장음표시 사용
131쪽
nullos, saepe quaesitum est. Nostri illos expellunt.
Peripatetici temperant.' Ego, inquit Stoicus, non video, quomodo salubris esse aut utilis possit ulla mediocritas morbi.' ut maris tranquillitas intelligitur, nulla ne munima quidem aura fluctus commovente: sic animi quietus & placatus status cernitur, cum perturbatio nulla est. Hic ille vultus semper idem, quem dicitur Xantippe praedicare solita in viro suo fuisse Socrate, eodem vultu semper se vidisse exeuntem illum domo & revertentem. Sed impo bile omnes penitus assectus exuere. Non enim silice nati sumus; sed est naturale in animis tenerum quiddam atque molle, quod qgritudine quasi tempestate quatiatur, ct a ratione nonnunquam g
bernarise neget. ' QDd minime fit in homine prudenti, qui non affectu vacat, sed affectui imperat. Ideoque non placet ε.Zenonis haec definitio, ut
Affectus sit, aversa a recta ratione, contra naturam animi commotio: cum in affectibus modus servari possit, imo debeat.' EnimVero sicut Musica in sonis concentum non acutorum ac gravium vocum exstirpatione, in corporibus Medicina sanitatem non internecione caloris aut fit oris, sed proportione contemperationis quaerunt atque nsciunt: ita in animo etiam victoria paratur, cum ea perturbationibus modum mediocritatemque imposuit. Animus enim nimio
dolore, aut gaudis ' eptus, similis est corpori Ω fluxu humoris alicujus iupervacanei tumenti atque inflammato,non ipsum gaudium aut dolor.Et praς- clarὸ Homerus his verbis:
132쪽
non metum ademit, sed nimium metum: ut sortitudo non in vaecordiam, aut fiducia in temeritatem abeat. Sic etiam circa voluptatem nimiae cupiditates , dc in vindicandis flagitiis nimium in malos odium tollantur, de habebis temperantem, qui tamen non omnis sensus voluptatum sit expers, justumque citra saevitiam & acerbitatem. Adde,quod si omnino evelli exanimis affectus possint multorum: eorum ratio hebetior fieret atque ociosior. sicut gubernator vento cessante non admodum ha- . bet, quod agat. Atque haec ut apparet observantes legum eonditores, in civitate Ambitionem .ssimu- . lationemque excitant. Gloriae cupia' Noctu ambulabat in publico Themistocles, ditas quod somnum capere non posset: quaerentibusque respondebat, Miltiadis trophaeis se e somno suscita- ri. Cui non sunt auditae Demosthenis vigiliae Z qui
dolere se ajebat, si quando opificum antelucana vi- .
ctus esset industria.Philosophiet denique ipsius principes nunquam in suis studiis tantos progressus,sine flagranti cupiditate, sacere potuissent.
' contemptu famae, contemnuntur 'Tacis.
' Sed nescio quomodo inhaeret in mentibus quasi 'seculorum quoddam augurium futurorum. Idque in maximis ingeniis altissimisque animis & existit maxime & apparet facillime. Qiim quidem dempt0, quis tam esset amens, qui semper in laboribu M periculis viveret Z loquor de ρrincipibys. Quid poetaeὶ nonne post mortem nobilitari volunt3 unde
, o cives senis Enni imagini formam, Hic vestrum panxis maximasa patrum. Mercedem gloriae flagitM ab iis, quorum patres Fadfecerat gloria
133쪽
Nemo melacrymis decoret, nequefune fetu, Faxit, cum volito vi per ora virum.
