장음표시 사용
381쪽
quasi aliis tibis uteretur ad famem extiarguendam.
Solvi do- IX. Et quia quodcunque, ex necessitate suminctii vide- ptum, quatenus illius sumptio medicamenti naum, en,'i, turam induit , contra ieiunii finem, ab Ecelesia stringenda. sub vi coactiva intentum, non exivit; inde Sylvius a a. q. I 47. art. 6. poliquam dixerat, quod potus, lieet aliquo modo nutriat, non tamen per se ad nutriendum ordinatur , subdit: Et propterea, Ecclesia, non prohibet saepius bibere in die jejunii, etiam extra tempus rejectionis: quia vero, etsi nostram quoad praesens ex divo Thoma erutam , sequatur doctrinam , subjungit tamen ;Immo nec unum , alterumve bolum panis sumere quando bibendum est, modo solum eo animo sumatur , ne potus noceat , quia illud modicum magis tune sumitur loco medicame ii quam cibi; quae sane quoad panis bolum opinio, ad agendum ieiunii fraudem , & ad innovandum prop. as. ab Alex. VII. damnatam, viam sternit, sic dicentem: In die jejunii qui saepius modicum quid comedit, non frangit jejunium ; inde nisi duplex adsit necessitas , bibendi scilicet, & panis bolum sumendi, praedicta Sylvii opinio, ne ad laxitatem, & ad ic junii transgressionem viam paret, quoad panis sumptionem in sensu polito omnino sequenda pon videtur.
De yejunii solutione, quoad potus in genere .
Quo sensu X. Potus, sub ratione medicinae consideratus, tuis, Rn seiunium, ex naturali jure procedens, frangat,nem jeju- ex iis, . quae i. I. diximus, satis dignoscitur;
nium , eX eodem enim in iacio tenendum erit, ac de medici
ME si , seu quibuslibet medicamentis ἔ. I. discus-liens, solVi simus . Unde Oritur , quod ex necessitate potum
382쪽
sumens, naturale ieiunium Iuxta eius notionem vel non sol-can. I. 4. I. discussam , non frangeret; non enim Vi di xur,
e unlum trangere poterit, quod non invenit;
ut in prae se uti cap. n. a. dignoscitur . Quod si econtra ad corpus, animaeque salutem, loc. cit. expositam , acquirendam , vel conservandam , sive augendam , vitamque tuendam , naturale jus,
seu naturale practicae rationis principium potuum ab itinentiana dictaret; tunc potuum abstinentiam non servans, vel in fraudem sumens , jejunium , ex naturali iure, seu ex naturali praeticae rationis principio procedens, frangeret: Cuius transgressionis culpa venialis , vel lethalis pro damni qualitate , vel necelsarii boni amissione , quam ex hujusmodi jejunii transgrestione natura pateretur, pensari debet, ut cap. I. n. a. ad T - discussimus. Jejunium autem naturale, seu natura
dictum, secundum se per quamcunque potionem solvi , ibidem n. 8. explicatum eli. XI. Utrum autem jejunium, sub quacunque Per pom- ratione ex divino jure procedens, per potum ' frangatur, si sub ratione medicinae sumatur, eodem tuae modo ac supra n. q. & F. diximus, tenendum ratione est . Quod si potus silmptio non sub ratione me. sumptio dicinae, vel alterius indigentiae consideretur; tunc hia. Φ , ad dignoscendum , an potus jejunium frangat, divino jure ex divino jure procedens , facilis erit responsio: Pro Mn Si enim jejunium, ex juramento, vel voto simplici, vel solemni, sive ex religiosa professione prin frangi decedens, juxta voventis, sive jurantis mentem con- claramus.
