualis illa a aut deditio ri ex quά ad Iugurtham scelerum
disitio in rempublicam damna atque dedecori pervenerint. N forte nondum etiam vos dominationis eorum satietas te ne i illi quam da tempora magis placent, quum regna , provincia , leges Jura, udicii, bella atque paces , Osrem Odisina humani omnii penes paucos erant vos autem , hoc est , populus romanus . invicti, ab do libus , imperatores omnium gentium, satis habebatis ammam rem
163쪽
tinere : nam servitutem quidem quis vestrum audebat recusare ' Atque ego tametsi viro
sagitiosissumum existum impune injuriam
accepisse ; tamen vos hominibus sceleratissumis ignoscere , quoniam cives sunt siquo animo paterer, ni misericordia in perniciem casura esset. am, illis , quantum importunitatis habent , parum es impune male fecisse , nisi deinde faciundi licentia eripitur O vobis aeterna sollieitu manebit, quum intellegetis aut serviundum esse aut per manus libertatem retinendam. Nam dei quidem aut concordia quae spes est ' Dominari illi volunt vos , liberi esse : facere illi injurias vos , prohibere postremo sociis vestris veluti hosibus , ho-sibus pro sociis utuntur. Potestne in tam divorsis mentibus pax aut amicitia esse
Quare mones hortorque vos , ne tantum
scelus impunitum dimittatis. Non peculatus aerarii factus es , neque per vim sociis erepto pecunice ς αα , quanquam gravia sunt , tamen consuetudine Iam pro nihilo habentur : hos acerrum prodita Senatus auctoritas , proditum imperium Grum I domi
militiaeque respublica venalis ibit. Quae nisi quassa erunt , nisi vindicatum in noxios quid erit reliquum , nisi ut illis qui ea fecere obedientes vivamus ' nam impunὀ
164쪽
quodlibet facere , id est regem esse. Neque ego O , Quirites , hortor, uti Iam malitis civis vestros perperam quam recte feci is a sed ne , ignoscendo malis , bonos perditumeatis. Ad hoc, in republic ἱ multo prae- sat beneficii quam maleficii immemorem esse : bonus tantummodo segnior sit , ubi neglegas ; at malus , improbior. Ad hoc se Uuria non rn , haud scpe auxilii
XXXII. Haec atque alia hujuscemodi saepe dicundo maius Memmius populo romano persuadet , uti Lucius Cassiius, qui tum praetor erat , ad Iugurtham mitteretur , eumque , interposita fide publica Romam duceret quo facilitis , indicio regis , Scauri reliquo-TUm quo pecuniae captae arcessebant deliet patelserent. Dum haec Romae geruntur , qui in Numidia relicisti a Bestia exercitui praeerant , secuti morem imperatoris sui, plurima flagitiosissuma facinora fecere. Fuere qui , auro corrupti, elephantos Iugurthae traderentri alii perfugas Venderent par e pacati praedas agebant : tanta is Varitiae in animos eorum, Veluti tabes, invaserat lo Cas-sIUS praetor , perlata rogatione a Caio Memmio , ac perculsa omni Nobilitate,
165쪽
ad Iugurtham proficiscitur eique , tim,d ex conscientia dissidenti rebus suis persuadet, quoniam se populo romano dedidisset, ne vim quam misericordiam ejus experiri malit privatim praetereasdem suam interponit, quam ille non mi noris quam publicam ducebat talis ea
tempestate fama de Cassio erat XXXIII. Igitur Jugurtha , contra decu regium , cultu quam maxume miserabili, cum Cassio Romam venit. At tametsi in ipso magna vi animi erat, confirmatus ab omnibus quorum potentia aut scelere cuncta ea gesserat quae supra memoravimu , Caium Baebium , trib num plebis, magna mercede parat, cujus impudentia contra iis, injurias innis munitus foret. Ac Caius Memmius, advocata concione , quanquam regi in
festa plebes erat, pars in Vincula duci jubebat, pars , ni socios sceleri aperiret, more majorum de hoste supplicium sumi dignitati magis quam irae consulens, sedare motus, animo eorum mollire , postremo confirmare fidem publicam per sese inviolatam fore. Post, ubi silentium coepit, producto Iugurtha, verba facit Romae Numidiaeque facinora ejus memorat scelera in patrem
166쪽
fratresque ostendit quibus juvantibus
quibusque ministris ea egerit , quanquam intellegat populu romanus, tamen Velle
manifesta magis ex illo habere si vera aperiret , in de clementia populi romani magnam spem illi sitam ; sin reticeat , non sociis saluti fore , sed se suasque spe corruptumum. XXXIV. Dein , ubi Memmius dicendi nem fecit, Jugurtha respondere iussus est Maius Baebius, tribunus plebi S,
quem pecunia corruptum supra diximus, regem tacere jubet : ac tametsi mult1-tudo quae in concione aderat, Vehementer accensa, terrebat eum clamore, Vulti, saepe impetu , atque aliis omnibus quae ira fieri amat; vicit tamen impudemtia. Ita , populus , ludibrio habitus , ex concione discedit Gugurthae , Bestiaeque .ceteris quos illa quaestio exagitabat , animi augescunt. XXXV. Erat ea tempestate Romae numida quidam , nomine Massiva , Gulussae filius, Masinissae nepos qui, quia in dissensione regum Iugurthae adVOrsus fuerat, dedita Cirta Adherbale interfecto , profugus ex Africa abierat. Huic Spurius Albinus , qui proxumo an