Sed quid poetas λ opifices & post mortem nobiliatari volunt. Quid enim Phidias3sui similem speciem
inclusit inclypeo Minervis, cum inscribere non liceret 3 Qiud nostri Philosophi 3 nonne in iis ipsistiabris, quos scribunt de contemnenda gloria, sua a mina inscribunt Et merito. mi lenim, quandoquidem Horati I.Od. summa brevis de nos vetat inchoare longa,
trais., adita '-quicquid est temporis futili, &
caduci, si non datur factis Dam horum materiam aliena manu certe studiis proseramus p&quatenus nobis denegatur diu vivere , relinquamus aliquid quo nos vixisse testemur λHonesta igitursive ambitio, sim amulario senullenda. Luin is Peripatetici multis verbis Ir cundiam laudant: cotem fortitudinis esse dicunt, multoque & in hostem& in improbum civem v hementiores iratorum impetus esse: leves autem ratiunculas eorum, qui ita cogitarent: Praelium rectum est hoc fieri: convenit dimieare pro legibus, pro libertate, pro patria. haec nullam habent vim, nisi ira excanduit fortitudo. Nec vero de bellatoriabus solum disputant. imperia severiora nulla esse putant sine aliqua acerbitate iracundiae. Oratorem denique non modo accusantem, sed ne defendentem quidem probant sine aculeis iracundiae. quae etiamsi non adsit,tamen verbis atque motu simulandam arbitrantur,ut auditoris iram oratoris incendat actio. . Virum denique videri negant, qui irasci nesciat. eamque, quam lenitatem dicimus, lentitudinis nomine appellant. Plutareh. d. ' Ipsias adeo illos, contra quos nobis est sermo, viri mori videmus in eo esse, ut *penumero & Iaudando adolescentes excitent atque propellant, & cassigando
134쪽
D I bE T E T I C A. I I oerceant:quorum alterum delectatio,alteriim dolor subsequitur. correctio enim&reprehensiopc nitentiam pudoremque incutit: quorum prius d Iorem, posterius metum genus habet: iisque maxime ad castigandum utuntur.Unde etiam Diogenes Platonem laudantibus quibusdam dixit: Et quitinam ille habet tantopere praedicandum, qui tanto philosophatus tempore, neminem dolore affecit pNon enim tam recte cum Xenocrate dixeris, m thematicas disciplinas esse ansas philosephiae:quam hoc, affectus istos verecundiam, cupiditatem, pC alitentiam, voluptatem, dolorem, ansas esse adolescentium: quas salutari atque concinna opportuniatate ratio & lex apprehendentes, eos cum prosectu. in rectam perducant viam. ut non male professus suerit Laco ille paedagogus, effecturum se, ut puer gaudeat honestis, ac molestὰ serat turpia.' Quamvis autem animi hominum incorporei
sint, tamen multa habent cum corporum natura convenientia: contrahuntur metu, turgent ira, dolore minuuntur, audacia inflantur , ud non multum 2 corporum natura disserant, atque eandem fere s nationem ipquirant..i Praeterea mentem sanari, corpus ut agrum,
Et pariter flecti medicari posse videmum
certe animi ct corporu συμπιέλα: ger enim traxit contagia corpore memis.' Quinetiam morbis in corporu nutus errat Sape animus 3 dementit enim, deliraque fatur: . . Interdumque gravi lethargo fertur in altum, Turnumque soporem oculis, vultuque cadentii .. de neque exaudit voces nec noscere voltua. IEorum potis ea, ad vitam qui revocantes Circumstant lacrγmu rorantes ora, genmque. Cluare recth dicebant Hegesiaci, corpus mo
bis inultis passiombusque afligi, animam vero si-
135쪽
Plin. 22. . mul cum corpore pati Sc una turbati. ' Ideoque observanda sunt, quae non selum corporum medicinam, sed de morum habent. platu Ti. ' Porro ad bonam & malam valetudinem, ad vi mau. tutes & vitia nulla moderatio vel immoderatio in joris momenti , quam animae ad ipsum corpus esse videtur. Quando enim anima corpore admodum potentior est, exultat in eo atq; effertur, totu ipsum
intrinsecus quatiens languoribus implet. ndo etiam ad discendum investigandumque collectis in
unum viribus vehementer incumbit, liquefacit protinus corpus &labefactat. Denique cum ad doce
dum disserendumque privatim & publice ambiti
sa quadam concertatione contendit , inflammat corpus atque resolvit. Nonnunquam etiam distit Gi. .i lationes fluxusque commovens medicorum pluri- mos decipit, cogitque illos contrarias caussas jud y . i care.Rursus quando corpus grande & pigriori mole
superexcedens pusillae exiliq; eogitationi animi copulatur, cum geminae sint in homine secundum na turam cupiditates, una quidem per corpus alime torum, altera vero per id qu od divinissimum nobis inest, prudentiae: tunc sane potentioris illius prin. , valentes agitationes quod suum est ad augent,quod vero animi, hebes, indocile obliviosum reddunt, atque ita infirmitatem maximam, videlicet imper,
iapud Tram. ' . 3. g. aea Subtile pectin venter obesus non aeris. γῆ. Animus autem nulla re magis ascit corpus, quam eritibus.. qui si rationi non obtemperent , merito' Ciser. 3. d. se Perturbationes dicuntur. Nam Pertur- sint . batio homine ipso declarari vitiosa videtur: nec nouΤ Idem . , Morbi animi, AEgritudines: quia ' quod aegro-TU. etatio in corpore, id in animo aegritudo.
