Doctrinae Christianae compendium : seu, Commentarii catechetici

21쪽

PRO LEGOMEN A 3

men in prima Ecclesia erant, qui discebant Catechisemusia: laoccst, lura amerant in Ecclesia, Rin Christiana doctrina instituebantur. 2 deus i/ri,quila recente Sad Ecclesiam accedebant,ὰ νεορ&Φυτον, quasi noua planta. Erant autem Catechumeni duplices. I. Grandes,

qui ex Gentibus&Iudaeis ad Christum accedebant, di nondum erant baptigati . Hi erudiebantur in catechesi , deinde apti Zabantur ad Coenana admittebantur at in Ecclesia , id est liberi Christianorum . Hi statim post partum, ut membra Ecclesi. P, baptiΣabantur postquam nonnihil adolavissent, instituebantur, impositione

manuum confarmabantur, ac dimittebantur ex coetu Catechumenorum, ita ut liceret illis d inde accedere ad coenam.

ca: hetis doctrina semper in Ecclesia fuit. Nam

in vetere testamento Deus ipse breuiter doctrinam Legis AEuangelii tradidit, Decalogiis pro Gen. II. r. millionum vicum dicit,Ambula coram me, is esto per Gςn. a. 8.fctus. Item, In semine tuo benedicenιur omnes gentes terrae. Haec autem Deus voluit, ut Abrahamin eius posteri liberos suos totam a suam familiam docerent ac proinde accommodar suit haec doctrina, ptierorum rudiumque captui. In vetere Testamento deinde fuerunt sacrificia, precationes, atque alia quibus iuuentus instituebatur. In nouo Testamento, empore Apostolorum, similiter fuit Catechetica doctrina sicut tradit author Epistolae ad Hebraeos suaprop:er omisso, qui in Chri To rudes inchoat ermone, ad perse Iionem feramur, non iacentes tir 2 μα- Heb-ε. damentum res scentiae id H, initia doctrinae Christianae. quae resipiscentiam Ofidem complectitur. Haec prima doctrinae Chri, rianae principia , vocantur eodem loco Baptismatum doctrina quia Grandes primum instituebantur, antequam baptigarentur. Vocatur etiam impositionis manuum doctrina, quia Catechesis exigebatur abii , quib imponebantur manus, i pueris scilicet Chrix ij sti an ruta

22쪽

4 PRO LEGO MENA

stianorum in insantia baptizatis Partes horum rudi in entorum doctrinae Christianae que Catechismum vo .cant eram Lex o Evangelium, vel ut ad Hebr. loco citato dicitur poenitentia cysides in Chri ii . Similiter ωPatres scripserunt Breue summas Doctrinae quarum reliquias videmus adhuc in Papatu.

Ohorteratitem mentutemstatim in hac doctrina institui, est fundamentumstare. I. Propter mandatum Dei. Annuntiabis ea filiis tuis . . Quia ita corrupti sumus, ut P R 7 nisside voluntate Dei mature erudiamur, difficulter, aut nunquam, Deo placentia facere discamus, di ab erroribus quos sorte pueri imbibimus, vix magno labore nos detrahi patiamur. 3. Quia tenendum

cst fundamentum super quod superstruamus, Mad quod reuocemus quae lagimus . . Quia Deus non recipit ingratiam, qui suo iudicio non possunt honesta&turpia discernere, cid intelligendum est de iis qui possunt erudiri nec adultis, sine agnitione frofessione veritatis,vel sine fide scenitentia satu, con-

- δ7 3 tingit. Haec est vita aeterna, ut te solum cognoscant esse verum deuis. Et, Fides exauditu. Nemo autem credit in eis

iam de quo nunquam audiuit.Oportet igitur in Ecclesia tra di talem doctrinae summam,cuius etiam rudes iuniores capaces sint. s. Propter decorum . Sicut flij Iudaeorum post circumcisionem in Lege erudiebantur, ita mos decet paruulos post pabtismum instituere in primis Religionis capitibus. Q. Etiam rudibus iunioribus necessaria est discretio a gentibus.

