장음표시 사용
171쪽
cum paucis gregariis militibus, transiere ad regem centurio primi pili tertiae legionis , per munitionem quam uti defenderet acceperat , locum hosti-hus introeundi dedit eaque numidae cuncti irrupere. Nostri foeda fuga , plerique abjectis armi , proxumum collem OccupaVere. NOX atque praeda castrorum hostis , quo minus Victoria terentur , remorata sunt. Dein Iugurtha postero die cum Aulo in colloquio Verba facit tametsi ipsum cum exercitu fame ferroque clausum tenet, tamen se memorem rerum humanarum si secum foedus faceret , incolumis omnis sub iugum missurum praeterea uti diebus decem Numidia decederet. Quae graVia Uan- am k flagitii plena erant tamen, quia morti metu nutabant , sicuti regi libuerat pax conVenit.
XXXIX. Sed ubi ea Romae comperta
sunt, metu atque moeror civitatem ii
VaSere par dolere pro gloria imperii pars, insolita rerum bellicarum , timere libertati Aulo omnes infesti , ac maxume qui bello saepe praeclari fuerant, quod
armatu , dedecore potius quam manu
1alutem quaesiverit ob ea consul Albinus, ex delicto fratris invidiam ac deinde
172쪽
periculum timens . Senatum de cedere consulebat tamen interim exercitui supplementum scribere, ab sociis Mnomines latino auxilix accersere , denique omnibus modis festinare. Senatus , ita uti par fuerat, decernit, Suo atque populi in-
Iussu nullum potuisse foedus feri Consul
impeditus tribunis plebis me quas paraverat copias secum portaret , paucis diebus in Africam proficiscitur ; nam Omnis exercitus , uti convenerat Numidia deductus, in provincia hiemabat Postquam eo enit, quanquam persequi Jugurtham mederi fraternae invidia animo ardebat cognitis militibus , quos praeter fugam , soluto imperio , licentia
atque lascivia corruperat , e copia rerum statuit sibi nihil agitandum. XL. Interea Romae C. Mamilius Lia
metanus, tribunus plebis, rogationem ad populum promulgat , Uti quaereretur in eos quorum consilio Iugurtha Senati decreta neglexisset quique ab eo in legationibus aut imperiis pecunias accepissent; qui elephantos, quique perfugas tradidissent; item qui de pace aut bello cum hostibus pactiones fecissent. Huic rogationi partim conscii sibi, alii ex partium invidia pericula metuentes, quoniam aperte resistere non
173쪽
poterant, quin illa, alia talia placere
sibi faterentur occulte per amico , AC maxume per homines nominis latini& socios italicos , impedimenta parabant. Sed plebes , incredibile memoratu est, quantum intenta fuerit, quantaque vi rogationem jusserit, decreverit , Voluerit magis odio Nobilitatis cui mala illa parabantur , quam cura reipublicae ; tanta lubido in partibus erat tragitur ceteris metu perculsis , Marcus Scaurus , quem legatum Bestiae fuisse supra memoravi mus , inter laetitiam plebis e suorum sugam, trepida etiam tum ciVitate, quum
ex mamiliana rogatione tres quaesitores rogarentur, effecerat ut ipse in eo numero crearetur. Sed, quaestione exercita aspere Violenterque , ex rumore is lu-hidine plebis ; ut saepe Nobilitatem, sic
ea tempestate plebem ex secundis rebus insolentia ceperat. XLI. Ceterum mos partium popularium & Senati factionum, ac deinde omnium malarum artium , pauci ante an nis Romae ortus est , otio atque abundantia earum rerum quae prima mortales ducunt. Nam ante Carthaginem deletam , populus Senatus romanus placide modesteque inter se rempubli-
174쪽
cam traftabant neque gloriae meque dominationis certamen inter civis erat
metus hostilis in bonis artibus civitatem retinebat. Sed ubi formido illa mentibus
discem , ilicet AE quae secunda, re Samant , lascivia atque luperbia , incessere cita , quod in adVorsi rebus optaVe-Tant otium , postquam adepti iunt , Dperius acerbiusque fuit mamque coepere mobilitas dignitatem , populus liberi tem, in lubidinem Vertere sibi quisque
ducere , trahere , rapere L ita, omnia in
duas partis abstracta sunt; respublica , quae media fuerat, dilacerata Ceterum obilitas factione magis pollebat plebis is soluta atque in multitudinem Hispersa minus poterat. Paucorum, arbitrio belli domique respublica agitabatur penes
eosdem aerarium provinciae , magis cratu S gloriae , triumphique erant P populus militia atque inopia urgebatur, prae das bellicas imperatores cum paucis di ripiebant : interea parente aut parvi liberi militum , uti quisque potentiori confinis erat, sedibus pellebantur. Ita, cum potentia avaritia , sine modo modestiaque , invadere, polluere, bastare omnia nihil pensi neques sancti habere quoad temetipsa praecipitavit. Nam ubi primum ex obilitate reperti sunt qua
175쪽
veram gloriam injustae potentiae anteponerent moveri civitas difffensio civilis, quasi permixtio terrae oriri coepit.
