장음표시 사용
81쪽
festum e st, quidquid agunt corpora, aς lumina caestilia diHinc quod viam crsa , qiue octio suiuisumn tempus, suumque moti ni laabcsti εια. suis spatijs pςrtranseat cuncta sub cariotri Jegitur c iam in Eccle
gruens illi tempori existit; tempus plan
stantias, ac iuς idςntias quasdam morales,an. lx dul=s lenite selant ea, quae recensuimus , di nan inde extr4 dictas oppur; unitate : . t nasu quia causae ditiorum clientulim noli su 't absolute, & simpliciter arbitratiae, ed secundum naturae ordiarem s 2. N es, qdia alioquin nunquami essent sub tali tenti' orci sed sub tali arbitrio; Idcirco cum reducendi Iau dicti clientus ad suas causas physicas, quaeque per se, vel per accidens sint dictorum causae proximae, vel
tur in tempore, ab alio moueri necesse sit usque quo ad mouentum primum deueniamus, ut probat Arist. lib.4. Physic. tex.
34. ἰλ lib. 8. Physic. tex. 33. fatendum est
dictos omnes cuculus originem habere a prima causa causa ruin , di a primo motuum Cinntuin motorc., nec non a sucian idis causis, quae eo modo mouciat, quo minuentur a pii ma. Cons enim hominis, inquit Arii toteles dib. I a. Metaph. PCX. 26. uouimodo sunt elementa, Ignis, O terra, ct mate- πιο sta Propraia forma , sed Haeter haec Sol, ct obliquus arculis , qua Hes mareri Τ, nec forma sum, nec priuatio, nec eius N heraei,sed
I inino immanas rc sirculium quendam esse testatur Aristot lib. q. Physic. te My33. quia tcmpore dijudicamur,1 G R AjPjunkfinciai, ac principium , ac si secundum periodum quadam sint. Etenim tempus 'fum,
inquit, in ictur esse circatus quidam. Hoc aΛ-tem rurs s videtur, quia lationis mensio, a s, ct mensi ratur: usem ab hui mori latione aquare dicere rerum eas , quasi an , e se circulum , est dice/e quendam esse temo u circulam Ius autem es, quIa mense Metur circulatione , traser enim mensuram, nihil aliud videt ri esse, quod me reratur, quam multaem νεα toum.
Praeterea,quia motus est quan vita qui. dam omnibus natura substantibus,ut dixit Ari sto t. lib. 3- & 8. Phyli iteXt. r. &tempus est num crus , & mensium motus, ei unq; sequitur, sicut umbra corpus; ideo tempuβ vitam viaiuscuius' necessario consequitur, idemque icin pus, & vita uniuscuiusque tanquam unum quiddam habent terminum suum , ut lib. 2. de generat. dicorrupi. teX. S P. hinc fit, ut tempus inutili, ter terere, consumere, ac de tardere, nihil aliud sit,quam consumere , & terere inuti.
liter vitam; te os namque tantum n sirum
es, catera aliena funi, inquit Seneca ad Lucilium epist. I. ct tempus precissima res e , Iura vulgo vilissima existimetur; ut idem, Seneca dixit; habem enim tempus nihil est aliud, quam habere motum, & consequenter vitam, quibus nihil preciosius hquia tempore, motu, & vita cessante, ces sat omnis actio , di operatio; & ideo dum tempus habemus , operandum est bonum,& ad immortalitatem , & gloriam operibus, & actibus secundum virtutem alli- duo aspirandum, nam vi cecinit Ouidius
in s. Fastorum. Tempora labuntur, taci tris nescimus annis,ftfetiunt faeno non remorante Hes. O quoque assiduo labuntur tempora m tu on secus, ac men , circ.
82쪽
ei radmodum primus motus in si ia
b aequalitate, & via Ormitate, ac re- r: laritate pope tuo, idem existit,
veluti indubitatum est penes omnes Philosoplios , & Astronomos; ita firmi i quo
dam modo motus secundus, nimirum Pla netarum , & stellarum omnium , quamuis inaequalia uobis appareat,tamen perpetuo
sibi ipsi aequatillimus, uniformis, & regulari illimis cit: & hinc fit, ut duplice ς dicti
sint motus planetarum nimiruara apparentes , ac alitquales ,&simplices, seu mcdij, ct aequalest itemquo, ut dupliciter veri dicti tuat inelnpe, vul quatenus ab aliquo M. ro puncto ducti, & continuate, ac si censiue tespectu terrenae molis existentes veri, viil quatenus ab aliquo pariter vero puncto diicti, sed non continuate respectu terrenae molis secundum apparentiam veri,sed veri tantum existentes respectu in tegri circuitus eorum per Zodiacum, sci- Iicet respectu reuersionis ipsorum lege naturae praefinitae ad idem Zodiaci punctum ;Primo casu ab Astronomis dicuntur appa rentes , ac vcri motus ,& inaequales nullis iii ligς utcS aequationibus ; secundor casu dicuntur simplices med ij, &aequales , &minunc nobis apparentes, di indigentes aequationibus,quas Astronomi vocat centri,&orbi ,ut veri, seu apparentes dicantur respectu Terrae: itaque unx , dcidera cuiuscumque Planetae motusidicitur verus, di apparens, dc verus, & non apparens, & tam qui veri, dc apparentes, ac inis aequales motus dicuntur, quam qui simplices me dij, dc non apparenteS atque