scientiam sub ea ratione, sub qua jurasset, vel
vovisset, ad potus au itinentiam non constringeret,& tunc licet ad plurimorum abllinentiam ex eo cem divino jure ponatur ad lirictus, per potus tamen sumptionem tale jc junium, sic ex divino iure proceuens , non irangeret; Quod si sub quacunque ratione, etiam au potus abstinentiam tela
383쪽
tionem, per Potuum sumptio nem Indagandam ,
frangeret. Eodemque modo discurrendum eli , si non eX Voto, vel juramento, neque ex religiosa professione, sed ex speciali divino praecepto ad jejunium adstrictus existeret: Si enim divinum
illud praeceptum potus etiam abstinentiam extra comellionem , sive extra determinatum tempus, includeret; dc tunc per potus sumptionem jejunium , ex divino praecepto in sensu exposito procedens, frangeret; idemque dicendum, si in jejunii fraudem sumeret: aliter vero, si ad potus abstinentiam divinum prMceptum non extenderetur , non secus ac supra cap. I. n. 9. ad M. Proposuimus; cujus culpae ratio ibidem observari
poterit. πXII. Utrum autem Ecclesiae ieiunium per po- tuum sumptionem solvatur, rem hanc ab ipsam et potus natura discutere volentes, quid, & quo-tuplex potus sit, primo inquirimus; quaesitam deinde solutionem assignabimus. Quo ad hoc autem Arilioteles in problematibus ex editione Sylvestri Mauri tom. I. de Temperantia problemate quinto id est n. s. sectionis 28. pag. 7a . sic habet: Cur minus sitim quam famem tolerare possimus an quia sitis rerum duarum libido est, potionis, inquam, edi cibi,fames autem cibi tantum. modo est Z dc n. 6. poli princi p. Iui sitit res duas desiderat, cibum , atque refrigerationem r isthac enim ambo potis exhibet: at qui uurit alterius tantum scilicet cibi appetens est. Triplex autem potus distingui poterit naturalis, artificialis, me dicinalis . Naturalis a natura sic dictus , quatenus nullo hominum artificio, vel industria consurgit, ut e. g. aqua ex mari , fluminibus, fontibus , nubibus , sive ex terrae meatibus exurgens: Artificialis autem potus hominis arte,& industria ad
384쪽
ad eumdem finem, atque ad eosdem effectus inducendos, quos naturalis potus causat , imo tiquos naturalis potus non producit, ad impediendam scilicet naturalis potus cruditatem consurgit, ut vinum , vel aqua, cui aromatum quidquam misceatur: Medicinalis vero potus hominis arte, & industria ad expellendos , sive impediendos morbos Ordinatus consurgit.Principalis autem cuiuscunque potus effectus est, sitim extinguere, cibos digerere, ac distribuere , etsi caeteroquin secundario nutriendi, alendique virtutem habeat.
Potus igitur, quicunque sit, secundum suum principalem effectum dicitur omne illud , quod iuxta
communem hominum existimationem non ad solidas partes enutriendas, sed ad sitim potius ex- singuendam ordinatur, licet etiam nutriat, ut aqua, vinum , cervisia, seu cere visia, potus nempe ex hordeo, vel avena , &c. & aqua confectus ;hi enim, ac similes liquores secundum suum principalem effectum non ad sedandam famem, sed ad extinguendam sitim, ad recreandos spiritus, ad refrigerationem , ad purificandum sanguinem,
ac similia ordinantur. Quae ergo iuxta eo m. munem existimationem ad extinguendam sitim non ad solidas corporis partes nutriendas ordinantur, pro potibus haberi debent, etsi caeteroquin aliquo modo nutriant .
XIII. Potus igitur, qui ad alios secundum sui Quid sub
substantiam, ac iuxta communem existimationem P Otus spe- ordinantur effectus, quam ad sitim extinguendam, honysii' 4- non secundum se, sed secundum denominationem claratur . tantum potuum rationem induunt; nec hominis
arte effici potest , ut, qui ad extinguendam sitim ad digerenaos cibos , ad purificandum sanguinem, ad recreandos spiritus principaliter non ordiri an-tur , potus nominentur, ac sint, ut lac, ius carnis, Rc. licet enim omnes potus sint liquores, non
385쪽
tamen omnes liquores sunt potus, etsi caeteroquin secundario sitim extinguant, sanguinem purificent,&e. Unde Hurtadus de potione chocolatica cap.
