장음표시 사용
61쪽
timo Argolus Medicus , & Mathematicus celebris; in eorum libris de diebus criticis, Vires autem caelestium corporum in sublunaribus corporibus recensuit Hippocrates in lib. de Stellarum aspectibus, & fusius in lib. de Aere, aqua, & locis; ubi refert causas diuersitatis gentium in diuersis orbis terrarum Iocis ad lumen caeleste, &ad temperie,vel intemperiem Zonarum,&late in aphorismis in 3. sect.& Galenus maxime in lib. de crisi, & diebus decretorijs:
Una enim cum temporib- υentriculi in hominibus mutantur ἱ quae etiam sensit Aristoteles in problemat. sect. I. probi. I. dum
ait, Quamobrem eum tempora euι riant, ratio
tunc valetudinis habenda diligentius est,
pro temporis cuiusdam mutatione accipi debent mutationes flatuum, atatum, σ locorum ; Idmcirco Aec etiam intendendμσ tollendi,υel M. Heandi , Uel contrahendi morbum υim habenti quemadmodum tempora ; Et erum omius, Orionis , o Arcu i, Ver tiartim, Cani. yicula, qui tus , imbresque excitant, C e- renitates,st gora , teporessique solent asserre. Ideo Ptolemaeus lib. I. Quadripart.cap. a. inquit: Haec cum Aeops intelligerent, Medi
cinae Auronomiam coniunxerunt, eamque --
carunt comuncti nem Meric ς,o MMhema. ticae, υt expellarum motu,s tu, ct contemplatione , ct ex medica arae auersiones futurorum morborum, Or remedia praesentium eruerentinam si ne horum cognitione,inquit,fψὰ etiam
remedia festunt,cum non omnibus corporibus,
er morbis eadem congruant: Alij enim , &alij Planetae diuersas complexiones, & habitus in nobis constituunt, ut etiam dixit S. Ioannes Damascenus lib. 2. orthodoxars dei cap. 17. & demum ut dixit Album a-sar in Introduct. Astrorum bienIta es ροι -
Nauticae vero arti necessaria, non solum est Astronomia propter praecognitio. nem, quam ei praestat ventorii, & flatuum, imbrium , fluctuum , & procellarum , ac tempestarum per ortus, di occasus matu Iino S , vespertinos, meridianos, ac mediae
noctis siderum cum Sole, & Planetis , dc speciatim, ut supra dixit Aristoteles,orionis , Areturi, Virgiliarum, & Caniculae, itemque planetarum inter se ad euitanda naufragia; sed etiam propter praecisam ratque ex ctam cognitionem cuiuslibet itineris faciendi, eiusque partium, & distantiarum unius loci ab altero, & horarum diei & noctis, quas exhibet eidem Nauti- eae ipsa Astronomia per distatias locorum ab AEquinoctiali , di ab alterutro polorum mundi, & per meridianorum differentias diuersimode desumptas, ut ingenue fatentur omnes artis Nauticae scriptorcs,& pro
se res, & videre etiam est late in libris
Arcanorum maris tom. I. a.& . nuper editis Florentiae, a Roberto Dudi eo Duce
Rursus Cosmographia, eiusq; pars Geo-sraphia, non essent in rerum natura sine Astronomia, quoniam sine ipsa nec descriptio globi caelestis, nec terreni posset haberi, nempe situs, & distantiae locorum cs..testium, neque terrestrium ,& consequenter non solum doctrina de situ locorum quorumcumque orbis terrarum, & de distanti js eorundem inuicem, tam respectu polorum mundi , dc aequinoctialis , quam respectu differentiae meridiani inter ipse loca; sed neque etiam doctrina de naturalibus proprietatibus locorum, & Regionuomni uiri orbis terrarum, ex quo in temperatis terrarum orbis locis omnia sunt Iemperatiora,pulchriora,& fertiliora,corporaque, atque animi ibidem nascentium validiora,& expeditiora ad agendum, propter temperatas totius anni qualitate , &caeli benignitatem ibidem: In intemperatis vero locis, dc Regionibus, nimirum, vel admodum frigidis, ut versus polum arcticum, & ant reticum, vel admodum calidis, ve sub AEquinoctiali,omnia minus temperata ,& minus pulcra , & pauciora generantur, & sunt; & corpora, atque animi ibidem nascentium magis impedita ad agendum, ob intemperatas ibi totius anni qualitates: propterea auxilio,& ope Astro.
nomiae possunt persecte indagari situs omnes, &aistantiae, ac proprietates,in deseri. ptiones singularum Regionum, ac locoruorbis terrarum, eorumque positus relativi
ad situs, di loca caelestia calida, frigida,&temperata,aliaque huiusmodi, quae miram iucunditatem,& utilitatem humanis men tibus afferuui. ChrO-
62쪽
Chronologia pariter, nimirum doctrina temporum, minime esiet sine Astroao-miρ, cuius ope tantum numerantur dies, anni, dc tempora quaecunque nulli pessent
annales illustrium quorumlibet gestorum . in orlie terrarum ab historicis compilati, di speciatim gestorum tempore eclipsium.
Cum enim tempus nihil aliud sit , quam numerus motus caelestis,& praesertim Solis, equidem sine persecta cognitione motuit caelestium, corumque periodorum nulla , , tempora numerari possunt: & hine sit, ut quia nondum cognita fuit periodus motus solaris, & consequenter Anai s olarinvera magnitudo, omnis Chronologia, seu numerauo temporum quorumlibet in mundo gestorum memoria digniorum,& vetustiorum, a quibustumq, historicis facta, ac etiam ab Astronomu, vel ad rationem
annorum solarium Iulianorum, vel aegyptiorum, vel ad rationem annorum Luna. .rium, aut quolibet alio modo, non possit, esse integra, nec exquisita, nec vera.