Obiee . Atqui possumus habere fidem implicitam. Ergo non opus est institutione.R '. Nulla fides est si

23쪽

nes , qui modo sensum humanita

tis uniuersum exuere non conan

tur', aliquam de Deo et utque voluntate sententiam, eum colen εdi rationem , partim ex ipsa natura haustam, partim persuasione receptam, ad quod Religionem vocant, amplectiis profiteri videmus . Etsi autem esse veram religionem eam Cmnes facile concesserint, quae ab ipso Deo sit prodita, nec eo impudentiae prolapsi esse videri velint, ut loquenti de se voluntate sua Deo non asia sentiantur Tamen qua sit illa diuinitus tradita religi , , inter homines non ante coii ueniet, quam Dominus noster Iesus Christus ad iudicandum vitios&mortuos rediens, litem istam dirimat. Duae vero sunt opiniones de religione . Vna cxistimat in unaquaque, quae modὁ ad Deum ducit , salutem

reperiendam esse Iustio 'a me iuet, id est , quisq; Iob, 3. 3s. sua fidei vi isti interpretantur 9 qualicunque Vivet.

Sed haec opinio non est vera quia una est tantum vera Rel gio e aliae sunt falsiae, mendaces, pugnantes cum illa vera , iuxta dictum, Qui non credis in Filium super eum manet ira Dei Altera putat cac recte

quidem P eam severam Religionem, in qua Deus

vere colatur, eamq; esse unam minea tantum homines fore saluos Certo autem scit, reclamantibus omnibus Diabolis impiis , profitetur Ecclesia Dei, hanc solam esse de Deo ipsius cultu veramin salutarem doctrinam , quam Deus ipse inde a condito humano genere primis patribus voce sua tradidit, postea sacris literis per Prophetas& Apostolos comprehendi voluit. Cum igitur omnis nostra de Deoin salute hominum asseveratio e sacra Scriptura pend*at, de hae prius, quam ad illam iij recitanis

24쪽

Quid sacra

Scriptura doceat. I M A

recitandum accedemus,quatuor ista considerabimus. I. Ouidsacra Scriptura doceat me, quaesii parim Christi

1. Quid disseras Mugio, in sacris liseri, tradita,ab aura Relietionibus, e quou Ado debeamus veram Ecclesiam agnoscere, eamque discernere ab aliis sectis. 3. Vnde conste , hanc iolam Religionem esse eram e d

uinam . reoqua ver omnes commentitias.

. Dare nurun dogma extra Scripturamsacram in ge- elem recipiendi sir QEAESTIONE.Rgumenitimi summa niuersae sacrae Scripturae, neque rectius, neque simplicius , neques breuitate magis perspicua compre

hendi potest quam in Decalogo Symbolis, quibus articuli fidei recenidiarur Spiritus san-bus eam est complaxus Id quod manifestum satis

erit , si memine ruinis , totam Scripturam duabus Partibus constare, Lege QEuangelio CatechesisHeidelbergen sic trium facit mentionem, quarumtamen pars prior uertia ad Legem pertinent. Alii partes quinque faciunt: Decalogum, Legem Symbolum, Sacra maenta, Precationem. Sed Decalutis

est summa Legis ideo ad Legem, quae est prior pars,

referendus est. Duabo continet summam Euan- pelliri ideo ad iangelium nempe ad secundam partem, referri debet. Sacramenta sunt appendices doctrinae Euangeli j ideo etiam ad secundam partem reseruntur. Precatio est pars cultus Dei:ideoq; ad L egem referenda est. Sunt etiam qui attin hanc

25쪽

ΡRO LEGOMEN A.