q. n. Iuare , inquit, si substantia talis sit,
quod sitim extinguere ex sua natura non possit, homines non possunt illam , potum per artem consti- ruere, sed semper cibus manebit. Rationemque assignare volens, ut rei substantia hominum arte potus efficiatur, subdit: in homines potus artificiales conficiant, debet res, quae potus escitur, O vim 1edandi sitim , σ Qim sedandi famem habe- e , ut homines institutione sua illam vim eligant, magis relucet; hominum institutio non dat rationem potus alicui substantiae liquidae, si scilicet potus naturam substantia illa induere non possit, ut lac, jus carnium , &c. illum ut Potiosem autem , quae in sui rationepotus natu- considerata potus naturam habet , etsi aliquo moram babet, do nutriat, Ecclesiae ieiunium non frangere ex d. Ecclesiae Thomae ratiocinatione apertissime colligitur , in non fran- Φ-I l. 3. art. q. q. I. ad primum sic progere com- cedentis: Ad primum ergo dicendum, quod, quam Probamus . viis alι quis potus aliquo modo nutriat, tamen de se non ordinatur ad nutriendum, sed magis ad
disposilionem bonam eorum, quae nutriunt , ut scialicet per membra deducantur, O in stomacho non comburantur: Dnde sumptio potus manducatio noudicitur; Et concluditi Et ideo ille , qui potat extra horam unica eomestionis, non dicitur bis manducare; o propter hoc nec statutum Ecclesia frangit, quod scilicet sub vi coactiva praecipit non plus quam semel in die ieiunii manducaret idque confirmans in sua a a. q. I AD art. 6. ad a. postquam ieiunium naturae illud esse declara verit , quod excludit etiam quemcunque potum , de qua jejunio hic dermo non est, sed de ec-
clasiastico jejunio, subjungit: M autem aliud ΙΘ
386쪽
funium Ecclesia , quod dieitur j eiunium jejuηantisto istud non solvitur, nisi per ea, qua Ecclesia
interditere intendit instituendo ieiunium . Hon autem intendit Ecelesia interdicere abstinentiam potus, qui magis sumitur ad alterationem eorporis , Odigestionem ciborum assumptorum, quam ad me- tritionem , licet aliquo modo nutriat: σ ideo Ileel pluries jejunantibus bibere. Videtur autem ex d. Antonino notandum in summa pari. a. Tit. 6. cap. a. *. 9. quod sequitur: Posset tamen ita immoderate sumere potum , quod peccaret, perderet meritum jejunii . Petrus de Palude idem dicit.
scilicet, qἰιod potus non solvit jejunium, De post
prandium sumatur, sive ante ι Sumere autem sine eausa magna malum est, elli non frangitur jejunium a
XV. Quod autem dicit sylvius in I 1. q. I 7.art. 6. Neque .ero bine inferendum est, jejunium nunquam Iolvi per potum . Iu primis enim jejunium naturae solvitur per quantulumcunque potus, etiam aqua, ut supra praeoccupavimus; Sc pergit: Ieiunium autem Ecclesiasticum ordinarie quidem non Iolvitur per potum etiam ante meridiem sumptum.