Non solum autem utilis est, sed etiam necetiaria Astronomia in administratione Iustitis, tam in causis ciuilibus ad exactam numerationem temporis, ubi agitur de
prorogatione fatalium, & de dilationibus, de lapsu, & praescriptionibus longi temporis , quam in criminalibus, quando quaestio est, an de tempore alicuius delicti Lu- haluchret, vel non lucoret,ut frequenter euenit, nam huius quistionis resolutio peritos in Astronomia requirit, alioquin caula illa no sine magno vel vitae,vel subsantiae detrimento personae de delicto inquisitae definiri potest. Similiter in alte natiuis,ubi agitur de facultate conferendi henescia in mensibus ordinarii, conside-xantur exacte mensus,dies, & hora obitus, di vacationis beneficiorum, nimirum a
incidat in mense reseruato Sedi Apostolicae, vel ordinario. Confert etiam Poeticae, nam intelligi Plene non possunt antiquorum Poetarum insigniorum poemata, & moralitates, nisi Astronomiae, & 48. imaginum caelestium quis pluribus imbiatus fuerit documentis, Praeceptis, ac signification ibus. Et denique Agriculturae admodum con.
Rrt Astronomia, ut ex Plinio notum est,
quoniam herbae, plante, surculi,& arbores, ac ligna Omnia,incrementum,conseruationem, & decrementum suscipiunt diuersimode a celestibus corporibus,eorumque motibus, tibus, occasibus,ti aspectibus, ac proinde Calore, frigore, siccitate , de haraiditate ab ijs resultante. Idcirco in seminatione, & arborum plantatione . incisione, & surculorum, atque carundem arborum, ac vitium putatim ei, stercorationibus,collectione,ia consi: atione frumenti, di fructuum, uec non in sylvarum incisionibus , & secationibus lignorum apro aedificiis, plurimum nocet illorum d
rationi, si spernantur debita in his Astronomiae documenta. Itemque consert A mentariae arti, nempe in castratione Arietum, Iuvencorum , Suum, Equorum, ali rumque animalium , & in tonsione pecudum plurimum prodest obseruare Lunae positus, ac aliarum stellarum erga ipsam Lunam,ut dixit Ptolemaeus lib. I.quadrip. cap.χω& late Plinius ubi de Agricultura ,& Armentaria,& omnes Astronomi in suis Epitemeridibus . Item prodest Piscatoriae,& Aucupatoriar, ac Venatoriae artibus :regulariter enim in novilunijs, & pleniluniis non capiuntur pisces, propter fluxus , di refluxus maris, Iecus in quadrantibus Lunae cum Sole, &c. Oinnes itaque scientiae,& artes,vel subis ordinantur Astronomiς,vel ab ipsa sumunt originem,aut persectionem,aut documen ea: propterea sine caelestium motuum sei Mtia nulla datur integra,& solida doctrina, nullumq; rectum magisterium,& magistra.
te exercitium in disciplinis, & artibus liberalibus, neque mechanicis, quas recensui. mus ; Maria longis non sulcantur itineribus, terra absque erroribus non deambulatur, nec feraciter colitur,corporaq; εgra, nec opportunε medentur, nec salutirere
Curantur, neque terrestres, neque nauales vllae expeditiones, aut annonae, aut merocium, aut exercituum a procellis, ac tempestatibus, nimbis, turbinibus, caeterisque similibus infaustis occursibus, atque tenoribus etiam Eclipsium in detrimentis, fieri possint incolumes, da saluae, nec reliquae similes Reipublicae functiones exerceri,im. mo neque ipsius iustitiae executiones inis
63쪽
ea sibus quos diximus, & sue qua in nullo Regno,nullaque Republiea dari potest re.
ista emenclatio, &scientia temporum, nec historiarum , ac insignium gestorum veritas per annorum, mensium,&dicrum enumerationes veras , nec integra annorum forma, eorumque resormatio,neque inuariabilitas Fastorum,& Kalendari j quarumcumque sentium . Quae cum optime cognouerit Plato, statuit in lib.7. se legibus. Omnino perdisenda esse ea, qua milia sun x RNνum circuitibus , ct Solis, o Lunae, quo niam respecta horam necesse est dis onere tota ciuitarem, subdens: De quibus vero inquies enempe de ordine dieram in mensem, er men sium in annum, atque ita tempora,stemm-ser , ct μν ficia, is decet diserisita, naturali quodam ducta tauam ciuitatem, Uigilantem reddam, Sc ibidem quoq; addiscendam esse ait Astronomiam non stam, quia temo ummutationes, vel etiam onortunitates, o commodus plurium rerum gerendarum eccasiones praesentire doceas, sed etiam, quod Ma minus rei militari, quam Nazgamm,or Agriculta,
De mira animi iucunditate, o oblecyalsone ,
qua a. Auronomia, eiu ue legitimo usu existit.
Postremo nulla scientia humana deIectabilior, iucundior, & selieior est post sacram Theologiam reuelatam, & do.
ctrinam Christianam, qui m Astronomia . Haec namque illa est, ut legitur in cap. 8. Sapient; qua scit frateram, cr defutur/s a mat, or sicit signa antequam an is Eclusis, ct euentus temporum, o secutorum. Per hanc fluentiam mens humana feliciter rapitur, de ascendit ad cognitionem summae Dei potentiae in tqt, tanti'; corporibus caele- tibus e reandis, conseruandis,& moderan.