de operibus eius. Sed de his tribus membris agitur Sin Lege, in Evangelio. I. Omnis enim doctrina

de Deo, aut est de natura, aut de voluntate, aut deo

peribus Dei. Quare qua sit nariit a Dei docetur in Le ge Euangelio Voluntas eius conspicitur, aut in prae ' β' Πς ceptis, aut in minis, aut in prPmissionibus. Opera Ver sibile. rosunt aut beneficia, aut iudicia voluntati eiu S, quae spectanda sunt in creatione, post lapsum, cinaestitutione Praeter haec, etiam peccata hominum&Diabolorum d cribuntur. Atque oelii Somnibus, vel in Lege, vel in Evangelio, vel mutroque docetur. Ergo Lexin Evangelium sunt summa capita,quq Omnem doctrinam Scripturae continent.1 Christus ipse hanc diuisionem fecit, inquiens, Ita scripti misy, ct ita oportuit Chri tum fati, refingere ὰ-ον testimois

ruis tertio die, o praedicari in eius nomine resipiscintiam, ae '' '' remissionempeccatorum . Hoc autem totum in Lege& Euangelio continetur.3. Quia Lex&Euangelium eadem complectuntur, quae scripta Prophetica& Apostolica &doctrina Ecclesiae, quae nimirum complectitur, quid Deus nobis praestet, & quid a nobis postulet. Recte igitur diuisimus doctrinam Ecclesiae in Legem Euangelium. - 4. Idem sacrae Scripturae argumentum ex eo col. 'I' ligimus, quod Libri Prophetici rapouolici Vetus, cti, nempe nouum Testamentum dicuntur . Notum est enim hic sorderis. nomine Testamenii fedus significari. Si igitur Foedus quod est inter Deum credentes, in his libris describitur in eis explicari neces e est, quid nobis promittatis praestet Deus, videlicet gratiam suam, remissionem peccatorum , Spiritum sanctum, iustitiam, vitamqternam,& conseruationem cinclesi in hac vita peri propter Filium suum Mediatorem nostrum e quid a nobis vicissim requiratisdem nimirum, qua hic beneficia accipiamus , vitam ad ipsius praecepta compositam, qua gratitudinem nostram declaremus . Haec autem sulari

26쪽

PRO LEGO MENA .

quae in Legeis Euangelio docentur. . A subie s. Neque aliud vuli Spiritus sanctus , cum nobi correla verbo dicit, Christum in tota Scriptura doceri ci xi vos zac' viii solum in ea quaerendum esse. Nam Paulus certe,ut reliqui Apostoli , non mutilam , sed integram docti inam Ecclesiis proponebat, quemadmo cum ipse contestatur Actor. o. Se non subterfug/',q7 omisin annMnciaret omne consilium Dei de Ephesiis. Eridem tamen. I. Corinth. . ait, se nihilscire nisi Iesum Chri- sitimis hunc crucifixum. Et cap. 3. Fundamentism doctri naeacia asticae unicum e christum laque communeelse Prophetisin Apostolis Eph. 2. Doctrina igitur de Christo, Scripturae summa&scopus est, fundamentum iactum per ProphetasMApostolos , cui qui

non insistunt, lapides templi Dei, id est,membra Eeclasiae Christi non sunt.

Qitares dii

Cernenda ab aliis re

ligionibuS.

I.Causa. Manuatum

Gloria Dci.

Ostquam intelligimus quae sit Ecclesiae doctrina, contenta in libris Propheticis Sapostolicis,videlicet integra incorrupta vox Legis diuinae Euangeli de Christo facile te cesssaria una est , eam ab omnibus aliis religionibus disternere o I. Propter mandarum Dei, quod cenet tussicere, siue causam sciamus, siue non Fugite Idola Discede ab ilia popule mi. Nolite iugum trahere cum impiis. Sanaiectore. Immundum ne tangite. quinertis vasa Domini. Qui non asseri hanc doctrina ei non dicatis Aue.

