Gabrielis Cossartii Orationes et carmina

41쪽

4 LUDOVI C o IV. vestris viribus confisi, in Galliam tanquam in pii

guem victimam ambitioni vestra brevi mactandam irruistis. Videbamus collectos in unum exercitiis quinque potentissimos, nostros in fines venisse,

vidisse, prope vicisses sinum ipsiim imperij, nisi

repentina quaedam, inopinata sers adesset, jamjamque subituros. Legebamus interceptas hovium. literas , quibus confidentissime a stabant , retro Huxisse tandem res Gallicas , Rupem Regiam, post unum alterumve diem , expugnandam , inde sibi Rhemos , atque in Campaniam omnem, 'uidquid adeo Galliarum est, non dissiciliores aditus

quam ad capessendam vacuam caducam herediatatem , irturos. Designabant itinera, deseribebant

provincias, tam certo destinabant omnia , ut non

agenda decernere, sed gesta percensere viderentur: de praeda quam de conflictu, de victoria quam do praelio certiores Gallia, quae in Regis feretro, meliore jam siti parte condita acuerat, tota petebature Magno cadaveri par sepulcrum destinabant, GaDliam ipsam sepeliendae Galliae ut quae opprimi ad huc ope nulla potuerat quae gentium caeterarum vires potentia , gloriam plendore obruerat Pistandem ruinis obruta, oppressa tegeretur. Quae dum aspiceret, ijs oculis aspiceret, qui pleni au- hue tristissimi funeris imaginibus, natantes Iacrymis , nihil dispiciebant turbidis in rebus , nisi

quod luctum augere posset , cum renovaret animo timestissimorum temporum atrocitatem , quibus exercita quondam pupillis Regibus fuerat omi lanon tam prospiciebat animo futura, quam pra sentia deplorabat. Neque vero, quod triumphum hostis anticipata gratulatione caneret , id illius arrogantia tribuebat; sed hae miseriae Fortunatam

appellabat gentem illam , non insistentem quae ἀ

42쪽

nunquam esset alias ineptius gloriata, si non extulisset sese , insellassetque frigidius , videri tum modesta potuistet. Adeo Galliam orbitas sit , opes nullae, naues perexiguus , communis trepidatio , vires hostium incredibiles, silpremum ad distrimen adduxerant , si vinci aliquando pollet , tum certe

sunditus evertendam.

Non occubuisse imperium nostrum hoc rerum cardines, servatum esse, in gradu stetisse , qua id cunque serte factium esset , miraculum, Auditores, miraculum agnostere Gallia, hostes confiteri, pra dicare linguae omnes literaeque deberent. Nunc vero, ierimus, quod fieri sine miraculo non poterat; vicimus, quod admirationem omnet sir-perat , insigni prodigijs illustribus victoria servatissimus ut Divi muneris magnitudinem qui non aestimarent judicijs , oculis credere cogerenturi Quod enim Serenissimi Ducis Α, ou ANI exiguis copijs exercitus quinque sortissimi deleti, quod Labitarijs militibus veteranae legiones caela, quod juvene admodum Principe , qui primam nanc pugnam sitis auspicijs committebat, experientissimi duces victi sint: si non aliquando posteritas in

miraculorum loco numeraret , parum certe religi

se parum pia posteritas videretur. Sed alia sitnestamen clariora multo prodigia, quibus haec victoria commendetur. Etenim ut singulari munere concessam ante significaret Deus, quam ea frueremur , ut intelligeremus esse in ea Divinum quiddam, ex alijs aptum connexumque causis, quam quibus agi res humanae selent noni cepta hominum expectatione , sed admirabili, plane coelesti oraculo praedicta est. Primus illius victoriae praeco fuit Ludovicus Iustus, cum nondum esset de

ipsius apparatu praeli cogitatum Iacebat Princeps

43쪽

. LV m VI V. . sanctissimus eo ex morbo , quo terris ereptus est, ne coelo redderetur cui cum proprio jam esset, cum ipsi aeternae lucis aurora quaedam astu eret repente quasi ex altissimo semno evigilans, conversusque ad Condarum Principem : Ecce, inquit, hostes regno imminent id fili tui virtute propulsabuntur. Fuerunt, Rex Maxime sucrunt hi Divinorum luminum primi radij, quibus Galliam tuam , priusquam atrata tuo mere procederet , persuum voluisti. Agnoscimus inde allapsam illam victoriam , unde praenuntiata est scoeleste munus praedicamus, quod coelestis Princeps moerenti Galliae discedens ad bla-riumlargitus est. Haec immortalis triumphi , quem ducere in coelo coeperas, essigies quaedam est con- celi, Galliae ut quae victrix toties per te suerat, tecum etiam saltem in imagine triumpharet. Aspirabas de coelo Gallis tuis animum, quem in coelum

evolans ademeras restituebas hostibus pavorem, quem tecum extulerasci sentiebant te staminantem

ii, qui dum viveres, fulgurantem viderant, audierant intonantem dum in hostes Anguianus turbinis ad modum irrumperet dum ita rueret in pericula.