aequales nastus veri sint, si considerentur non solum quaten s respectum habent ad terrestria in hac , vel illa parte sui motus, sed etiam ad cflestia, &superas regioneSin toto corum motu, & qualibet pari motuS Corundem. Motus aute simpl ex di. Citur , quia non componitur ex inaequali; di medius dicitur, quia vere est medius inter tardum, Sc velacem motum eiusdent
Proprie tamen, dcinsientialiter veri sunt motus equales, qui dicun tur simplices, &medij,. non autem quidicluitur veri,dit aeqirales: hi namque motus mequalis sunt propriu apparentes, idcis tantum. pigi runtur motibus aequalibus, quia rationa. biliter existimamus alti infitiere aPorri tutes in haec inferiora, duo ludimi, ruspectum ad li inferior, , aut iuruiu. I Pectu terrae nostrae, etiam i in alichi loco nisu ea
mus diuerso a cctro Planetarii die Astrorum influentium, eo quia cimuis acti' iit ad modum recipientis, ad proinde secundum existentiam illam , di positum ipsorum relatiuum ad nostrum terrae centrum etiamsi cis excentricum. Quod auic in inaequalitas ista motuum
caelestium apparens respcctu Orbis terra. rum,vera non sit respectu totius Vniuerstipatet, quia exploratillimum est planetarum motus non irregulares,& inordinatos esse, sed regularissimos, atque ordinatissimos, nam Planetae circuitus suos per Zodiacum statis , paribusque temporun spatijs semper absoluunt, & post integras periodos pcr Zodiacum completas eodem plane modo constantissima aequalitate recurrunt, ac proinde necesse est motum verum, ac essentialsi corum, regularissinum,& ordinatillimum este, & per consequens minime inaequalem,& anomaluin respectuccilestium amplitudinum , & ubi orbi uno suorum centra lege nata existunt, nec non respectu arctae relationis uniusc uiusq; ad motum Solis, quamuis respectu terr ne molis verus eorum motus in equalitate nunquam permanere possit, propter inaequalem orbium suorum ab ipsa tum distantiam eis e Xcentricam. Quintino dixit Re in holdus in praecepto primo suarum Tabularum Priat enicarua
pag. Iq. Morus Planetarum unicatque Ἐνus,
ct idem est, tam aequalis, quam inaeqxauri et a IF -- , inquit, abArdum videtur. ν cmmotum per sie esse aequalem siluinde Vpareresui di simulem tamen perpetua ,σ uni e fatis experi tra testatur mu solare 1,Pindi Disites motus nobis videantur dillimitet, cr ιν quales in υnNustque Planera, quemadmodum
83쪽
Sol aquales Zodiari semicirculos non aequalibus temporum spatys permeat, verum etiam , quod νdem motus re vera sint constantes ali,
cor aequabiles, quia manissum esperiodos, si
integras cui que Planeta conuersiones, Vnabilitatem quandam inter se conseruare, qu Sol semper annuo , Luna menstruo spatio percuserit eundem Zodiacum , etiam si tam in una parte Circuli diutius isterea commorentur , quam in alia . Hanc ob causum ibonomi in motuum caelesia inquisitione primum medios, seu aequales motus proponant,apte,er concinnὸ distributos in spatia aequalia temporum,ut annos, menses, dies, or Herum scrupula, Vel horas, deinde vero docent quantum illis aequalibus motibus alias addodam sit, alias demendum, υι ab ue labore obseruationis, quem locum vere transerat Unaquaeque sella , hoc aut
illo tempore, Gnonum dumtaxat, aut nume
rorum beneficio cognosatur , ut dixit quoque Bonaventura Caualerius in Directorio Uranometrico par. a. cap. q. pag. I 37.
Quod etiam sensit Arist. lib. 1. de partibus animalium c. i. ubi inquit, ordo, ct rarus certusque statas longe patet in rebus caelestibias,
quam in nobis, incerta enim inconstans, o fortuita conditio in genere morrais potius exi- sit;&. lib. a. de caelo tex.38. ubi motus caelestium ex aliquo in aliquid est, di determinatus , & uti determinatus, est semper idem, & perfectus, ac proinde seper aequa. Iissimus: & quamuis omnis motus, videlicet etiam motus inaequalis sit pars circulationis, tamen pars circulationis circula. tio non est, ut lib.q. phys c. tex. 93. motus enim magis denominatur a termino in quem est ipse motus,ut lib. .physic. usque ad tex. s. Terminus autem in quem, tota circulatio est, tota autem circulatio semper aequalis est. Rursus in motu inaequali deest persectio motus integri, nempe integrae circu- Iationis, & consequenter ea virtuS, quae in huius motus perfectione consistit, videlicet in totalitate motus, quae unitas quaedam est, di perfectio, ut lib. I. metaphystcx.2I. 8c II. In aequalitate autem motus est unitas, & simplicitas, & integra virtus, ordo,& perfectio, nullusq; excessus,neque defectus, ut lib. Io. metaph. tex. D.& 13.& lib. 8. physic. rex. I S. vi patet in motu
