Gabrielis Cossartii Orationes et carmina

71쪽

laribus securum duceret Inter tot pericula hoc timebatis magis , quod incertum vobis erat , quid

omnium maxime timeretis. Interim autem , cum e provinciis omnibus, quas

eadem mali vis premebat , Lutetiam multi , tanquam ad pacis asylum aspirarent : vix attiferant udem Lutetiam , cum illis spectaculis attoniti jam provincias sitas desiderabant vicissimque, si qui elusis vigilibus ex urbe proripere se,in tanquam ex ergastulo evolare potuerant , cum eosdem ubique luctus, eadem latrocinia, direptiones & caedes Casdem intuerenturi eos continuo desertae Lutetiae poenitebat. In illa tam communi Galliarum calamitate, quemcunque insederant locum, is omnium miserrimus videbatur ut in aegro in fracto malis corpore, ea demum pars una omnium vehementissime

dolet, in quam aegrotus incumbit. Erat autem illud in tot Galliae morbis luctuosissimum, quod in tanto corpore, pars esset ex omnibus nulla, quae medicinam vel facere, vel pati vellet; omnes exitium sibi ac perniciem per aliarum exitia molirentin . Emersisse Galliam ex his fluctibus duperesse tot malis incolumem , neque stare tantum , sed omniabus intestare, quam omnium injuriis nuper expositam videbamus , oppugnatam ab hostibus , a sitis divexatam, a 'emine, praeterquam a Ludovico de- sensam tin invitam ab eo servatam esseri qui poterunt haec a posteris quondam audita fidem obtinere , quam impetrare a nobis, etiam praesentia etiam 'culis explorata, vix possitiit Quae dum apientissimeaurarentur, Rammultos interim audiebamus in omni congressit, in circulis omnibus , rerum administrationi obtrectantes, sita interponentes tarimis de rebus judicia deplorantes regu consilij caecitavem , exclamantes , prae

Dissilia πιν

72쪽

postes as iniri vias restituendae in integrum reipublicae , his artibus, hac rerum gerendarum sorma perindi Galliam, ac funditus everti. Assirescite parere, populi assuescite arcana regum consilia venerari; quorum non potentiae tantum estis, sed etiam sepientia subjectici cum utramque regendis vobis a Deo vicariam acceperint. Sed nimirum est iniquior ferrie populus iis, quae supra se posita cernit: atque , a coelo , sive sedum , sive nubilum est aliquid occurrit semper , de quo morosiores quidam expostulentri sic in imperio nunquam non aderit, quod prava distorta ingenia conqueranto Quid quod magnos se nonnulli credunt, si magia fastidiatis Ei, quod Hebat ille , ut puten-rorsupere , caelum vituperant.

Issis consiliis I quae criminabammi, O censeres egregi temporum, vicit Rex Pacificus in ita vicit, ut ejus magnitudinem victoriae non possitis, nisi ex Galliae amplitudine metiri quae cum tota periisset, tota servata est; profligatis penitusque consemptis armis civilibus , ab ipse recuperata. Quid enim ibi domesticorum tumultuum ulla vestigia Y ubi desectiones provinciarum; ubi potentium coniurat nec ubi pars ulla, quae a principis imperio destiscat Recognoste teipsim Gallia dicircumspice, quaqua patesci lustra curiose partes omnes e num qiu tranquillitatem tuam intus aura conturbω num quae civilium copiarum reliquiae apud te supersint linum quas arces tactio ulla servaverit num quod castrum , quo respectare seditici possit, num quem aggerem , quo se turbuletiti cives protegant num quod toto regno propugnaculum, quod regiis armis simul non fuerit,i paci ac concordia patefactum. Nam fines ipse non moror r

qui sicubi habentur insesti, dum in abs vicissim

73쪽

LUDOVICO IMincurrimus , id externi belli totum, non civilis est. Hoc dico, nihil domi nisi pacatissimum sepereste. Et hanc quidem Galliae selutem a Ludovico restitutam hoc admirantur impensius gentes caeterae ,

quod damnis experiuntur sitis , quam insanabilesillae plagae sint, quas a ruinis civilibus regna patiuntur. Hispanicae ditioni Gothalania, Lusitania fibtractae sint altera belli theatrum esse ex illo non desiit . alterius ne recuperari quidem particula potuit Britanniam conjuratorum arma furoresque

