Idea medicinae veterum. Ioh. Beverovicius concinnavit

161쪽

flat, harum dissolutis,utriusqb morbus in, is utriusquefun tionesperaquὸ incommodat: 'ui communis, ct unitatis solutio dici consuevit. C A P. II.

. Morborum causse. QVemadmodum in reliquis artibus se disciplinis,

' Foelix, qui potuit rerum cognoscere causas: ita inprimis necessaria ea Medicis causarum, qua morbos essecerunt, observatio, sine qua neque morbos pracavere, neque observare licet.' Nam quorsum aegroto Medicus, qui caussas ignoret affectionum humani corporis 3 siquidem ille curandi corpora rectam viam nunquam insistet. Idcirco nihil adeo observandum, atque omnium

eventuum caussas.

Tanti vero hae res momenti, ut ' Medici caussa morbi inventa, curationem esse inventam putent. Caussa ea est, quae id essicit, cujus est caussa, ut vulnus mortis, cruditas morbi, ignis ardoris. Itaque non sic caussa intelligi debet, ut quod cuique antecedat, id ei caussa sit, sed quod cuique essicientexantecedat.*Neq; etiam caussae malorum in ea transferendae sunt, quae postremo acciderunt, sed & in prima delicta, quae consequutis infortuniis quasi materiam praebuerunt.' Non autem foris duntaxat, ut mare, ita corpus etiam tempestatibus & procellis potest exagitari: sed plus turbarum, earumque majorum intus alitatque effert. ac rectius tranquillitatem hybernam aliquis, quam carnis incolumitatem speraverit sibi

constanter affuturam.' Nam cum quatuor illa sint, ex quibus compactum est corpus, Terra, Ignis, Aqua, Aer, horum

contra

162쪽

eontra naturam abundantia, desectusque,&ex loco proprio in alienum translatio , per quam quod sibi conveniens est, non tenent, intestinam quandam seditionem & morbos inferunt. x Et ' omnis coagmentatio corporis vel calore, vel frigore, vel aliqua impulsione vehementi labe- sistatur' frangitur, dc ad morbos senectutemque compellitur. Quando enim praeter naturam unumquodque fit, aut transfertur, calescunt utique quae ante frigebant, arida madent, gravescunt levia, & caetera omnia similiter permutantur. Solummodo vero

idem aliquid sibimet secundum idem, atque similiter & debita proportione servata accedens vel decedens, permittet se idem sibi ipsi sospes integrumque manere. Quod autem aberrat,sive accedendo, sive decedendo, mutationes varias, morbos, corruptiones infinitas inducit. Igitur humanum corpus alio a seipso, ab insiti Morbificariiqueprincipiis , altas ab a sientitia si caussarum in 'furia lacessitur. Harum alia externa, alia interior: - rursum duplex , antecedens ,-Τ proxima sive inci defa- continens caussa. Externarum caussarum alia, qua necessario nobis

serenda, ct sine quibus vivere non licet, ut sex resnom naturales, de quibus prout salubres vel insalmbres superiori libro egimus: alia non necessaria, quas declinare possumus, ut gladii ictus, ruentis lapidis, o ibesiarum occursus, omniaquefortuita. C A P. III.

Morborum igna, ct S mplomata.

DT ' Medicis non apparentia modo vitia eu- ηαuinti iti randa sunt, sed etiam invenienda quae latent, Θώδεις

cipe ipsis ea, qui sanandi sint, occuleutibus: iu

si iis

163쪽

signum quid. signis morborum exercitatos eos esse convenitis.' Signum est, quod sub sensum aliquem cadit, &quiddam significat, quod latebat. Sic ct D toma, quia conssicuum, interioris occultique morbi, a quo fluxit, expre1sum ea signum. Ita ' quaeFidentur, conspectui nobis exhibent ea, quae in obscuro sunt. Ea autem signum genere duplex: Demonstrativum , quo praesens indicatur constitutis; Prognosticum, quo futura. Non enim omnes morbi invadunt nos, sicut Hesiodus ait, Σιγῆ, επει φωνὴ, μι iam Zaeus Muti, nam vocis privavit Iupiter usu: sed plerique tanquam praenuncios habent & praecursoreS ac praecones suos, cruditatem & motus difficultatem. ' quaedam enim segnitia nervis inest , & sine labore ullo lassitudo & oscitatio de horror membra percurrens. Gravitas membrorum, inquit Hippocrates, &defatigationes sponte ortae, morbum indicant; nimirum ob plenitudinem, spiritu nervorum compresso & obstructo.' Modici perith ex appetitionibus aegrotantium, de eorum vel falute, vel interitu praesagiunt.' Medici ex quibusdam rebus & advenientes &crescentes morbos intelligunt, nonnullas etiam valetudinis significationes, ut hoc ipsem pleni enective simus, ex quodam genere somniorum intelliagi posse dicunt.' Ergo non ad nutritionem. modo corporis quod

attinet, & exercitationes notandum est, an iis corpus segnius, minotive cum alacritate, quam consue-Verat, utatur, & an solito amplius fame sitive tente-

somni india sed Somnus quoque si continuus aut lenis non cario. sit, verum inaequabilitatem habeat divulsiones,