primi mobilis perpetuo aequalissimo in . cunctis suis partibus, qui propterea dicitur perfectinimus, & mensura motuunta, omnium, ut lib.8. physic. tex. II. &lib. . physic. tex. I 33. Praetcrea inaequalitates omnes tam centri , quam orbis Planetarum, nempe tam respectu distantiarum suarum a terra, qua respectu distantiatum suarum a Sole, sunt ipsis Planetis accidentales, minime autem essentiales, etenim modo prorsus adsunt, modo penitus absunt ab eorum motu , quia quando in oppositionibus Planetarum cum Sole euenit , ut Planetae sint i Apogaeo, vel Perigaeo sui Eccentrici, tunc simplex, & aequalis, ac medius motus eorum, est quoque apparens insqualis,& qui
dicitur verus, quoniam eo casti nulla indiget aequatione centri, nec orbis dictus medius simplex, & squalis motus eorum, quia cum sint tunc Planetae in maxima sui motus insqualitate,tum ratione ecce n. tricitatis , tum ratione orbis annui, nulla
indiget detractione, seu additione ad dictam ins qualitatem medius ille motus eo. rum perpetiuo squalis, qui tunc cst , quemadmodum etiam in coniunctionibus , vel oppositionibus Planetarum cum eodem Sole, si euenit, ut Planetae sint extra Apo-gsum, vel Periggum eccentrici sui, tunc nulla requiritur squatio Epicycli, seu orbis, & argumenti, sed solum aequatio Eccentrici ; di ratio est, quia medius, seu aequalis,& simplex motus Planetarum,nihil aliud est quam totus verus motus eorun dem per Zodiacum ingqualis, & apparens
numeratus secundum propriam sua in immutabilem aequalitatem nobis non apparentem , scilicci secundum veram illam equalitatem motus periodici, qui lege na-- turae perpetuo competit unicuique Planeistae per totum Zodiacum. Itaque cum in squalitas motus Planetarum ex duabus oriatur causis, nempe avaria corum distantia a Sole, nec non avaria eorum distantia a terra, quae eccentricitas dicitur,& distantia ab Aporio,vel Periggo, quando nulla est eorum distantia a Sole, neque Eccentricitas, seu distantia ab Apoggo, vel Periggo eorundem, nulla
existit differentia motus eorum ingqualis ab Disit acu f oc
84쪽
ab squalissimo, quem perpetuo habent. Quod autem dicta Eccentricitas sit una causa potissima iniqualitatis motus Planetarum, veluti etiam hic,&illa distantia eorum a Sole , mani semim est, quia cum
maior Eccentricitas diurna Planetarum sit causa maioris ins qualitatis motus, &minor Eccentricitas diurna, minoris insisqualitatis, ergo nulla Eccentricitas , seu distantia ab Apoggo Eccentrici ipsorum Planetarum, nullius insqualitatis est causa , Videmus enim Lunam singulis fere I . diebus descendendo ad Peri sum Eccentrici sui, videlicet deueniendo ad minorem semper a terra distantiam, excedere in inetqualitate motum suum simplic mi, aequalem medium diurnum graduum II.& minutorum io. ad gradum II.&minu. torum 2 o. & singulis, alijs i . diebus fere ascendendo ad Apogsum Eccenti ici sui , videlicet ad maiorem semper a terra di stantiam deueniendo , non peruenire addictum motum suum squalem medium, &diurnum , neque excedere gradus I I-cio
Hunc autem motum planctarum qualissimum, respectu caelestium, & iue qualem per accidens respectu nostri, tenuere antiqui Philosophi, ut refert Plutarchus lib. a.de pIacitis philosophoru c. I 6.& Pla. to, ut resert Theon in Astronomia, dc Pithagorici , di Ptolemaeus lib. 3. Almagestic. I. ubi aequalitatem per se conuenire c. lenibus, ac perpetuis corporibus late assi
mat, dum inquit. Cum autem sequatur, Ut apparentem in Solis motu inaequalitatem de infremus,υniuersaliter praemonendum s e ratιcarum quoque motus in consequentiasignorum , nonscuo ae Uniciesraiias lationem in praecedentia aequales esse omnes natura sitia eis calares, hoc est omnes lineas, quae Stellas, aut circulos earum circumdarere intelliguntur in omnibuUimpliciter aqualibus teporibus,qua Ies angulos ad centra cuiasiis circularionis i tercipere. Qua autem inaequalitates in ipsis apparent, basiant propter positiones, atque ordinationes circulorum, quibus mouenor, stinctissi sunt in earum s haris , nec alienum quid a perpetuitate imoram propter anaren-ιrum confusium ordinem, utillatenus re ipsia
euenis . Adscribit aute Ptolemaeus inequalitatem Solis, vel oculo nostro posito extra centrum circuli Solem dc serentis, ex alio , quam ex Terrae centro descripti, vel compositioni concentrici cum Epicyclo Solem deserente quare si oculus nosteresset in centro Circuli delarentis Solemo, videret aequalibus temporibus PQuales Eclipticς partes ab eo percurri; & lib. 9. c. a. inquit; Cum vero propositam notissit scor de Sole, ct Luna fecimus,flc re quinque Planesis
quoque apparentes Userum inaequalitates omnes demostrare eraper aequales, ct circulares
motas; tales enim motus coxeniunt natura di
uinorum corporum, a quibus inordinatis , ct inaequalitas longe abest.
