장음표시 사용
71쪽
tatem, & bonam de Federico summorum hominum opinionem sunt venientibus seculis liquido testaturae. Cum iam Maximi Pontificis voluntas ad haec Borromaei ς- studia accessisset sillum enim de sutura synodo Seneca
i s. fecerat certiorem) ac infulati Patres conuelament, multi-
. . A.,. 'plex dedit specimen Cardinalis Ambrosiani Collegii, huc enim spe stantea omnia, quae de Prouinciae Concilio tradimus). Pridie Idus Maias quo primum die Episcopi in Metropolitanum coetum coluere ) cum mensae Par ηam iam assiderent, Ioseph Vicecomes latinam habuit orationem, i Iuminibus distinctam, argumentisque neruosam 3 docuit
autem Orator, ex quo sonte emanarint horum conuen-
tuum initia , quaenam instituta, & praestantia, rebus apte propositis ad insidias aurium,&escam animorum. Sic a conuiuis delibata est eloquentia coetus Ambrosian maiores autem disciplinae nondum venerant in certamen. Eductus est in aciem Franciscus Collius,isque centum sexaginta quinque supra mille facultatis Theologicae effata prinpugnauit ue totidem enim recensentur in ipsius libello, quem prouincialibus Episcopis Mediolanensis Concilii nuncupauit. In Pontificali paIatio propositum certamen . Consederant frequentissimi Antistites, euocatus ad contentionis spectaculum ex Academiis, & Coen hiis doctissimus quisque, neque componebatur Collius cum tribus modo Theologis, qui contra solenni disce' tantium ritu obijcerent: vertim singuli , immo Patres ipsi dimicare cum adolescente, qui vix ex umbratica exercitatione prodierat. Decimo sexto Cal. Iunias Ciuitas, ac propemodum Prouincia uniuersa erudito certamini interfuit, quod posteri nunquam admirari desinent, imitari certό nunqam audebunt. Res adhuc miraculo est, cum legimus; si qui lcm ipsius theses ita dimica tioni suisse propositas satis liquet: ut abdita quaeque
72쪽
que, & arcana illius doctrinae scrutaretur primum, tum varios authores thesium, atque inter se multum dissidentes, aut consentire iuberet, aut omnino refelleret. Itaque in ipsius libello excelsum adolescentis ingenium suspeximus; caput, atque fiontem occupauerat Sanctus Thomas .Aquinas, effatis aureis plane, atque oraculis doctrinae: alius Thomas sequebatur, Caietanus videlicet : eosdem excipiebant Ioannes Capreolus: Franciscus Ferrariensis, Bartholomaeus Medina, Ioannes Duns, Durandus a S. Portiano, Gulielmus Oesaamus: calcem obtinuerant Alexander Alensis, Henricus Gandauensis, Omnes antistites eius disciplinae, quorum dicta eximie defendit Collius, descriptis ordine singulorum thesibus. Illud etiam miraculo non caret, quod Federicus compendiariam viam Ambrosianis adolescentibus discendi . , . . Philosophica atque Theologica indicauerat, ne iuueni. νὼ Σι' ων. Iesaiani frustra inanibus quaestionibus perirenis cum interdum id assequantur adolescentes, docentium sortasse vitio, ut stultissimi fiant in scholis. Tres omnino anni insumebantur: reliqui autem aetatis illius tradebantur alijs facultatibus, quas nobis tricae Philosophicae, &Grammaticorum nugae male inuident, duobus sere decennijs tristi literaru fato in huius Troiς obsidione contri th. Idem certamen instauratum est nono Cal. Iunias ab Antonio Rusca pari exitu pugnae, & triumphi adorea ;ambo autem tres annos utrique disciplinae vacaverant, mirabili ad eas co e luendas compendio . Benedicti S iaci. quem plurimum amauit Poesis, eminuitnium apparatu urbis, cum sacrae Diuorum exuviae, quae 'in fano Calim erit, atque Protomartyris delitescebant,
essesse ab Episcopis deferrentur ue haec enim suprema suerunt acta Concilijs dimissique extemplo Patres ad suas quisque sedes, Tullius Caretius vero, & Carolus a Basi lica
