Gabrielis Cossartii Orationes et carmina

61쪽

Ludovico Iusto prognati justi heredes , postquam

in tanta desperatione non desuerunt nunquam interibis , quae cadente tanto Principe non labasti nunquam affigi vi hostium ulla evertique poteris quae de ijs ad Rupem Regiam triumpham, qui non tam ad te perdendam, quam ad acentis jam extincta detrahenda spolia convolarant nunquam secundo numine non pugnabis ; quae tum propitium palamque signiferum habuisti , cum insendissimum querebaris humanis judicij res penditur, queri merito videbare. Quae vero consi- lijs opponi tuis obstacula potuerunt, ADEO DAT a Ausus T E aut quis erit victoriarum aliquando modus λ cum exercitus illos , dux ipse praesentia tua excitabis , qui aspirante modo tua felicitate majores hominibus sitiat visi , quorum viribus cessis

videntur naturae ipsius vires omnes, cum perfrege- .runt munitione ejus firmissimas,' potentissima repagula perruperunt eorumque impetus nulla vel montium altitudine , vel asperitate saxorum, vel inundantium fluminum immensitate potuit inhiberi. o spes hujus Imperij O expectationes incredibiles nostrae diam si ostenduntur prodigia mortalibus, non tantum ut eorum animos admirabilia rate percistiant, sed etiam ut magnarum rerum prae isensionem sis quandam ingenerem: quid portendi putemus ijs, quae tam crebra se nobis offerunt, ut miracula esse ipsa prope consiletudine desierint Quid ferit igitur, quod sepra tanta gloriae fastigia quondam assurgatri Erit majus aliquid ijs , quae asseveraremus fieri non posse, nisi gesta videremus llair, erit. Princeps Micissime et nova tibi rerum

62쪽

PANEGrRICUS V. Is series nascitur , novus surgit, inauditus prodigiorum ordo meque antam admirabilium rerum multitudinem Deus in imperi tui primordia coim gessit, nisi ut essent tuae felicitatis elementa , sundamenta gloriae, Gati illius , quod tibi justitia, fortitudo , pietas elaborant , initia quaedam praesudia Age ergo, tam felicibus auspicijs adolesce adolescat tecum Galliae prosperitas , quae siubalio quopiam maturitatem videretur assecuta miraculis tuis signentur dies Omnes nostri, tui consecrentur: menses relatis victorijs , anni subactis provincijs , partis imperijs computentur. Quanquam angustiora tibi aetatis spatia definio , qui

vivere usque te opto , dum cesses vincere. Brevi terminabitur victoriarum tuarum cursus, quia nulli propediem hostes vincendi supererunt. um Vincere desines, ut triumphes aeternum quam gloriOsiis, quod gentes omnes bello domueris, tam jucundus orbi terrarum, quod eum alta pace compositeri r non Germanicus , non Ibericus, non hujusmodi vanitatem nominum affectans , ne recitare non possint titulos tuos, nisi qui descriptas

animo nationes omnes tenean sed uno Pacifici cognomine universa complectens Infantis crep

dic, puerique ludus fuerint , populos omnes debellares viri propria , senisque laus crit , eosdem temperare legibus , justoque imperio moderari.

63쪽

LUDOVICO XIV.

REGI PACIFICO

A NEGAERICUS II.

PARI si Is III NON. OCT. ID ID C. LIII.

O II in unum ad summam alacritatem , his

stholarum primordiis, desiderari superiore .anno visis est, PRINCIPE ILLus-TRI Ss IMI ut civili concordia constituta , in Pace atque otio, pacis artem studia colerentur id singulari Dei pr. Max beneficio concessum, celebritatem affert hodierno die Letitiamque singularem Namin ea cum eramus conditione tem- Porum 4 ut quamvis aliquid ostendi lucis , in illa caligine coeptile . non posset tamen , praesentium malorum sensiam δε metum futurorum spes incerta pacis adimere: ea nunc tranquillitate ac securitate fruimur, ut si nondum externa bella se data sunt, quae minus infesta literarum studiis ex perti sumus in domestica, quae pestifera sent iis dem , penitus oppressa conquieverint. Atque hoc domesticae pacis profectum a Christianissimo Rege beneficium, cum univeris Galliae sit, & omnium ordinum artiumque commune tum proprium certe literarum est . quae vigere non potant, dum armorum vel obstrepuntur stagoribus , vel timore turbantur. Quamobrem ne videantur ingrata atque immemores beneficii , per quas beneficiorum memoriam tuentur caeteri, gratiamque persetvuntudim hune suo ivimine festum atque selemnem,