Ptolem sum sequuti sunt Arabes,& Fra-
eastorius in homocen tricis secit. v. c. 2o. ubi inquit, nonDAI aurem rearolutiones harus imaequalitatis interue aequiales, neque totae, neque earum partes, Osi Verum per accidens, hoc
est per se enim quater omnes sunt, es men-
Praeterea Copernicus caelestium motuum squalitatem acerrime a firmauit lib. 3. P ilol. c. I S.& lib. c.2.de Lunari lirpothesi Ptolemaica, & lib. s. c. a. qucin sequutus est Rein holdus senior in piaefatione it , Theoricas Purbach ij, dum ait: Cum Itaque , tam multFlex sis varietas motuam , ct apparentiarum calesiam , A ronomi siumma aligetitia maximis vigi*s,ct labori suerutati sunt causas tam disimilium apparentiarum: nam quod tanta in Planetarum motibas diuersitas no oriatar a quodam irregulari mois tu i orum orbium caelestium, qui deferunt corinpora Planetarum, ut imperiti opinantur,manisse conuincunt integra periori ,seu reuolu- ιι nes orbium, quas constat inter se esse aequa-bstes; quare huius tantae irregulaνitatis , quae ceruitur in partibus periodicorum motuum stradant Auronomi causim eruditam , opta. nam, videlicet motus aeqviabiles, ac sui naturavnifrmes, nobis apparere disimiles, vel quia sunt in orbibus excentricis , vel quia multis
simplicibώs motibus varie simul quasi coagmentatis,υnus quidam ex his omnibus irregula is efficiatur; & in Theoria Solis pag.3r. dum ait supra diximus qaod collatis obseruationibus ιntegrarum conuesonam colligit ratio υlesium corporam motus omniso esse G.abiles, constantes, ac raros: sds cui que con
85쪽
uesanis partes inter se conferantur,varia, ac
multiplex deprebendisse Anomalia. Eiusdem sententis fuit quoque Clauius in c. . sphote pag-q 3 q. ubi ait; Verum posteriores,insanioris men is homines, cum crepissent res calestes rectius,sistitius,stserupulosius intueri,in
eam sententiann venerunt , ut pronunciarent
summae esse dementiae putare in corporum cael stium motibus aliquam reperiri irregularitatem, difformitatem , vel inaequalitatem ined econtrario in resis summam aequalitatem , ct infremitatem , er regularitatem poni debere, cte. Idem senserunt Conimbricenses a. de caelo c. 6. q. a. Achillinus I. de orbibus dist. 3. Tychotom. I. progymnas. paga I. cum dixit: motus autem omnes caelestes per se regnia es , ct aequabiles, consanIsae lege cise tutariter ferri, pro axiomate ab Aptronomis omnibus, ιam dudum receptum est: c, ideo Solemsimplici, er regulari curriculo reuolui , o
non undequaque terram in suo tramite loco
vitri respicere, sed aliud Doddam extra hanc, fui circuitus obtinere messiiuuium ι hinc es quod striam in orbe conuolui ad terram eccentrico , vel quod idem es concentrepicyclo, ultis ab hinc seculis exploratum habeatur :Et diffuse inter recentiores Bullialdus ilia Protegomeno pag. ro. suae Astronomiae
Philolaiet, & lib. i. eiusdem Astrono etc. I 3. Et quamuis medius, seu simplex motus squalis Solis, qui ideo ε qualis est, quia
nullam habet relationem ad terri eccentricitatem ab eo, habeat hanc prirogatiuam veritatis prς caeteris aliorum planetarum motibus Hedits qualibus, ut terminetur semper exqui tith cum vero, & apparenti motu in uali eiusdem Solis per Eo. diacum ,& propterea, qui nihil aliud est
quam totus motus verus Solis per Zodia. cum I tamen hoc non euenit planetis inferioribus, scilicet Q ac d in eoru medijs
motibus, quoniam non terminantur i complemento circulationis eorum per Zodiacum cum vero, & apparenti motu eorundem, sed multo tardius. Ratio autem
est, quia hi me dij motus eorum coficti sunt ab Astronomis ad facilitatem calculi motus eorum apparentis veri inaequalis , non autem , quia reuera medius motus eorum
in longum per Zodiacum, nulla habita re- latione ad tene Eccentricitatem ab eis,ta.
lis sit, nec quia motus eorum verus per Zodiacu talis sit. Item quamuis medius motus Solis non distinguatur realiter, habita
nimirum relatione ad nos, seu ad terram, sa vero motu Solis nobis apparente, sed tantum per intellectum: tamen secundum commune Astronomorum sententiam , Qt
dictum est, necessario distinguitur realiter habita relatione ad aliud centrum Soli concentricu; & ideo quoad ill ud centrum directe operatur per illum motum squa Iem medium , & in directe quodammodo
quoad nos per eundem motum quai m
medium. Idque similiter dicendum de me. dio , seu squali motu Lunae periodico per
Zodiacum. Rursus, quamuis medius mΟ-tus superiorum planetarum , nulla habita relatione ad terrae eccentricitatem ab eis,
scilicet medius motus aequalis periodicus corum per Zodiacum, talis sit, qualis ab Astronomis fere supputaturr tamen no gaudet ea praerogativa, & inde pendentia, qua gaudet motus Solis medius diu nus periodicus per Zodiacum , ac etiam Lunae sere, nempe ut iste motus eorti medius aequalis sit etiam totus motus Corundem verus inaequalis apparens periodicus per Zodiacum, & quo expleto, expleatur etiam totus motus inaequalis apparens ipsor m per cundem Zodiacum: sed est relativus, Zc connexus ad elongationes, & distantias annuas Solis ab eis, nempe ad reuersioues eorum cum Sole in eundem ZOdiaci locum, a quo discesserunt in princi pio periodi sui motus; & hoc propter eΟ-rum arctam colligantiam cum motu Solis, quae euidens est a stationibus, retrogradationibus,& directionibus eorum in hac, ficilla elongatione Solis ab eis , in annis singulis lege naturae determinatae ac proinde quemadmodum Sol, ae etiam Luna operantur dire sic,& validius per medium Otum eorum erga illud cetrum ubi sunt concentrici; ti indirecte, ac minus valide
per eundem motum medium erga nos,qui non distamus enormiter ab illo centro ,
nec adsunt impedimenta solida, per quae
agere non valeant, etiam extra dictum , centrum,per illum eundem motum eorum
medium aequalem; Ita planetae superiores per eorum medium motum , sic ut supra desum
86쪽
Astronomia restitutae Lib. I γ
desumptum agere quoq; valent directe, lvalidius erga illud centrum, ubi sunt concentrici, di indirecte, di minus valide erga
nos per eundem motum, eorum medium aequalem .