73쪽
lica Petri, hic Nouariae, ille Catilensiti ira Praesul ad impetrandam a Romano Pontifice Beati Caroli Θροibeo-sim. Inter haec res libraria minime exciderat Federico; nam nobiles Bibliothecae, quae alios em prores poterant adducere, tantum redemptorem ardentius expectabant. Marcus Aurelius Grattarola Praefectus Sodalitati oblat. torum cum Romae moraretur ob caelestes honores Beati
Caroli, sediligentissime conquisituru codices descriptos
s. i. nuntiauerat, immo ostenderat singulos Borromato,n quos statres Cardinalis Horatij Maphari sis fato con-s...... 1 ia cesserat in auctioni proposueram. Cardinalis item Asca-ι-- riij Columnae Bibliotheca, quievivis excesserat, cum. T,... . - librOS plures manu exaratos seruaret, iamque tota licitationi offerretur, studia riderici in se conuertit. Cogno-
indicena singulorum pene voluminum acceperat 3 vc-Duci Altaempsio ingens ea praeda postmodum ces- Cum haec foris quaereret Cardinalis, ad laborabat . . Miss.ρ- domi, ut compararet, siquid pretiosi ,rbs late domina ia : .. 'urbium penitioribus nidis abdidisset. Hierarchae Templi Maximi nobilissimum id apud Insubres Collegium
est , certis tantum familijs atque florentissinus institutum ) plurimos antiquioris notae codices habebant, z a Muβ 'quos Francis bonarum artium studiosissi, olim Archiepiscopus urbis, legauerat Collegio ,-- a1. --ι. HaS opes auXerat ingentem in modum Bibliotheca Diui Caroli, quam ille migraturus ad Superos Aedis maximae sint, .di mystis donauerat. PlaoIpassi codices iam ante emerat a Metropolitano Collegio Federicus vetustis literis in membrana descriptos, ac ferreis umbilicis ita munitos, ut chirare omnino valerent aduersus cariem . In Caroli autem B bliotheca inerant primo B blia ad utramque oram illus- strata animaduersionibus ipsus Diui, antiqui precum, aci ' L,
74쪽
Liturgiae Ambrosianae codices. lnautini, de Terentiani atticismi a Petro Galesino descripti, Bibliorum, legutraque ilaterpretes, graeci atinique sermonis scriptores plurimi,
omnia inspeximus, ac pene voravimus oculiS, cumca nobis humanissimi viri Horatius Cruceius, & Ioannes Andreas Rhaudius ex Collegis Metropolitanis proponerent contemplanda. Ergo exorauerat a Pontilice Max mo potestatem deuelaendae sibi othecae huius in Ambrosianam; iamque breues literae misse suerant ab Vrbe. Cur autem propositi poenituerit FederIcum, non stat scio, nisi quia fortasse supremas tabulas sanctisItini patruelis antiquari nollet: aut quia minus decorum amplitudini putaret suae, si alienis opibus noua ditesceret Bibliotheca , nobiliorum instar siderum , quae nolunt etiam a Sole Iucem mutuari. Erat interea in exitu annus, cuna unus dies seculorum omnium fastos insignivit; nam toto vertice surrexerat supra reliquas urbis aedes Bibliotheca , maximo conatu artis, atque operosa substructione molis ; cuius findamenta poni coepere pridie CaI. Quintiles anni sexcentesiimi tertij supra millesimum, architectus autem operis suisse traditur Fabius Mangonus. In umbilico, eaque resione urbis, quae dicitur Vercellem sis sedes statuta operi est, exteris, ciuibusque opportuniqr. Asolis multiplex forma proposita ab architectis ratiis cuneata placuit, columnata alijs: Iaxam, amplam que probauit Federicus. Ingens primum area totam subijcit oculis frontem di aeneae Iiterae cubitales Ambrosio Antistiti sacram esse docent gradus in hemicycli formam recenti structura appositi . Idcirco autem Ambrosio nuncupatam molem constat,qubd cum res suas Cardinalis nihili faceret, inanem gentiliiij cognominis appellationem fastidiuit, totamque Diuo urbis Praesidi ascripsit, redeunte sic apud posteros cumulatiore gloria, Fortasse