64쪽

PANEGTRICUS II. argonsecratum volunt tanti praedicatione muneris, civitamque pacem Galliae restitutam,Ludovico XIV. Regi Christ missimo, Regi Pacifico, per me retin

tulantur.

rex plena deliciarum appellatim, plena dignitatis: atque ut nulla coeli facies plus ostentat decorum atque pompae, quam quae iurena, clemens est, sic nunquam est imperio majestas augustio , quam cum sitavitate illa de quasi strenitate pacis ornatur. Popularis hic titulus est , idemque Divinus quo laudes principum omnesin splendida vocabula, Veluti te minorum ignium lumina continentur ut qui Pacificum Regem dixerit ridem satrem patriae, populi delicias optimo principem, pium , ω felicem appellet nomine uno, tot ambitiosa nomina repraesentans. Cum autem os nomen illud per sese gloriosem principibus omnibus , a quibus bellas quaevis sedata 1herint tum iis profecto , qui civilia restinxerint, eo gloriosius; quo &dissiciliora haec ad profligandum, reipublicae funestiorassent. Externis stilicet in bellis incerta fere victoria est in domesticis nun- uam non certa clades illa viribus geruntur robu- i ac florentis imperii his onficiendis, quae silp-Peditentur ab eo regno Vires, quod omni ex parte concussum fractum est illorum flammas extinguere conatur populus lorum accendit ut merito dixerim bellis caeteris exerceri rempublicam , intestinis interimi ciblatis illis recreari pacem a morbo, his oppressis ab intexitu revocari. Quid enim omnium vis atrocitasque bellorum cisiceresbia, quandiu cum peregrino tantum hoste confligitur 3 pacis integritatem imminuit , pacem ipsam funditus noutollit. Regnat interim in sinu reipublicae , incolu

65쪽

M LUDOVICO IV. mi eget pax dum extremis in finibus , dis mite quodam imperii, tanquam summa cute aliquot vulneribus delibata perstringitur. At cum civilia signa seblata sinit, tum glisti penitus grassaturque pestis in intimum admisia corpus: nullum paci perfiigium relinquitur: nulla vacua sedes ab importunitate bellorum , quae veluti arce occupata imperii, longe in eo lateque dominantur. In illa rerum ferturbatione pacem ubique requiro , ab urbe, ab agris , a provinciis pacem repeto nusquam nisi peremptae pacis tristissima monumenta reperio Periisse in urbe pacem , armo rum tumultus fragoresque responsitant, abesse ab

agris, direptio , vastitas, litudo, silentium ipsem loquitur ι extinctam esse in provinciis, incendiorum sumus , tanquam ex illius rogi reliquiis erumpens, admonet. Ipsa , quod silerest, privatarum aedium penetralia libe, fratrum sinum exploro, parentum pectora perstrutorci hinc quoque pulsa

pax ejecta est neque civilia unquam arma Commoventur, quin, fraterna, &his detestabiliora seviant. Quot in regno provinciae, quot urbes, quot tecta , quot latebrae fiant iacto veluti membra, misera pax divulsa distracta concerpitur. Hic jacet cadaverum acervis oppressa, hic ob . trita obruta ruinis urbium , hic mersa caede ac singuine , hic bustis adhuc sumantibus consepulta. O pax is deplorata ac revocare te hoc rerum statu, ex illis bellorum stragibus excitare, cujus tandem , nisi Divinae virtutis ac felicitatis erit Tuae, Lumo VICE, sui t&virtutis, selicitatis rhoc virtuti selicitas concessit, felicitati virtus elabo ravit Optabamus tibi puero, neque tam commodi nostri causa, quam gloriae tuae optabamus rati

terna, quae gerebamus, bella componeres,sed hoc,

66쪽

& unum precari tum in domestica tranquilsitate poteramus is puero precabamur adolestentem major a bellis civilibus laurea manebatici parabat nobis tristiora illa tempora, vel fati nostri vim, vestui ut ex iis insignius tibi victoriae decus existeret ut jure omnium optimo Pacificus dicereris, hoc est

pacis procreator parens , quam, cum funditus

periisset, cum nulla ejus vestigia stiperessent, Galliae reddidisses. Exspectabamus , languentem Minfirmam a te recreandam . mortuam excitastici ut qui

miraculo vitam ingressus es, miraculo imperii primordia consecrares.

