장음표시 사용
411쪽
junium frangendi ratio non est, quod ehoeolatis materia, licet per hominum artificium potus naturam induat, cibus tamen secundum se sit; secus enim quaecunque comestibilis materia, etiam potus naturam induens, Eeclesiae ieiunium trangeret, quod falsum esse ex superioribus huius capitis paragraphis patet ubi de medicamentis,& potibus satis pertractavimus. Aliquorum XLIL Unde non recte ratiocinari videtur Fr. suod mon- Daniel Coneina lib. a. de praeceptis Ecclesiae diseia' cibi d. fert. a. cap. 9. n. q. dicens Chocolates ex rebus , trientis qua corpus nutriunt, componitur . . . Atqui quae sumpxa liri' suapte natura tibi nutrientis rationem habeno,
i, i, polum sive siq αβ , sive solida sumantur, jejunium Oio.
in die jeju- lant .... Ergo chocolates , etiam aqua liquarus nil negan rationem cibi retinet nutrientis . Frangit ergo je-hun es eta j nium , Cui ad baerere videtur Laurentius Berti penduntur. tom. a. de Theolog. disci p. lib. a . cap. ult. in& consu- prop. 3. dicens: Argumenta, quae Cardinalis Franchcus Maria Brancaeius, ali que viri do tiproducunt ad probandum, quod potione cocolata Ecelesiasticum non frangatur jejunium, non videntur
stui Theologo penitus satisfacere. Qui ad primum Emi Brancacii argumentum; quod scilicet elaoco latae hau lius potio sit, & non cibus, sed potus sorbeatur, & quod ad genera potionum referatur, in cit. pro p. 3. sic respondet: sed huic argumento re 'onderi potest, cocolatam etiamsi poculo exhauriatur, ιnter esculenta , O quidem maioris substantia connumerandam . 2 am Stube Medicus Anglus experimento monstravit plus unctuosi, ct nutrientis humoris elici ex una Mucia ca- eao, quam ex libra bovina earnis; Ideoque cocο- latam solidum esse alimentum. IIthaec autem ratiocinatio , quae caeteroquin apud Danielem Coneina , & Laurentium Berti magni fieri solet , . rectae rationi non cohaeret: Vini namque subitantia
412쪽
tia non mutatur per hoc, quod ex uvis expressa, hominis arte rationem potus induat, & tamen qui in uva cibus est succus, per hominis artem potus naturam induens, dicitur, & eli revera potus. Et Indorum potum chocolatis potum esse ab eruditis conceditur. Unde Joannes de Laetlib. I. descrip. Indiar. Occiden. cap. I. ait : Principalis usus est in potu, quem conficiunt, quem Cisocolaten vocant, infanum in modum ab ineolisbarum Aegionum dilecta ηι. Unde licet cacaci sit butyrosum, calidum, &humidum; & cinnamomum odoriferum sit, ac roboret, aqua tamen solutum , potus naturam induit, &est. Quod si revera ieiunium frangeret ex sui natura , neque per hominum artem potus naturam induere posset, nullo modo qui in magnis illis provinciis hujusmodi potu utuntur , , ieiunare dicendi sunt. vide a. 3. & q. hic an. Io. & deinceps. XLlII. Et a fortiori noster Daniel prie tensa in Adjehitio
. suis ratiociniis efficacia procedere non videtur, ruin ince-lo c. cit. n. S. dicens et Si ergo adversarii conceis Pin confu-dunt, ebocotatem in sua natura sumptum, scili- zzy cet in solida massa, frangere jejunium , potiori '
jure fateri coguntur ebocolatem aquae immissum, O ad regulas artis jactatum , legem violare jeju.nii. Non, inquam, praetensa enicacia procedit Daniel r Si enim majus quid comestibile sit ex re comestibili, nullo potabili liquore admisto, po tus Daturam habentem , exprimere , essicereque potum; quam comestibilem rem cum potabili liquore millam , potabilem liquorem effici ; quomodo ergo vinum de vite, quod ex re tantum comestibili constat, etsi sustentet, ac nutriat, 'nec per ipsum Danielem ieiunium frangit Si