Plura autem axiomata, & regulas, quae maxime faciunt ad squalitatem motuum caelestium demostrandam,recenset Riccio. Ius in Alma gesto suo nouo c. I9. & ΣΟ lib.
s. de Sole . & licet ipse motus in quales esse sentiat eum Cabho, & regulare quandam inaequalitate, ac irregularitatem concedat: tamen rationes, quas ad simplicem motuum inaequalitatem probandam deducit, minime excludunt a motibus caelestibus aequalitatem non apparentem. Namquc dicit de fine,cuius gratia ordinati sunt
motus caelestes, nempe in ordine ad varietatem effectuum, & in beneficium homi nis, non excludit eorundem aequalitatem, nam inaequalitas sola motuum non essici emutationes , & vicissitudines in his inserioribus, sed circulationes, earumque diuersitates , & periodi motuu planetarumper Zodiacum, eorumq; coniunctiones in uicem; motus enim circulatio non est,nec
vires habet,quas habet circullatio,quae cuiuscumque plane is sit perpetuo aequalis
existiti di ideo videmus aequalitatem mO- tuum, temporum,& circulationii solarium singulis annis efficere quatuor anni tempora in temporibus aequalibus, scilicet in Periodo motus, & temporis singulis annis .equalissimi, ut dixit Arist. lib. 2. de gen
Quod vero motuum caelestium periodi sint inter se aequales , ac Lunae quoqἰ periodi,& circulationes, di reuolutiones susper Zodiacum, ae etiam lunationes, scili.
cci reditus earundem coniunctionum Lunae cum Sole post determinata interualla, tale probauimus infra in c. h. de anni magnitudine, ubi de caelestium omnium m tuum commensurabilitate.
Nec obstat, quod si motus esset per sta
aequalis,utpote spectatus in ordine ad pro-Prium Centrum, oporteret ordinatum ilium fit iste a Deo ad illud Ceninim,tanquaad bonum aliquid , & excellentius quid ipso mobili Nihil enim urget,ut illud Cetrum debeax esse dignius, melius, di nobis Ilus, & optimum; Diuina namque sapientia post lationem primam ubique caeloru ,& terrarum in suo motu aequalissimam, atque terrae concentricam,uti ab ea distantissimam, creauit motus secundos terrae e centricos, uti longe minus a terra distantes, quam prima latio, & octaua sphpra, &hoc ne radijs planetarum rem vibratis,ac tendentibus in terram, tanquam lineis incentrum,terrae potiuS nocerent,quam prodessent. ideo hinc potius est, ut bonum illud , atque optimum, & dignius, quod in
Centro Planetis concentrico exitate debere censuit Ricciolus, vere sit in Ecce n- trico; neque ulla admiratio sequatur ex eo, quia motus etiamsi unicuique Planetae sit unus, attamen duo videantur in vn quoque Planeta, scilicet ingqualis extra centrum suum, & aequalis in suo centro nam etiam Zodiaci motus , qui unus, de
idem semper existit, duplex tamen nobis apparet, & vere existit. Etenim in sphetia recta, scilicci sub aequinoctiali, & in Meridiano quolibet, motus Zodiaci apparet,&existit rectus, ac sere aequalis ; & in sphgra obliqua est obliquus, & inequalis;& i obliquiori ingqualior; & in obliquiis ma
inetquaIissimus, idque uno, eodemq; tem pore, quo motus cius ab alio loco visus estinetqualis, & obliquus, de ab alio ins lualissimus, & obliquissimus; Ideo quemadmodum ubi Deserentes Zodiacu,seu. Eclipticam, & Solem, ac stellas in ea constitutas, nempe ubi Poli mundi, seu primi mo bilis, sunt in linea nobis horizontali, &oculus noster est in una recta linea sere imter Eclipticam, & verticom capitis nostri tunc videmus ibi stellas,&Zodiacu ς qu Liter sere moueri, ac serri, & singulis duabus horis perpetuo ibi conficere gradus 3o. circiter in motu isto diurno; Ubi vero dicti deserentes Zodiacum, di stellas, nempe Poli mundi, non sunt i a linea horigon- tali, sed extra, nempe supra, vel infra,tunc videmus ibi eundem Zodiacum, easdeinque stellas inaequaliter moueri, & ferri,& singulis duabus horis conficere gradus Zodiaci multo plures supra 3 o. vel multo pauciores quam 3 o. pro ut magis, aut minus supra, vel sub Horizonte sunt
obliquati. Ita ubi deserentes Planetas K sunt
87쪽
sunt nobis eccentrici, nempe ubi oculus noster est extra centrum circuli, per quem mouetur planeta , siue supra, suo infra dictum centrum, & non in una recta linea inter centrum dicti circuli, di planetam , tunc videmus planetas ibi ins qualiter moueri singulis diebus,& horis in motu illo diurno, di magis ac minus, iuxtR maiorem & minorem eorum eccentricitatem: Ubi vero sunt oculo nostro concentrici, si ibi essemus, tunc ibi conseque ter videremus eosdem planetas aequaliter ferri, sicut etiam videremus aequalissime serri Zodiacum, si Zodiacus moueretur a suis deserentibus, non autem a deserontibus alienis, & extrinsecis, scilicet a deferetibus primi mobilis. Et hinc patet, quod scuti Lodiaci motus, ac latio diurna nobis apparere non potest prorsus squalis , etiamsi nobis sit concentrica, veluti etiam octaua sphqra, ex quo non sertur a deferentibus suis, sed a deferentibus alienis: ita planetarum motus, ac latio diurna, etiamsi essent nobis concentrici, neque nobis apparerent prorsus equales, ex quoin ipsi quoque ferrentur a deserentibus alienis,
nempe primi mobilis, sic titi Zodiacus, di Octaua sphera. Quae denique dicit de fictionibus Astro.