Lassitudo

spontanea. 1 Plin.cit.

nata

7 Cicero 2. de Divin. pluiareh. in

164쪽

S E M r o T I C s. I cI suspicionem nobis morbi impendentis injicere debet. atque ipsa adeo Somnia absurda si sint, visaque

nobis per quietem offerantur non legitima neque somniorum consueta, multitudinem aut crassitiem humorum indicati Internam, spirituumve conturbationem deferunt.' cujus, velut agri Somnia, vana Horat.de ar-

Finguntur decies. -- ζ Elon in via' Augustus somnia neque sua, neque aliena de se 'negligebat. Philippensi acie quamvis statuisset non . - egredi tabernaculo propter valetudinem ; egressus est tamenMedici somnio monitus:cessitque res pro- , spere , quando captis castris, lectica ejus, quasi ibi cubans remansisset, concursu hostium confossa atque lacerata est.

Nam somnium ex Iove est.' Artifex quidam delapsus ex alto , ita fuit assii- ctus, ut haberetur a Medicis pro deplorato. Inopi consilii Minerva. in somnio se Pericli offerens, praescripsit medicinam, qua usias ille hominem cito &sacillime curavit. ita sine medico Medicinam daa o

bat Minerva. 64

' Pan Troezeniorum magistratibus ostendit somnia, quae attulerunt remedium pestis, quae eos apprehenderat.' Pestis etiam curata admonitu Toxaris in som nio facto Demanetae, irrorandis scilicet angiportis

Hinc forte quasi ' IEsculapius posset praescribere

per semnium curationem valetudinis, consuetudo, noctu in fano ejus cubandi.

Id eo fit, quia hic leno agrotus incubat In culapiisum. - Ipsi etiam motus Animi significant interdum praee.san. corpus ad morbum esse proclive, nulla enim caussa Animi mot. L extante indicatio.

165쪽

Morborum cati si quae facit aufδ ρobbim II

extante oboriuntur aliquando subitae moestitiae de metus , repente spes animo conceptas extinguentes. Stomachus quoque facile quibusdam movetur, irasq; & dolores celeriter ob res minutissimas sus cipiunt, lacrymantque, & animi sese angunt, cum vapores exhalationesque vitiosae coeunt, & animi

ut ait Plato) permiscentur circuitionibus. Quibus ergo haec accidunt, ii perpendere secum ea debent,& seire, si spiritalis nulla sit caussa, subesse corpoream aliquam, quam comprimi aut contemperari

oporteat.

Nocivae corporibus caussae, extrinsecus advenientes, veluti frigora, aestus, lassitudo, vulnera, &priusquam contingunt, possitnt caveri, & ubi contigerunt, curari facile queunt: at quae ex ipsis ortum habent corporibus ulcera aut morbi, & priusquam oriantur, difficile praevidentur, & semel orta dissicile curantur.

E D tomatibus Dolor potissimum, qua pars assectasit, indicat.

' Maximi dolores consistunt in macerrimis corporis partibus: nervi articulique & quicquid aliud exile est, acerrime saevit, cum in arcto vitia concepit. Sed cito hae partes obstupescunt, & ipso dolore sensum doloris amittunt: sive quia spiritus naturali prohibitus cursu, & mutatus in pejus,vim suam, qua viget admonetque nos, perdit: sive, quia corruptus humor, cum desiit habere, ipse se elidit, & his, quaedi nimis implevit, excutit jensum. Imois y acerrimi

dolores mitigantur. Luorunda vero caussa incurabilis:quare minime omnes humanos sanat medicina dolores..

Nusim doloris sensus, ubi causa adea, mentis laborantusignum ea Hippocrati. Et Τ morbi simi pejores, qui stuporem sensuum habent adjunctum, ut

veternus, ut dolor capitis, ut morbus comitialis, ut febres.