ergo nec vinum de vite, nec aliae vinorum spe. cies , ex rebus caeteroquin comestibilibus, ac po
413쪽
diximus, etsi fustentent, ae nutriant, quia tam ea potabilium naturam hominum arte induunt, idcirco potus natura praevalente, nec per ipsum Danielem jejunium frangunt; inde quantum ad hoc Fr. Daniel Concina non recte ratiocinari , nedum ex eo digaoscitur, quod chocolaten aqua dilutum , jejunium frangere dicat, ea ductus ratione , quod in massa sumptus , illud frangat iverum & ex eo quod , e tu potus naturam per hominum artem induat, ex hoc ipso jejunium
frangere a fortiori asserat; cum ex vinorum par stare, quantum ad rationem attinet, ab ipso assignatam, erroris convinci facile innotescat. De vinorum namque speciebus apud I homam Hvriadum tract. IO. cap. 8. Martinus ab Ag pileueta
sic habet: In Germania, lyestio, Gallia , O aliis multis christiani orbis regionibus utuntur Christia. ni cerevigia in die jejunii, qua eodem ferme modo . componitur, praposita aqua proinde ac tu et emcr ιn alιis vino mero ἔ tum quia vinum prasertim gener'um longe majus nutrit, quam posita aqua. de cisitate , ut satis colligitu ex divo Thoma, ut supra , . eonstat experientia . Attamen 'quia su mitur uι potus , O potius ad alterandum , quam ad nutriendum , non interdicitur hujus clus in die jejunii . Ergo nec a fortiori usus aqua praedicta quae sumitur ut potus ad alterandum poιius, quam ad nutriendum . Nec obstat, ut advertit idem Thomas Hurtadus, quod Navarrus dixerit, Indos in suo labore huiusmodi potu sustentari, eo que uti a mane usque ad noctem ; non inquam obstati Multi enim , reassumit Hurtadus , solo vino eιiam sustentantur iter sacientes. Tum quia
satis est proposito noliro , quod Ecclesia non inιerdicat potum , sed esum; σ quod praeposita aqua,
habetur pro potu in illis regionibus Iudiarum , Ruι vinum, O cereviata multorum generum in
414쪽
praepositantiue subjungit ; salva , quae justior fuerit sententias
XLIV. Unde nec praetenso rationum pondere Adve sariO- procedere videtur Fr. Laurentius Berti loc. pi,' eoilia pra cit. subiungens: Thomas Gage refert audizib ratio quoad se se a side dignis Americanis illic eos qui plus PrimuR cocolatis pocula sorbent, fieri quadratos , ac pingues. Atque rationem Ucri, quoniam, licet ca- positum arca o partes permulta sint frigida, sunt tamen O gumentum aliae permulta butyrosae , ac nutrientes, atque his P ψιςq v x calida alia ingredientia, cinnamomum prasertim, atqse vaginula sunt ad instar vehiculi , ut ad hepar, O Oiscera dijcurrant, ibique in carnem , O pinguedinem coalescant. Et tu ambis e contra Brancatius ait non semel se suisse expertum , quod pocula in unius consueta potionis cocolatis Vix ad septem horas zires stomacho languenti suppeditat; unde infert falsum esse, quod duae cocolatιs uncia plus dent nutrimenti quam tres unci carnis :eommunis tamen est medicorum Iententia, cocolatam optimum prabere nutrimentum , ut demonstrat in bibliotheca pharmaceutιco - medica Iacobus Mangelus. Et quilibet forte experiri poterit falsum esse allatum a Cardinali Braucatio experimeMtum . cum non femel uno cocolata poculo iter agentes
perseverent usque ad veyeram viribus Ualidissimisequamquam fateor esse, qui post septem horas esuriat, non solum exhausto poculo cocolata , sed a prandioqNoque, vel coena . Et pergit idem Bertit Porro cucolata , etiamsi Iorbeatur, O ad poculenta quodammodo spectet, ut etiam lac, capique sillatus liquor, non ad extinguendam sitim , sed ad viret refocillandas exhauritur; ideoque esculenti rationem habet, non potionis; aut si potionis , talis quidem , qua Outriat, atque sustentet. At quod