turbarunt , regi se tota periit. Itidem Polonia motibus concussa est , nondum sedati sentci iisilem agitatum est Turcicum imperium , adhuc perseverant. Una omnium GaIlia , cum periculosissime quateretur , firmissime stabilita conquiescit , una plene a Principe sit ac persecte recepta, pristinoque imperio placidissime sebjecta est: ut in tot prodigiis nihil sit admirabilius, quam tantum regnum, tam brevi tempore sirisse recuperatum. Sed admirationem omnem id superat quod citra ullam vel conversionem reipublicae , vel labem religionis, recreati simus, a bellis civilibus , quae vix unquam antea, utraque incolumi , sedari potuerant. Quid ab iis patiatur forma reipublicae, Roma didicit: cum domesticas ejus distordias, diuturnam tot bellorum jactationem ita composilit Augustus ruta multorum potestate ad unius domi natum omnia destiverint. Quam sint eadem pesti-

sera religioni, experta est Gallia intestinis seperioris seculi bellis quorum tristes reliquiae sent, Cal-yini posteritas in Christianissimi imperi sinu aegremio secura. Ac ne ab illa , vel locorum , vel temporum longinquitate arcessere operosius exempla necesse sitri quanta recens est Britannicum in

1egnum , per civile inducta motus , reipublicae

74쪽

PANEGTRICUS II smul religionisque mutatio meutrius Gallia detrimentum sensit, Auditores id ita quaelem a per- turbatis illis temporibus recepit , ut nihil , vel de xeverentia principis , vel de senissitate religionis amiserit. Quando enim Regis visa est firmior potestas auctoritas majora Cui quidem ignomini ta non fuit iis motibus concuti, sed iis lem non

everti gloriosum. Profuit tot opibus , tot conaribus, tanta vi tantoque impetu oppugnatam esse

ut invictum esse in Gallia Regem, populus, Rex ipse doceretur, Religioni vero adeo nihil de sua integritate decessit . ut novus etiam illi nitor , novum pacis concordia decus , sedatis Iansentanae controversiae tumultibus, accesserit Pacificum se Ludovicus non credidit, nisi geminae pacis auctor esset alteriusquam Regno suo, cujus parens est alterius, quam Ecclesiae , cujus est fisus, restitueret. Et utramque certe reduxit alteram seo, alteram summi rcligionum interpretis arbitrio sancita : illa victoria

fructus, haec pietatis suit; utraque imma felicitatis. Quod enim reIpiramus ab iis turbis 'uibus exercita religio annis amplius decem magno bonorum omnii; luctu, metu majore sueratri tuum, Lu-D OV ICE , munus est qui tuis ad Pontificem Maximum literis , precibus , auctoritate, e Vaticano pacem tauquam e coelo devocasti. Constantini

agni, pietatem imitatus es: qui hostibus erraniarique domitis , pace univeris imperio parta, reddend uri quoque religioni pacem , compositis ejus dissidiis puta k in Ecclesiam ab Arianorum peste, Ecclesiae ipsius auctoritate vindicandam. Sed Constantino in hoc selicior es, quod is Arianam haeresim ne sic quidem oppresserit: tu, cum nemo se conumacem refractarium ad hanc

75쪽

31 LUDO UICO IMdiem videri velit , sperare merito possis , non sepatos esse tantum , sed etiam extinctos ignes illos quos Batavca novitas accenderar . tutaque apud nos sere, tum ab impudentibus calumniis, tum alatilibus interpretamentis Romana oracula , quae

tuis edictis protecta simi... Quod si quis existat unquam adeo vecors , ut neque pontificia fulmina, neque regia vereatur si quis Galliarum Episcopis tam inselenter illudat, ut ejus patrocinium doctrinae seseipiat, quam illi communibus ad sanctissimum Patrem literis, excerptam euansens libris agnoseunt, novam appellant haeresim, oppres samque gratulanturi hujus nos, si quis tamen hujusmodi prodibit unquam , non tam reser dare impetum debebimus, .concessis divinitus paci quidquam metuere quam vel ridere hominis salutitatem , vel impietatem sacrilegium execrari. Exciti est enim prosecto, excisa funditus illa Babylon, arx illa discordiae , illa domesticae pacis inimica: cujus si qua sunt tamen audita murmura fragores ij sent, ingentis ruinae testes . singultus extremittunt morientis belluae, eoque vehementius ululantis, quo senestiore plaga percussa est. pacem l Auditores, pacem Ludovico gloriosam eo certe priore altera praestantiorem, quo& sanctior est,in longius per Christianum orbem latiusque diffusi. Cum enim aliis non sit incluta sinibus, quam quibus est Innocentii auctoritas circumstripti peragravit scilicet regna omnia, Oras

terrarum omnes obiit ut quorum, Vel disjunxerant animos novitates istae, vel disjuncturae propediem erant eos aut recrearet inducta concordia,

aut a praesentibus funestissimorum dissidiorum periculis defenderet. Immensai infinita pax loncivilis dicenda, quae civium compositerit discordias Θ

