장음표시 사용
111쪽
THEOLOGICO- POLITICI CV. VII. 8sque provideat, haec' similia Scriptura ex pro se tanquam aeternam doctrinam non docet Sed contra Prophetas ipsos circa haec non convenis e alia supra ostendimus , adeoque de similibus nihil tanquam doctrinam Spiritus Sancti statuendum, tametsi lumine naturali optime determinari possit. Hac igitur universiali Scripturae doctrina probe cognita procedendum deinde est ad alia minus universalia, 'uae tamen communem usum vitae spectant, quaeque ex hac universali doctrina tanquam rivuli derivantur , uti sunt omnes verae virtutis actiones particulares externae, quae non nisi data occasione exerceri possunt quicquid circa haec bbscurum sive
ambiguum in Scriptis reperiatur, ex doctrina Scripturae universali explicandum Meterminandum est: si quae autem invicem contraria reperiantur, Videndum, qua occasione, quo tempore, Vel cui scripta fuerint. X. r. cum Christus dicit, beati lugentes, quoniam consolationem accipi ent. Ex hoc extu nescimus, quales lugentes intelligat , sed quia postea docet, ut de nulla re simus solliciti, nisi desbio regno Dei ejusque justitia, quod ut summum bonum commendat, vide Matth. cap. 6 vers 3 30 hinc sequitur, eum per lugentes eos tantum intelligere, qui lugent regnum Dei ct justitiam ab hominibus neglectam hoc enim tantum lugere possiunt ii, qui nihil
nisi regnum divinum , sive aequitatem amant reliqua fortunae plane contemnunt. Sic etiam, cum ait, Sedet,quipercutit tesupra maxi iam tuam dextram, obῬerte isti etiam alteram quae deinde sequuntur. Si haec Christus tanquam Legislator judices uberet, legem Mosis hoc praecepto destruxisset; quod tamen contra apertemonet, vide Matth. cap. 3 . Vers 17. quare videndum, quisnam haec dixit, quibus
de quo tempore. Nempe Christus dixit, qui non tanquam legislator leges instituebat, sed ut doctor documenta docebat , quia it supra
ostendimus non tam actiones externas , quam animum corrigere
voluit Deinde haec hominibus oppressis dixit, qui vivebant in republica corrupta ibi justitia prorsus negligebaturvi cujus ruinam prope instare videbat. Atqui hoc idem ipsum, quod hic Christus instante Urbis ruina docet, Jeremiam etiam in prima Urbis vastatione, simili nimirum tempore, docuisse videmus . vide Lament cap. 3. lit. Tet, dot. quare cum hoc non nisi tempore oppressionis, do-M cuerint
112쪽
cuerint Prophctae, nec id ullibi tanquam lex prolatum sit,in contra Moses qui non tempore oppressionis scripsit, sed & hoc nota de instituenda bona republica laboravit quamvis etiam vindictam odium in proximum damnaverit, tamen jusserit oculum pro oculo solveres; hinc clarissime sequitur ex ipsis solis Scripturae sundamentis, hoc Christi Jeremiae documentum de toleranda injuria impiis in omnibus concedendo , locum tantum habere in locis ubi justitia negligitur temporibus oppressionis, non autem in bona republica quinimo in bona republica, ubi justitia defenditur, tenetur unusquisque, si se vult perhiberi justum , injurias coram judice exigere vide Levit cap. vers. I. non propter vindictam vide Levit.