christiano , quod unge magis nutrit, quam
aqua. Pro suae tamen conscientiae tuta-
415쪽
inquiunt, Americanis coeo latam potum esse communem, po:est principio retorqueri; Si enim inter Americanos jejunium non frangit, quoniam ibi
vulsaris est potio; violabit profecto jejunium apud
Italos, quorum singuli tali luxuria non bibunt is Deinde respondet noster Nicephorus Sebastus, qui de cocolatis potione dissertatiunculam edidit, quod, liceι cocolata eamdem in America in Italia habeat naturam, usus tamen regionum debet atιendi: quip- O Graeci jejunium frangunt, si certis feriis , O maxime Majori hebdomada non se abstineant a vino, ac piscibus sanguine concretis et quod in consue ludine non est apud Italos; ac simile exemplum profert de refectiuncula, quam appellitant collationem. Melius tamen respondebis , si dixe ris , Americanos Romacho esse debiliores, O spei Iata regionum diversitate, varias potiones , epulasque adhibendas. Multa sane congerit speciosus doctor noster Laurentius; at non apposite concludere videtur. Per hoc enim, quod cho colatis materies nutriat, non proinde Ecclesiae
ieiunium frangere dicenda est , ut passim in hoc f. & n. I. & locis ibidem allatis, quin & alibi
in superioribus dignoscitur. Neque ex Americanorum nutrimento aliquid contra cho colatis potum inferri poterit, illi enim cho colatis potum pro communi potu habentes, magnos cyathus,& tape in die sumunt, quo sensu non procedit quaestio . Non ergo contra nos est dicere , Ame
ricann , qui plus chocolatis pocula sorbent, fieri quadratos ac pingues. Quod autem addit; iter agentes uno sumpto ehocolatis poculo validissimis viribus ηque ad vesperam perseverare; id praeterquam quod vix contingit, si tamen contingit, non de cho colatis poculo intelligitur, de cujus iamquam licito usu in die jejunii quantio pro-ος dit, sed de alioco latis potione, quae & ma
416쪽
gna sit, & magnam habeat ehoeolatis materiem,
cuique proinde panis non modica portio intinga tur , intelligi debet; ut facere non raro solent praeelare conditionis homines iter agentes, quorum stomachus, ne cibis gravatus, poenam sentiat, suavi chocolatis potu modo dicto e mestionis loco utuntur; nec mirum, si usque
ad vesperam validissimis viribus perseverant, si ante susceptum iter, magnum spissae choeolatae cyathum , pane insuper intincto, sive in Aso sum. pserint r quo sane sensu nullo modo procedit quaestio. Nec deinde recte procedit, a liquore in genere paritatem sumens; quasi stilicet eho- colatis potus revera potus afferatur, quia sombetur; secus enim lac, & capi , seu ea ponis stillatus liquor, potus esset, quia sorbetur ouod
sane nec nos, nec alius quicunque in re theologica mediocriter peritus asserere audebit, nisi qui ignoraret non omnem liquorem potum esse , lieet omnis potus liquor sit. Fotus ergo asseritur, non
quia sorbetur, sed quia hominis artifieio post
aquae mistionem potus naturam induit. Nec The logo dignum est, quod subdit, Apud Americanos, quia vulgaris potus est, ieiunium non frangere, Deus Sero apud Italos. Si enim per ipsum choeolatis potio apud Italos ieiunium frangit, non quidem ex alia ratione, nisi replieatae eomestionis;
cum ergo communis aliquarum provinetarum
usus jes unii naturam quoad substantiam mutare non possit, &huiusmodi potionis sumptio apud Italos comestio per ipsum dicenda sit; inde Americani saepe in die hane potionem sumentes saepe comederent; saepe igitur in die iejunii eho
colaticum potum sumentes Americani, saepe comederent; quod si saepe in die ieiunii comede rent; quomodo ergo ieiunium non frangerentp Ad summum igitur dicere debuerat noster Lauren
