Gabrielis Cossartii Orationes et carmina

51쪽

gensem victoriam mense uno captas, necesse sit, ne appellatas quidem nominatim , elinquere. miraculorum ubertatem l quae nos cum victore

non sinat Philippo burgum ingredi, illud propugnaculum Imperi , Austriacarum opum aerarium, armamentarium gentis inimicae, arccio Germanicie

libertatis , urbem illam quindecim dierum spatio ab Angulano captam, quam mensibus octodecim oppugnarat Suecus ille victor , cui latis hyems una trajiciendae Germaniae fuerat. Quam urbem, etiam

cum audiremus festa tormentorum murmura, cum

triumphales ignes, gratulatorias supplicationes intueremus, quis nostrum suit, qui tam brevi tempore, tam exiguo milite, tam pusillis opibus captam, non aegre admodum credereto Facere fidem res una poterat, quod haec audiremus ab Angulano gesta, quod regnante Ludovico persecta cogit

remus.

Quid illud est autem , quod invitum me , Anguiane , detines is quamvis orationem coner jamdudui abrumpere, usque tamen insisto, ave lique a rerum tuarum aspectu admiratione non positim 3 Quid illud , quod dum decora tua per-kquor , dum enumero hujus imperi miracula, unum omnium maxime praestans ac singulare praetermitto Nimirum nihilist in omni selicitate nostra mirabilius , quam quod te salvo, incolumi huc usque stimur Te in confertissimos ordines irrueret non dissimulato habitu, non mentitis armis , sed aperto capite merecto , nihil a gregarijs militibus, nisi robore ac praestantia differentem l Te unum telis hostium omnibus appetitum, multis vulnexatum, nullis consessima redijsie to-

52쪽

omnibus qui te stipabant occisis , equis ipsis equibus pugnabas, plurimis interemptis ae pesti rodesperatoque morbo recens afflictum ι cum spes Gallia tecum debilitata langueret cum nihil vigoris in corpore , nihil in medicina industriae seper-esIec actumque de te omnes , actum de Germania conclamarent repente sospitem , nobisque redditi tum convaluisses omnibus qua id esset ope factum ignorantibus, ut Divina factum est ignorare nemo posset. Haec cum audivimus , quam expavimus ad pericula tua , tam de incolumitate triumphavimus, gratulatique stimus omnes , tot miraculis servatum esse Galliae, qui Galliam miraculo servaverat, miraculis ampliscaverat.

Imprudens vero ' inconsillius sui , qui haec prodigia caeteris praetulerim , in iisque immum aliquod invenisse me putem , in quibus ex alio semper occurrit aliud , quod seperioris laudem obscuret. Fecisti, Dux Potentissime, quod unius

proprium Numinis videbaturri rerum naturas in contraria mutasti . Fortunam quae inconstans est,

versatilisque per sese, fixisti tibi addictam . Gallicae prosperitata devotam pennis, talaribus orbe .volubili, ut Romae olim Palatino in monte gestum fabulantur, exutam. Habuisti, quae Atheniensium

propria actabatur , Victoriam implumem , ne posset alias ad partes, ut ipsius ingenium est , sebita

desectione celerrimisque conversionibus devolare. Erravi' pennatam oportuit esses: non ut te sugeret, sed ut sequeretur ut tecum loca disiunctissima celerrimis itinetibus peragraret ut per Galliam omnem nuper volitans, rumures sitos spargeret prius paulo, quam te ad Nortingam reviseret, ac gloriosissima laurea coronae et Illud enim haud stio an miracu-

53쪽

lorum omnium testatissimum cicamus: quod diebus ante paucissimis, quam Bavaricas copias profligasses , victorem te ferrent incerti quidem nuntis; praeli totius seriem rerumque maxime singularium , auas divinare nemo posset, ita uti postea fiant gestae, describerent Coelesti victoria Divina

oracula praecurrebant nςque novum tibi cinusitatum erat, eos triumphos ducere , quos illustribus vaticinijs celebrare Deus ipse ac praecinere voluisset. Sed o virtutis tuae potentes illecebras i Dux praestantissime, quae iterum me, quamvi caVentem zzpugnantemque , vi sua quadam abripuerint. Si finem laudes tuae nullum habent: at certe faciendiis aliquis orationi, quae veluti fessa longissimis itineribus maximarumque rerum pondere, quaerit exitum tandem , locumque appetit in quo deposita

