장음표시 사용
71쪽
Inutilias pro fistula apud eundem genere masculino, in nominandica Pro organo aute foeminino, si dativuNe enim haec omnia codicum culpa, quod quis ausari queat, accidunt Opinor. Dubium autem & hoc, idemne sit cum p illide, quod Aristoxenus ac Menaechmus uoluerunt, an di Terens, ut uoluit Diogenes Tragicus, Sc Phillis Delius, quod uerisimilius uidetur, siquidem lib. . ex Sopatro idem Athenaeus redie ostendit Pectida dichordoncsse, libro autem I . eX Teleste Magadin pentachordon. Id non natanus dubium, quando fistula significat quo pacto xν,,i, id est, in eodem acutum & grauem sonum aedat, ut apud eunde Try,
phonait, citans ex AleXandride Poeta hunc uersum, Maγαιρὸν λαλ4σω μικρου- γαρ. Quem uersum O. ERAS MUS Praeceptor noster bis
uertit Grade ac pusillum Magade proloquar simul. Vel Magn um ac pusillum proloquar Magadin simul. Ut uero organu significat, a multis
idem cum Sambuca creditur,quam paulo ante haec uerba tetrachordo ex Euphorione idem ostedit Atheneus. A Pindaro uero dici ψαλμο. -ν θυαγρKpropterea qd simul concinant uiri ac pueri impuberes in altidem Erasmus,interpraelatus opinor haec Athensi uerba. A
uocat organum, id est, gemina emittens uocem,in adagio μαγαδliων, illud Pindaricum exponens, cu chorda inter duas magadas immoabiles, per mobile diuisa magada binos creet sonos. Idem Athenarus apud Anacreonta Poetam Lyricu, at chordas Magadin h abuisse commemoura Etiam si ille dicat, ιι λλωδ' Gκοσῖχορδῶσι μάγαδιν εχωρ. Sed parem pro ima
pari posuisse numerum. Apollodorum denicii dicere Magadita esse Psauterion. Sed hac de re omnia eius authoris prosequi, qus multis modis pu*gnat,non uideo quid utilitatis Lectori adserat. Quapropter tempus nucesseexistimo ut lect ori iudicium nostrum explice petita prius ab eo uenia, in ianta non modo uerborum, sed etiam rerum confusione. Dica ita pidgenue quod sentio. Primum, Magas mihi quidem uidetur hemis sphaeriorum nomen, ut tradit Diuus Seuerinus, ac Suidas item cum adiλmallegata uerba de magade ita subneetit:οῦ δ κιθαραρ-ὐ λυξας - quibus uerbis ad id quodia ostendimus, nihil signifi,ςλntiu dici poterat. καραλουι, autem puto Suidam dicere, quod Boethia i Hemisphaerium, quidam fulcrum nominant, ut Ioannes Eroschius insignis hac aetate Musicus, quidam soni retinaculum, ut Franchinus, Vulgus Lyricoru ponticulos hodie uocat, atque haec uidetur prima uera
hi significatio. Ab hac puto dici praecis nam ita quidam codices, ' λ ime Hesychi, costantes habent ad eu modum quo praecedere capite R doethio declarauimus, cocentus duabus chordae partibus inquirere.
72쪽
Deinde eodAuida authore, ut initio huius captus demos strauimus, Magas dicetur ipsum instrumetum fulcris duuobus chordam tenens. Quia uero Suidas non satis gravis
quibusdam author uidetur,utpote collectaneorum confarcinator,non admodum repugnauero ηs, qui hoccei nitrua mentum in nominandi casu non magas, ted Uici
putant. At inde alterum Ucrbum μαγαδι ορ, hoc est,in mas
dide ludere, cuius uerbi usus est apud Aristoti in probi malis, quanquam quidam Sc apud Hesychiu nomor legendum existimanti Sunt qui quin haec nomisna, prorsus differentia existimantiu pro fulcro. pro organo Citharistrio.