dis , summaeq; eiusdem Dei sapientiae in , singulis di onendis, excitandis, & dimgendis, ac liimmae Dei bonitatis in se n- do, oblectando , de alliciendo res omnes creatas. Per hane inexplebiliter intellectus contemplatur, & admiratur stupendos, & immutabiles cursus astrorum , eo rumque motuum, & luminum in proprie. ratum harmonicam diuersitatem, & praefixum numerum, eorundemq; tam raras squam frequentes inuicem obuiationes, veluti choreas quasdam admirabiles, e Tumq; motuum, congregationisq; lumius, di radiationum actiones, rationemq; Sc modum, quo humano generi potissimum inseruiunt, & inseriora omnia foueat, de vivificant, & necessaria vitae animantibua perpetuo ministrant,ut messium,& fiugum ubertates, florum, & fructuum suauitates, maturitates, & iucunditates, salubres aeris
varietates, amenitates, & aquarum, C tetarae traquillitates, vaporibus, & exulationibus purgatis, nec non animantium Omnium foecunditates. Itemque noua phae. nomena, stellarumq; nouarum apparitiones, Eclipses , & Cometas, aliasque metheorologicas impressiones,ingremis fixarum stellariim,& Apogaeorum planetarum in noua signa Zodiaci . earumq; actioneS, de directiones, tum in elementis, tum in
mixtis corporibus his, & illisae per sublimium huiusnodi contemplationum admirabilem circulum,qui a Deo est ad creaturas, dia creaturis ad Deum, nempe quo inlatiora haec elementaria medijs, videlicet caelestibus, de caelestia su premo Rectori suo Deo obsequuntur,ac proinde ordinis, di symmetriae Universi, suauissime, & ines. fabiliter recreatur animus, ita ut ab angustiis huius terrestris puncti respectu immensae molis caelestis, nec amplius contria stari, nee labefactari assuescat, nequet i retiri a fucatis ipsius illecebris, de blandi-tijs; sed quodammodo evolans, dc ascendens ad sublimia, unde originem traxit, flagranter quaerit tanti operas Conditorei, ut per ardentem erga eum dilectionem , ipsum inueniat, & eidem i quo emtrauit, di effluxit,valeat uniri,ac frui suis immortalibus bonis,&seinpiterna gloria, quam
promisit diligentibus se. Cognitio enim Dei, di scientia de Deo , eiusque dilectio est totius sapientiae apex, ad quem maxime conducit scientia operum admirabiliorum ipsius Dei, ac proinde est illa sapientia, quae a Salomone in cap.7δειSa
64쪽
Astronomiae restituta Lib I. si
pientiae dicitiir Candor lucis aternie, cto culum e macula Dei maiestatis , ct imago bonitatis imus, ct qua per Nationes in animas sanctas se transfert, ct amicos Det,ac Prophetas tonsiluim, Neminem enim diligit Deas ,
inquit ibidem Salomon , ns eum , qui cum
sapientia inhabitat: nempe eum, qui cum
vera cognitione, da dilectione Dei existit: haec enim sapientia est speciosior Sole, &super omnem dispositionem stellarum luci
comparata inuenitur prior,&c. Itemque de qua idem Salomon in cap. 8. Prouerb. Et quamuis Genitorem Uninestatis, ut dixit Plato in Timeo, tam dissicile sit inuenire,
quam inuentum dignὸ profarie Attamen nos
in S. Matris, ac Magistrae Ecclesiae gremio geniti, atque educati, maximas Deo gratias debemus, quia non solum per Astronomiae documenta Deum optimum maximum naturaliter, ut Ethnici, & Gentiles Cognoscere valemus ; verum etiam, quia eundem ex gratia reuelationis cognoscimus, eumq; Trinum dc Uirum esse scimus, colimus, & adoramus, totiusque Christia. nae fidei articulos inuiolabiliter credimus,& sacrosancth profitemur, &diuinis,.ac S. Ecclesiae praeceptis obediendo vitam,&gloriam sempiternam ex diuina repromis. sione, & clementia eXpectamus.' Et licet scientia,& sapientia admirabilium, ac nobilissimarum rerum,principali. ter sui ipsius gratia sit, nempe causa cognoscendi, & propter fligam ignorantiae,
non autem gratia alterius, nec ad ulli inseruiendum , ut dixit Aristo t. lib. I. me. tapla. cap. a. text. I. & lib. I. Rhetor. cap. II. in fine, di lib. I. magnoris morat. c. 33.& lib. 6. & hic. cap. 7. Quoniam per usum scientiarum, di artium nobilissimarum,ob Iucrum , sed similes fines seruiles, vel ad
ostetationes vanas, vel propter animi passiones, nempe amorem, ambitionem, &spein, hae scientiae, artes, ac virtutes vilescunt, & earum veritas infirmatur, & saepe vitio vertuntur, &delicta reputantur, &merito spernuntur viri hisce modis suam cruditioncm, ac doctrina pandenteS, Veruditantes, eaque abutentes, ita ut neque sapientis, neq; prudentis nomcn merea tur,ubi non urgeat eis dira necessitas; prae.
ter quam quod usuS scientiarum, quando est gratia alterius, & ad inseruiedum aliis,
tunc, vel propter contradictiones, quae semper vigent inter homines, inter quos nunquam desiunt sophistae, vel propter earum profunditatem, plerumque insurgunt
altercationes, cotentiones, di confusiones,& exinde simultates, temeritates, ac varia
discrimina; Nihilominus , quia duo sunt viri sapienris opera, ut dixit Aristota lib. I.
