장음표시 사용
81쪽
gustius excitari potuisse, quam Templum veluti quod-tiam Musarum, ex quo oracula illuc adeuntilaus, de Apollineos tripodes consulentibus redderentur. Sedem eam sore perennem, & per 3rinis, nostrisque hominibus stequentem, ubi exteri Gmonis scriptores disciplinarum commercia iungerent, Graeci praecipue,& Arabes erepti flammis, & cladi is uitiae vastantis cuneta. Hoc decus maximum urbi acccdere, ut scientia linguarum , & facultatum lacessae veteres Athenas posset, in iis vero magnificentia nomini suo, S magnitudini responderet. Nolle tamen vanissimam tantum ostentati nem aedificationis Federicum: proinde Collegas illuc induci , qui librariam eam supellectilem scribendo auge. rent. orsum enim membranae subductae aeuo ex dentionania inserrentur in nidos, aut barbaras etiam te ras nostrates adsissent, nisi scriptis molem refercirent Co legae t Blattis reti ius, q uam Mu sis substruci a fore ue satius quidem esse, ut libri legentium tandem manibus terantur, quam intacti temporis diuturnitate lacerentur. Si-hyllinis profecto folijs fore simillimos, fierique semper
ludibria ventis. Hanc esse mentem conditoris Borro-maei, eaque lege substructam Bibliothecam, ut inibi ciues cum exteris Phoebo, dc Musis operentur ι mystis vero ante omnes commendari haec sacra literarum, eosque Ecclesiasticonum hominum Collegio ad fouendas facultatum omnium disciplinas incendi. Habita oratione, Doctorum nouissmus de suggestu citat domina tinti v numquemque Collegarum: ac primo ex Odeo arae maximae sibi consederant Doetores euocatur Antonius OLgiatus ductor literati agminis, atque prie eunte cirem Ο-niarum Praesecto prouolutus ad Cardinalis pedes numismate aureo donatur. quod Collegij insigne deserret delimceps. Cudendum id curauerat lorentiae Federicus, atque
82쪽
. BIBLIOTH. AMBROS. LIB. II. 33
que De arae Diuinam Prolem ana Iectentis imagine si- εν ii mii Ga gnandum: insta incisae literae, quibus rogabatur, visee Ton , o
Collegij MATREM MONSTRARET , altersa facies
numismatis ferebat ora Praesulum Ambrosij, & Caroli, quos omnes praeetae Collegio voluerat. Diuorum vultibus suberat hoc symboluia i SINGVLI SINGULA, nam singuli Collegae emancipabantur facultatibus singulis,
quas unas excolere iubebantur. Formam eius numis natis cum riderici pietate coniunctam commendauerat admodum Velserus, bene Collegio ominatus, cui Virgo ι - , Mu,
Parens Numinis praesideret. Eadem opera significabatur demandata Ouiato Praefectura Bibliotiaecae, indicabantur studia parandi ollabum uberem librorum : conciliabatur etiam auditoribus commemoratione doctrinae.&scientia, tum castimonia latini sermonis. Inter laaec plaudebant chori versiculis, quos scripserat Sociacus;
tum Horatius Casatus Praefectus caeremoniarum i ex cuius aduersutis haec omnia hausimus) Olgiatum, qui sub. s. i. in αν .. .mj so popli te iam coluerat Cardinalem, ante Patres Colmscriptos constituit : quorum dexteras singularis ossicij causa osculatus , reliquos postmodum Magistratus,& consessum omnem salutauit. Eodem ordane deducuntur caeteri, nisi quod singulos suae elogia , atque studia comitantur. Antonius Salmatius latino, graecoque sermone spectatus pari honore insignitur : hunc Ioseplius Ripamontius ecclesiasticae primum, tum patriae historiae scriptor elegantistimus , Ripamontium excepit χη Antonius Gigaeus Hebraicae, Syriacae, atque Arabicae i inguae doctisIimus : Gigaeum Franciscus Bernardinus Ferrarius ecclesiasticis antiquitatibus inuestigandis a iCardinali addictus , tum deliciae Musarum Benedictus . Sociacus, virumque secutus cst Franciscus Collius, quem 2 lPatres insulati Prouincialis Conuentus disceptantem de
83쪽