τκμαγαυῖ,ait HesychiuS, hoc est, qui magadiaccinit. Quinatum nonae ut inquit Hesychius, at hoc corruptum puto, sono uulgatae pronuntiationis, quae
eodem profert modo. Sed haec studiosis latius o
inquirenda remitto. Nam ego me hic plane non explico, haud grauate quae diximus emendaturus, si quid melius aispud probatos authores inuenero, lubens in aliorum senis Hientiam pedibus manibus ut dicitur,iturus, si quiscera rtiora candide docuerit. Magas igitur,ut Suidas, uel Maga, dis, ut aliquocant, cano alia a Georgio Ualla dictus instru mentum musicum uarhs modis fieri potest. Georgius ipse tabellam ponit quam chordotono notaminari ait, quod super ipsa chordae explicentur intendantur . In ea parallelo*gramum rectangulum altera parte longius describi iubet, longum decem, latum quinci palmos, ut longitudo dupla sit ad latitudinem. Quidam mostros ae longitudinis factur,
quidam duarum ulnarum, binorum uero digitorum latu, spissum . Ego cum primum eam rem tentare animo costiuruissem, nec quicqua tale ad manum haberem, iussi mihi a fabro fieri crassiore Minerua ut aiunt triti pedum longii, quadrantali cras itudine, triciali latitudine,duabus immodbilibus alogitudinis utrinin extremitatem agadibus,maga de una mobili. Huic quaternas chordas induxi, ut una ueslut thema esset,ad qua reliquas pro section ii partibus in triis bus moduladi generibus, imminutas reserre, quas inueni postea duas sussicere, eo satis comode ad hoc, qd inquirere uolebamus,sumus usi,at adhuc utimur. Porro Germani
73쪽
i. salli Rheni aeccisinstrume a proxime ad eam forma Ut ternis asseris uii, conglutinata in modu Trigonie. Pyramides leniter 8c in laneu aeuiuiniis hodie in usu habet,Tympani Scitiza uocant,chorda super una sub ilicie inter magadas tenta, arcu,quo Lyraechordas hodie equinis setis. bice illitis,radunt uerius qua uerberant,pulsatur aut uerritur potius. Qui ies alteram duplo breuiorem huic addunt chordam, ut in firialibus sor itu, illa sonet o flavam. Estapud Athenaea Trigoni men tio, si quis uti hoc esse suspicetur. Etia si Plato in 8. de Rep. intern ολιχορδα enumea ii sicut & pedida. Nam de quo dixi, ego omnino uetustum credo.Circuserui per plateas ludioneS acumine in pectiis defixo, qua paelectaui sunt,
quibus chordae intenduntur, altera parte antrorsum lata, qua cauitas pauiei ac basis Trigonia,leua tenent instrumentu tanRete leniterpollice choris dam in sectionum punctis nam ea quo habet, sed in quartis ac quin iis, siquando & in terti js dextra arcus trahitur. Chordae grauitas a basicipit, tendit acumen uersus quod pec tori adplicant. Sinistra manus di gito maxime pollice, identidem chordam tangente portendi rur. Ocxtra arcum intra limites tactus continet,ita ut perpetuo minor chordae pars sonet, quae intracOtacitum est. Sonua longe propemodum gratiorem qua ex pmpinquo aedit. Duos omnino Modos Ionicum ac H ypolonicu ii, aptissime ludunt,alios non item,queadmodum Tubicines,ut libin sequente de Hypotonico dicemus. Ipsi qui eo ludunt,diapason habent per diatessaron ac diapente ut iam dictum est,distinc his. Semitonia ac tonosa reinueniunt,utpote ignari arris musices. Mihi quide primum persua. dereconati sunt,ea in hoc organo non inueniri, quod cum uehemeter ad miratus es em,experientia* id perdiscere uellem,accepto abs quodam huiuscemodi organo,rem absis arbitro tentaui,inueni tadem ipsis hoc pararim imperitia rerum musicarum accidere, qui diuidere syacia nisi cras digito nescirent, partim qd chorda longior in eo organo stridulum quidadam reddit. Non Hercules ad omnem chordc sectionem, sed maxime ad qRintas tertias , ad secundas, id est, tonum 1 emitonium non item:in quo illos uerum dixisse inueni. Stridore illum excogitarunt magade quasd m arcuata, cuius alter pes&latior &crassior chorda sustinet ad basim Trigdniam, alter protensus in coluri modum, cui solidum subiecere uel ex ebore uel alia dura lucida*materia hunc tremulum efficit sonum. Risi ego machinamentu hominum. Causam tame ueram,cur non omnes diauisiones stridorem admittant,adhuc quaero. NonnunΦhuius protentipesis extremo calcaneo tenuissimum infigunt clauum ut tremor sortius in solido tinniat, uelut in cithera chordae strident attingente ins Orecla μ', quo corpori citharae, in quo procedunt,conricctuntur. Citharizare inserdam uocat uulguxhorum triangulorum monochordorti topiti do
74쪽
hodie sere est quinum pedum, trium autem asserculorum, singultiitu.