75쪽
etiam in ciuium memoriam reuocare placuit veterem Bibliothecam , quam olim iuxta Templum Ambrosij con- ditam fuisse, atque ipsius Antist itis nomine appellatam fama est: eiusque superstites adhuc in tabulario Canonia totum Ambrosianae Basilicae aliquot libri sunt monu- I. α mento. Maa quadratae molis assurgunt ex marmore, idemque lapis quadratis segmentis munit angulos, &t coronat fastigium: isque ordo perpetuus circa molem totam excurrit. Supra vestibulum laxatur arcuato opere in fenestram paries ad Solem occidentem : similisque,ut is o ... aditus excipiendae luci a Peritur a postico, qua speciat ortum. Vestibuli ipsius frontem clathratae renestrae, ac marmoreae pilae intersecant: gemina deinde corona, &arcu se attollens, infra vicinae molis supercilium subsidit. -- ώ. ιρ Interiora vestibuli suspicientibus offerunt ductos ex aere
vultus conditoris Federici, cum indice nominiS, atque
honorum, quos gessit, tum geminas utrinque metuendi carminis tabulas ; nam aqua, & ignis ijs interdicitur, qui libros, aut membranas audeant auferre ue latina vero, italicaque lingua Pontificales dirae legentibus proponuntur. Im plet deinde oculos concamerata sedes, eaq ue capacissima : nec uno tamen obtutu contemplantium adcubitas QuiniS vicenis aestimamus .erea denique tota molis lAmbrosianae, quae spatium BibIiothecae utriusque musti, reliquorumque conclauium amplectitur, patet in longitudinem cubitis centum triginta. Haec ex fide ipsius formae, & circini, tum ex mei urae iudicio tradimus. Testudo aureis bracteolis corusca, nitidisque floribus, atque cauliculis vibrans, discriminatur suspensis per aequa interualla fascijs marmorato elaboratis; eiusdem irretis coronis concamerationem definit, quae totum l
77쪽
78쪽
nicem ambit inserne. Insta coronam receptae in parie- tem, tiaclusaeque auro Superum imagines irritant oculos, siue radiati oris dignitate, siue antiqua vestium forma. Prima sedem Christi Seruatoris effigies, proxima Deiparae reliquas Ordine implent Graecanicie, Latinaeque Ecclesiae insulati Patres , tum ex utroque sexu Iectissimus quisque. Infra icones nidi libraris cubitis tredecim in sublime elati sedis ambitum implent; ad superiores th cas scalae cochleae deducunt, & Iigneo margine circumeuntium vestigia tuentur : inferius transennae oculos admittunt, non m M'. Si quid vero in autographis, aut
membranis pretio itast, in scrinijs ad angulos molis prominentibus dclitescit. Sequitur peristulium ; huius sori-hus imminet yicta tabula expressam ad imaginem serens vultum Federici Carduaalis tanta maiestate oris, quanta cum viveret, Insubrum oculis obuersata est. Subiecta epigraphe indicat conditum ipsius beneficio Ambrosianum Collegium Bibliothecam, cunctas quoque a res studio,&munificentia eadem restitutas. octo nidi alternant spatia peristylij, in ijs collocata signa fictilia corpore muliebri, vultus reserentia scientiarum, & artium nonnullarum s singula vero suis apte insignibus ornantur, ac serunt Iibros praeceptores facultatum, & indices doctrinae eius, cuius species offertur oculis. Author operis Dionysius Bussola sculptorum Insubrum hac tempe- sate ante signanus. Fulciuntur porticu superiores aliquot aediculae ad secretos congressus Musarum ; pergula autem serreis undique clathris obsepta vadentes circumducit . Medium impluvium occupat palma, frondibus ex cu pro comata. Haec una respuit Hamadryades lymphis videlicet contenta . Spiritus agit intus Iudentes aquas, quae arcanis erroribus vagae ex summa arbore, ac tirondium apice erumpentes, subiectam mustui ope-