ut ea vinceret , ita lacesseret neces, ut cas fugaret , ita penetraret agmina, ut perrumperet ac profligaret,

manu nemini militum inferior , consilio ducibus superior, heroe ubique major dum nudato capite

Pugnaret, ut esset recipiendae laureae paratior tu interim omnem praelij hujus aleam ex alto regebas victoriarum arbiter , qui certaminum pars magna non multo ante fueras aderas occultis illapsibus,

suggerebas consilia , destinabas ictus, legiones ex

inopinato sternebasci ut morte se triumphum augerent tuum , qui de morte tua triumphos duxerant

tibique jam immortali ab ijs haec victoria deberetur, a quibus fuerat te mortuo desperata. Tum or

44쪽

PANEGTRICUS I. Culataicorium iii plebat, Auditores perficiebat Ludovicus Iustus , quod praedixerat auctor erat victo- viae, cujus suerat vates miles in acie, in coelo sigiύ- fer, in Angulano miles, signifer, imperator. Et vero ne quis esset aliquando tam invidus, ut dissimulare quoquomodo posset, Divini esse muti Tis, extraordinariae gratiae, quod Regiam ad Ru-Pem Vicerimus ut non tantum certis , sed etiam

Conspicuis miraculis frueremur , signum superi ipside coelo sitstulerunt. Volitabat in aere delapsa nubibus alba fasti , ut ne quid dubi superesset nostrarum est partium coelum, quod insignia nostra, Gallicaeque militiae sumbolum induisset. Viderunt sibi assul-

gentem nostri viderunt hostes atrociter minitan- . . rem is quacumque sibi ingrueret, exanimatum militem , perturbatos ordines, aciem dissipatana; Gallos invadentes, sternentes , immolantra. Resarciunt haec tempora priorum acturas omnes. Non

est , quod ereptam sibi auriflammam Gallia lugeat. Restituitur illustrior auspicant regnum LuDOVICO quam quae religioncm suseipienti Clodovaeo concessa silerat, neque minora prodigia ornandis regni hujus initijs, quam constituendis olim religionis,

reiquepub totius primordijs, destinantur. Custodiebatur in templo vetus auriflamma, haec in coelo asservatur. Illam e mortali exercitu vir unus est, bat hanc immortalis militiae Principes tollunt. Illa religionis unius causa, victricem adversias Barbaros Galliam praestabat . haec adversiis hostes omnes, quaecunque bella moveat, triumphantem Triumphavit vero deinceps neque expeditionem movit

ullam, quin exercitus nostros pavor antecederet, victoria sequeretur.

Quot enim te palmis in quam illustribus, LuDo-vic , regni tui annus alter oneravit Quot capiti

. a. m

45쪽

8 LUDOVICO IV. tuo triumphales coronas Serenissimus AuR NENS Iu Dux, patruus tuus imposilit Quot Regio diademati gemmas attexuit Fuerat ille priore anno, ad constituenda domi negotia necessarius neque tam iniquis, dubij temporibus, carere capite se Regium Consilium poterat. Atque ut instante maximis in periculis metu, ad cor let lai quam ad arcem assivere pars sanguinis praecipua eique ad praesidium assistere cita mouenti Galliae,

quorsim tam repentina conversio rerum evaderer; eaque pericula merito formidanti, quibus se aliquando conflictatam eodem rerum statu meminerat

adesse debebat nobilior illa portio Regi finguinis ,

pectus intimum severe tamdiu , dum perturbatos animos spes aliqua laetior a seminis timoribus re- .creasset Verum ubi composita omnia is confirmata sunt atque ita respiravit Gallia, ut ad summa quaeque aspirare jam impune posset tum Afro arma in exteros cepit tum exercitum eduxit nullare magis, quam ducis sui nomines, florentemne dicam, an forinidolosum Cujus exercitus, cu)us imperatoris si decora omnia dicendo petiequi ri quae ad urbis unius obsidionem admirabilitc praeterque consiletudinem senegesta , percenscre vellem , miraculorum segetem immensam aggredere novo miraculo Praciaicare. Adeo ubertatem orationis omnem , sua copii dignitate, splendorem ornatumque stiperant. Mirati sunt alij victas esse sortissimas Belgarum, Italorum, Hispanorumque copias , quas in Gravelingam G Afro Nis elicitas incluserat ut tres populos quibus cum Ludovicus Iustus, tot annorum spatio, tot regionum intervallis bella gesserat Luna in urbe,

mense uno, per patruum suuii domaret Ludovicus. Λdeodatus ex eoque Omen Europa caperet, nuti