, Theologicis effatis audiuerant. Adiuere Cardinalem postremi Antonius Rusca pari Theologicarum disputationum adorea nobilis, atque Iosephus ' icecom es, cui de Sacramentorum ritibus, ac caeremonijs scribendi prouinciam detulerat Borromaeus. Eminebant interea non
modo Federici , sed uniueris Ciuitatis studia, atque late circumfusus ad speetaculum popul , & plebes expectabat prodeuntem ex fano Antistitem suum. S: Magistratus. Hoc vero ordine processere ue praeire sacri homines, deinde Federicus, Federicum subsequi Magnus Cancellarius, Senatus, & Ordines reliqui: recta itum ad Bibliothecam. Varius hinc adspeetaculum multitudinis clamor, obstrepente etiam auribus blande tubarum cantu ue inde pro se quisque laudibus in caelum ferre Cardinalem robur, spem literatorum: reseratis item foribus spe lare, qua licet oculis, sedem prope in immensum recedentem, atque, ut cuique proxima corpora stipaverat concursus, vicinis Collegas nouos indicare. Primus in Bibliothecam inferre gradum Cardinalis, tum si quente Senatu, caeterisque ordinibus ad molis caput subsislare . Enim vero ostendere Patribus Conscriptis fructuram , docere singulos studia , animumque, suum , monstrare scrinia , & nidos , tradere manibus tractandas Musarum opes. Ostendebatur liber Ruf-
fini Aquileiensis contextus philyra, Diui Thomae Aquinatis autographum , volumina diuinae magis, quam oratoriae artis ad insidias animorum, quae Diuus Carolus Borromaeus ad concionandi apparatum confecerat, sectis in singulas partes argumentorum quibusdam veluti ramulis squidquid somniet Maurolicus , ascribens eastidi concionum arbores Gregori' nescio cui ordinis Barnabidi lux φ iς Re' tar m) ubertate rerum tanta in omnes locos oratorios, &In omnem docendi materiam, ut auret oris Praesules ipse aureus
84쪽
aureus expressisse videatur. 'Haec volumina , impendeta r. . e . a, ..teletho. legauerat Carolus Ioanni Francisco Bonhomio η-e- 1 Vercellensium Episcopo, quae postliminio ad Federicum notisorum
Borromaeum patruelem Cartat redierunt, cum ea dili-: Irgenter curasset vir integrerimus ''Ludovicus Moneta,
nam Bonhomius ' Leodij decesserat. Euoluebantur iti- . si s ianui mdem manibus Conscriptorum Patrum volumina litem- t,.. . ea . ta. ,
rum, quas idem Diuus Carolus ad Legatos & Patres Tridentinae Sγnodi sua manu seripserat, item aliae phae, quas Pius Quintus Pontifex Maximus, Paulus Io-
ulus, uterque Manutius, atque alii claritumi viri exara- a
uerant, aspersas adhuc lituris, cum irati suis lucubratio '. 'nibus aliquando verterent stylum, & Virgili j Iiber, quem ,
lectitando triuerat pene Franciscus Petrarcat eius voluminis latera animaduersionibus idem Poeta illustrauit, atque originem amoris sui, quo Laurana deperijt, ire, ' priori pagella exposuit. Liber descriptus est Gothicis prope literis , Romae permagno emptus de Bibliotheca Antonii Augustini viri doctissimi. Ad haec cernere erat codicem, qui Ruthenico sermone Euangeliorum oracu Ia referret ue hunc dono dederat Petrus Porta , sacro pariter munere donatus a Federico , segmine nimirunti subuculae Diui Caroli: exemplar item Bibliorum , quae Hebraeus Rabbi mille ducentis abhinc annis descripserat: tum Samaritanorum Biblia ex urbe Sichem aduecta; porro liber uterque suam vetustatem qualiterarumtaduetibus, qua conglutinatione prodit. Oisere uturhorrentibus oculis Mahumeticae impietatiscodices , &pestis nefaria Alcorani, Arabicis, Persicis, ac Furcitas literis ad Christianae Religionis interitum vulgata, unus praecipue ab ijs descriptus, qui Iuliae Cesareae desunt, u stipatis ita versibus tenuissimis literis. ac orbiculari forin ut cum Homerica Iliade in iuglande concludi sermupossit.