quamvis tortasse quispiam eum sumeret ad famem
non nihil levandam juxta avarrum e . a Dnum. I 3. quod tamen nos tune demum admitteremus, quando O modicum aeeiperet, nullo modo in fraudem faceret; Per haee , inquam, videtur Sylvius non recte quoad omnia procedere. Cum enim potus, qui revera potus rationem habeat, ex Angelico , ut n. I observavimus , Ecclesiae ieiunium non frangat ; inde sit , quod in quantacunque quantitate sumatur, nullo modo Ecclesiae ieiunium frangeret : nisi forte artificialis potus talis esset naturae, ut secundum qualitatem , quantitatemque, sumendique vices ex rationabili
hominum more sic & sic. ne jejunium frangeret,
Qua ratio. ne Sylvii doctrina procedere , vel corripi possiit, diga
387쪽
sumendus taxaretur. Et licet per immoderatum potum ratione intemperantiae peccare possit illum sumens; quia tamen potus ab Ecclesia non prohibetur; inde, etsi immoderate bibens ex intem perantia peccare possit, ieiuniique meritum perdere, Eces etiae tamen ieiunium non frangeret. Et mirum i Cum enim ipse Sylvius Angelici doctoris summam exponat, Angelicae doctrinae oblitus sit. Forte autem veteris disciplinae hallucinatus exemplo, aliter tenere sustinuit; ut a S. Fructuoso Episcopo Tarraconensi , quae Catalauniae Civitas metropolis est, potus aquae ieiunii fractio reputabatur ; eum enim S. Fructuosus amo 26a. ad martyrium raperetur, poculum, aromatibus conditum , christianis propinantibus, recusavit, dicens: Nondum est hora solvendi jejunium ; ob eam nempe caussam, quod illo diei ejunium ageretur,cuius solvendi tempus nondum advenerat: quem sane morem, abstinendi scilicet, a potu abrogatum esse , neque ex Ecclesiae mente amplius vigere, ex nuper dictis, satis constat. Porum, etsi XVI. Ad eamdem doctrinam spectare videtur Eeelesiae te nivis, grandinis, glaciei, ac similium sumptio. junium non Cum enim nix , grando , glacies aqua sint, quae frangere , ex sui natura potus est ; per hoc, quod in aere Hu, 'h- plus, minusve condensetur, ut nix , vel grando effciatur, ac similiter per hoc, quod in terra consistens, vi frigoris lapidescat, & glacies fiat, non substantialis, sed accidentalis mutatio videtur, cum prauertim in stomachum trajiciendae partes, aquae naturam omnino retineant, immo & quan doque in ore liquescant. Aquam autem Ecclesiae jeiunium non frangere ab Angelico docemur in A. dist. I . q. 3. art. q. dicente: Aqua aliqua modo nutrit , non tamen Iohiι jejunium Eccle me, quia Ecclesia non attendit in flatuendo jejunio
388쪽
quod prine aliter ad nutriendum ordinatum est . XVII. Potum autem , in fraudem sumptum, ieiunium solvere communis opinio est. Et quidem Angelicus, loc. nuper cit. quaelii unc I. ad I. poliquam dixerat, per potum Ecclesiae ieiunium non solvi , subiungit: Nisi in fraudem faciat, potum se mens , quia legem violat, qui in fraudem legis aliquid facit . Et d. Antoninus in sua summa pari. 2. Tit. 6. cap. a. q. s. postquam dixerat, immoderatum potum , et si ieiunii meritum perdere faciat, vel minuat, illud tamen non solvere ; subiungit: 'dsi in fraudem hoc faceret, ad subveniendum scilicet fami, biberet. Idem sentit Sylvius in a a. q. Iq7. art. 6. postquam enim diis xerat , moderatum potum Ecclesiae jejunium non frangere, additi si nullo modo in fraudem faceret, bibens. In fraudem autem facere cicitur, qui quod lex sub vi coactiva intendit, & expresse non prohibuit, facit. Vide cap. I. n. 24. & 2 o& passim . Unde FF. de legibus, & senatus Coninsuit. L. Contra Legem, sic habet Paulus r Contra legem facit, qui id facit, quod lex prohibeti In fraudem vero legis facit, qui Disis verbis legis, sententiam eius circumvenit. Ulpianus antem loc. cit. L. Fraus . sic explica tr Fraus enim legi sit, ubi id fit, quod fieri notuit, fieri autem non vetuit. Et merito quidem : Etsi enim potus sumptio , quia ab Ecclesia non prohibita , ieiunium non frangat; quia vero Ecclesia ieiunii finem quoad executionem intendit, ac praecipit, corporis nem. Pe poenam , ac detrimentum ; qui autem in ieiunii fraudem biberet, ne scilicet ieiunii afflictionem sentiret, praesertim si non de naturali potu sermo sit, finem illum jejunio intrinsecum , ab Ecelesia intentum, ac praeceptum assectu, effectuque destrueret; inde sic bibens, contra Ecclesiae mentem gens, peccaret.
Potum, sebquacunque ratione confideravitam, in .
fraudem sumptum illud solveis re , secus vero fine fraude, dis cutitur , ac resolvitur.