Bene est ultro se ossert sta ille terminus. Ecce post tot celebrata prodigia, occurrit demum illud quod omnium est admirabilitate praecipuum, dignitate amplissimum , religione sanctissimum, par unum hujus imperii gloriae ac majestat , quod rerum admirabilium structurae quasi fastigium servandum erat , in quod desinere caetera tamquam in caput suum debebant, maxlanum regni sui miraculum , Rex ipse Lu Do v I Cus ADEO DATus. Adeo datum nuncupasse miraculum appellasse est;& aeternitati , quae tam illustre nomen excipiet, significasse , non eum humanae secunditatis , sed Dii inar virtutis opus esse, non naturae Cetum, sed partum gratiae, non temere ac fortuito editum, sed aeternis consilijs, praeter morem modumque --nem Galliae ad praesidium Europae ad imperium, terrarum orbi ad amorem, ad delicias, ad Vener

tionem

54쪽

tionem, coelesti munere concessuque donatum Reconditiores sim aliquando sinus annalium, caduca monumenta vetustatis, quaeque j commissa sunt ad memoriam , eorumdem vel involui recessi bus , vel intuitu deleri penitus, extingui selent. At hanc Ludovici nostri praestantiam sitie commentarijs posteritas intelliget non erit, ut ex abstrusioribus historiarum latebris erui laus illa debeat,

ruae prima specie, in ipsa statim Ludovici Adeo-ati appellatione se offert neque vel, activas annalium, vel monumentoruin ruinas, vel ullas omnino injurias temporum pertimescet, quae immortali nomine continetur. Negent miraculum QE

Regem nostrum, qui ejus nominis non meminearint. Negent Adeodatum esse, qui sint in Europa peregrinici neque audierint , quam supra naturae omnemo consilia desperata utriusque parentis foecunditates sterilitate ipsis annis tribus viginti comperta Gallia , quod expectationi non poterat, desiderijs inclulgente4 infans ter maximus, Divina quasi elaboratus manu , neque tam Regio squam coelasti iatu perscctus, stupentibus gaudio populis, improviso prodierit similiter atque si nocte

jam concubia dies repente fieret, aut gentes illas

semestri caligine damnatas Sol ipse post unum alterumve mensem inopinatus exoriens sua luce recte et Debuit votis precibusque diuturnis e coelo devocari, ut coelo serretur acceptus inportuit exa

ruisse prius naturae sentes omnes, ut ijs lacrymis deberetur, expectari, differri, desperari decuit, ut praepotenti dexterae tribueretur. Vetustis juxta recentibus oraculis adpromissis est, praesignificatus ostentis , vis coelestibus praemonstratusci ut indesdus illud agnosceremus existere inde praenuntij Rc; praecurrime radi3 affulserant.. o miraculis

55쪽

18 LUDOVICO IV. opus erat, ut tanto miraculo frueremur. Neque ero ea re duntaxat miraculum censeri Ludovicus debet , quod ter opinionem Omnium, praeterque naturae opem cingenium sit natus Crescunt cum admirabili Principe nata cum eo miraculari neque tantum in Ludovici ortu quantum in Ludovico ipse prodigiorum ostenditur. Totus est Adeodatus Princeps noster. Nihil est in eo quidquam non singulare , non rarum, non aetate majus, natura seperius, conditione praestantius nihil tanto nomini non respondens. Qui vel Felicem , vel Augustum, vel alijs eum nomini .

bus appellat ejus splendorem in tot quasi radios distractum , dissipatumque minuit: qui Adeodatum vocat, ejusdem laudes tam illustri nomine colligit exaggerat universis Scilicet quod a tanto artih-ce ad specimen Divini cujuseam operi essictum

quod infiniti muneris loco datum sit, concessumque mortalibusci id non esset admirabiliter omni ex parte persectum , neque illa praestaret excellentia, quae naturae dotes omnes, ornamenta superaret Superat vero, eo intervallo usquequaque seperat, quo nemo unquam eorum hominum, qui lapsi de coelo serebantur, mortalium vulgo praecelluit Obstupesceremus in viris maximi ea , e quibus aetas ejus tenella tota contexta est quaeque minimam in ipsius insantia laudem obtinebunt, in heroibus suis vetustas religiosa consecrasset.