85쪽
possit. Illa vero gregaria quae tamen in caeteris Bibliothecis principes nidos obtinent ) Graecanica, Hebraica , Syriaca, Persica, Chaldaica suis sit ty bis apte inclusa,
quae ad nos ex Corcyrea peregrinatione peruenerant:
tum latini, atque italici sermonis codices descripti ali-hrarijs , ex Bibliotheca praecipue Coenobitarum ad Aedem Viininis Coronatae Mediolani deprompti, quorum beneficio munificentia Cardinalis large respondit. Dum haec etiam ordinibus reliquis Offerrentur, Patres , Conscripti mirari structuram Operri, librorum copiam,dcdelectum : eademque admiratio defixerat Ordines sim gulos. Et quidem si aestimemus quantum auri in con- , dendam BiDliotheca impensum est, quae centum quinque millibus pondo signati aeris stetit, siue ad coemendos apud exteras gentes libros, atque facienda itinera esla- sum est, siue librorum vim, cum nobilioribus Europae Bibliothecis, etiam cum Vaticana certare posse iudicabiamus,*eminere irtasse. Neque vero sum nescius Pontificiam Romae amplissimam esse conclavibus, ac libris
resertam, eaque propter Ambrosiana maiorem: verum humiliores thecae, nusquam obiecti aduenientium oculis codices , nisi praesidentium humanitas eximat foru- Iis, & nunquam patens ad studiosi laboris arbitrium, Bibliotheca , hoc nomine concedere Mediolanensi videtur, quae nidis in altum suspensis, propositis undique adspectaculum libris, ac quotidie binas horas matutino, totidem pomeridiano tempore recIula, ciues, ac peregrinos homines ad literarum studia vocat, & excipit: immo
si quid describendum est, gratuito pugillares offert, &stylum. At si cui haec fortassis maiora veris videantur, quod fauere existimer huic instituto, sumptum facile credet, qui de tota mole caradide iudicabit ue librorum certe vim intra triginta millia constitisse, vix dum nascente
86쪽
. BIBLIOTH. AMBROS. LIB. II. uer
t scente Bibliotheca, affirmat Parona, descriptorum au- D'-ς tem quatuordecim millia ue eorum, qui typis sunt vu a- ti, numerum iniri non posse Vuannem akerus profitetur: l ut saltem huic homini extero fidem habere cogantur, pilualia toro. qui Paronae res patrias describenti minus velint assentiri. i Certe Cardinalis Bentivolus Bibliothecam Ambrosia-1.M---- nam Europaearum omnium nobilistimam, acceleberri me mam esse affirmauit debuit enim esse magnificentissima, quae condebatur a Federico in. Et quamquam ipsa per se immanis, dc oblata intuentibus codicum copia conditoris Iargitatem,& magnificentiam praedicat: nobis tamen haec scribentibus nemo unus veniam negabit, si parua, atque exilia quaedam citra dignitatem Litasse fuimus consectatis obsequendum enim fuit qua ciuium memoriae, quam sensim vincet obliuio, nisi scriptores accuratius quaedam tradiderint, quae fastis, aut rerum, copia, aut incuria persaepe subducit, qua etiam exteris puriose a nobis percunctantibus omnia, cum istuc adueniunt, atque rerum singularum monumenta exquirentibus . Dum haec speci arent Patres Conscripti, S: caeteri Magistratus, interuenit vespera, tum Senatui, ac reliquisl Ordinibus egit ingentes gratias Borromaeus, quod Ορο-ris eius, & Collegij primordia sito beassent aspectus abjt, An,.