cap. 9 Vers. II, 8. sed animo justitiam legesque Patriae defendendi,& ut ne malis expediat esse malos. Quae omnia etiam cum ratione naturali plane conveniunt. Ad hunc modum alia plura postam adferre exempla, sed haec susticere arbitror ad meam mentem, itilitatem hujus methodi explicandam, quod impraesentiarum tantum curo. At hucusque eas tantum Scripturae sententias investigare docuimus , quae usium uuae spectant, quae propterea facilius investigari queunt , nam revera de iis nulla inter Scriptores Bibliorum unquam fuit controversia. Reliqua autem , quae in Scriptis occurrunt, quaeque solius sunt speculationis , non tam facile indagari possunt via enim ad haec angustior est: nam quandoquidem in rebus speculativis ut jam ostendimus Prophetae inter se dissentiebant, cierum narrationes maxime accommodatae sunt uniuscujusque aevi praejudiciis, minime nobis licet mentem unius Prophetae ex locis clarioribus alterius concludere, neque explicare, nisi evidentissime constet, eos unam eandemque fovisse sententiam. Quomodo igitur mens Prophetarum in similibus sit ex historia Scripturae eruenda, paucis jam exponam. Nempe circa haec etiam a maxime universalibus incipiendum, inquirendo scilicet ante omnia ex sententiis Scripturae maxime claris , quid sit Prophetia sive Revelatio, qua in repotimimum consistat. Deinde quid sit miraculum,
sic porro res maxime communes : dehinc ad opiniones uniuscujusque Prophetae descendendum ex his tandem ad sensum uniuscujusque revelationis sive Prophetiae, historiae, miraculi
113쪽
procedendum. Qua autem cautione utendum sit, ne in his mentem Prophetarum mistoricorum cum mente Spiritus Sancti, uel veritate confundamus, supra suis in locis multis exemplis ostendimus quare de his non necesse habeo prolixius agere , hoc tamen circa sensium Revelationum notandum, quod haec methodus tantum investigare docet id , quod revera Propheta viderint aut audiverint, non autem quid illis hieroglyphicis significare aut repraesentare Voluerint hoc enim hariolari possumus, non autem ex Scripturae fundamentis certo deducere. Ostendimus itaque rationem interpretam
di Scripturam. simul demonstravimus hanc unicam certiorem esse viam ad ejus verum sensum investigandum Fateor quidem eos de eodem certiores esse, si qui sunt, qui certam ejus traditionem sive veram explicationem ab ipsis Prophetis acceptam habent, ut Pharisii autumant, vel si qui Pontificem habent, qui circa interpretationem Scriptura errare non potest, quod Catholici Romani a 'ctant. Attamen quandoquidem nec de hac traditione, nec de Pontificis authoritate possiimus esse certi, nihil etiam certi super his sun dare possumus hanc enim antiquissimi Christianorum illam autem antiquissima Iudaeorum Sectae negaverunt .si deinde adseriem annorum attendamus , jam alia taceam quam Pharitat acceperunt a suis Rabinis, qua hanc traditionem ad Mosen usque proferunt, eam falsam esse reperiemus , quod alio in loco ostendo.
Quare talis traditio nobis admodum debet esse suspecta quanquam nos in nostra Methodo ludaeorum traditionem aliquam, ut incorruptam , cogimur supponere, nempe significationem verborum linguae Hebraicae, quam ab iisdem accepimus, de illa tamen dubita mus,de hac autem minime. Nam nemini unquam ex usu esse potuit, alicujus verbi significationern mutare, at quidem non raro sensum
alicujus orationis. Quin factu dissicillimum est nam qui verbi
alicujus significationem conaretur mutare, cogeretur simul omnes
authores , qui illa lingua scripserunt, Millo verbo in recepta sua significatione usi sunt, ex ingenio vel mente uniuscujusque explicare, vel summa cum cautione depravare. Deinde vulgus linguam cum doctis servat, sensius autem orationum libros docti tantum ac proinde facile possumus concipere, doctos sensum orationis alicu-
114쪽