z. Proptergloriam Dei: qui sicut non vult se comis misceri cum idolis a diabolis sita etiam discerni Vult suam veritatem a mendaciis is suos domesti

cui ab hostibus Ecclesiet . id est , i filiis Diaboli segregari

27쪽

ΡRO LEGO MENA . s

gregari. Contumeliolum est de Deo cogitare, quod - tales salios velit habere, qui eum persequantur Mn

g. Propter salutem nostram quidem duplici sti a. modo. I. Vt agnoscatur, id est, conspiciatur Ecclesia, cui se fideles adiungere possint . sod si non queas discernere veram a falsis, non scies cui te adjungere, quem cultum sequi debeas . Nam Deus vult omne laluandos aggregari ad Ecclesiam , iuxta dictum , Extra Ecclesiam non est salus. . Ratione nostrae consolationis: ut singuli sciant ex quo sint reg- no, an sint ex illis, quibus Deus piomittit salutem. Hoc scire nequis nisi diicernere possis veram Ecclesiam falsis. 4. Consi 4. Scitu necessaria est sectarum aliarum doctri matio. na,is discrimen, ut fides & consolatio sit firmior, cum videmus esse in nosti Ecclesia quod in aliis

desideratur: item, cum ternimus, quae causa sit, cur nostram doctrinam profitentes latuentur, aliae vero omnes secta cum suis secta totibus damnentur. - 4bs'. s. Ne decepti, sectar alterius doctrinam pro Vera Act...ia religione amplectamur. Non enim est in alio quoquam Ioab in .s. salus enecatim nomen est sub coelo datum inter homines , in quo ορ teat nosμλοι fieri. Ideo dictum est Qui Pastores Ouium , si sequuntur oves quia notiertim vocem Fus alienum anιem nonsequuntur,sed refugient ab eo, quia mn nouerunt vocem alienorum. Necesse est igitur , ut

norint oves discernere vocem pastoris a voce luporum, iuxta regulam. I. Ioan . q. Plecuinis Spiritui credatis. Solet autem satanas transformare se in Ang

tum lucis, iterique liceretici verba recte docentium imitantur, cum sententiae ipsorum sint diuersissimae. Et saepe videmus, rudioribus, cum aliquam in quibusdam vel ritibus vel dogmatibus similitudine cernunt facile persuaderi ut credant, ad , uersarios Ecclesiae, aut eandem nobiscum religionem, aut non ita malam profiteri aut cum aliqua

28쪽

1o RO LEGOMEN A.

qua nobiscum habeant communia, non ita multum referre, siqua omittant vel addant. Quare, ne species aliqua similitudinis cuiquam imponat, utile est illustria Suniuersalia discrimina verae religionis 4alsarum eisse in conspectu. 6. Ne participes fiamus poenarum manentium tales

Apος k8- Vt impi reddantur inexcusabiles. Et si enim heddin sine doctrina Ecclesiς, agnitio Dei nec ad salutem uia

inexcusabi siclen S, nec vera est et tamen omnibus de Deo tantum les. si patefactum, quantum ad impietatis excusationem

ipsis adimendam satis est. His enim ipsis quae de Deo ex naturali luce rerum uniuersitate vere possunt collis gi, non assentiuntur, neque ad pleniorem Dei agnitionem querendam,ad quam illa velut stimuli nos urgent, progrediuntur: sed ea vel prorsus abiiciunt, vel in alienum sensum rapiunt, sua illis conimenta assiiunt, praeter contra naturq totius&conscientissus testimonium ita ut ignorantia Dei quidem sit in ipsis, sed pertinax affectata Atque hqc ipsa causa est,cur tandem desperatione opprimantur, quia vis veritatis illos

errori sis scitatis contumaciter accersite conuin .cit. Discrimen huius υerae doctrinae aliarum.

I. TIAEc doctrina diuinitus est tradita: alis sectet sunt L Iab hominibus a diabolis excogitatq. a. Vera religio habet testimonia firma , diuina,

pacantia conscientias, erroris reliquas sectas comuincentia.