136쪽
immodicus ac redundansio, veluti ' Fertur equis auriga, nes audit currus habenaι; r. . sic trahit invitam no vis , aliudque Cupido, fatens aliud suadet. Hinc Phadra nutuci bene consulenti restondet: memoras scis Vera esse nutrix: sed furor cogit sequi Priora: vadit animus in praceps sciens, Remeatque,frustra sana consilia appetens. Sic cum gravatam navita adversa ratem Propellit unda, cedit in vanum labor, Et victa prono puppis aufertur vado: Quod ratio poscit, vincit, ac regna t furor. Has Perturbationes,Animi morbos Philosophi 'cis r. se. 3 appellant , nestatque stultum quenquam his morbis vacare.
Ideoque 'rin omni vita rectissime praecipitur, ut Τ Id Ogri Perturbationes fugiamus, id est , motus animi nia /mios rationi non obtemperantes. . I U. C A P. II.
Assectuum genera, eorum natura , ct vires.
s Um ' omnis Perturbatio sit animi motus vel rationis expers, vel rationem aspernans, vel xa- TU tioni non obediens: isque motus aut boni aut mali opinione citetur: bifariam quatuor Perturbationes aequaliter distributae sunt. nam duae sunt ex opinione boni: quarum altera voluptas gestiens, id praeter modum elata i titia opinione praesentis magni alicujus boni: altera vel cupiditas recte, vel liabido dici potest,quae est immoderata appetitio opinati magni boni rationi non obtemperans. Ergo haec duo genera, voluptas gestiens de libido, bonorum opinione turbantur: ut duo reliqua, metus Maegrim.
137쪽
aegritudo , malorum. nam & metus opinio magni mali impendentis, & aegritudo est opinio magni mali praesentis: & quidem recens opinio talis mali, ut in eo rectum videatur esse angi: id autem est , ut is, qui doleat, oportere opinetur se dolere.
Hau respexit is Virgilius: ' Igneus est ollis vigor is caelestis origo
Seminibus, quantum non noxia corpora tardant, Terrenis is hebetant artus,moribundat mebra. Hinc metuunt, cupiuntque, dolent, gaudentq;.-
matuor has agnovit quoque Varro: alii septem. alii undecim, alii plures: nos eos tantummodo ctus seu Perturbationes considerabimus, qui corpus maxime sciunt,ejusque valetudinem perturbant. Cum animum multi Affectus moveant, Doloris ea est natura, ut omnium hoc gravissime Aciat. quem & insaniae nonnullis caussam ajunt fuisse, &aliorum insanabilium morborum ; ac fuerunt, qui prae dolore sibi ipsis mortem consciscerent.' AEgre tulisse Rutilium fratris repulsam Consi latus, scriptum apud Fannium est:sed tamen transisse videtur modum , quippe qui ob eam caussam avita recesserit. ille apud Comicum:' Moerore maceror, marcesco, ct consenesco miser. Et, 3 Saepe aeger animus corpori morbos dedit. Philippus Macedoniae rex morbo ex aegritudine animi contracto decessit. Indicia doloris lae ma plerumque esse silent. Cum primum nos nuncius. acerbi funeris perculit, lacrymas naturalis necessitas exprimit: &spi-xitus ictu doloris impulsus, quemadmodum totum Corpus quatit,ita oculos,quibus adjacentem humo-xςm perpremit& expellit. Hae lacrymae per illisionem cadunt, nolentibus nobis. Aliae sunt , quibus p itum d mus, cum memoria eorum , quos amisi
138쪽
DIAE iETICE. I Jnnis, retractatur: & inest quiddam dulce tristitiae;
cum occurrunt sermones eorum jucundi, conversatio hilaris , officiosa pietas, tunc oculi in gaudio relaxantur. Immensus vero dolor lacrymata suppri
' Troades exclamant: obmutuit illa dolures o-3 3. Et pariter vocem , lacrymasque introrsus obortas Devorat ipse dolor. ' Pammenitus AEgyptiorum rex a Cambyse regno pulsus est. Ejus filiam ancillari veste indutam cum aliquot nobilium virginibus Cambyses mitti jusserat ad hauriendam aquam, ut hoc spectaculo parentum captivorum animos discruciaret, Caeteris indigne ferentibus, solus Plammenitus demisieo los. Mox jussit duci filium illius cum aliis phirimis ejusdem aetatis, vinctis cervicibus & ore fraenato. Ne hoc quidem spectaculo solus Psammenitus ad lachrymas commotus est. Idem, quum vidisset
similiarem quendam exutum opibus mendicantem obambulare, hoc spectaculo adeo commotus est , ut ingenti fletu hominem amicum compel- lans, caput suum barbarico more caederet. Ea recognita, cum Cambyses per nuntium caussam sciscitaretur,cur in liberorum calamitate tacitus, unius seniculi calamitatem tam impoteter serret, respondit, Fili Cyri, domestica mala graviora sunt, quam . ut lacrymas recipiant: at amicus deplorandus erat,
qui e multis opibus ad summam inopiam redactus est, idque in extremo senectutis limine.' Fine carent laevmvinisi cum stupor obstitit illis, rotitae i. d. Et similis morti pec fora torpor habet. ε α Sed prastat eas effundere. Nam
' Expletur lac mu egeriturque dolor. 'Itim 2.Trist. Alias 3.