9 TRACTATUS jus libri rarissimi, quem in sua potestate habuerunt, mutare vel corrumpere potuisse, non autem verborum significationem Ladde quod si quis alicujus verbi significationem , cui consuevit, in aliam mutare velit , non poterit sine difficultate id imposterum inter loquendum' scribendum observare. Ex his itaque laliis rationibus facile nobis persuademus, nemini in mentem venire potuisse , linguam aliquam corrumpere , at quidem sepe mentem alicujus Scriptoris ejus Orationes mutando , vel easdem perperam interpretando. Cum itaque haec nostra methodus quae in eo fundatur, ut cognitio Scripturae ab eadem sola petatur unica iera sit, quicquid ipsi praestare non poterit ad integram Scripturae cognitionem acquirendam, de eo plane desiperandum. Quid autem ipsi disti cultatis habeat vel quid in ipsa desiderandum , ut ad integramin certam sacrorum Codicum cognitionem nos ducere possit, hi jam dicendum. Magna imprimis in hac methodo oritur dissicultas ex eo , quod linguae Hebraicae integram cognitionem exigit. At haec unde jam petenda' antiqui linguae Hebraici cultores nihil posteritati de fundamentis, doctrina hujus linguae reliquerunt nos saltem ab iisdem nihil prorsus
habemus : non ullum Dictionarium neque Grammaticam, neque Rhetoricam Hebrae autem natio omnia ornamenta, omneque cicus perdidit nec mirum , postquam tot clades tersecutiones passa est nec nisi pauca quaedam fragmenta linguae paucorum librorum retinuiti omnia enim sere nomina fructuum, avium , piscium, permulta alia temporum injuria periere Significatio deinde ubiorum nominum, verborum quae in Bibliis occurrunt, vel pro sus ignoratur , vel de eadem disputatur. Cum haec omnia, tum praecipue hujus lingua phraseologiam desideramus, ejus enim phrasi modo loquendi Hebraeae nationi peculiares, omnes sere tempus edax ex hominum memoria abolevit. Non itaque semper poterimus, ut desiideramus, omnes uniuscujus que orationis sensus, quos ipse ex linguae usu admittere potest, investigare in multae Occurrent orationes, quamvis notissimis vocibus expressae, quarum tamen sensus
obscurissimus erit, itane imperceptibilis. Ad haec , quod scilicet linguae Hebraeae persectam historiam non postamus habere, accedit ipsi hujus linguae constitutioin natura, ex qua tot oriuntur ambigui
115쪽
TAEOLOGICU-ΡOLITIC Cip. VII. 93 ales, ut bi possibile sit, talem invenire methodum, quae verum sen- una omnium orati uia Scriptura certo doceat investigare Nani praeter ambiguitatum causas Omnibus linguis communes, quaedam alia in hac lingua dantur, ex quibus permultae nascuntur ambiguitates eas hic notare, operae pretium duco. Prima oritur in Bibliis saepe ambiguitas , dc orationum obscuritas ex eo, quod literae ejusdem organi una pro aliis sumantur: Dividunt scilicet Hebraei omnes Alphabet literas in quinque classes, propter quinque oris instrumenta, quae pronuntiationi inserviunt, nempe labia, lingua, dentes, palatum suitur. X. r. 'na' n N Alpha, Ghet,igain He gutturales vocantur, ine ullo discrimine, nobis saltem noto, una pro alia usurpatur. Nempe mel, quod significat
ad sumitur pe pro a Mal, quod significat si per & viceversia. Un
de sit,ut omnes orationis partes saepe vel ambigua reddantur,vel tanquam Voces, quae nullam habent significationem. Secunda deinde oritur orationum ambiguitas ex multiplici conjunctionum adverbiorum significatione. Ex Gr. promiscue inservit ad conjungendum Hisjungendum, significato sed, quia, autem, tum 'dii septem aut octo habet significationes nempe, quia, quamvis,si,quando, quemadmodum,quo combusto es c. Et sic sere omnes particulae. Tertia est, quae multarum ambiguitatum sons est, quia verba in Indicativo carent Praesenti, Praeterit Imperfecto, Plusquam perfecto , uturo perfectoin aliis in aliis linguis usitatissimis , in Imperativo autem Infinitivo omnibus, praeter Praesens in Subjunctivo omnibus absolute carent. Et quamvis hiaec omnia Temporum Modorum defecta certis regulis ex fundamentis linguae deductis facile imo summa cum elegantia suppleri possent, Scriptores tamen antiquissimi eas plane neglexerunt, promiscue tempus uturum pro Praesenti Praeterito, contra Praeteritum pro Futuro; praeterea Indicativum pro imperativo Subjunctivo usiurpaverunt, idque non sine magna amphibolia orationum. Praeter has ire ambiguitatum linguae Hebraicae causas, duae adhuc alia supersunt notandae, quarum unaquaeque longe majoris est momenti. Harum prima est, quod Hebrae literas vocales non habent. Secunda,