nomorum, nihil inserunt contra motuum scaelestium aequalitatem: nam ex hypothesi ficta potest hauriri tam motus inqqualis apparens, quam motus equalis non apparcns,ut patet in fictione Copernici de motu terrae,& ut late dixi,ubi ae terrae immobilitatc: Et quae similiter ait idem Riccio.
lus de variatione ascensionum rectarum, nihil obstant, immo per varietatem ascen .sionum, ilim rectarum, tum obliquarum unius, & eiusdem Zodiaci, dc stellarum , probatur, ut supra vidimus, motuum caelestium aequalitas. Igitur ultra inequalem, dc apparentem motum Planetarum diurnum, datur quoque motus corundem εqualis diurnus,qui dicitur simplex, & medius inter velociorem , & tardiorem eorundem, tum respectu variae distantiae eorum diurnae a tCrra ,
tum a Sole ; motus inquam equalis diurnus periodali eorum motui per Zodiacum alligatus, ac proinde regularis non solum regularitate, quae opponitur irregularita ti,& temeritati, ac inordinationi motuum, sed regularitati, cuius gratia itatis temporibus certissimis tota in equalitas apparens
motus planetarum ad concordiam, & uni. talem cum dicto motu eorundem medio
squali reducitur lege naturet immutabili, di fit perpetuo regularis irregularitas; vnde ide Ricciolus lib. 7. Almagesti sui c. 6.
Pag. 36. cogitur cocludere,& fateri,quod in hypothesi humana motus regulares planetarum potius, quam irregulares circa propria centra ponendi videantur, eamq;
hypothesim sequitur,& seruat, & seruare
cogitur, non Obstantibus argumentis ab iplamet in contrarium adductis.
Quinimmo,quod motus iste squalis planetarum sit diuinior,dignior,& perfectior,
motu eorundem inaequali , manifestum est cx eo, quia in motu aequali, seu regulari, cuius velocitas, vel tarditas semper eadem existit, inest viaitas, & persectio ; Irregularis autem,& inaequalis motus, cuius velocitas, vel tarditas non est eadem , non dicitur unus, licci continuus, quia est diuisibilis; Est enim in eo, id quod regula riter est, & quod non est regulariter,ut dixit Arist. lib. s. physic. tex. a. εῖ. & qq- ac proinde perfectior, dc dignior est motus regularis,& aequalis, quia persectus, &vnus,& indivisibilis; Immo quoniam persectum,& totum,ad unitatis rationem pertinent ; ideo motus regularis uti persectus , & totus, di unus, fit mensura modus irregularis, & inaequalis, quia ordine naturae prior est motu irregulari; Idcirco eius mensura est:& quia eius mensura, ideo
prior illo, ut de prima latione aequalissimi motus dixit Arist. in lib.8. physic. rex. 76.&lib. q. physici tex. II 3. &c. Quod vero regularis, &aequalis semper ubique caelorum sit totus motus planetarum in longuper Zodiacum etiasi respectu terrenae molis appareat inaequalis, patet ex eo, quia
quemadmodum impossibile est regulare ,
ac aequalem esse motum in non regulari,&inaequali magnitudine,secundum Arist. ind. lib. s. physic. quia motus sequitur magnitudinem lociuta impossibile est irregu
larem, & inaequalem este motum in regulari , di perpetuo aequali magnitudine ' , qualis
88쪽
Astronomiae restitutae Lib. I. 7 s
qualis est illa Zodiaci , sub quo semper
molientur omnes planctae, ac sidera.
Cum itaque ex naturae decreto detur motus planetarum perpetuo aequalissi inus,
qui dicitur simplex, & medius, & essentia.
liter verus, per quem nobis non patentigressit, circuitus sitos planetae sub signifero progredientes absoluunt, minime spernendus, sed omnino considerabilis est e videtur ; Primo,quia de sui natura prior est, nobilior, & diuinior , ac persectior motu corundem inaequali, di irregulari, ac apparenti, quamuis etficientiori, quemadmodum primi mobilis motus, ut Arist. in lib. 8. physic. tex.7 s. Secundo, quia cum inaequalitas motus planetaru tollat squalitatem effectuum, quia inaequalem actio. nem planetarum parit, ita ut alibi grauius agant,ubi tardius mouentur,& quali stantes esse videntur, cu teste Ptolemaeo lib. I. quadripari. c. 9. cffectuS astrorum mora
vehementius sentiantur, & alibi leuius agant, ubi velocior fit motus eorum inaequalis apparens respectu terrae; Equidem medio, ac suaui quodam, di uniformi modo planetas semper etiam agere.dicendue si per arctiuilem eorum motum, qui vere perpetuo fit per Zodiacum respcctu suorum centrorum. Tertio quia,& Oeta uasphsta stellarum fixarum,& Nodi planeta. rum habent motus suos squalissimos; Itemque principia illa,nempe punista Apogaeorum eccentrici planetarum omnium,unde
motus ip rum inaequalitas existit,& unde
fiunt, & eueniunt in mundo, & clementis, ac mixtis, insigniores mutationes, sunt aeualissima in motu suo secundum longitu-inem a principio Arietis; & propterea ab his motibus stellarum fixarum , Apogaeorum Solis, Lunae, & Planctarum,& Nodorum eorundem perpetuo aequalissimis, patet euidenter quanta sit dignitas , validitas, & vis motuum aequalium, qui ut diximus natura priores sunt motibus omnibus
inaequalibus secundum Arist.Quarto,quia
haec inseriora, nempe terrena moles, multa recipiunt lumen, calorem, & virtutem Planetarum a loco, seu situ apparenti, de quotidie inaequali,respectu centri terrς,ut illud idem lumen, calor, & influxus omni
no diuidi, & segregari possit a situ, locis,
do motibus, ac coniunctionibus eorundem planetarum influentium veris,&continua.