79쪽
ris aream mergunt. Et fortasse aquas amoenitate loci delectatas putauerim , ne Muta contubernales suum sontem expeterent. Ex peristylio itur in aulam Ambrosiani coetus, inde in aliam ampliorem, utramque tam ea fornicatam . Haec varios vultiis nostratium ,& pere inorum hominum literis, auiliberalibus disciplinis nobilium proponit spectantium oculis: quo recordatio illa,
praestantium virorum , & cognitio formarum recreet contemplantes. In hanc sedem inseremus postea codices descriptos, cum iam scrinia omnia exundent, libros non ante admissura, quam alij foruli accedant. Florentes deinde areolae vestibulum piis thecae exornant: ut hic pinxisse natura, in musto ars floruisse videatur. Haec, quemadmodum in praesens manet rerum forma,
descripsimus; nam immutauit pleraque studiosa post
ritas ad recentioris structurae exempla. Nos vero indicasse talia non piguit: ne, qui nostras lucubrationes euoluere minime grauabuntur, Ripamontio, aut Opicello minus credant, aut contra nobis fidem negent, si ab eruditis scriptoribus,& Federici aequalibus videant dissidere. Porro pinacothecae formam . & descriptionem in illos annos consulto reijcimus, quibus statuariorunt, de pictorum schola vel instituta est, vel restituta. Ergo condita iam mole Bibliothecae, dieque indicta, renuntiantur Collegij Ambrosiani Doctores, & sedes libraria aperitur . Sexto Idus Decembres in Aede Sepulchri pcra-gitur caeremonia. Is potissimum dies placuit tum Coimceptae Virginis nomine, tum alterius diei celebritate, quae olim Ambrosium Insubrum Pontificem inaugurauit; utriusque enim patrocinio noui Collegae committebantur . Et quamquam terno sinu pateat Sepulchri fanum, & xystos etiam stiperiores ferat, tum ad speetacu-Juna rei sacrae, cum sit, tum ad modulationes musicas
80쪽
celebritati tamen sussicere haud potuit. In sinu medio,
eoque ampliori, consederat Federicus princeps totius coronae, iuxta Cardinalem Magnus Cancellarius SalaZarius.
Praeses Iacobus Mainoldus, Senatusque uniuersus cum rerum capitalium Praefeci o, pone Senatum Magistratus uterque: propius septis arae maximae assidebant itidem Federico Viearius Generalis , de Templi Maioris CanoniecE ione Antistitis Bonomaei rostra ad dicendum sublata : contra Patres Conscriptossedere Praestetus urbis, &Aediles: propius arae succedere Dominicanus Quaesitori Iuris, artisque medicae Consulti: tum reliqua fani spatia stipari Praepositis, Theologisque Collegiorum urbanoriam, & municipalium, tum Praefectis, Laureatisque reI giosorum ordinum. Haec orchestra ue nam infimam caueam ad extremum sinum Templi, immo forum quam tum est, totum permixti summis infimi homines stipatis corporibus implebant, muItitudine ut in conserta turba
accidit)fluctuante. Certe res inaudita, ac inuisa conuulserat prope ex suis sedibus urbem, magnitudo etiam, &celebritas pompae ciues euocauerat ex tectri, studio praecipue Insubrum eo frequentius affluentium, quo res noua oculis usurpanda est, memori postea liberorum admirationi commemoranda . Inu itabat etiam spe tatores apparatus Templi barbaro peristromate nite scentis: forum ipsum obuelabatur laneo tegmine, descendentibus ad oram aulaeis: pompaque tota a delubri valuis ad proximas molis Ambrosianae res definiebatur . Ergo veniente ad Aedem Federico occinuere chori:
θmphoniam excepit latina oratio Aloysij Bossis Metropolitanae Basilicae Theologi s dicentis haec summata.
Superis, hominibusque plaudentibus factum , ut Co legium Ambrosianum hono scientiarum conderetur rnec quidquam aliud ferme ad colendas literas au-