clenchorum cap. 2. nimirum, Non mentiri,
de quibus nouis, est mentientem posse manife-
flare, & sic prodesse omnibus; Ideo non sui ipsius gratia tantum virtus, & sapientia esse potest, sed etiam aliorum gratia esse debet, quia non minus laudabile , &egregium est , addiscenda sui ipsius gratia legere, & exercere,quam legenda,& exercenda scribere, & ad publicum bonum profari: Attamen ad euitanda odia, & discrimina legitime, & prudenter, & non sine necessitate id agendu semper est, quando aliorum gratia cxercetur scientia,& arsa viro in ea erudito, ut non ni fi laudabilis,& honorabilis, ac iucundus fiat eius usus: Propterea cum sermo noster sit de Astronornia, eiusq; utilitatibus, & usu: Si μα- nomiam, ut firmant omnes sacri Doctores,& recenter narrat Rieciolus in suo Alma- gesto nouo in praefata arti et . Quisque addiscat, vel doceat ad Kalendaris ciuilis, se ecclesiastici constitutionem ; Si eius profundiore, notitiam quis inquirat, ut Iolidius sacra Scripturaesensium literalem, quo abutuntur Coperis nicani tuearer, o S.Congregationis decreta in
eos, vel in Genethliacos lata , defendat. Si ad usum Agri laurae, Nauigalom, o Medicina Sobriis A rologiam, est prudenter attrecte υι Sacrum Concilium Tridentinum,ct Sirius V. permittunt, o a Doris contingentibus , suo
mbus,etram per coniectaram deurminatisrmnuntiandis abstineae, nulli eum Ambrosi , Balli Augustini, nulli Leones reprehenderint, quin etiam patrocinabitur S. Thomas,oc. Astrologica enim praesagitio rerum futurarum, quae ab astris, earum causis, ut in
pluribus, oriuutur, in particulari quidem incerta cst, & valde fallax, ut ex S Th
ma colligitur p. p. q. I I S. art. . ad Ino generali autem coniecturalis, & impersecta, idonea tamen artis materia, ut ait
65쪽
S. Thomas 2. 2. q. 9 .art. I. ad 2. eoquo certior in genere coniecturae, quo magis
causae fuerint ad effectum inclinatae, minusue impeditae, r .a. q. 86. art. . libera hominum actione, defectuve inferiorum causarum, pcr quas agunt corpora illa cr-Iestia, ut idem S. Doctor d. q. I I s. art. 6.
ad 3. Tandem omnino improbabilis est,&a Sixto V.damnata pri sagitio ex astris,eorum, qiis caesorum causalitati subtrahuntur, ut loquitur S. Thom. cit. q. 9 - art. I.
uti sunt actus liberi, & effectus omnes per accidens contingentes, siue in rebus immanis , siue in naturalibus. Itaque si tribuimus exempli gratia, Soli gloriam,®num ; Mercurio sapientiam, dcc. haec,& alia huiusmodi accipimus pro quadam inclinatione, & habilitate ad res gloriosas, ad regendum, & ob acre ingenium,ad
sapientiam nobis comparandam; cum inclinatio, habilitas, dc ingenium, a viribus sensiti uis, in quas cςli influunt, aliqua de sumant persectione; omissis liberis,& per
accidens contingentibus,siue in rebus humanis, siue in naturalibus. Et iuxta haec ea,quae inferius dicemus,intelligi dicimus. Praedietis autem haec nos addere possumus, nempe quod quicunque addiscere , vel docere voluerit disciplinas , & artes, uae ut diximus sciscitantur sibi necessaria ocumenta ab Astronomia; Equidem sine praecedenti eruditione Astronomiae, illas addiscere, & docere nuquam valebit: Propterea si quis addiscat Astronomiam,poterit docere Computum Ecclesiasticii; alioquin, sine Astronomia nequaquam; Itemper Astronomis scientiam poterit quilibet firmitati ,& perpetuar invariabilitati K a. lendarii Ecclesiastici a Gregorio XIII. restituti operam dare, rite,& recte executioni demandando ea,quae in singulis futuris tribus centesimis Annis decreuit summus ille Pontifex in sua constitutione edit; Anno a 38 r. alioquin sine Astronomia secus. Insuper quilibet poterit persectus ense Cosmographus,& Geographus,si Astronomiam adducat, sine Astronomia vero minime.
tem non solii quiuis Astronomis ignarus nullo modo Chronologiam, seu rationem , & doctrinam temporum quorumcunque gestorum in orbe terrarum assequi poterit ; sed etiam neque in ea medio. criter eruditus, nisi optime calleat motus Solis, & Luns, eorumque Eclipsium momenta, & consequenter annorum in me sium veram magnitudinem, & enumerationem. Rursus si quisque Philosophus naturalis calleat Astronomiam, erit perfectus Philosophus , quia non solum causas ericietes generationum, & corruptionum
omnium in his sublunaribus intelliget; sed
etiam causas metheorologicorum e ficiente S , nempe ventorum, imbrium, nivium,
frigoris, ardoris, fulminum, procellarum
maris , ac terr motuum, eorumque tem
pora scire poterit, aliaque accidentia, que ab his consequuntur, ut ubertates, & animantium incolumitas, sterilitas, fames , pestes, &c. ut supra dictum est, alioqui sine ea secus: Ipsa enim est peculiarissima,& maxime propria Philosophia , quς de
substantia sensibili, O simpiterna si eculatur,ut dixit Aristo t. lib. I a. metaphys. te Mqq. Immo neque ullus sine Astronomi erit integer, di perfectus unquam Medicus, nec in suis prognosticis veridicus, nec ullo modo securus, ct locuples Nauta,n que diues Agricola, di mercator. Similiter per Astronomiam unusquisque erit in
philosophia morali, & ciuili doctior, & in
exercitio virtutum moralium vere Magister, quia per eam non solum in cognitio. nem sui ipsius veniet; verum etiam in cO.gnitionem sui Creatoris Dei. Item si quis
Poemata antiquorum , ut Homeri, Virgi-
iij, oui dij,&c. & in eis insitas moralitates in nominibus plurium imaginum, siderumque caelestium absconditas intelligere cupiet; Illa sine Astron miae documentis procul dubio semper ignorabit. In arte vero,& disciplina militari per Astronomie scientiam unusquisque Princeps, & Dux
exercitus experietur varias uti litates insignes,& maxime in expeditionibus militaribus , naualibus, ut supra indicatum est; sine eius autem cognitione nequaquam ,. Demum in reliquis artibus humano usui necessarijs, ut Armentaria, Venatori , ,
Aucupatoria, & Pisca toria,uberiores quidem tructus quisque capiet per AstronO
66쪽
Astronomiae restitutae Lib. I. s 3
miae eognitionem,& usum in eis, secus sine Astronomia. In hisce itaque enumera. tis artibus, Astronomiae usus tanquam legitimus, honestus , di de sui natura proficuus, scper laudabilis,& honorabilis erit, de cunctis gentibus gratus, dc iucundus. Praeterea si quis in hac vita felicitatem illam quaerat, quam uniuersa Philosophia studiosis suis pollicetur, vitamque iucundissimam, & solida hilaritate plenam cupiat, eam profecto sine Astronomia δε co templationibus, quae per ipsam sunt alti csmis,ac nobili minis,consequi minime poterit, ut ex si pra deductis compertum est. Ex his igitur late constat,Astronomiam tanquam scientiarum , ac disciplinarum omnium Reginam, atque Magistram, excipio semper Metaphysicam, aliasq; mentias,quae naturales non sunt 8c propterea humano generi utillimam,dc necessariam,
non solum esse nobilissima in , honorabilissimam, pulcherrimam , dc iucundissimam ,
sed etiam expetibilissimam,& uti altissima scientiarum, altis , dc sublimibus ingenijs gaudere , ijsque ad Atlanticos, dc Herculeos labores natis.