Quinus prodigiis quia longo amissi selicitatis

assuevimus, itaque comparati vulgo sent mortalium animi, ut rerum admirabilium magnitudinem infrequentia, raritate metiantur Docete Galliam gente exterae , horum partuum steriles , horum decorum insuetae, docete quae cogitationes esse no

strae seper his , quae judicia seniusque debeam

56쪽

PANEGTRICUS I. Is Neminem in Gallia vidimus alienigenam raucii-tores , si modo is Regis alloquio sit, vel conspectu Eltem, salutatione dignatus , qui hoc insigniter non docuerit. Regiam in aulam confluunt gentium fere omnium legati ibique cum multa sint, quae illorum oculos , quocunque inciderint, pulchritudine capiant , dignitate teneant , magnifi- . centiain splendore perstring mi: tum nihil aeque,

ac Regis speciem ipsam , dignitatem oris, formam

corporis omnem habitumque mirantur. Quid vero, cum de legatione sua , blenni ritu, apparatu referunt, propiusque ad congressionem, sacratae manus osculum admittunt Infantem vident ea majestate, qua neminem antea Regem viderant . ea humanitate, quam fingere sibi in tanto Principe,

ne fama quidem praenuntiante, potuerant. Venerant non collaturi cum o sermonem, sed coram

eo tacturi , habiturique livorem ipsius numini

perinde ut mutis olim Deorum statuis habebatur. Verum ubi animadvertunt conjectus Oculorum acres ac vivido , Divinum quiddam in vultu,

nihilque puerile meditanc os illud in dicentis ore dcfixum , illiusque verba , inus, motusque omnes, sitis nutibus quasi trutinans labi responsa ex tempore accipiunt , plena ingeni , plena elegantiae, judici prudentiaeque plenissima : tum vero vix apud se sunt homines gravissimi atque id plerum-ἔue contigisse memorant , qui presentes esse hispectaculis selent ut eum viris sapientissimis terrorem infantis majestas, oratio attulerint, quem imprimere infanti peregrinorum hominum habitus vocesque debuissent. Illud vero certissimis hominum sermonibus compertum est: aisse ex oratoribus ijs aliquos , qui ut experirentur essetne idem

57쪽

ao LUDOVICox IV. postridie redierint non jam ut eum pro tribunali ad pompam de industria compositum , sed ut cum domesticis agentem familiariter , indolique adeo sita simplicius indulgentem aspicerent. Viderunt, Auditores , quod obstupuerunt vehementius, infantem , etiam in illis minutioribus virum ludos aeque tractantem ut series; pauca pro tempore omnia pro dignitate loquentem Joco facetias non excipientem risu , sed judicio aestimantem non gestientem ad spectacula, sed ne conniventem quidem neque incendentem ea commotiunculis de plausibus, sed nutu cauctoritate moderantem; si quid rogatu majoris paulo momenti, non res pondentem illico , sed uno alterove spatio graviter

attente consecto sono vocis imperatorio decernentem. Quae cum viderent, cum usurpant etiamnum oculis quotidie, nihil mirantur magis, quam quod setis non miremur in , o felices, inquiunt, eos, quibus haec etiam semiliaria esse potuerunt Beatam gentem , apud quam domestica bernacula sunt miracula i Invident vero , nisi milluladjiciant Dignum orbis imperio principem , cui

tot muneribus natura, virtus ornamentis, fortuna

victorijs, Deus ipse portentis tam admirabilibus al-

laborat.

Ite, homines exteri, vestras singuli respublicas, vestra imperia revisites renuntiate popularibus vestris quantum infantem in selio , quantum in infante Principem , quam illustre in tanto Principe miraculum , quot uno in miraculo, quam praeclara miracula videritis , obstupueritis , venerati sitis. Audiant gentes omnes Regem esse in Gallia, aetate puerum judicio virum , victoriis heroem majestate Deo, quam hcmini, propiorenI.

diant quam cito 3xa viros fuerit, qui tam sero

58쪽

PANEI TRICVs I. asesse inter homines coepit, quamque mature vir eVa sexit, ut senex tardius fieret. Audiant, eum infantiam egisse non humanae similem , sed illius prope parem atque germanam , quam ij seis poetae fictis fabulis tradiderunt: qui cum nasterentur infantes iij tamen, adeoque numine praeponentes, judicioque silpra captum hominum, intelligentia praediti nascebantur. Audierunt vero, audierunt haec jamdudum nationes omnes, istis praeconibus: neque ulla est ora sedesque terrarum , nullus intra oceanum locus ubi plus admirationis la tantarum rerum auditio non attulerit, quam leat earumdem apud nos praesentium conspectus obtinere. Cesebrantur apud omnes pervagata populo Ludo