116쪽
s TRACTAT Usquod nullis signis orationes distinguere solebant, nequa exprimeri
sive intendere: d quamvis haec duo, o si, liceti /gna punctis Maccentibus suppleri soleant, eis tamen acquiescere non posssumus, quandoquidem a posterioris aevi hominibus, quorum autho ritas apud nos nihil debet valere, inventa' instituta sunt antiqui autem sine punctis hoc est sine vocalibus' accentibus scripserunt ut ex muliis testimoniis constat Posteri vero , prout iis Biblia
interpretari visum est , haec duo addiderunt, quare accentus iuncta, quae jam habemus, merae hodiernorum interpretationes sunt, nec plus fidei neque authoritatis merentur, quam reliqua authorum explicationes. Qui autem hoc ignorant, nesciunt qua ratione author qui Epistolam ad Hebraeos scripsit excusandus sit, quod Cap. II vers a I. interpretatus est textum Geneseos Cap. I. vers 3I. longe aliter, quam in punctato Hebraeo textu habetur,
quasi Apostolus sensum Scripturae a Punctistis discere debuerit. Mihi sane punctistae potius culpandi videntur, quod ut unusquis' que videat simul quod haec discrepantia a solo vocalium dese- orta est, utramque interpretationem hic ponam. Punctistae, suis
punctis scilicet, interpretati sunt, se incurvavitse rari sepra , vel mutando P gain in inleph , in literam scilicet ejusdem organi versu caput lecti : Author autem Epistolae r incursavit se Istae μ'
pra caput bacilli,legendo nimirum nud male,loco quod alii Pt dimita, quae differentia a solis vocalibus oritur lam quandoquidem in illa narratione de sola senectute Jacobi, non autem, ut in sequenti Capite, de ipsius morbo agitur , magis vero simile videtur, mentem historici fuisse, quod lacobus supra caput bacilli quo nimirum senes provectissima aetatis ad se sustinendum indigent non autem lecti,
se incurvaverit, praecipue cum hoc modo non necesse sit, ullam literarum subalternationem supponere. Atque hoc exemplo non tantum volui locum istum Epistolae ad Hebraeos cum textu Genes eos reconciliare, sed praecipue ostendere, quam parum fidei hodiernis punctis accentibus sit habendum Datque adeo qui Scripturam sine ullo praejudicio interpretari vult, de hisce dubitare teneturin decim
Ea hac igitur ut ad nostrum propositum revertamur linguae Η.
117쪽
braeae constitutione d natura facile unusquisque conjicere potest, tot debere oriri ambiguitates , ut nulla possit dari methodus , quaeae omnes determinari queant. Nam nihil est, quod speramus,ex mutua orationum collatione quam unicam esse viam ostendimus ad verum sensum ex multis, quos unaquaeque oratio ex usu linguae admittere potest, eruendum hoc posse absolute fieri, cum quia haec orationum collatio, non nisi casu , orationem aliquam illustrare potest, quandoquidem nullus Propheta eo fine scripsit, ut verba alterius aut sua ipsa ex professo explicaret tum etiam quia mentem unius Prophetae, Apostoli c. ex mente alterius concludere non possumus, nisi in rebus usum vitae spectantibus, ut jam evidenter ostendimus , at non , cum de rebus speculativis loquuntur, sive cum miracula aut historias narrant. Possiam hoc praeterea, nempe quod multae orationes inexplicabiles in . Scriptis occurrunt, quibusdam exemplis ostendere, sed impraesentiarum iis lubentius supersedeo,& ad reliqua, quae supersunt, notanda, quod scilicet haec vera methodus Scripturam interpretandi plures adhuc dissicultates habeat, vel quid in ipsa desideretur , pergam. Oritur in hac methodo alia praeterea dista cultas ex eo , quod ipsa historiam casuum omnium