Caius Gracchus , quorum majore punico atque aliis bellis multum reipublicae addiderant, vindicare plebem in liberi tem paucorum scelera patefacere coepere mobilitas, noxia atque eo percubsa , modo per socios, nomen latinum, interdum per equite romano , UOS spes societatis a plebe dimoverat , Gracchorum actionibus obviam ierat , primo Tiberium, dein paucos post annos eadem ingredientem Caium , tribunum plebis alterum , alterum triumVirum Oloniis deducendis , cum Marco Fulvio Flacco ferro necaverat. Et sane Gracchis, cupidine victoriae , haud satis animus moderatus fuit sed bono Vinci satius est, quam malo more injuriam vincere. Igitur ea victoria Nobilitas ex lubidine sua usa mortali multos ferro aut fuga exstinxis, plusque in reliquum sibi timoris
quam potentiae addidit quae res plerumque magna civitates pessumdectit dum alteri alteros Vincere quovis modo
victos acerbius ulcisci volunt. Sed deitudiis partium Momnibus civitatis O-
176쪽
ribus , si singillatim aut pro magnitudine parem dissererem tempus quam reS maturius deseret quamobrem ad inceptum redeo.
XLIII. Post Auli foedus exercitusque nostri fugam foedam Metellusi Silanus, consules designati , provincias inter se
partiverant metelloque Numidia evenerat, acri Viro ' , quanquam adverso populi partibus , fama tamen aequabili S inviolata. Is ubi primum magistratum ingressus est , alia omnia 1hi cum colle ga communia ratus , ad bellum quod gesturus erat animum intendit. Igitur dissidens veteri exercitui , milites scribereri praesidia undique accersereri arma tela, equo cetera instrumenta militiae parareri ad hoc commeatum affatim , denique omnia quae in bello vario 8 rerum multarum egenti usui esse solent. Ceterum ad ea patranda Senatus, auctoritatem socii , nomenque latinum, reges, ultr auxilia mittendo postremo omnis civitas , summo studi , adnitebatur. Itaque ex sententia omnibus rebus paratis compossitisque , in umidiam proficiscitur , magna spe civium , quum Propter artis bonas, tum maxume quod advorsum divitias invictum animum e
177쪽
rebat, avaritia magistratuum ante id
tempus in Numidia nostrae opes contusae, hostiumque auctae erant.