te semper aequalibus sub Zodiaco , videlicet etiam a loco ubi vere sunt, & gradi uno tur perpetuo aequaliter respectu suorum , centrorum sub Eodiacomam quemadmodum afficiuntur haec inferiora non solum per motum, situm,& coniunctiones plane. tarum respectu Polorum Zodiaci sumptas, sed etiam respectu Polorum mundi sumptas , videlicet per simultaneam eaeli mediationem, nec non etiam respectu aequinoctialis, nimirum per condeclinationem duorum planetarum ab AEquinoctiali; iteque per motum, situm, & coniunctiones
respectu superficiei terrae, ut in eclipsibus Solis , in quibus afficiuntur haec inferiora
per visam, seu apparentem Lunae coniunctionem cum Sole in superficie terrae, etiasi non veram respectu centri terrae; Ita simili modo per motum, situm, & coniunctiones planetarum respectu sui centri veras aequales, quamuis respectu centri terrae non apparentes,arficiuntur quoque liscinferiora. Et quemadmodum non affici ut directe terram planetae per motus, positus,& coniunctiones eorum inter se non apparentes, sed indirecte etiam per obliquum; Ita per postus, & coniunctiones apparentes, & inaequale afficiunt directe, di si utia diuersa circumferentia primo casu planetae afficiunt, ita a diuersa cireumferentia, &sph ra afficiunt in secundo. Triplex enim datur in Astronomia planetarii coniunctio, videlicet visa, media, & vera, ut in Theoricis planetarum Purbae hii in fine: immo cum etiam in secundo casu me- dij motus, nempe positus, & coniunctionis planetarum, isti postus, & coniunctiones aequales habeant arctam relationem ἐ& de. pendentiam a motu Solis, ita ut ad ipsius
circuitum etiam centia orbium, quos cir
ea ipsum describunt tres superiores,& Utanus, ac Mercurius anuuatim conuoluantur; Sol vero sit erga terram admodum potens propter paruam eccentricitatem
suam ab ea, quae duorum graduum est; consequitur, ut transserat in tetiam pote- ter proprietates, da virtutes dictorum motuum, &posititu,&coniunctionum, atque
aspectuum,qui inter planetas per tempora
89쪽
fiunt in dicto medio, & aequali motu ipsorum per Zodiacum ,& magis quando etiacontingit , ut Sol cum eis respectu terrae , delicet per motum suum apparentem
inaequalem, reperiatur sub eodem gradu
Zodiaci, sub quo illi planetae sunt perdictum medium motum squalem,scilicet respectu Solis: tune enim Sol vehementius allorum . proprietates, di influxus recipiens transferre valet in terris. Quod autem influxus Planetarum e caelo concentricus afficiat etiam indirecte, &per obliquum, di per resiexionem quan dam haec inseriora , patet. Primo ab affectionibusin passionibus,qui sunt per partium consentum: etenim cum hic mundus inserior mediante ae te , sit ita continuus superioribus luminibus, & lationibus , ac virtutibus, secundum Arist. lib. I. Meteo.
TOlog. c. a. ut omnis eius virtus inde gu
bernetur, fit ut affecta una aeris, seu aetheris parte . necessario altera assiciatur , &deinde per continuationem,& consensum partium aeris,& aetheris inuicem, relique ;vna nimirum post alteram , siue directus, sue reflexus sit influxus erga haec inferiora a motibus, radiationibus, & congregationibus Planetarum,eorumque proprietatibus,ac virtutibus naturalibus proficisces,
ac minus indirecte, & reflexe , quo transemittentium Planetarii eccentricitas a te ra minor fuerit: Hunc autem descensum
in fluxuum in haec interiora .euidenter patefaciunt flores omnes campi , inter quos Heliotropiu, qui nocte non obstate,&Solis absentia non desinunt aequali quodam motu sese ad ortum flectere , Solis motum etiam subterraneum , & in directum sentientes, & sequentes; Itemque vexilla, seu flabelli Turrium,qui aestate media quando
minores perturbationes, Be maiores per
sistentiae , ac status aeris fiunt , Solem die, ac nocte instar Heliotropij, ac floru pariter concomitantur, tanquam flatuum , &motuum omnium Authorem precipuum; prouterea , quemadmodum non solum politus , & coniunctiones quoque , & radiationes Planetarum inter se,quae c5tingunt per motum eorum inaequalem , & apparentem respectu terrae , videlicet trini,
de sextiles aspectus, etiamsi directe no ten
dant, ut oppositiones, quadraturae,ice iunctiones per linea rectam ad terrae centrum, sed ut di clit optici,per reflexionem,
quia radii in ametu trino sunt obliqui , dc acuti, dc in alpectu sextili obliquiores,& obtusi; tamen suas vires, & virtutes extendunt , di communicant in haec inferiora ; Ita simili modo non solum positus , de coniunctiones, & oppositiones quoq; Planetarum , quando contingunt per motus
medios aequales ipsorum, & speetatim Q. periorum coniunctiones , & oppostiones, etiamsi non impingant, nec dirigantur ad Terrae centrum directe, sed ad Solem, uti
eorum centrum secundum Tychonicos,ve. luti diriguntur ad Terrae centrum coniunctiones, & oppositiones, di eon declinationes eorundem , quae contingunt reIatiue ad Tetram in motibus eorum insqualibus apparentibus,& eccentricis Teme: tamen
indirecte , & veluti per reflexionem assi ei uni sine dubio Terram. In Caelo namque uniuerso amplissimo, atque immenstvastitaris,corpora caelestia amplissimas,ataque latissimas agendi vias nullis coarctatas limitibus , atque cancellis, seu repagulis habere, rationi consionum est,& experientiae; ita ut uno, eodemque tempore,motu,