3. In doctrina Prophetarum inpostolorum Lex Dei integra, uecte intellecta, atque incorrupta traditur : retinentur vero ambq Legis tabule perfecte. Alie vero sect prscipuas legis diuine partes abiiciunt, nimirum doctrinam de cra Dci agnitione&cultu, qu prima Decalogi tabula continetur:& interiorem ac spiritualem secundae rabulae obe

di tiam. Quicquid reliquum est in illis boniin veri

29쪽

ΡRO LEGOMEN A.

pars est praeceptorum de disciplina secundae tabulae, siue de externis ciuilibus erga homines ossiciis. . Euangelium de Christo integrum, recte intellectum, sola vera Ecclesia docetur hac solavera doctrina continetur. Ali vero sectς, aut pro sus ignorant illud, ut Ethnici, Philosophi, Iudaei, Turcae, qui etiam non minus Ecclesia hostes sunt aut particulam eius ex doctrina Apostolica suis erroribus

assu unt,cuius tameneque V sum norunt,neq; percipiunr,ur Arriani, Papisis, Anabaptistae, omnes alij haeretici, quorum abide personabali de ossicio Mediatori Ierrores tuentur. Hi omnes, si titulum Ecclesiae sibi arrogant, nomen Christi profitentur : ramen clim dii cedant a fundamento Ecclesi unico, quod est Chrastus, hoc est, Christum aut verum Deum, aut Verum hominem non agnoscant, aut iustitiam salutem uniuersunt non in ipso uno quaerant membra verae Ecclasiae nequidem externa professione sunt, sicut dicitur. I . Ioan . q. Om=ntissmi rustii non consetur Iesum

Christum in carnem Uense, ex Deo non est Eihi Ulpiritus Antichri t. Discrimon huius era doctrime o Philosophiae V Erum est nos operam dare Philosophiae, Mnon aliarum scistarum docti inae: sed tamen est maximum discrimen interutramq, doctrinam . . Philolphia tota naturalis est huiu doctrina pars praecipua , L. delicet Euangelium Dest reuelata diuinitus a Deo. . Haec sola ostendit Euangelium : Philosophiallud prorsus ignorat. V. Doctrina Ecclesis docet

sontes nostrarum miseriarum e Philosophia vero non item 4. Illa cium nos reddit certos de vita aeterna, suppeditat solatia conscientiis is rationem emergendi ex periculis, Philosophiaverone hoc qui dem .s. Illa integram legem docet 'praecipuas partes

philosophia omittit Philosophia continet duas partes vitae humanae utiles, ut Logicam, Mathematicam

30쪽

stet. solam hanc ineli

ponem a

eo esse traditam, quae insacra Scrip

tura continetur.

ii PRO LEGOMEN A.

Squas in hac doctrina Deus tradere noluit de hae autem doctrina continet Philosophia particulam tantum Legis eamque obscuram xe pauci tantum legis praeceptis decerptam. Habet quasdam communes consolationes . quasdam non,quae nimirum Ecclesia sunt propriae.Commune hae

sunt. I.Prouidentia Dei,seu necessitas obediendi Deo. a. Bona conscientia. 3. Dignitas virtutis. . Causae vi tutis finales. s. Exempla aliorum. 6.Spes compensationis.7.Collatio eventuum quia minus m alum conferis tu maiori. on communes.I.Remissio peccatorum.2. Praesentia

Dei in ipsis malis. 3. Liberatio finalis. t. quibi distinguitur Ecclesia ab aliis. ECclesiam vel homines veram doctrinar profitenistes ab aliis hominib. distinguit. I.Ptiricas doctrinae.

2. Legitimus usus Sacramentorum .3. Obedientia erga

Dctim , eiusque doctrinam in vitain moribus Saepe quidem in Ecclesia grassantur magna vitia , sed non defenduntur, ut in aliis sectis fit Vera enim Ecclesia prius reprehendit&damnat ea, quam alij. Dum hoc manet,tantisper manet Ecesesia. Dc TERTIA MEAEsTIONE.

Eus omnibus creaturiss rationalibus hoc siqnum in ipsa creatione iniecit, ut nemo sine extrema,

manifesta impudentia, qualis Diaboli fuit in Paradiso, postquam a Deo asseuerari aut praecipi aliquid in confesso est, in dubium illud vocandum, vel detrectandum cuiquam esse dixerit hinc illa toties apud Prophetas repetita, Audite creb, auribus percipererra. Quia Dominiu locus, est. Hae dicit Dominiu