Deciosis primis phsicis Temporum , nempe
horaram,dierum, mensium, ct annorum, eorumq; aequalitate, o de natura , viribus , o proprietatibus Temporis.
DVo totius naturae Conditor voluit ut
in uniuerso forent motuum,ac temporum omnium origines, dc fontes uberrimit Primum mobile, dc Sol: & propterea
inter motum Primi mobilis,& motum So. Iis, eorumque periodum, singularem quadam similitudinem, harmoniam, et prOportionem indidit,quae in eo primum consequitur, quia circulatio,siue motus primi mobilis diurnus est figura, imago, ac re- prcsentatio quaedam circulationis,seu motus annui Solis, cum in quatuor quadrantibus, nimirum duobus diurnis, et duobus nocturnis reprς sententur quotidie quatuor anni tempora r videlicet Ver post ortum
Solis,Mas post meridiem,Autumnus post
occasium Solis, et Hiems post mediam noctem ; simili modo velut in annis fiunt 1
Solis motu per Zodiacum: Ita ut quemad modum in motu Solis annuo pertita signa
Zodiaci nompe per quartam Zodiaci partem , quae in gradus nonaginta diuiditur, dato principio motus Solis a primo puncto Arietis, fit Ver illius anni; simili modo in motu diurno primi mobilis per quartam sui circuli partem, quae in sex horas diuiditur,dato principio motus ab ortu Solis, fit Ver illius diei: & quemadmodum i
continuato motu annuo solis per alia tria
signa Zodiaci,scilicet per alteram Zodiaci
quartam partem, quae pariter nonaginta
graduum est, fit aestas illius anni, si in iliter in continuato motu diurno primi mobilisper alteram sui Circuli quartam partem, quae pariter sex aliarum horarum est, fit fissas illius diei:&sicut in motu Solis annuo per alia tria signa Zodiaci scilicet per alteram Zodiaci quartam parum, quae pariter nonaginta graduum est, fit Artumnus illius anni, similiter in continuato motu diurno primi mobilis per alteram sui Circuli quartam partem, fit Autumnus illius diei. Et demum in eodem motu Solis annuo per reliqua tria signa Zodiaci sicut fit Hyems illius anni, ita in continuato motu diurno primi mobilis per postremam
sui Circuli partem, fit Hyems illius diei.
Altera harmonia inter motu Primi mobilis , & Solis, in eo existit, quia quamuis
partes circulationis diurnae Solis per Zodiacum sint inter se, & cum partibus circulationis diurnae primi mobilis,inequales propter Solis motus diurnam insqua litatem ubique per Zodiacum: tamen tota circulatio Solis annua per eundem Zodiacum harmonica est toti circulationi primi mobilis per Universu ditirnq; ex quo quanta est Zodiaci magnitudo, tanta quoque- est primi mobilis; haec arithmetica, &numerica k illa geometrica, & continua , ut latε diximus in cap. . tibia I. de magnitudine, di harmonia primi mobilis cum Zo
Rursus, inter motum primi mobilis, di Solis, alia proportio harmoniae, & nexus existit, quemadmcidum etiam inter reliqua astra omnia, cum eodem pruno m
67쪽
hili,quia quot cireulationes secit dextro sum , & sinistrorsum per Vniuersum per-pezuo primum mobile, tanquam prima latio caetera mouens, totidem quoque circulationes necessario facit Sol,& reliqua astra per idem Vniuersium dextrorsum, &sinistrorsum: & quia Sol conficit 36 . circulationes, cum quadrante sere alterius circulationis dextrorsum, & sinistrorsur , antequam redeat ad punctum Zodiaci, a quo discesserat anno praeterito, pariter quoque primum mobile conficit, cum co363. circulationes, cum quadrante sero alterius circulationis ad unguem:quae circulationes omnes, tam Solis, quam primi
mobilis, dextrorsum , & sinistrorsum per Universum, aequalissimae inter se perpetuo
sunt, & constantes cx horis 2q. cxacie, ut
infra apparebit. Et quoniam praeter dictas 363. circulationes dextrorsum, & sinistrorsum, Sol interim absoluit circulationem sitam intc-Fram per Zodiacum sursum ,& deorsum, a puncto nimirum Zodiaci, a quo discesserat anno praeterito, redeundo ad idem
punctum,hec quoque circulatio Solis sum sum, & deorsum , a qua Originem ducunt omnes anni inter se perpetuo aequalis smi,
da uniformes, ut infra fici notum, numeratur a primo mobili tamquam omnium motuum in se contentorum mensiira, ita
ut a nonnullis, & a Magino in suis Ephemeridibus parte a. Isagogicarum cap. 7. dicatur circulatio 366. primi mobilis, quia tantum caeleste spatium , seu amplitudinem sursum, & deorsum circulauit Sol dicto motu sito per totum Zodiacum, quantum est spatium, seu amplitudo, &magnitudo primi mobilis, seu primae sphς-rae I Circulauit enim Zodiacum, qui eiusdem magnitudinis est, ac primum mobile, ut late probauimus in d. cap. de magnitudine primi mobilis, & Zodiaci lib i. sed
vere circulatio illa Solis per Zodiacum , non est primi mobilis dextrorsum , & sinistrorsu in per Vniuersum, ut late diximus in lib. 2. cap. . de motu directionum dicet ab ipso mensuretur: sed est ipsius Solis sura sum, & deorsum, di tamquam ab ipso primo mobili mensii rata dicitur improprie circulatio 366. prami mobilis, quia inenserat motum sadtiun sub Zodia eo,qui eiuΩdem magnitudinis est, nempe 36v. partium, prout est primum mobile. Reversio enim Solis annua ad idem punditum, per
quam reuersionem vere perficitur annus,
fit exactissime post 36ue. primi mobilis circulationes, cum quadrante ferc,nunquam autem post 366. circulationes, cum quadrante fere.