ac positu agere diuernmode valeant: ut quotidie manisestum est in Sole, qui eo dem tempore , quo hic aestatem effeti, alibi hyemem causat, eodemque temporis momento, quo hic exoriens diem edicit, alibi eodem momento occidens, noctem paries & eodem tempore, quo hie directhinfluit suas vires, di proprietates supra ho-riaontem existens, alibi easdem in directo influit sub horizonte tune ibidem existem similiter directe, de valide influit repertus in Cardine unius regionis, di eodem momento temporis indirecte, & imbecilliter, ac oblique repertus in cadenti a Cardiae salterius regionis. Quod patet quoq; euidenter in directionibus Zodiacalibus t quais libus corporum caelestium,pricipue splendidorum, nullo habito respectu ad Terrae molem δε ad ortus, atque occasus rectos, di obliquos, quae directiones aequales agili validii ame, prout agunt obliquae directi nes, que ad regiones orbis terrarum rela. tionem habeat, ut late probauimus in libro δε
90쪽
Astronomiae restitutae Lib. I. 77
bro I. ubi de motu Directionis r propterea Longomontanus in Astrononua Danica lib. I. Theoricorum cap. a. pag. I 66. postquam demonstrauit Planetas esse obnoxios triplici reuolutioni, easque reuolutiones diuersas periodos habere inuicem
harmonicas, inquit Tantam motuum varietatem neutrquam amplias cum vulgo admiramur , vel cum aliys , aut fastidimus, aut in alias causas cum Fracastorio, cr quib dam
e lesia Phaenomena pestponant, temere Nyc mus : sed potius in hac planetarum conranga, ct mirabili in calo circumoratione,causas infernas in natura i malus succedentes, alaee ex immobili , validi simoqueprincipio, ordine pulcherrimo progredientes , Hr n quam cessa ores,sima ι gratissima contemplatione Intu mar . Caelum enim Fristum natura librum
est, or . Ruisis, quod detur motus diurnus sim.plex aequalis , & qui dicitur medius inter velocem , & tardum cunctorum planeta rum, & sit alicuius actionis,essicaciae,& influxus, quamuis a nobis huiusmodi motus sit inuisus, & inapparens, sensit Cardanus in Aphorismis segmento 6. Aphor. 9. ubi
inquit, Veri moras ammesper cisnt: meo autem sunt, vi illorum exempla, Idque magis senserunt Albumasar,& Abram Abeneste ,&cum eis Alphonsus Zobolus in ii. bello de apparitione Cometet Anni 16I8.
qui magnas coniunctiones Saturni, & Iouis sumptas per ipsorum aequales motus vulgo medios, non admodum inferiorum virium existimarunt magnis coniunctionibus tum piis, & ealculatis per motus eorum inaequales, di apparentes. Et Riccio Ius in quaestione, An mediae,aut verae coniiunctiones Planetarum sint considerandae, cum de magnis , aut maximis superiorum coniunctionibus agitur, congerit in lib. 7. Almagest noui sect. s. cap. 9. alios etiam eiusdem sententi et viros,inter quos Origanum , & Keplerum, & inter alias rationes deducit, quod cum media conitinctio illa
sit, qus fit secundum lineas medij motus , seli in qua centra Epicyclorum coniunguntur lub eodem loco Zodiaci , Coni unis cito, quet fit respectu centri Epicycli non solum potens est, sed potentior videtur coniunctione solius Planeis, quia totus Epicyclus nobilior est, quam solus Planeta, continetque virtutem Planetae, &aliquid amplius. Secundo,quia nullum punctum est,ad quod Planeta sit semper indis ferens, nisi centrum Epicycli. Et post Bel
tantii rationes contra Picum, concludit idem Ricciolus,attendendum potissimu ad veras coniunctiones, non secus ac ad veras luminariu Synodos in Edi ipsibus, nam si qua vis est in illis maior, quam in alijs
minoribus coniunctionibus , utique pro pter eorum duorum Planetarum fi ,& Vponderositatem, ut vocant, idest grauitatem,ac tarditatem,ob quam coniiuncti durant tres, aut quatuor dies, cum coniunctio centrorum utriusq; Epicycli momentanea sit, Ex imo tamen , inquit, adhibem dos motus medus, ct medias coniunctiones . non solam , v aritiore primum senutatione
eminus 6bodoremur verarum comunctionum
tempora , sed etiam, quia si praecedunt Peris . inchoant per Uplicationem quandam i arum in xum, ac veluti costiones sunt ad impressiones per veram sciendam i Si vero sa
cedunt veris per defluxam 'aendam, retinentali Oid de impres Me iam facta , sea persae
rant adhuc Planetae, sic iaciAι ia is xx semel impris, quandiu media comunmo durauerari,
Et pag. seq. 673. extendit Tabulam a condito mundo 398o. Annorum aute Christum usq; ad Annum a 3 18. post Christum Magnarum , & maximarum coniunctionum η, & secundum medios motus eois
Ex hactenus itaq; deductis indubitatum est dari in caelo motus Planetarum aequales diurnos, qui dicuntur simplices,& me- dij inter velociores, & tardiores eoru dem, tum respectu variet distantiae ipsorum diur . nae a Terra, tum a Sole, uti motus secundum naturam priores motibus omnibus eoruudem inaequalibus, esseque alicuius actionis,effcaciae, & virtutis, tam in acre,& elementis, quam in corporibus omnibus sublunaribus,& speciatim quando per hunc simplicem , & qqualem motum medium coniunguntur simul Planetae : nam licet tunc non ape areant nobis coniuncti respectu terrae, quam habitamus, tamen