167쪽
rio post Bestiam cum Quinto Minucio
Rufo consulatum Ierebat persuadet quoniam ex stirpe Masinissae sit , Iugurtham ob scelera invidia cum metu urgeat, regnum Numidiae ab Senatu petat. Avidus consul belli gerundi , moveri quam senescere omnia malebat ipsi provincia Numidia , Minucio Macedonia Venerat. Quadi postquam Massiva agitare coepit
neque Iugurthae in amicis Tatis praesidii
est quod eorum alium conscientia, alium mala fama, timor animi impediebat Bomilcari , proxumo in maxume dido sibi imperat pretio, sicuti multa confecerat, insidiatores Massivae paret ac maxume occulteri in id parum procedat, quo-Vis modo numidam interficiat. Bomilcarmature aegi mandata exsequitur per homines talis negotii artifices, itinera egressusque ejus postremo loca atque tempora , cuncta exploratri dein , ubi res postulabat, inssidias tendit. Igitur unus eX eo numero qui ad caedem parati erant,
paullo inconsultius Massivam adgreditur , illum obtruncat sed ipse deprehensus
multis hortantibus in primis Albino
consule, indicium profitetur. Fit aeu , magis ex aequo bonoque quam ex ure gentium, Bomilcar, comes ejus qui Romam fide publica venerat. At Iugurtha ,
168쪽
manifestus tanti sceleris , non ritis omisit contra Verum niti, quam animadVOrtit super gratiam atque pecuniam suam
invidiam facti esse. Igitur, quanquam in
priore actione ex amici quinquaginta ades dederatra regno magis quam Vadi hus consulens , clam in Numidiam Bomilcarem dimittit , veritu ne reliquOS popularis metus invaderet parendi sibi
si de illo supplicium sumtum foret . ipse paucis diebus eodem profectus est jussus a Senatu Italia decedere. Sed postquam Roma egressus est , fertur , saepe tacitus eo respicien , postremo dixisse Urbem venati O maturi perituram , si
emtorem inveneris lXXXVI. Interim Albinus , renΟVato bello , commeatum , stipendium , aliaque quae militibus usui forent , maturat in Africam portare ac statim ipse profectus , uti ante comitia , quod tempus haud longe aberat, armis , aut deditione , aut quoVi modo bellum conficeret. At contra Gugurtha trahere omnia , alias deinde alias morae caussas facere polliceri deditionem , ac deinde metum
simulare instanti cedere in paullo post, ne sui dissiderent, instare sita, belli mo-d modo pacis mora, consulem ludifi
169쪽
care. Ac fuere qui tum Albinum haud
ignarum consilii regis existumarentra neque e tanta Properantia, tam facile tra-ehim bellum socordia magis quam dolo crederent. Sed postquam , dilapso tempore, comitiorum dies adventabat Albinus , Aulo fratre in castris propraetore relicto, Romam decessit. XXXVII. a tempestate Romae seditionibus tribunitiis atrociter respublica agitabatur. Publius Lucullus S Lucius Annius , tribuni plebis , resistentibus
collegis , continuare magistratum nil hantur quae dissensio totius anni comi tia impediebat. Ea mora in spem adductus Hilus, quem propraetorem in castris relictum supra diximus , aut conriciundi belli aut terrore exercitu ab rege pecuniae capiundae , milites mense Januario ex hibernis in expeditionem evocat magnisque itineribus , hieme aspera, PerVenit ad oppidum Suthul , ubi regis thesauri erant. Quod quanquam, saevitia temporis, opportunitate loci, neque obsideri poterat iam circum murum situm in praerupti montis extremo,
planities limosa hiemalibus aquis paludem fecerat D tamen , aut simulandi gratia quo regi formidinem adderet aut cupia
170쪽
dine caecus, ob thesauros oppidi potiundi vineas agere , aggerem acere , ali que quae incepto usui forent properare.
vanitate atque imperitia legati , subdolus ejus augere amentiam missitare suae plicantis legatos ; ipse , quas Vitabundus, per saltuosa loca, tramites exercitum ductare. Denique Aulum spe pactionis perpulit, uti, relicto Suthul , in abditas regiones sese veluti cedentem insequeretur ita , delicta occultiora fore. Interea per homines callidos diu noctuque exercitum tentabat centurione , ducesque turmarum partim , uti transfugerent , corrumpereri alii signo dato, locum uti desererent. Quae postquam ex sententia instruxit, intempesta nocte de improviso, multitudine numidarum Auli
castra circumvenit Milite romani, perculsi tumultu insolito , arma capereri alii se abdere par territos confirmare trepidare omnibus loci : Vis magna hostium , coelum nocte atque nubibus obscuratum , periculum anceps , postremo fugere an manere tutius foret in incerto erat. Sed ex eo numero quOS paullo ante corruptos diximus, cohors una ligurum , cum duabus turmis thr