46쪽

P R I C VS I. 'iam esse gentem Gallico inimicam nomini, quae non esset aliquando Regis nostri frangenda viribus

ditionique sit ungenda. Obstupestebant ali Castrum Philippicum , propugnaculis firmissimis,

ad omnem artis accurationem exactis , aggeribus, molibus fossa duplici defensium sine impressione, sine vi, sine praelio captum esses hostibus cum primum instructas in se copias aspexerunt, ultro cedentibus , ut nostri, statim atque essent visi vicisse dicerentur. Alij alia pro ingenio quisque arbitrio que sit praedicarunt. Ego vero cum caetera illa magno sum opere vehementerque miratus auri xxpugnatione ipsa Gravelingar nihil mihi majus, nihil ad celebrandum admirabilius, praestantiusque visiuri est. Capta enim a GΑsτο is urbs illa est, sciam brevi capta tempore riua fingi nihil poterat,

vel natura loci, vel hominum arte, vel militum numero, vel annonae copia munitiusci capta est urbs

illa, cui ut ferrent seppetias, coacta stat Ypris Belgij

totius comitii deoue sitbducenda nostris fulminibus provinciarum suarum arce grave consilium inierunt. Quo in conventu cum omnes se in partes deliberando versarent homines sagacissimi , cum nullis operisci impensisque parcendum ducerent quis non miretur, nihil estectum ab ijs aut tentatum esse meque intelligat fieri hoc non potuisse sine stremae clijusdam mentis consilio, extra rerum humanarum ordinem occulte molientis, ut cum sita- gerent, cum moverent omnia, cum ardentissimis animis insergerent tum maxime inertes,in otiosi

considerenes Quis vero assine illud esse prodigio praeter expectationem neget communemque bellorum aleam contigisse ut Belgicus leo, quoiathil ante suerat, vel robore valetilius , vel animis ferocius, uno impetu nostro rictu prope uno conis

47쪽

ro LUDOVI C Ο ΙΗciderit Concidit, Auditores tenemus amputatiun caput belluae: regionem illam GAsTONI sauspiacijs cepimus , quae cum BELGI CAPu diceretur tum opibus , praestantia , momento, Vim nominis obtinebat. Concidit, si qua est habenda fides indigenarum ipserum vaticinijs, quae trita popularique paroemia praedicant, tum Belgium perhsse,

cum Gravelinga sibi, Dunxerca perierint. Alteram cepimus, fraenavimus alteram neque superest ex hoc capite pars ulla, quae jugo , quod tandiu de trectaverat , vel sebacta omnino, vel pressa redactaque ad angustias non fuerit. Et constat Belgio certe oraculi sui veritas nostrum coepit esse totum, ex quo caput tenuimus. Vix jam nobis cum his regionibus bellum, vix certamen ullum est certare inter se videntur urbesipis, ut nostrae sint Plures hoc anno cepimus, quam multis ante annis obsederamusci ut non vi atque armis castra ulla expugnare, sed parta jam bona colligere, adire patrimonia, cin possessiones nostras pedem ponere videamur. Ita locupletiorem aliquando, auctiorem hereditatem a patruo siuo

Rex noster accipiet. Ita qui matrem a natura tam

piam, tamque sortem est nactus, huic patrem alterum , pietas atque sortitudo substituunt. Quibus tanti Principis virtutibus celebrandis , si mentis aestum impetumque sequere , indulgerem impensius , Auditorcs meque, vel sermonis inopiam, in

tanta rerum ubertates Vel animorum vestrorum

fastidia, in tam illustri tamque sitavi omnibus argument metuerem. Verum memini me non de

Gastonis laudibus , sed de regni hujus miraculis

diceres necesseque adeo mihi elle in tanta rerum magnificarum copia , non singillatim explicatas omnes collocare in lumine, sed, quasi praetereuntes

48쪽

sellant , attingere ac degustare leviter, ad easque, tanquam ad constructas reconditas opes, digi-

tum intendere. Iterum tamen ad te, Princeps serenissime , nostra respectat oratio siterum me rapiunt patrata tuo ductu facinora, quae si heroicis temporibus gesta legeremus, si1specta nobis vetustatis fides esset quae cum legentur posteris nostris eadem erit nemo

qui conficta splendide mendacia in illustres sebulas non judice , nisi qui intelligat , quid incredibilis