XLIV. Sed ubi in Africam venit,
exercitus ei traditur a Spurio Albino proconsule, iners, imbellis, neque periculi neque laboris patiens, lingua quam manu promtior, praedator ex sociis Wipse praeda hostium , sine imperio, modestia habitus. Ita, imperatori noVo plus, ex malis moribus , solicitudinis , quam, e copia militum , auxilii aut bonae spei
accedebat Statuit tamen Metellus, quanquam aestivorum tempus comitiorum mora imminuerat, exspectatione Ventus civium animos intentos putabat , non
pritis bellum attingere , quam majorum disciplina milites laborare coegisset. Nam Albinus , Auli fratris exercitusque clade perculsus , postquam decreverat non egredi proVincia , quantum temporis aestivorum in imperio fuit plerumque milites in stativis castris habebat , nisi quum odos aut pabuli egestas locum mutare subegerat. Sed neque -- re militari vigiliae ducebantur. Ut cuique lubebat, ab tignis aberat Lixae, permixti cum militibus , diu noctuque Vagabantur palantes agros Vastare, illas ex
178쪽
pugnare , pecoris, mancipiorum prae
das certante agere , eaque mutare curta
mercatoribu Vino advectitio Maliis talibus praeterea frumentum publice distum Vendere , panem in dies mercari. Posuem , quaecumque dici aut fingi queunt ignaviae luxuriaeque probra , in illo exercitu cuncta fuere dc alia ampliuS. XLV. Sed in ea dissicultate Metellum
non minias quam in rebus hostilibus magnum sapientem Virum fuisse comperior tanta temperantia inter ambitionem saevitiamque moderatum imamque edicto primum adjumenta ignaviae sustulisse , ne quisquam in castris panem aut
quem alium cibum codium Venderet; ne li-Xae exercitum sequerentur; ne miles gregarius, in castris neve in agmine , servum aut jumentum haberet ceteris arte modum
statuisse. Praeterea transvorsis itineribus quotidie castra movere juxta ac si hostes adessent, vallo atque fossa munire ;vigilias crebras ponere, Mea ipse cum legatis circuire item in agmine in primi modo , modo in postremis , saepe mmedio adesse, ne quisquam ordine egrederetur , uti cum signis frequentes incederent, miles cibum Marma portaret,
179쪽
Ita, prohibendo a delictis magis quam vindicando , exercitum brevi confirmavit. XLVL Interea Iugurtha, ubi quae Metellus agebat ex nunciis accepit, simul de innocentia ejus certior Romae factus, distidere suis rebus , ac tum demum e ram deditionem facere conatus est. Igitur legatos ad consulem cum suppliciis mittit , qui tantummodo ipsi liberisque
Vitam peterent, alia omnia dederent populo romano Sed etello jam antea experimenti cognitum erat genu numidarum infidum , ingenio mobili, noVarum rerum avidum esse citaque legatos alium ab alio divorsos adgreditur ac paullatim tentando, postquam opportunos sibi cognoVit, multa pollicendo persuadet, uti Jugurtham maxume vivum, sua id parum procedat, necatum sibi traderent ceterum palam , quae e Voluntate forent, regi
nunciari jubet. Dein ipse, paucis diebus
intento atque infesto exercitu in Numidiam procedit ubi contra belli faciem, tuguria plena hominum , pecora cultoresque in agri erant ex oppidis cumapalibus praesedit regi obviam procedebant, parati frumentum dare , commeatum portare , postremo omnia quae
180쪽
iccirco miniis, sed pariter ac si hoste, adessent , munito agmine incedere , lata explorare Omnia , illa deditionis signa ostentui credere,, insidiis locum tentare. Itaque ipse, cum expeditis cohortibus , item funditorum, sagittariorum delecta manu , apud primos erat : in postremo Caius Marius legatus cum equitibus curabat in utrumque latus equites auxiliarios tribunis legionum praefectis cohortium dispertiverat; ut cum his permixti velites , quocumque accederent , equitatus hostium propulsarent. Nam in Iugurtha tantus dolus tantaque peritia locorum lc militiae erat, ut, absens an Praesens, pacem an bellum gerens , perniciosior esset in incerto haberetur.
XLVII. rat , haud longe ab eo itinere quo Metellus pergebat , oppidum
numidarum , nomine Vacca , forum rerum venalium totius regni maxume celebratum , ubi, incolere mercari consueverant italici generis multi mortales. Huc consul , simul tentandi gratia, , a paterentur , opportunitate loci, praesidium imposuit, praeterea imperavit frumentum Malia quae bello usui forent comportare ratus id , quod resnonebat , frequentiam negotiatorum