librorum Scripturae exigit, cujus maximam partem ignoramus , multorum enim librorum authores, vel si mavis Scriptores vel prorsus ignoramus, vel de iisdem dubitamus, ut in sequentibus sese ostendam. Deinde neque etiam stumus, qua occasione, neque quo tempore hi libri, quorum Scriptores ignoramus, scripti fuerunt. Nescimus praeterea, in quorum manus libri omnes inciderint, neque in quorum exemplaribus totvariae lectiones repertae sint, nec denique an non plures aliae fuerint apud alios lectiones. Quid autem haec omnia scire referat, suo in loco breviter indicavi, quaedam tamen ibi consulto omisi, quae jam hic veniunt consideranda. Si quem librum res incredibiles aut imperceptibiles continentem , vel terminis admodum obscuris scriptum legimus, neque ejus authorem novimus , neque etiam quo tempore inua occasione scripserit, frustra de ejus vero sensu, certiores fieri conabimur. His enim omnibus ignoratis, minime scire possumus, quid author intenderit, aut intendere potuerit: cum Ontra
118쪽
96 RACTAT Ustra his probe cognitis nostras cogitationes ita determinamus, ut nullo praejtidicio praeoccupemur, ne scilicet authori, vel ei, incujus gratiam author scripsit, plus minusve justo tribuamus , ne de ullis aliis rebus cogitemus, quam de iis, quas author in mente habere potuerit, vel quas tempus occasio exegerit. Quod quidem omnibus constare existimo. Saepissime enim contingit , ut consimiles historias in diversis libris legamus , de quibus longe diversum judicium facimus , pro diversitate scilicet opinionum, quas descriptoribus habemus.' Scio, me olim in libro quodam legisse , virum, cui nomen erat Ortandus furiosus , monstrum quoddam alatum in aere agitare iere, 'uascunque volebat regiones supervolares, ingentem numerum hominum, gigantum solum trucidare,
alia hujusmodi phantasmata, quae ratione intellectus plane imperceptibilia sim t. Huic autem consimilem historiam in Ovidio de Perseo legeram, Maliam denique in libris ludicum, Regum de Samson qui solus Minermis millia hominum trucidavit & de
Elia , qui per aera volitabat, tandem igneis equisin curru caelum petiit. Hae inquam, consimiles plane historiae sunt, attamen longe dissimile judicium de unaquaque facimus nempe primum non nisi nugas scribere voluisse secundum autem res politicas tertium denique sacrasci hocque nulla alia de causa nobis persuademus, quam propter opiniones , quas de earum scriptoribus habemus Constat itaque notitiam authorum, qui res obscuras aut intellectu imperceptibiles scripserunt, apprime necessariam esse, si corum scripta interpretari volumus , iisdem etiam de causis , ut ex variis obscurarum historiarum lectionibus veras eligere possemus, necesse est scire, in quorum exemplari variae hae lectiones repertae sint, an non plures aliae apud alios majoris aut horitatis viros unquam suerint in Venta .
Alia denique dissicultas quosdam libros Scripturae ex hac methodo interpretandi in eo est, quod eos eadem lingua, qua primum
scripti suertitat, non habeamus Euangelium enim secundum Vatthaeum, ine dubio etiam Epistola ad Hebraeos Hebraice ex conbmuni opinione scripta sunt, quae tamen non extant. De libro autem ob dubitatur, qua lingua scriptus fuerit. Aben Hezra in suis
119쪽
T AEOLOGICΘ- POLITICI Cap. VII. 0 commentariis affirmat, eum ex alia lingua in Hebraeam transsatum fuis es, 5 hanc esse ejus obscuritatis causam De libris apocryphis nihil dico , quandoquidem longe dissimilis sunt authoritatis. At que hae omnes hujus inethodi interpretandi Scripturam ex ipsitus, quam habere possiimus, historia disti cultates sunt, quas enarrare fusceperam , quasique ego adeo magnas existimo, ut assirmare non