166쪽

S E M I OTICE. 163 febres. ipsaeque illae febres, quae vehementi infammatione animum abalienant, sensium tanquam in instrumento quodam conturbantessu φρενῶν, non ante motin mentis commovent fides. Itaque medici hoc volunt, ut ne aegrotet homo: si aegrotet, ne hoc nesciat. Sic ' dicebat Crantor, O- ransadptandum est, ne aegrotemus. Sed si in morbo simus,

senses ejus aliquis adesse debet, sive secetur pars nostri aliqua, sive avellatur. Indolentia enim illa non sine magna jactura potest parari: uti podagrici exemplo alibi midere My.

Omnes autem ' morbi tunc ad sanitatem inesti 'Senec.D.s Gnant, cum ex abdito erumpunt, ac vim sitam proferunt. bonum recuperandae sanitatis signum est morbi in partes corporis non praecipuas aversio.

'Recte igitur Medici morbos, quos plane abo- Τ Plutarch. intere non possunt, foras in superficiem corporum

avertunt, excretione, ut Medici vocant, critica, qua

in morbis acutu fieri solet die septimo, aut nono. Hinc

Achilles apud' Homerum, ut erat rei medicar peri- I tus, post nonum diem, quo judicari tales natura fert, sentiit morbum non esse vulgarem, aut ab usitata aliqua caussa prosectum. Neque vero ideo desserandum, si valetudo tardius interdum restiui videatur. Nam Medicina Τ Idem de profaegroto nullum sensum mutatae in melius valetudinis afferet, antequam corpore pristinae sanitati reddito, contrarius habitus integer morbo successerit. De aegrotu diximus. at ' corpora sana, & integri si Quintil. sanguinis, & exercitatione firmata, ex iisdem spe-pr 3 ciem accipiunt,ex quibus vires: namque & colorata&astrict a, & lacertis expressa sunt. Exhu itaque 'Medicus, quid in quoque valetu- udem 7.srat.

dinis genere faciendum sit, quid quibus signis providendum,docebit. Vim sentiendi pulsus venarum, L a. caloria

167쪽

caloris morum,spiritus meatum,coloris distantIam, quae sua cujusque sunt, ingenium dabit. C A P. IV.

Palpus, ct urina quiid indicent.

3 ciras. 1. d. Edici ' signa quaedam habent ex venis, & ex divin. -'spiritii aegroti, multisque ex aliis, quae jam diaximus, sutura praesentiunt. So e. .ii. ' dam non nisi ae praesentibus monstrantur. Non potestMedicus per epistolas cibi,aut balnei tr-pus eligere ; vena tangenda est. Vetus proverbium est, Gladiatorem in arena consilium capere, &C. cum rebus ipsis deliberandum est.

Plitiivi ii. ' Arteriarum pulsus in cacumine maxime mem-Nat. 37. brorum evidens, index fere morborum in modulos certos, legesque metricas, per aetates, stabilis, auς citatus, aut tardus, descriptus ab Herophilo medicinae vate, miranda arte , nimiam propter subtilita tem desertus: Observatione tamen crebri aut lan guidi ictus, gubernacula vitae temperat. 6 Smee. c. ' In corpore nostro, dum bona valetudo est, vena-Nψω - rum quoq; imperturbata mobilitas modum servat. ΟυH. D.-- Dumque suo tenta alientespollice venas,

id *Q- qui sanus ent, nullam percipit inaequalitatem, - Irim 1. da ' Sed peragit soliti vena tenoris iter. Pon Ubi aliquid adversi est, micat crebrius,'& suspi-Nam . ria atque anhelitus, laborantis ac fessi signa sunt. Pluta=eh. Ita morbi pulsibus, & rubore cutis, calore, &animine an sebitis doloribus indicantur: ut se quidam ex uri-ςρπ non omnes. mare 'frustra aegroti quidam imprudentes a medicis expectant, ut viso duntaxat Io- tio divinent&sexum&aetatem ,&omnem morbi naturam, ubi & unde acciderit, quid sentiant, ac

propemodum quid in febre somniarint.

168쪽

METHODUS MEDENDI

GENERALI s. C A P. I.

Experistitiain eraditioni conjunctam persectum reddere Medicum.

CVperiori libro de Morbis in genere egimine ad medendum nunc accedemus, ' si prim illud monuerimus, artem sine assiduitate medendi non multum juvare: ut intelligas hanc rationem praeceptionis accommodari ad exercitationem oportere.' Omnes siquidem artes , omniaque Opera quotidiano usu, & jugi exercitatione proficiunt. Vt igitur ' in omni disciplina , infirma est artis praeceptio, sine summa assiduitate exercitationis,' peculiariter utique Medicinae usus efficacissimus omnium rerum magister. mare prudens aegrotus eos medicos non accerset, qui quam optime de arte disserere possunt, sed qui in ejus usu se exercuerunt.. ' nec Medici, nec imperatores, nec Oratores, quamvis artis precepta perceperin i, quicquam magna laude dignum sine usu & exercitatione consequi possunt.' Nihil est autem, quod non experientia, de longinquitas temporum, excipiente memoria prodendisque monumentis efficere atque assequi possit. Mirari licet, quae sint animadversa a Medicis herbarum genera , quae radices ad morsiis bestiarum, ad oculorum morbo , ad vulnera, quorum vim atq; Maturam ratio nunquam explicavit; utilitate de ars Sin ventor probatus.' Fit autem ex memoria, experientia hominibus.