Et quemadmodum a circulationibus Solis sursum , & deorsum per totum Zodiacum , quem motum rcinum vocat Aristoteles, originem ducunt anni,ita ut ab unaquaque integra circulatione totius Zodia. ci a Sole peracta , unus fiat annus: ita a circulationibus primi mobilis dextrorsu ,& sinistrorsum per unumquemque horizon tem, sue rectiam, siue obliquum vniuersi orbis terrarum, originem ducunt dies: ac proinde sicut terminus, & periodus circulationis Solis per Zodiacum dicitur annus, ita terminus, & periodus circulationis primi mobilis per uniuersum ,
dicitur dies. Et quoniam isti duo motus, videlicet reuerso Solis annua, & circulatio primi mobilis diurna, fieri minime posisunt, sine latione Solis, quam lationem
Aristotelcs vocat circularem ; propterea inter prim i mobile, te Solem alia proportio, & harmonia resultat: quia quemadmodum sine Sole, eiusque motu, & circulatione, non sunt anni neque dies, ita neque, sine latione primi mobilis; Primum enim mobile quatenus mouetur per Uniuersum motu perpento aequatillimo, cst perpetuo aequalissina mensura , & tempus
sui motus: quatenus vero mouet corpor
caelestia omnia, est perpetuo aequalissima
mensura, & tempus motus dictorum corporum cslestium Omnium:& quatenus mouet singulis diebus aequalissimE Solem, est
perpetuo equalissima mensura, & tempus motus diurni Solis:& quatenus mouet singulis annis perpetuo squalissime Solem, , est perpetuo aequalisina mensura motus annui Solis. Ideo tanquam mensura proprij motus Solis , qui fit per Zodiacum sursum, S deorsum ,& tanquam deserens Solem singulis horis et .perpetuo deXtroris sum, & sinistrorsum perhori Zontes rectoS,& obliquos totius orbis terrarum,fit simul
68쪽
Astronomiae restituta: Lib. I. . ys
tum Sole eausa , & mensura annorum, dedier vim ac proinde anni solares,qui a motu Solis simul , cum motu , di latione primi mobilis necessatio coniuncto numeran. tur, de dies,qui a motu similiter.primi in bilis ivnul, cum Solis latione ad horizontes Oibis terrarum numerantur, sunt tem
pora , quibus alij omnes aliorum Planetarum motus in reueisiones mensulantur,ex
quo omnia astra in motibus , & periodis suis non solum sequutur primum mobile , a quo perpetuo deseruntur dextrorsium, &sinistrorsum, sed etiam sequuntur Solem tamquam Ducem, dc Regem ipsorum.
Ex his,propter harmoniam inter circu. lationes , seu reuersiones diurnas primi mobilis , de inter circulationes , dc reu r-siones annuas Solis,fit, ut inter dies, dc annos sit harmonia, proportio, & similitudo quaedam,quae adhuc magis apparet Ctiam, quia ex diebus conssantur anni, fit quo que , ut eadem sit harmonia , &proportio inter horas, de dies, quoniam etiam ex horis consantur dies: dc similiter fit etiam, ut sit inter minuta temporis, de horas, quia eκ minutis temporis conflantur horae : de consequenter fit harmonia, & proportio , ac relatio quoque inter annos, & horas, dc
minuta, ex quo , dc anni componuntur ex
horis, & minutis; de pariter menses colligantiam , & proportionem habent cum annis δε anni cum mensibus,ex quo menses sunt Ia . pars anni, & conseque uter menses, cum diebus, ex quo dies sunt 3 o. pars mensis,prout dies cum horis,quq sunt
Σq. pars totius diei:& sicut in uno die, qui est 3 o. pars unius mensis, fit circulatio inia tegra 36o. partium Zodiaci, 8a primi mobilis per Universum; Ita singulis 36o .mensibus fit circulatio integra Solis per Zodia-C um 3o. vicibus. Inter omnia namque tem-POra , seu numeros motuum , tempus velocissimum, quod minutorum, & horarum est , di horarium dicitur, a primi mobilis motu velocissimo, & perpetuo ih suis omnibus partibus motus aequalissimo, originaliter, & de per se est. Et quoniam hors,ta horaria minuta sunt aequalia illa spatia temporis, in quae diuiditur dies,propterea
tempus minus velox, quod diurnum , &dies dici tur,pariter a primo mobili primu
& de per se est, nempe ab eius motu dcxtrorsum, & sinistrorsum per Universum,&per accides a Sole, uti delato a primo mo bili ad horizontes Orbis terrarum , tum rectos, tu obliquos, ut infra patebit. Tempus autem tardum , quod dicitur annus, a
Solis circulatione sursum , & deorsum per Zodia eum integra, originaliter et primario est , et secundario a primo mobili deferente Sole et sic tempus velocissimum
est hora, tempus minus velox est dies, et tempus tardum cst annus: Et primum ino. bile, quemadmodum suo mOm,et tempore motus est mensura horarum, ita et dierum, qui ex horis; et annorum,qui ex diebus componuntur: et quamuis motus primi mobilis , et Solis, situ diuersi, atque inuicem diuisi , lcmpus tamen ubique,est idem, quia et numerus unus, et idem ubique est, qui est aequalium, et simul et ideo omne tempus a primo mobili mensuratur, ut Arist. in lib. q. physicorum L . I 32. et late I 33. et motus,tac periodi caelestium corporum sunt aequaliIsimi, ac regularisia simi, ut probat in lib. 2. de caelo tex. 3 s.