Quae Ludovici laus cum sit clarior, quam ut eam Obscurare vel livor obtrectando possit, vel ego assentando velim Lut eam ne quis majorem neri discendo putet,in amplitudinem ab orationis ambitu quaerere Verbo uno ingentem panegyricum ab l-vam Bellum civile flagrabat, Ludovicus extinxit. Brevis, contracta laus , sed eo major , quo brevior aula laus, decura , quam neque falsi coa guere quisquam in tam recenti memoria potest; neque Verbis exaggeratam, in tanta dicti brevitate criminari. Bellum civile flagrabati quis incendii non meminit Extinxit Ludovicus , quis beneficio . non fruitur 3 omnium igitur est descripta, infixamentibus, Ludovici laudatioci ejusque oblivisci non possunt, quin, recentis belli recordationem , praesentis aecuritatis sensum amittant. Verum ut aestimetis certius , quantum, ex hoc pacis beneficio , blidae veraeque gloriae Ludovico accesserit perpendite, quaeso, mecum, quam arduum opus esset, tum quam praeter spem omnium.

quam persecte, quam celeriter ab adolestente principe absilutum sit, admiramini. Vexabatur Galliae iis discordiis contentionibusque partium, quae cum

67쪽

LUDOVICO IV. pupilli Regis vexassent tempora, tum multo sent grassat e funestius , cum is sitiae tutelae fieri per artatem coepit ipse jam imperii tutor ejusque habenas persc*moderari. Ut enim sub coronae signi coe- ortum consurgere Vent , ac tempestates se lent. sic fatale videtur esse novis principibus, ut cum ostendere se regno incipiunt, ac siderum instar exoriri, tum maxime populorum motus: turbae, seditiones excitentur.

Quam labem illis regnandi primordiis tantopere

infestam, cui tandem cause adscribamus' An naturae rerum , qua fit ut infirmiora rerum omnium initia sint . regni, perinde atque vitae , prima aetas tenerior quodammodo mimisque robusta concuti facilius possit lan populi ingenio, qui ser6x esse blet, Ac dominatus impatiens, milisque immitis belluae , cruae cum facile priori domino, a quo fuerat mansuetacta , pareret ab altero deinde tra- Mari se , nisi aliquo usi condoce actia, non patitur An catas aliis abstrusis penitusque intentibus , quae nos fato tristissimo is immissis ab irato numine casamitatibus, exercuerunt ut sive casia, sive errore quodam excitata incendia, magis deinde ac magis ad , perniciem nostram exitiumque creverint. Creverunt enimvero ignes illi, arserunt e sic aut

brevi tempore regni partes omnes pestis rapindilapsa pervaserit. Quam brevi locata ubique civilia castra simit

quam celeriter collecti ingentes exercitus, munitar arces, occupata provinciae sequi concursus amentium civium s qui cum ante tot votis , tot conviciis pacem effagitassent Gam caeco fusore praxi pites, armis sponte correptis , tota Gallia paceni exterminabant Ii porro contrariariuo partium duae erant, quorum auspiciis despὀnsat oppigne-

68쪽

eata victoria videbatur Lea virtute duces, quam sortuna nunquam deseruerat j sortuna , quae nunquam sine virtute pugnaverata ea fama, quae citra pugnam vincere selo nominis terrore poterat.

Aderant magna belli praesidia , magnae ac sormidolose vires , partim collectae domi strenuisu operosis conquisitionibus partim ab hostibus , siam- missae primum , deinde palam magno appararusebministratae eaque pompa, quam incertum erat, an triumpho sito, an senex nostro pararent. Imminebant iidem foris .in fines nostros incursabant amplissimis exercitibus , quos immensis opibus Iaperbissimo delectes, tanquam ad supremam decretoriam diem , conscripserant Ardebamus domi, obsidebamur foris Navim intueri videbar, quam intus ignis depascitur , extrinsecus procellat

ac turbines exagitant ut eam , neque a flammis servari tempestas, neque defendi a tempestate fammae patiantur . eique sit proinde duplici simul exitio pereundum, incendio, naufragio. Nihil autem erat in hac calamitate tristius , quam quod eam obstinatus ad perniciem populus adamaret. Populus natura mitis, tractabilis, quo nullus