417쪽
Ineoepta confutatio quoad alterum a Laurentio Berti propositum
tius, ex communi illarum regionum usu obsto, macbi, ac natum debilitatem , hujusmodi po. tum tape sumentes , a peccato excusari , quod tolerabilius esset, δcavero non abhorrens; cum
praesertim ob stomaehi debilitatem sub ratione medicinae sumpta talis potio nec per ipsummet Berti etiam apud Italos ieiunium frangere dicenda sit; quo sensu non procedit quaestio . XLV. Pergit deinde idem Laurentius aliud
Eminentissimi Brancacii argumentum confutare , quod scilicet choeotates ieiunium non frangat; eo quod nec vinum , nec cervisia irangam , quam via utrique vis insit nutritiva, & quidem tam Ia , ut Olim ante certamina vina Athletis proepinarentur; Et aliqua vina ex Galeno aeque nu. triant ac porcina caro, nec tamen ieiunium framgunt , neque haec cere viaia, inter esculenta censetur, tametsi ex frumento , hordeoque paretur. Ad quod in eadem prop. s. sic respondet nouer Berti i μι potest hae argumentatio elidi , primum --gamto , cere*iEia . quinaque jejunium non vio/ami, cum oppositum ex ipsa vi nutrimemri demonseres in thesibus Lovaniensibus cam magna Eruditorum catervia Gummarus Humens, AIque , ut demuό Bra caeso , hane opinioncm communiter so explo Iam , F loquamur de Uino, in qua diluto , meU1que vulgaribus usitato ; cerea quiilem es , si θrmo instituatur de vino meraci ri , quale aut Galenus commemorat aut propima batur Gleιis . Deinde juxi, qui neζακι babere vinum nutriendi vim per μ, cum non alat nam ra sua , Dd siciat dumtaxat digessionem alimentorum . Insuper nemo dixerit, nequaquam tria niam stangi vino, eui saccharum , cinamomrem , in aliquid e sulenti permiseas .. Neque autemper praedicta chocolatis usum feliciter impugnat noster vavrentius. Advertere enim debuerat , hie
418쪽
non de solutione ieiunii secundum se sermonem procedere, sed de jejunii solutione juxta Ecclesiae mentem . unde licet vinum , ac cerevi Ela,
eo quod aliquo modo nutriant, ieiunium secundum se consideratum aliquo modo in sui persectione diminuant, quia tamen huiusmodi potuum seniptio , in sensu a nobis exposito n. 33. 36.&3s.& r. & passim exponendo, contra Ecclesi e mentem non est; inde nec Ecclesiae ieiunium per huiusmodi potuum sumptionem frangi dicendum est . Ad quid ergo verba multiplicat noster Lau. rentius dicens cereolaia, ae .ino violari jejunium γNee Gummari opinio nostro Laurentio susse gatur; cum in praecitatis Thesbus Lovaniensibus Gummarus Ηuvgens, vini, ac cere vigiae na. turam , nec non &seiunium, non relate ad Eccle- sae mentem sermonem convertens, sed secundum se tanturn considerat; quo sensu a vero non abem
rare & nos permittimus. Quod autem Eilio B an cacio permittit noster Laurentius, vinum scilicet ' aqua dilutum non frangere, secus vero non dilutum, sua temperantia, ac virtutis amore videtur deceptus; Cum certum apud omnes sit, vinum , etiam aqua non dilutum , Ecesesiae Ietii. nium non frangere. In eo autem quod addit , vinum scilicet Athletis propinatum , vel speciali ratione praeter communem usum adhiberi so. litum , spectata sua natura, a potus ratione deficiens , Ecclesiae ieiunium frangere dissentire nos videor; Cum enim in eo sensu huiusmodi stini usus in die jejunii licitus non procedat, nec sc-clesiae menti conformetur, immo &difformis exsestat, nos ferire non poterit. Neque per id , quod subiungit: Nemo dixerit, nequaquam ieiunium frangi vino, cui saccharum , cinnamomum , O aliquid estnienti permisceas, nos serit: potus' enim chocolatis non totus materia cbmestibilis