virtus tua potuerit, quid Ludovici semma felicitas postularit. Quantum enim ritud nit, quamque ad admirationem singulare, quod de ipsi natura rerum triumphare visi sumus , neque oppositis ab ea potentissimis obicibus potuit fortuna Gallica retardari Vidit hoc anno exercitus noster objectam sibi in Belgio non osses, non muri , propugnaculive unius moram, sed profundissimorum lacuum, quos QColmae fluvij alveus .inundantium aquarum vis immensa, ad quatuor amplius milliaria por rexerat. Vidit neque has sibi vias in stiperabiles putavit; non expectavit, dum gurgites illi decrescerent mon contabulavit, ut Xerxem non derivavit,

ut Cyrus mon tentavit alios aditus, ut bellorum mos est, Martisque communis Illas paludes, illas voragines, illud pelagus, securus miles ingredituri pedem figit, ubi stare pontium structitra vix posset, aquas ambulat, quas navigiis transmittere periculossim esset. Quod si fecisset e tanto exercitu vir unus , si metu nullo ab hostibus imminente adversam in ripam evasisset . hominis industriam, sortitudinem, felicitatem miraremur. Nunc autem eo trajecisse cohortes aliquot, aspiciente hoste, ripam insidente tormentis , aculis, telis omnibus ingruente non

. repulsas utile, non territas id in hostium at t

49쪽

a LUDOVICO IV intonuisse ex inseriore loco, irruisse in propugna, bcula, eos deturbasse sugasse, cecidisses id si non admirabile quiddam prodigiose dicamus vestram fidem sentes omnes, priora secula, aetates fumrae , vestram fidem l quid deinceps a nobis miraculorum in numero reponetur

, sud vero illud l non semel de hujus elementi natura, sed iterum triumphasses Praecepistis animis quod longiorem orationem desiderasset, Auditores rneque dicere de Belgica illa trajectione potui, quin Catalanicae vobis memoriam , admirationemque reVocarem. Fuit enim , sui Catalani ejusdem gloriae theatrum felix Catalania, ex quo Gallorum coepit esses ex quo autem Ludovico nostro paret, prodigiorum ferax, insitetis facinoribus astueta. Ludus illic fuit non ita pridem militibus nostris, non ponte, non cymba , non natatione , sed inauditis ante illum diem artibus superare amnes altissimos, quibus bene tutum se hostis crediderat: neque credidisset immerit, si cum alijs quibusdam, quaim cum Ludovici copijs bella gessisset , si imminentem non habuisset Harcurium, quem , post insignes tot Portentis victorias, post maria quondam ad Lirinenses insillas admirabiliter seperata, impedire fluvij

omne , quantumvis tumentes ' violenti non poterant.

Gastones Angulani marcuri tot consecrata miraculis nomina meroes idonei , per quos admirabilium operum vis tanta fiereto Fortunati Principes, qui Ludovici felicitatem nacti sitis Felix ipse Ludovicus , qui vos patrandae sive selicitati pares invenerito Infelix orator unus , quem factorum illustrium seges tam ampla vetat argumenti hi tractatione defungi Germania' Belgica Catalania

.aippi ad hujus imperiigloriam nobilςs, ad omnem

Dissilia πιν

50쪽

AN Ei I. spraedicationis amplitudinem infiniti l vos ego tantsestinanter , raptimque praeteream 3 non liceat pedem usquam admirando figere ne sit fas quidem cursim omnia delibare levimmis aspectibus neque

tot voces percurrendis vobis impendere , quot Principibus invictissimis gesta miracula continetis Teque imprimis Germania, quam ne verbo quiadem hactenus attigi Germania tot illustrata miraculis, quot militum nostrorum gressibus peragrata tui piget sine tot inauditorum facinorum praeconio tot Divinorum munerum Veneratione, integram intactamque dimittere testa defixum me in sei coi templatione tenuit Anguianus Belgicus, ut Germanici aspectum eripuerit claudibus sitis laudes ipse sitas obruens, abserbens , atque ad Rupem Regiam tam mirifice triumphans ut dum fulguribus' is perstringerer, dum imparem me sustinendis ijs agnoscerem, interim ad Friburgica morsingensia

fulmina respicere vacuum non esset. Praetereunda

nobis tamen illa sinit, quodque illustre mihi ad hoe

argumentum videtur, lic praetereunda ut quamvis

indicta, nihilo perfiladeant minus, quam si verbis estent amplissimis ad orationis pompam otiosius exornata. Quid enim editorum regnante LuDovIco XIV. prodigiorum vim atque copiam demonstret magis , quam quod plenissima ijs aestates duae sileri prae orationis infinitate debeanto quod sortissimurn Ducem ad Friburgum Nortingamque contemplari non liceat cos hostes aggredientem, quos non fugere sortitudinis quondam heroici fuisset vincentem profligantemque, quos adoriri humanae opis non est et visem utrobique Axis praeruptissimis inaccessis rupibus munitos , ut essent palmae, quae hoc in selo crevissent, illusti tores utrobique victores, i esset triumphus gloriosior, qui de trium