dubitem , nos verum Scripturae sensum plurimis in locis vel ignorare, vel sine certitudine hariolari.Verum enimvero hoc iterum contra notandum venit, has omnes difficultates impedire tantum possie quominus mentem Prophetarum ashquamur circa res imperceptibiles quas tantum imaginari, at non circa res quas cintellectu assequi, quarum clarum possumus facile formare conceptum uesenim quae sua natura facile percipiuntur , nunquam tam obscure dici posJunt, quin facile intelligantur, juxta illud proverbium , intelligenti dictum sat est Euclides , qui non nisi res admodum simpli: ces maxime intelligibiles scripsit, facile ab unoquoque in quavis lingua explicatur, non enim ut ejus mentem assequamur ' de vero ejus sensu certissimus, opus est integram linguae, qua scripsit cognitionem haberes, sed tantum admodum communem& sere puerilem, non vitam, studia o mores authoris ires, neque qua lingua, cui, neque quando scripserit , non libri ortunam neque varias jus lectiones, nec quomodo , nec denique quorum concilio acceptus suerit. Et quod hic de Euclide, id de omnibus, qui de rebus sua natura perceptibilibus scripserunt, dicendum , adeoque concludimus , nos mentem Scripturae circa documenta moralia ex ipsius quam habere possumus , historia facile posse assequi, de vero ejus sensu esse certos. Verae enim pietatis documenta verbis usitatisssimis exprimuntur , quandoquidem admodum communia, nec minus fimplicia ' intellectu facilia sunt quia vera salus beatitudo in vera animi acquiescentia consistit, ios in iis tantum vere acquiescimus , quae clarisssime intelligimus, hinc evidentissime sequitur, nos mentem Scripturae circa res salutares in ad beatitudinem necessarias certo posis asstequi , quare non est , cur de reliquissimus adeo solliciti reliqua enim , quandoquidem ea ut plurimum
rationes intellectu complecti non possumus,plus curiositatis quam utili-
120쪽
93 RACTATUS utilitatis habent. His existimo, me veram methodum Scripturam in terpretandi ostendisse, meamque de eadem sententiam satis explicasse. Praeterea non dubito, qui unusquisque jam videat, hanc methodum nullum lumen praeter ipsum naturale exigere. Hujus enim luminis natura virtus in hoc potissimum consistit,quod res scilicet obscuras ex notis , aut tanquam notis datis, legitimis con sequentiis deducat atque concludat, nec aliud est quod haec nostra methodus exigit & quamvis concedamus, eandem non sufficere ad omnia, quae in Bibliis occurrunt, certo investigandum, id tamen non ex ipsitus defectu oritur, sed ex eo , quod via, quam veram rectam esse docet, nunquam fuerit culta, nec ab hominibus trita, adeoque successu temporis admodum ardua fere invia facta sit, ut ex ipsit dissicultatibus, quas retuli, clarissime constare puto. Sta perest jam discrepantium a nobis sententias examinare. Qui hic primum examinanda venit, eorum est sententia , qui statuunt lumen naturale non habere vim ad Scripturam interpretandum , sed ad hoc maxime requiri lumen stipernaturale quid autem hoc lumen praeter naturale sit, ipsis explicandum relinquo. Ego saltem nihil aliud pose sum conjicere, quam quod ipsi obscurioribus terminis etiam voluerunt fateri, se de vero Scripturae sensu ut plurimum dubitares sientia ad eorum explicationes attendimus, eas nihil supra naturale continere, imo nihil nisi meras conjecturas esse reperiemus. Con ferantur, si placet, cum explicationibus eorum, qui ingenue faten
tur, se nullum lumen praeter naturale habere ' plane consimiles reperientur, humanae scilicet, diu cogitatae, cum labore inventae quod autem ajunt lumen naturale ad hoc non sussicere, falsum esse constat, tum ex eo, quod jam demonstravimus, quod dissicul'tas interpretandi Scripturam nulla orta est defectu virium luminis naturalis, sed tantum ex hominum socordia te dicam malitia qui historiam Scripturae, dum eam concinnare poterant, neglexerunt: tum etiam ex hoc, quod ut omnes, ni fallor, fatentur hoc lumen supra naturale donum sit divinum fidelibus tantum concessum. At
Prophetae Apostoli non fidelibus tantum, sed maxime infidelibus Mimpiis praedicare solebant, quique adeo apti erant ad men tem Prophetarum inpostolorum intelligendam. Alias visi essent