419쪽
qua in majori quantitate coalescit; contra vero vinum quatenus humor est ex uvis expressum, totum ex materia come Ilibili constans; cui si alia addatur come ili bilis portio , ut saccharum , &c. contra Eccletiae mentem tali millione exiliens, quatenus a potabilis natura magis recedens , quid
mirum si ieiunium Dangat λ cum praesertim vinum saccharo, &c. mistum non sub ratione potus, sed sub ratione medicaminis, de quo alia
militaret ratio, non secus ac g. I. diximus, ad biberi soleat. Caeterum nec verum videtur per
sacchari parvitatem, vino immisti, Ecclesiae jeiunium frangi. Cum enim humor ille ex uvis expressus, hominumque arte vinum effectus, po tus rationem induat, per superadditam saccha ri parvitatem non illico comestibilis materia efficitur a rei potabilis ratione deficiens, cum prae sertim saccharum sal existens , non nutriendi, sed solutivam vim a potiori habeat: idem videtur dicendum de cere viatis, aliisque vinorum generibus . Quod si per materiae additionem a communi potus ratione hae potiones deficiant, tunc
Ecclesiae ieiunium Dangere iuxta scilicet additae
materiae qualitatem , ac potionis quantitatem , non negamus. Animadvertere autem liceat ipsuai Laurentium Berti doctorum referre sententiam , magnam vim nutritivam vino, ac cere viZiae tribuentium ἔ aliorum quoque nutriendi vim vino negantium; utra autem harum opinionum verast, iniudicatum relinquere. Pro neutra ergo parte suae sententiae fundamentum conferens, quo modo a vini nutrimento infert eius potu seiu
nium frangi si postea vim nutritivam vino negan tium sententiam referens, in eam quoque incli nat opinionem p In utramque enim oppositam
inclinans opinionem, cujuscunque partes suscipiat,
420쪽
impingit, nec Brancatium impugnat, cum praesertim ex vi nutriendi jejunii solutio inferri non possit, si potus rationem retineat, ut & in superioribus g. A. discussimus. XLVI. Ad id autem, quod dicit Brancacius, re hfutatio
ponens, ea permistione per saccharum , cinnamo quoad ter-mum &c. accedere vino alendi vires robullio- tium a Dures; Cum e contra pulvis chocolatis in aquam ζ' demersus, vigore pristino destituatur; Respon arguis det Berti ibidem sic: Sed fallitur fortasse. Enim mentum, Pero cum cocolat e massa partes habeat aliquas Px0stqvixv frigidas, sed permultas unctuosas sulphηreas, atque
inflammabiles, quae omnes cacao insunt; adduntur praeterea in cocotata praparatione saccbarum , Ocinnamomum; cocolates red.ιctus in pulverem , demersus in cocumam calida aqua, lignoque den,
lato iterum permissus, sit esculentum stomacho hi gido percommodum, O particula calidiores, ut didium est supra , soluta magis, ae libera fiunt
cum humidis aptius vehiculum unctuWarum , at
que nutrientium: Iinde cocolata hoc pacto soluta non minus nutrit, ac si illam sumas massa, aut pastillis , sed longe melius, Ialubrius , aptoquemmachis tam calidis, quam frigidis temperamento . Ex quibus, pergit idem Berti , diluitur tertia ratio Brancacii, qui contendit demonstrare , co- colatem aquae permissione exuere propriam σιulenti naturam, cum illam e contra nanciscatur per sectiorem . II M autem contra Brancacium Laurentii Berti impugnatio cohaerere non videtur ἔnon enim intendit Eminentissimus Brancacius, cho colatem, aqua dilutum, potus naturam induere, si tanta sit cacaci , cinnamomi, sacchari&c. quantitas aquae quantitati comparata, ut pOtius esculentum sit, a potabilis materiae natura
deficiens, sed illam chocolatis eum suis admistis quantitatem potus naturam induere intelligit,