L 3 Multae

Herena

natura.

169쪽

Artium origo. Selentia.

Multae etenim ejusdem rei memoriae unius experientiae vim essiciunt. Quare/experientia poene simile quid scientiae ac arti esse videtur. Per experientiam autem ars & scientia hominibus essicitur. Experientia enim artem essicit, imperitia vero casum. Fit autem ars, cum e multis experimentalibus

conceptibus, una de similibus universalis opiniosuit. Opinari etenim quod Calliae hoc morbo laboranti hoc conduxit, similitet Socrati, ac singillatim aliis multis, experientiae: quod autem omnibus hujuscemodi secundum unam speciem determinatis hoc morbo laborantibus conduxit, utpote phlegmaticis, ac cholericis, aut aestu febricitantibus, hoc artis proprium est. Ad agendum itaque nil experientia videtur differre ab arte: quinimo videmus expertos magis id, quod intendunt, consequi,quam illos, qui rationem absq; experientia tenent. Causitavero est, quod experientia singularium, ars vero universalium cognitio est. Actiones autem ac generationes omnes, circa singulare sunt: non enim

hominem, nisi per accidens, sanat, qui medetur,sed Calliam, aut Socratem, aut alium quempiam eorum, qui sic dicuntur, cui accidit homini esse. Si quis itaque rationem absque experientia teneat, Scuniversale quidem cognoscat, quod autem sub eo particulare est, ignoret, saepenumeris errabit a sanando: id enim magis sanabile est, quod singulare est. Nihilominus scire & cognoscere magis arti,

quam experientiae arbitramur inesse: ac eos, qui artem tenent, quam eos, qui experientiam habent. sapientiores este putamus: eo quod sapientia propter scientiam, magis omnes sequitur. Hoc autem,

quoniam illi quidem sciunt cautam, hi vero minime: experti enim sciunt quidem quo st, propter quid autem, nesciunt: illi vero propter quid,& caussam cognoscunt. Quare & eos, qui in quaque re a

chitecti

170쪽

n ianibus operantur,sapientiores putamus, quoniam

caussas eorum, quae fiunt, sciunt: illi vero, sicut&quaedam in animata, faciunt quidem, sed nescientia faciunt ea, quae iaciunt, ut ignis comburit: sed ina, nimata natura quadam, horum singula seciunt;ma- aenibus laborantes, propter consiletudinem. mapropter ' Empiricos, qui sela eXperientia Plutareh.

gloriantur, non laudarim. Nam ' ad artium per- Lb.anim. anfectionem tria oportet concurrere; naturam nimi

rum, rationem, & assuefactionem. Rationem vero z b. s. intelligi volo doctrinam, & assuefactionis nomine sequisita.

exercitationem. Initia hoc in genere debentur dis- Ruran G. e. ciplinae, usius exercitationi, persectio omnibus. mare 'praestantissimi Medici evaderent, si ab in Piat,3. d. ineunte aetate praeter discendae artis studium inter plurimos corpore male affectos conversarentur, ipsique omni morborum genere laborarent, naturaque imbecilla essent. Neque enim corpuS corpo-

re Curant.

Magnopere autem conducit, ut cum invisis ar- ' Piatareh.is grotantes, diligenter de caussa morbi scisciteris: non sophistarum hoc more & supervacanea curio- sitate, ut instantias, incidentias, communitates in ore habeas, & medicarum vocum literarumq; peri- tiam ostentes: sed ut vilia haec & vulgaria non obis . ter audsis, redundantiam, desectum , defatigationem , insomnia: maxime autem eam victus rationam, qua is usias in febrim incidit. vero multa cum pompa apud agros de morso,

morbi causa, ct remediis disseret, merito audiet, quod hac in re plurimis medicorum in promptu Platos. de . semper esse solet: Non mederis aegrotanti, o fatue, L Psed quasi doctrina, non sanitate indigeat, doces. 4' Non quaerit aeger Medicum eloquentem, sed sanantem. Sed si ita competit, ut idem ille, qui sa-- L nare