vici XIV. dicta illustriaci cujus actis illustrioribus cum primum ad idoneam aetatem adoleverit, laterrarum omnia triumphabunt. Iam , ex quo loqui coepit, quam cudum est autem, qui mense nondum toto infantiam excessita j jam redigi incommentarios a domesticis coepere , quae festive, qua graviter in regie dixerit pleni sim deseripti a curiosis hominibus codices , insantis unius apophreymatum quae cum legere mihi contingit; legi autem perispe , neque adhuc legisse pertaesiim est non jam illos vetustatis Illustres, tot praedicatos si culis, tot consecratos monumentis desidero. Adeo scita cuncta sent, lacumine subtilia , opportunitate commoda, pondere gravia verbis, sententijs, leporibus exquiata. Quam hic jure quamque merito illud poetarum Elemne usi pare fas esset , meliore in causa, quam

illi selent, ora centum optare ut tam brevi temporis spatio, quam mihi ad dicendum sumpsi, par essem recitandis omnibus , quotque promerem Ludovici sententias , tot ab eo)prosecta miracula Prae-

59쪽

aa O IV. dicare. Verum quando nullus hic nobis est prodigia expectandi locus, sed tantum prodigia cci brandi ex uno ipsius dicto , quid de caeteris existimandum sit judicate. Exuebatur aliquando vestibus sub vesperam Ludovicus, mox ad quietem componendus in lecto Quo tempore , ut molliorqm Principi facilioremque somnum conciliet , blet Palatina nobilitas , nova quotidie oblectamenta

Conquirere. Tum autem erat is sorte lusiis institutus, ut altantium cuique sua designaretur conjux, Variaque per ludicrum matrimonia jungerentur. Et

jam alias alijs uxores , aspersis etiam non illiberalibus facetijs is repetito iapius inter praesentes risu, pro se quisque destinaratri cum Ludovicus, qui meditabundus interim siluerat, grande scilicet quiddam animo parturiens. Ego vero , inquit, Parisiis Constantinopolim despondeo. Tum in cubili col. locatus semia se dedit. Hic vero, hic seculorum

omnium memoriam provoco , fueritne unquam

prolata vox ulla illustrior, admirabilior, Diviniorpue, Auditores incus ipse, quod proferendis hactenus alijs Regis nostri miraculis tantum temporis,

orationisque contriverim. Exordiendum scilicet ab hac voce fuerat quae orationem exhaurit omnem

qua una paris in caneris laudes omnes ingeni, elegantiae , gravitatis , ad stuporem usque conti nentur quia dicam , pietatis , fortitudinis, omnisque regi spiritus 3 Infantem quadriennio haud sane multo majorem, non pacis otia , sed belli certamina mon pugnas pueriles, sed heroum victorias non ludorum palmas, sed triumphos de potentissimis hostibus meditari Pugnas, victorias, triumphos, non ad libidinem , sed ad religionem mon ad spoliandas, sed ad consecrandas provincias . non ad Impem sui, sed ad Divini nominis hostes frangendos

60쪽

PANEGTRICU referres ea dicere, quae a viris excogitari non pot-sent' voluere illud animo ac decerneres, de quo maximi heroes nostri tot jam seculis desperarunt lo Franci si Christiani populi si certa praesigia

futurorum imam si grandior hoc dixisset Ludovicus, si adolescens , si vir hoc pronuntiasset esto, tanta non tribueretur hominis orationi fides atque auctoritas suspicione ipsi falsi, omnis haec vaticinatio non careret. Nunc autem, Deus, Auditores , Deus ipse locutus est: atque hanc a quadrimulo infante vocem prolatam oportuit, ut a Deo prosectam esse nemo dubitaret. Puer afflatus numine, sine Sibyllarum bacchationibus , plenus Deo sine vatum furoribus , futuri vates. sine satorum ambagibus dictantis, agitantis, loquentis Sapientiae responsa reddebat occupaverat aeterna menspectus illud, quod tanquam adytum, sacrarium tuum ipsa fabricaveratri linguam insidebat illam,

quam fundendis oraculis sitis destinaverat e ciebat sermabatque Voces, quas pridem confisiorum suorum interpretes designarat : quondam autem quondam, dexteram ipsam reget; quam impexij rui administram, potentiae vicariam, praedictorum operum effectricem elegit, constituit, dedicavit. Et quaerimus adhuc in Rege nostro miracula, in quo etiam iracula reperimus urit stilicet aliquid in Ludovico , quod non sit Adeodatum Daliquid in Adeodato , quod stupendum non sit ,

Praeter naturae munera omnia Dei unius essicientiae tribuendum Felicem prosecto Galliam Fortunatum impe .rium, quod olim in miraculis natum , miraculis crevit miraculis idem ac prodigijs, virile quoddam aevi robur, vigorem aetatis integerrimae sebin se Principe nanciscit Felix iterum, son