389쪽
positae do- XVIII. Nee mirum , si potus in ieIunii fraude nihili estis & in m g Πλ quantitate sumptus , ieiunii finem
ad necessa destruens, illud frangeret, secus vero sine fraude; atem, ul- sicut nec novum eii , ejusdem rei comestionem dili itu in uno Ecclesiae ieiunium frangere, si scilieet sine eonfirma- necessitate fiat, secus vero in alio . in quo cibitur, ac . illius necessitas, ut cap. I. n. 36. diximus, i1rm Wμ- geat. Cum enim Ecclesia per ieiunii conditionesi non Occidere, nec naturam nimis debilitare in- telligat. sed poenam tantum ac detrimentum sub vi eo activa sentire intendat, ad spiritualem finem ordinatum; inde fit, quod, siquis naturae indigentia urgente , non tantum cibi sumeret, quani tum omnem poenam, ac detrimentum excluderet. sed tantum, quantum ad indigentiam levandam Mificeret, poena , ac detrimento, seu corporis affictione, sicut in aliis ieiunantibus, & non in .digentibus , servata proportione , remanentibus , tune Ecclesiae finis, sub vi coactiva intentus, etiam post illud necessitatis levamen, remanens, in eo, qui sub ratione necessitatis comedit, non destrui tur; non enim contra Ecclesiae praeceptum agit sic comedens, & consequenter nec peccat , nec ieiunium solvite nedum ex eo, quod Ecclesia cum gravi necessitate Obligare non intendit; verum & ex eo, quod non ultra indigentiam comedens , sed soli necessitati satis faeiens, omnem poenam , ac detrimentum ib Ecclesia quoad executionem praeceptum, non excludit. Unde superiori cap. n. 36. diximus, ex necessitate in sensu exposito comedentem nec jejunium frangere , nec meritum perdere. Ad fraudem autem quod attinet, si dissicile tibi videtur, eumdem potum sine prava intentione , ac sine Daude sumptum , ieiunium non solvere , secus vero ex prava intentione , in jejunii nempe fraudem in sensu eraposito sumptum, etsi caeteroquin rei naturam non
390쪽
mutet intentior facilis erit responsior vel enim ille ad explendam famem , & per hoc in ieiunii fraudem bibens, ne scilicet affictionem, ab Ecclesia sub vi coactiva intentam , sentiret, revera famem extingueret, vel aliquo modo levaret, vel non r si extingueret vel impediret, vel aliquomodo levaret; & tunc, cum potus ille respectu illius in illo casu cibi rationem habeat : jejunii finem , sub vi coactiva intentum deliruens, vel minuens, sic bibens , contra, vel praeter Ecclesiae
praeceptum agens, pro culpae modo etiam ex Ecclesiae mente peccaret et Quod si per potum, in jejunii fraudem sumptum , famem non extin gueret, nec minueret; etsi non peccaret, nec ieiunium frangeret ex eo, quod jeiunii poena re maneret , peccaret tamen ex eo, quod Ecclesiae finem se junio intrinsecum , poenam scilicet, sub vi coactiva ab Ecclesia intentam deliruere, vel minuere , & consequenter contra vel praeter Ec clesiae mentem agere tentaverit i quod certe in eo non contingit, qui ex necessitate, vel rationabili aliquo fine bibit, etsi caeteroquin aliquomodo ieiunii afflictionem praeter intentionem di
minueret. Pro conclusione tandem hujus 3. Videtur advertendum , quod si potus sit multum nutritivus, ad comestibilium potius naturam ac cedens huiusmodi potum sive in fraudem, sive non, in magna quantitate sumptum jejunium tran gere videtur certum . Unde cum Sylvio in a a. q. I 67. art. 6. ab Angelico non dissentiente , concludere placet: et erum si aliquis potu copiosiore, qui non est merus potus, sed multum nutritivus, uteretur extra tempus refectionis ea a nutriendi,
videtur, quod jejunium frangeret ; idque juxta
mentem B. Thoma hie ad 3. ubi relate ad electuaria postquam Angelicus docuerit, electuaria, aliasque medicinas, etsi aliquo modo nutriant,