est in orbe terrarum ad regum venerationem propensiori, eo furore correptus , a Vesania praeceps

actus est ut efferatus repentino quodam impetu,& ab Eumanissimis moribus ad incredibilem immanitatem occulta ignotaque vi traductus videretur. Id nimiruna usuvenit, ut quo quisque facilior Mobsequetitior est eo sit deinde, cum semel reverentiam excussit, selocior 'neque possit mansite tudo senima, nisi seiram furore stiperari Vix enim

se putat nisi maximis de causis irasti potuisse, quis quis sita sibi lenitatis conscius est neque modunnullum furori ponit, ne videatur medipcriter hesius,

iiij

69쪽

impatientia, quae non tam regum voluntas, quam temporum necessitas imposueratri ex quibus concepta sensim iracundia , multique annis collecta levi accedente causa, tota effusa est. Hos optimi popta furores cum mirarentur sapientes pleriqueri cum animadverterent, non este Galliae proprium ι sed terrarum omnium commune fatum illud, quod commotis ubique seditionibus atque turbis , omnia permiscebat vixque regis mentullam esse , quam usiem, aut disturbatam penitus ,

aut vehementer agitatam non cernerent: eo sunt

tandem adducti, ut concursum quendam siderim, crederent esse factum , quae populos omnes ad iulam insaniam, quam arcanis , tam validis impuusionibus concitarent. Facessat autem illa stellarum quasi divinitas , quae naturarum omnium fata sontineat, decretis suis humana ipsa consilia voluntatesque moderetur Micant ignes illi , non caecis

ardoribus incendunt i ducunt antinos, non dura necessitate rapiunt adigant brutas animantes,cΟm-Iesuntque certis mimquam irritis impressionibus ominum voluntates non nisi liberis conditionibus, invitamentis quibusdam illectas sellicitant. Fit

illud tamen , ut cum hominum magna pars , pecudum in morem , unis insueverit sensibus ac caecis animi commotionibus parere ι eo ferme ruat praeceps populus, quo impulsus illi coelestes quasi precario invitabant effectumque adeo tum temporis est, ut ubique dominata sit vis illa imperiosa siderum .si qua tum erat, quae ad desectiones civilesque diseordias induceret. Sed inventus est in Gallia sapiens, qui dominaretur astris , eorumque vim sua virtute reprimeret.. Fuit Lumo YICE , elicitas tua talis illis astroruni

70쪽

P Rui V S II. j potentior sidus ipse fuisti laboranti imperio , cir-jus benignitate , caeterorum inclementia siderum manant lue ab iis in terras contagio superata est cujus luce , discussa tandem est illa caligo emporum , quam stest e maligniores induxerant propn tium felixque sidus his actatae fluctibus Galliae, quae nauti agium erat jam jamque iactura, nisi tempe-stmm aspectu clementiore pacasseS. Cui nostrum spectum temporis erata Auditores fiammam rem a tam turbido statu, ad tam quietum& compositum brevi esse revocandam suis cuin hanc tranquillitatem resque domi pacatisidinas intuetur , non se in alias qua iam oras deportatum putet 3 se in eo credat imperio vetiari, quod sitis prope convulsumsidibus, tam ingentes ruinas paulo ante traxeratri Conserte, Parisienses , conserte rerum hunc statum, hanc regni faciem Phanc qui temurbis uel cum illius perturbatione temporis, quo vestra vobis Lutetia carceris loco erat cum , neque Pedein extra pomoerium efferre paterentur emisi praedonum exercitus hostiliter ubique grassantium neque in urbe tuto commorari sineret manus egentium .perditorum , quae hie una regnabat qui nec a publicis aedibus incendium , nec vim Useriatu, nec caedem a civitatis proceribus abstinebanti su vestrum aedes has tutas credidit , cum ardentem urbanam basilicam intueretur quis vitae suae non timuit, cum optimatum interneciones, iublicae parricidia cerneret Tandiu licebat vivere, quandiu sicariis libebat hos libertatis vitaeque vestrae habe batis arbitros, apud quos nocens erat, quisquis civis optimus videbatur. Quid dicat conjunctissimorum hominum perfidias' quis proditiones domesticorum , fraudes, sespiciones, pavore perpetuos

quibus fiebat, ut nihil quisquam ne suis quidem in