Ex his praeterea fit, ut quemadmodum
dies similitudinem , relationem, ac pro portionem habent eum annis, ita vice versa anni cum diebus: & sicut minuta horarum proportionem habent cum horis, &minutis, ita horae, dc minuta cum annis .
Hine Iur consulti bima, trima quatia-ma die usurpant pro tempore biennij,trie-nij δε qua triennii; itemque horas pro diebus, ac statuto quodam tempore. Rursus,propter a palogiam, da proportionem, quae existit inter primum mobile, eiusque partes, quas omnes Sol perlustrat singulis annis, fit quoque, ut inter dictas partes tum primi mobilis, tum Zodiaci, &inter tempora motus tum primi mobilis , tum Solis per dictas partes sit har nia , proportio, dc arcta relatio : ac proinde ut horae,diesin anni sint admodum colligati, relativi, 3c harmonici tum partibus primi mobilis, tum partibus Zodiaci: quia quu-
admodum horae componuntur ex minutiS,
dc dies ex horis, & anni ex diebus, ita primum mobile , dc Zodiacus,componuntur
ea minuus partibus, gradibus, di signis.
69쪽
Quoniam Igitur motus ad motum, &temporis ad tempus, & partis ad totum proportio, di aequalitas rationum est, ut docuit Arist. lib. . physic tex.73. & lib. I. de cado tex. I9. hinc est,ut gradus Zodiaci, di partes , seu tempora primi mobilis , &distatiae caelestes numero maiores,sub quibus fit motus, di mutatio, proportionem,& analogiam habeant cum gradibus eiusdem Zodiaci, & partibus, seu temporibus eiusdem primi mobilis, ae distantijs caelestibus numero minoribus;& viceversa gradus , partesque, & distantiae cauestes, numero minores cum gradibus, partibusque, di distantijs caelestibus numero maioribus;& pariter tempora motus numero tardiora,quae nimirum numerantur motu,& mutatione tardiore, proportionem, & anal giam habeant eu temporibus numero v locioribus, quae nimirum numerantur mo
tu , & mutatione velociore; Et similiter
gradus Zodiaei, & primi mobilis partes,
seu tempora, proportionem habeant cum
minutis, & secundis; di vicillim minuta,&secunda cum gradibus; icut horae in minu.
ra horarum proportionem habent cunias
diebus, & vicissim dies cum horis , de minutis horarum, prout anni,& menses cum
diebus, & dies cum mensibus, & annis; Et ideo quemadmodum partes , seu tempora primi mobilis, & gradus Zodiaci sunt colligati diebus, di annis , ita consequenter mensibus,& vicissim menses partibus caelestibus primi mobilis ,& Zodiaci gradibus, & signis, atque ideo tempus tardissimum cum tempore velocissimo, & consequenter motus tardissimus cum velocissim . Quoniam non solum motus mensu ratur tempore, sed etiam tempus mensuratur motu , ut late docet Arist. d. lib. 4. physic. a te x. III. ad II . Hine est, ut ex motu fiat tempus, & ex tempore motus,
ac proinde,ut paries primi mobili vis: Zodiaci gradus, atque interualla, & distantiae huiusmodi caelestes, sub quibus fiunt
motus, et mutationes,ac vicissi tudines, et
actiones caelestium corporum in haec inferiora, conuertantur, et resoluantur in annos, ct vicillim anni in partes, gradusque, et distanti as caelestes : nam ambo, scilicet
temPub, et motra, sudi mensurae caelestium
tum motuum, tum partium, seu temporii, sub quibus est motus; Partes enim temporis , in quibus primum mobile mouet Zodiacum,sunt maxime colligatae cu partibus caelestibus Zodiaci, quae mouentur, ac proinde horae ,& minuta temporis motus primi mobilis cum gradibus, & minutis signorum Zodiaci, & gradus, ac minuta signorum Zodiaci vice versa cum horis,& minutis temporis motus primi mobilis, ut dixi: quia non solum tempus est numerus , & mensura motus, sed etiam motus est numerus, & mensura temporis . sicut enim dicimus multam esse viam,si motus,& ambulatio multa est, & multum esse te-pus si multus est motus: ita vicissim multum esse motum,si multum est tempus dicti motus,ut Aristoteles, ubi supra. Nam Zodiaci circulus maximus, circulo primi mobilis pariter maximo cogitatissimus,& coaequalissimus,ut constat est diuisus a Diuino opifice in quatuor partes, seu interualla,& figuras significantes periodos quatuor anni temporum, quarum singulae partes componuntur ex 9 o. gradibus, & totus Circulus Zodiaci ex 36o. partibus, prout etiam
circulus primi mobilis, ut late diximus ind. cap.4. de magnitudine primi mobilis , ct Zodiaci lib. I. ut per has circulares distantias, & interualla, & per hune motum Solis sub eis, &per hoc tempus, numeru ,& mensuram, haberetur integra, ct perfecta periodus omnium alterationum, mutationum , & vicissitudinum uniuscuiusq;