postmodum assectantibus cunctis ad fores molis, a Praesecto autem urbis ad hexaphorum usque deductus: tum 'PPatres, & Magistratus Om nes discessere .' Sequenti anno b ris ρὴ Conseruatores ad tuendam Bibliothecam primo creatos reperio, videlicet Iacobum Tergagum Templi VLia αMaximi Decanum, Ludovicum Bestitium Canonicum, hi Ordinarium, hoc enim nomine nuncupantur ' Metropo- R τί an . litani Canonici, aut quia in partem vocentur trandae Ecclesiae, aut quia Intistes Mediolanensium no
87쪽
Valuatarvina,qui primus extra illorum coetum rem Ambrosianam capessuit, vitio factum tradiderunt scriptores). Renuntiati praeterea Conseruatores a Federico Iulius Caesar Bonhomius Praefectus Basilicae Nagarianae, Andreas Bassus Laurentiano Templo Praepositus, Ioannes Petrus Glussianus, & Stephanus sigatius Sodalitio Sacerdotum Oblatorum Praefectus. Submoti a conseruandae Bibliothecae munere fuerant profani homines; idque impetrauerat Borromaeus a Paulo Pontifice, qui consilium commendauit Federici: ne sacrorum hominum Collegio viri a sacris abhorrentes, & obligati plarumque coniugio praesiderent. Is autem honor seruandi Collegii quinquennis est,&Romanae censurae simillimus, ac proinde quinto quoque anno abrogatos, mandatosue hos Magistratus memorabimus deinceps ue his enim veIuti consulatibus anni, de monumenta debent insigniri. Qui caeteros Conseruatores honore antecedit, hic est pater agminis : singulis item sortito rerum, agendarum, tuendarumque prouinciae contingunt, atq; viam eorum aerario praeficitur. Constitutae itidem leges sunt Collegio : ut tertio quoque anno singuli Doctores Iucubrationes suas ederent typis eaque propter ingentibus impensis parata est typographia plumbeis singularupene linguarum formis) ut septimo quoque die cum coim uenirent ,recitarent ordine lucubrationes suas, proposita ijs poena , qui coetui minime interessent. Antequam, publici iuris fierent scripta, secreuerat ex eo ordine, atque composuerat inter se Collegas criticos, qui censoria sere seueritate inquirerent in lucubrationes alienas, ac tristem literam apponerent, si quae aduersis Musis forent natae. Qui viginti, & quinque annos in Ambrosianis exercitationibus transegerit, is ut donetur rude, mandat Cardinalis: eisdem etiam legibus Collegae alternis vici-huS
88쪽
BIBLIOTH. AMBROS. LIB. II. 39hus Collegio suo praeficiuntur, Prae sit lis titulo ornati.
- aetera demum exsequitur Borromaeus ad suas cuique partes, tum Conseruatoribus, tum Collegis rectu obeundas, Doctoribus item stipendia deccrnit, queis honeste alantur. Enimuero hanc ingentem laetitiam, quae Federi cum obsundatam rem Ambrosianam perfuderat, alia maior est sequuta, cum caelum Carolo patrueli decre
tum est. Antequam tamen Borromaeus Romam ad cae-lastes honores Sanctissimi Cardinalis proficisceretur, externa auxilia ad amplificandam Bibliothecam implorauit. A Coenobilis, qui terras ad A thum in Macedonia
colunt, Iibros Graecorum, atque Illyricorum exquisierat Iacobus Luccarus , & Michael Maronita, ac interea quidquid Luccarus collegerat, aut cum legatione in Oriente fungeretur, aut longa peregrinatione lustraret prouincias, quae ad occasum pertinent, descriptum miserebat ad Cardinalem, singula etiam de gente Otomanica tradens, atque ab origine usque repetens, adiectis insuper annalibus Epidaurijs. Immo idem Michael cessati nem sitam oderat Epidauri ue cum enim regionem vastarent Turcae, inanem parandis libris operam collocabat, ac proinde volebat Aulonem, quae in potestate Turc
rum est. Nec Romae Ioannes a S. Maura, Graecus homo,
minime segnis librarius otio consenescebat nam illius Opera utebatur Federicus) ue is enim s quemadmodum nuntiauerat per literas Papirius Bariolus ) codicem h mitiarum Diui Cyrilli, quem descripserat, conferebat cum Vaticanis exemplaribus, sicubi mendosa scriptio ab emendatis codicibus dissentiret . Borromaeus quoque ad alendos Collegas prouentus Ambrosianos auxerat; nam amplissimos fundos emerat prope pagum Gudi Gam reni mrennibus aquis irriguos ad beatitatem Q Ii. Cum vero ineunte Nouembri Pontifex Max. incael, H a tum