Strangulat inclusud dolor, atque exaestuat inim; Fuem Cogiturovires multiplicare suas. ι .
139쪽
1 6 MED. VET. PAR s II. 'Nee Dolorem modo, sed is Gaudium, si immodo
ratum sit, morbos'mortem attulisse constat.' Cum ratione animus movetur placide atque constanter, tum illud Gaudium dicitur:cum autem de inaniter & effuse animus exultat, tum illa Laetitia
gestiens, vel nimia dici potest: quam ita definiunt Stoici, sine ratione Animi elationem. Illuuiritiud undendo, ct calorem suscitando, sanitatem com servat: hac utrumque dissipando, vel 9ncopen, vel
s. ' Cognito repente insperato gaudio exspirasse animam resertAristoteles philosophus Polycratam, nobilem foeminam a Naxo insula. Philippides quoque comoediarum poeta haud ignobilis, aetate jam edita, cum in certamine poetarum praeter spem vicisset,&laetissime gauderet, inter illud gaudium repente mortuus est. De Rhodio etiam Diagora celebrata historia est. Is Diagoras tres filios adolescentes habuit, unum pugilem, alterum pancratiasten, tertium luctatorem: eosque omnes vidit vincere, coronarique eodem Olympiae die. Et cum ibi eum tres adolescentes amplexi, coronis suis in caput patris impositis suaviarentur: cumque populus gratulabundus flores undique in eum jaceret ; ibi in stadio inspectante populo,in oculis, atque in manibus filiorum animam efflavit. Praeterea in nostris Annalibus scriptum legimus, qua tempestate apud Camnas exercitus P. R. caesus est, anum matrem , nuntio de morte filii allato, luctu atque moerore affectam esse. Sed is nuntius non verus fuit: atque is adolescens non diu post ex ea pugna in urbem rediit : anus repente filio viso, copia atque turba, Mquasi ruina incidentis inopinati gaudii, oppressas. exanimataque est. Irae, ' Sophocles &Dionysius Siciliae tyrannus gaudio obiere, uterque accepto Tragicae victoriae nuntio. Sunt
140쪽
DIAE TETICE. I47' Sunt qui dicant Chrysippum risu effusiam expi
rasse. Nam cum asinus manducaret ficus, aniculae dixisse vinum asino sorbendum daret,nimioque risu occupatum, exhalasse animam.' Invidentiam esse dicunt aegritudinem sesceptam propter alterius res secundas, quae nihil noceant invidenti.' Publius Mucium inprimis malevolum cum vidisset solito tristiorem, aut Mucio, inquit, nescio quid incomodi accessit, aut nescio cui aliquid boni. Invidiuriterius rebin macrescit opimis. Invidia Siculi non invenere Vranni
sicut rubigo serrum, ita invidiam invidos confiimere, ajebat Antisthenes.' Pallor in ore sedet: macies in corpore toto: Nusquam recta acies: livent rubigine dentes: Pectorafesse mirent: lingua e Uusa venem. Risus abest, nisi quem misi movere dolores. . Nec stultur somno, vigilantibus excita curis Siamidet ingratos, intabescitque videndo Succe sus hominum, carpitque o carpitur una, Suppliciumque suum ent. 7 Si explicatum in aperto Amorem intueri velis, ac pernoscere, invenies nullam animi perturbationem vel dolores adferre acriores, vel gaudia vehementiora, vel majores furores mentisque abalienationes.
' Amorem cuncia mitia sectari selent,
Cura, aegritudo, dolor, nimiaque elegantia, Insemnia, aerumna. Ea in semetipsa eleganter notat Canace; Fugerat ore color; maciesque obduxerat aram; Sumebant minimos ora coacta cibos. Nec somni faciles, O nox erat annua nobis, Et gemitum nullo iaci dolore dabam.