ex quatuor anni temporibus: etenim unit quodq; tempus numerum habet, & numero determinatur, ut Arist. lib. a. de generat. & corrupi. tex. I 7. atque ideo, ut non solum ex motu fieret tempus, &ex tempore motus, sed etiam ex partibus,seu magnitudinibus Circuli, sub quibus est mo
tus, fierent tempora,nempe minuta, horae,
dies, & consequenter mcnses, & anni; et vicissim ex dictis remporibus fierent partes, interualti, et magnitudines,ac integri ci culi caelestes: Et ideo quemadmodum id-pora constant ex annis, mensibus, diebus, et horis, minutis, et secundis; ita partes,
interualla , distantiae, et circuli caelestes constant ex signis, gradibus, mimuisgi secundi; et Et quemadModum conuertuntur,
70쪽
Astronomiae restitutae Lib. I. 3 γ
& resoluuntur, ae fiunt ex circula, ct pamtibus caelestibus, nempe signis, gradibus, minutis , dc secundis, anni, menus, dies ,
horae, S minuta,ac secunda temporis motus : ita vice versa ex secundis, minutis, horis, diebus, mensibus, cx annis, fiunt secunda , minuta, & gradus, & partes, di signa caelestia; & propterea partes temporiim sunt prorsus harmonicae,& consonantes cum partibus caelestibus, atque ita numerus annorum, mensium, dierum, horarum , minutorum, & secundorum temporis, sunt mensurae signorum, graduum, seu pallima,& distantiarum, ac interuallorii caelestium i & vicissim numerus signorum , graduum, seu partium, ac distantiarum,&interuallorum caelestium,sunt mensura teporum, nempe annorum, mensiuin, dieru,
horarum,& minutorum, ac secundorum
Et quoniam triplex est motus, & conse
locissimus, & tempus consequenter breuissimum,quod horarium dicitur:& motus minus velox , & tempus per consequens minus breue,quod diurnum dicitur:& motus tardus, & consequenter tempus Iongum, quod annuum dicitur; Reuersio autem motus velochsmi fiat spatio temporum 36o. videlicet horarum 24. ut omnes Astronomi sentiunt: nullum remanere videtur dubium circa aequaIitatem dierum. Etenim dies, quod sint perpetuo aequales
horarum 24. exacte patet. Primo, quia quemadmodum reuersio motus annui est
Perpetuo eadem, de aequalissima alijs annuis reuersionibus, & reuersio dicti motus velocissimi horarij est perpetuo eadem, et aequalissima alijs horarijs reuersionibus rIta reuersio dicti motus minus velocis, scilicet diurni, est quoque perpetuo eadem set aequalissima alijs diurnis reuersionibus. Idque confirmatur ex eo, quia cum ii . rae sint spatia illa temporis aequalia,in quae diuiditur dies, et componentia diem, et
origo minutorum , ac horarum temporis
sit primario, et de per se a primo mobilitantum, videlicet ab incessanti, ac perpetua circulatione, et reuersione primi mo-hilis; profecto primum mobile veluti est origo horarum, ita et necessario dierum: et quia eius reuersio perpetuo est in horisa 4. illud sane spatium temporis erit vere dies secundum naturam perpetuus, aequalis, ct idem ubique terrarum,ncmpe horarum I . exactissimh, quemadmodum est
reuersio, et circulatio primi mobilis perpetua per Universum singulis horis a 4. exactissim8. Et quamuis dies sine Sole esse non posse videatur sine horia onte recto,vel O
liquo, tamen multo minus, sine primo mobili r Immo quod dies in orbe terrarum , sine Sole, Zc sine ortu recto,ac obliquo Solis dentur,constat, quia in Regioni bus,ubi Poli mundi sunt in vertice, dies cst sola periodus motus, seu circulatio integra primi mobilis per Universum, quia carent ortu Solis diurno, cum habeant illae Regiones Solem semper supra terram per sp tium sex mensium , di sub terra per sex alios menses. Quod autem illi sint dies i tegri horarum a . manifestum est, quia quemadmodu post 35 s. circulationes primi mobilis, cum quadrante sere, nempe
post 36 s. dies constantes singulis horis 24. in nostris Regionibus fit reuersio Solis ad idem Zodiaci punctum, unde discesserat rita in illis Regionibus pariter post 36s.
dies cum quadrante fere constantes ex
horis et . fit reuerso Solis in idem Zodiaci pum hum. Praeterea per rei evidentiam patet diem aliud non este, quam periodum integram motus primi mobilis per Universum : nam si tota circulatio Solis cum primo mobili per Zodiacum, qui dicitur annus, constat ex r63. diebus, & horis sex sere, videt ieetex 367. circulationibus primi mobilis cum Sole,& . parte circulationisse rh, quorudierum quilibet est horarum 24. exacte, prout quaelibet hora est 6o. minutorum, ut constat in calculis motus Solis desumpti ex quibusvis tabulis Astronomorum : ita consequenter,& necessario singulae circu. Iationes Solis cum primo mobili, quae dicuntur dies, constant ex horis 2 . exacte,
ut ex eisdem tabulis videre est, in quibus singuli dies cuiuslibet anni perpetuo desumtitur, & sunt apud omnes AstronomoL,