76쪽

in externa , quae aliarum etiam gentium vel restimendae, vel confirmandae tranquillitati provisa sit Utramque certe laudem pax ista seia , ut ejus auctor Ludovicus utraque decoretur.' 'Verum quid religioni, quid populis caeteris orbi que terrarum princeps noster hac pace contulerit, Persequentur ornatius alii, quibus, otii plus erit, copia dicendi beatior : me nefas est patriae fines huic orationi praefixos praetergredi . cci tum plene civilis est restituta pax, cum religionum divortiasseblata sinat. Nunquam enim quietino imperii corpus est , dum anima imperii religio luctatur mun- quam est sine motibus respublica , dum hoc ejus

fundamentum concutitur Rara inter eo concordia, qui de re tanta dissentiunt. Sustulit Ludovicus illam domesticorum bellorum scaturiginem illum publici incendii fomitem , ex quo civiles flammas intelligebat posse mox tenuissimis igniculis suscitari. Satis autem non fili Pacifico principi, publicos bellorum motus comprimere nisi privata quoque arma, internecinam singularium praeliorum insaniam, qua potest auctoritate maxima & gravissimis interdictis compesteret. Parum ipsi fuit, publicae rei pacem restituerest nisi, eam privato cuique redderet. Hanc domestica quieti debere se accessionem credidit , debebat certe, ut pleno beneficio frueremur Parit enim civile bellum simul- rates infinitas, gravissimaque odiaci quae conflata mutuis injuriis, ostensionibus, sic haerent exulceratis animis penitus infixa , ut ne publica quidem conciliata pacein concordia deponantur. Quae si armis ulcisci cuique fas esset , redintegratum potius , quam confectum bellum civile videretur. Quis enim haec praesta non videt, quanquam mi- Qx apparatu ac streeitu , longe tamen tristioni

77쪽

VI O IV. caede ac carnificina geri 3 Ac nimirum similes mihi videntur publicae dissensiones lati cujusdam ince dii ; Rus erumpentes flammae, aedium fastigia

superante , minus, ut siccurratur , admonent rcuri tenebricosa illa inter privatos certamina, instar

sint carcoeum latentiumque ignium , qui eam , ad quam adhaeserunt, materiam, quo carpunt occultius , hoc foedius lenta malignaque peste consumunt. Componantur bella externa, civilia opprimantur bellum tamen omnium atrocissimum inque eo vigebit in Gallia , dum illa gladiatorum

amentia coerceatur et bellum aeternum cinexpiabiles quod nulla unquam pace componi, ac ne ii

ductis quidem ullis intermitti potuit bellum uisidiosissimum . quod nunquam strages edit , quam in semma pacis, otii tranquillitate , tristiores bellum funestissimum , quo profunditur sanguis

generosissimus, cum in caeteris magna pe vilistimi actura fiat. Illam parricidiorum diram ac detestandam libidinem , illa sicariorum furias , illas domcstici belli reliquias, quod recentibus dictis .percussit Rex Pacificus , communi cum regibus aliis laude fruitur id quod poenas constituit multo quam ante graviores quod edicta illa, non moni toris ullius expressa consiliis, hortatibus, sed sita sponte meditata conceptaque conseripsit , quod eorum se tam acrem vindicem in tam inexorabilem praebet, ut iis aspeetii seo, comitatu interdictum velit, qui pro istius flagitii reis deprecatores acceL. serint hoc vero quam insigne, tam peculiare Ludovico nostro decus in. Quam vero istud quoque unius est ejus proprium' quam a netesne userpatum prius' quam ex sincero vehementique amore pacis ac concordiae

prosectum quod, ut regiam sitam paci dedicaret , domesticos

78쪽

WA Nisi in I CVS II. Idomesticos aulkoque omnes, hoc est, totius Gallicae nobilitatis florem , jurejurando adegerit; nunquam se, quisquis laederet , quisquis lacesseret , ad certamen ungulare condicturos. Seorsim advocabat singulos rex optimus , amabat blande impetrare, quod severissime per legem imperaverat clibrographum etiam exigebat , cujus fide obstricti tenerentur eosque tum demum agnoscebat siros cum hac cautione obligatos cerneret. Cuius formulam uri urandi , quam multi etiam e regio exercitu sebseripserunt i Accersebantur alii sebinde atque alii ab humanissimo principe, excipiebantur benigne, laudabantur prolixe, sacramento denique rogabantur obtinebat Ludovici benignitas, quod extorquere suppliciorum omnium tectores minime potuissent. Repetebant illi castra pacatioribus insitos animis , in hostes acrioribus. Rex unus , amorem pacis, belli ardorem simul impresserat. Princeps vere Pacificus , qui etiam inter arma, etiam in caede ac sanguine, tam benignos mansite-tosque sensus excitat. Princeps , animi clementia,

a Deo in tantae communionem laudis adscitus. Haec cum reputo ipse mecum, cum caetera Ludo vici Pacifici decora, ornamenta otiose contem

plo , sic statuere sele, Principes caeteros, qui pacis affectasse laudem, aut quoquo modo etiam merui se sent visi nequaquam esse cum ejus unius gloria

conserendos.