89쪽
tum numerum esset relaturus Beatum Carolum, adornandum fuit iter Federico ad eatruelis sui apotheo ni idcirco Conseruatorum, & Collegarum punia is cst potestas Iosepho Ripa montio , Antonio Gigaeo, dc Benedicto Sociaco, ut irent comites itineris, atque conditorem Collegij sui Romam prosequerentur . Quan
diu vero in ea urbe commoratus est BorromaeuS, caeremnaoniae eius pompam, & magnificentiam regio sumptu curauit. Nobis tamen satis erit indicasse nonnulla, cum consecrationem totam Gratiaresa diserte descripse-marauietiosi di rit, sicut usurpaverat Ipse oculis,& eius caeremoniae initia, atque exitum solicite apud Purpuratos Patres, di rei quos ordines tractauerat. Sacrae quidem vestes tum t gendis aris, tum ad sacros operantium amictus a cupi
tas, gemmisque distinctas ita miratus fuerat Angelus Rocca Praesul literatissimus, atque Aedituus maior Summi Pontificis: ut sanete assirmaret Quirites eiusmodi indumenta, & opes nunqua vilaros, immo ipse Pontifex Maximus negaret Romanas acus plarygiae eius artis opera conari posse . Nos cum libros rationum in hac Bibli theca consuleremus , qui expensas consecrationis fideliter narrant, ancipites diu fuimus , utrum plus aeris in eam caeremoniam impensum H, an estiuum, an utrum- que . Sive enim italico, ac phrygio opere elaboratas vestes aestimamus, quae ad Romanam , ac Mediolanensem pompam sunt paratae, siue substructam in Romano, Templo Diui Petri insanam molem , siue in apparata Metropotitanae Basilicae Insubrum , vestiendis vici elicet immanibus palis, ac pingendis tabulis, quarum maiores facta Caroli spectantibus offerrent, minores vero mala,& morbos a caelesti Auerrunco depulsos referrens, tum
excitandae in ipsius Sanct issimi Praesulis tumulo arte sub prosundo despectu testudinis, ingentibus impensis
90쪽
omnia peracta reperimus. Tanti nimirum stare debuerat Meuiolanensious ea pompa, alia enim omnis aut minor fui siet magnificentia ciuium, aut impar eius magnis tudini, cui caelestes honores quaerebantur. Eam sane dum instrueret pari animo, sumptuque Federicus , commendauit Antonius Seneca magnificentiam Prisaci - pis, monuitque, ut magnitudinem, ac fastigium Am- brosianae infulae, tum sacri muricis decus acceptum Be to Caroloreserret, qui teneram illius aetatem compositissimis moribus finxissset; cum enim vir Sanctissimus curam in se adolescentis Fcderici reciperet, Ludovici M iactae viri Iectissimi, atque ipsius Senecae iudicio, professus est, se formandi patruelis sui libenter negotium susci, pere, qudd Ecclesiae toti, Mediolanensi praesertim, sti'turus esset adiutMento. Nec fefellit ea diuinatio vatem ;tantum enim oraculum Federicus impleuit. Iam redierat Roma Cardinalis, cum abit missus a Borromam Hispanias Franciscus Bernardinus Ferrarius. Placuit Fe derico ingenium hominis, non modo quia obeundae erant prquinciae, quae illustres viros gignunt literis, verum quia dexteritatem miram inesse Ferrario intellig bat ad illam negotiationem. Accedebat Graeci, Latiniaque sermonis scientia, tu apta indoles captandis moribus exterorum, quidem bene coeptis asparauerat primum sortuna , postea obstitit propter incommodam valetudinem Ferrarij. Sic nostris consilijs fata imponunt: & . . quibus mens valida est, eorum conatibus corporis interdum imbecillitas officit. Cardinalis probauit iter maritimum breuius, ac 'tilius ob Statilianam Bibliothecam,
quam prostare pretio apud Ligures acceperat. Iuuit lao pitem Ferrarium Genuae Bartholomaeus Clappius, quem ad Bibliothecam Cucullatorum deduxit Orientalium cat. Maων linguarum codicibus opulentam, atque eadem opera e plorare