Pacificus litem omnibus atque linguis praedicaris, Salomon fuere certe hac laude, quam tibi Divina quoque auctoritas asseruit. Et concess tamen divinitus otio, ad umbratilis ac delicatae vitae segnitiem abusiis es hac speciosum pacis nomen videri poteras

79쪽

desidiae tuae prietendere. Principi nostro Tranquillitas publici non inertiae nutriculae sed industriarimictus ac sortitudinis fui : non in pace delicias, sed pacem in periculis quaesivi , diuturnis labori-bavi, itineribus nacilestiuimis , eaque vel locorum, vel temporum difficultate , ut ad extruendas ejus mensas, non jam regales epulae I sed simplexis popularis annona quaereretur Tanti erat Ludovico, dummbdo suos restituta pace servaret. Nunc vero quam omnibus quietem, ac tranquillitatem peps rit, ea prope unus non fruitur id exhaustis bestist civilibus, convertitur ad externa Lut Gallia is idem

Europae pacificator Ab armis non distediri quibus nulla sintpraesidia majora pacisci meque regem esse se putat, et beatus sit sed ut beatos faciat is Horiine in pace atque otio vixisti Theodosi Iunior sed tibi parum glorios illustrique otio, cum

illud acceperis felicitate temporum, non tua virtute quaesieris. Beatus princeps qui cum in pacatam aetatem incidisses, quietem in ea placidissime tenvia. stiri publicae tranquillitatis heres potius, quam auctor . paeificus ea re visius , quia pace fiuebaris e conservator habitus reipublicae , quia pacem qitim in ea naetius eras, bellicis furoribus non turbini.

Drannorum haec laus est, eorum videri munerum auctores, quae non eripuerint Ludovicus non reperit pacata omnia, sed secit ejus beneficium est , rarum ossinium his maia , tauquam e longinquo revocata et dissensiones, concordia . belli peri cula, securitate pacis armorum tumultus , domestica tranquillitate commutavit rota hac in parte similis, qui cum oriatur in nubilo, caliginem de inde omnem sua luce dispellit. Henrice secunde, pacem fecisti tu quidem , sed externam quae an satis honesta in capientibuη

80쪽

UA ME, NI CVS II. M probata fuerit , in. praesenti non quaero. Volo redemptam iniquis conditionibus non fuisse, volo decoram volo te dignam videri. Quid tamen si te , si Philippum secundum Hispaniae Regem , quicum pacem illam pepigisti, politici quidam assir-nient pessime hoc facto de regnis vestris , pessime de pace ipsa meritosci nunquam scilicet domi tutiorem esse pacem, quam cum soris bellum Eersatur ratquo aut subterraneis ventis pandenda spiracula sint , quibus erumpere illos praestat , ac perflare

terras , quam eviem intestinis motibus . conquassatas evertere , sic turbulentis ingeniis pandendam

eme viam ad bella quaedam externa, in quibus eo rutilo ori minore damno, quam in patriae sinu occupetur. Sed nihil de tua illa laude deteratur e parum ij consulti sint, qui pacis tuendae causa prodi pacem voluntri gloriosum ducatur , iis etiam Vulneribus mederi , atque ut in principis , ita in patriae sanitate, nihil leve sit parvique pendendum. Quid illud tamen est, in quo tam insigniter elabo rasti Bellum , inquis, quod patria cum hoste gerebat, composui: beneficium est, sed hosti, patria que commune Pacem in Gallias raulici retulisti e Galliarum gremio pax non discesserat vigebat in urta, florebat in agro , ubique colebatur. At

huic tamen bella, quamvis externa, incommodabant di bene est laboranti paci opitulatus es; Ludovicus intermortuam, jacentem excitavit e ueprope dixerim, tantum inter te cillum interesse quantum inter medieum meum. Henrice Magne, an bello, an pace majora utrobique certe maxime au superiorum principum laudes illas complexus es unus, easdemque superasti qui, vixeris in otio regaliter in pacem non ac

petis ab alio transiuillam , sed tua virtute cor se-