do quadrantalis est ac semuncialis a Basi,a cono uero ses uncialis. De hoditaque tantum sit nobis dictum praeter nostrum morem, tum quia existi mauimus esse proximu ueteri monochordo, si quide illius ullus suit uul. xi usus, & non potius apud doctos tantum: ium, quod ex aequo Chro.ma S Enharmonion in eo inueniri queant,atque ipsum diatonon oculiri etiam, ut uocant, ostensione, quod in alηs instrumentis non omnibu, imo quibus hac aetate utuntur, prope modum nullis fieri potest. Mului.lia apud Athenaeum de instrumentis musicis leguntur, quae quia hocnes
socium nihil iuuant, dolis discutienda relinquimus, nos ad reliqui
De inplici siue chordartim, siue
neruorum in scala musica,diuisione,
TRiplix omnino est chordarum pro inueniendis,&c5 nant'
& phthongis, siue certis neruorum sedibus, quas claueis uocat, diuisio. Una quam ex Hoethiopaulo antedocuimus de consos nantiis auredi judicandis. Ea fit coparatione duaru chorda parcum per magada, secundum in subiectio plano diuisionem, separatarum, deinde simul pulsarum. Quae omnium est simplicissima. Altera qua proxima dun taxat spacia inter se comparan tur, uidelicet cum tonorum semit Diorum p per totam chorda corquatio qusdam fit, ut en im a Tut ad Arctonus est, ita a G,ada,&ag ad Aa.Item utati magno ad C magnu est se mironium minu ita ab paruo in cparuum, S ah h gemino in cc gemi num, ideo* eaedem distan tiae pinguntur,ut nos superius in typo generali exhibuimus. Quae diuisio non est uere unius chordae sed ad hoc inuenta. oculis subiecta,ut uno intuitu omnia spacia conspicerentur, non utae damus ullam unam chordam ita diuisam, dare nobis ph thongos in qui bus diapason aut ulla aliacosonantia constet. Boethius sane illam nobis exhibuis leui detur numeris per aequas proportiones designatis, nec typi
dirierentibus.Tertia cum tota chorda ad parteis comparatur. Utinu' chorda omnes ordine in scala musica nerui siue claues, ab una dunta a chordae parte audiantur. Magade enim ab altera parte promota, Ton nona totius musti ad altera magada spacii, parte perpetuo minuitur. Vη eIrequens e 'iunc musicorum dictum, omnem tonum novenarius
pr Quenireuiusione. Ut si a magade ad magada sit chorda tenta, ea in ninuem paricis
75쪽
ujm parteis diuisa, si magada, una Promouebis nona parte, reliqua choris dae pars imminuta aedet sonum, ton Oalsiorem, ut pol cit sesqui octauara lib. tamen diuisio melius percipitur, si quis duas accipiat chordas, Et alteram pro infimo scalaephthongo relinquat stabilem, ac deinde asceii
deiido secundum spacia, quae posteriore capite explicabuntur,irnm in hilaeli, dam ad itantem co lactaret, sic enim inuenientur omnes facili me totiugscals musicae uoces. Hec sectio ad eum modum, quo nuc tradit, fac'a, quam uetus sis, non equidem pronuntiauerim, certe docta cli, Sc rationent usita, quam BoethiuS nobis tradidit, plane constit, a nullis prope musicis qui ab quadringentis & infra annis su e non exhibita . Sed in ea diὰ uisione quidam ut&Franchinu S libro primo de musicorum instrum critorum harmonia capite quinio, ac deincepS intra raecam egi: Alιαπασαμconstitere, quidam, ut Guido, certis aliquor, maxime uero superne, chorudis adlectis eam superatae e , qua in hoc mirum uideripotcst, cum sint tot uariis dc signationibus, descriptiones, in idcm tam cia redire o nancis, quantumuiS discrepare uideantur. Quid cnim rcferam Othonis, Guidonis Tlieogeri, ac aliorum diuersas sectiones Cum tres hi primi duas nouuenarias initio ponant diuisiones, nos tres ex centioribus non absque causa, ut mox dicetur, posuerimus. Quaternarias nos duas ex sent ni ianos ra,cX aliorum treis. Cum Theogerus septem, Guido ac Ioannes eius disciplitus, praeceptorem secutus, treis. Franchinu S a quaternaria incipit,
ut Boethius, tametsi per duo eadem fieri pc test sectio, ut a neotericis oboseruari videmus. Et ipse Zoethius libro quarto ad finem quanquam is locus in plaerisque codicibus deprauate legitur fatetur multos huius diruisionis esse modos, & una chorda & pluribus, ipse certe ad hac forma ira,
ut nunc describitur nullam nobis exhibuit. Unde multis uch cmrias fuit suspitio, ueteribus, qui fuere ante mille annos, prorsus fuisse ignota, quΘΠ quam ex Boethio haec habetur. Ego de ea recum nemine pugnauero. Gna ex multis eligenda nobis uisia est, qua organarii maxime utuntur, quae cum diezeugmenis Synem mena coniungat,& quc maxime generalis eX Gientissimaque uocis humanae extremos complectatur termino S. Dcnisquζqdae novenaria partitione procedat pro eliciendis tonis, quaternaria
quod toto hoc opere secimus, secus certo atque quidam hac rem posi)tefecere, qui omneis quas ipsi intellexisse uidebantur, Boethii demon strationes, saepe ne nominato quidem authore, in suos tran stule e libros, qv si ipsi haec iam nuper inuenta primi memoriar prodidisssent, Asopi Mς0rniculae male feriatae. Ego quae apud Boethium demonstrata sunt, mi; hi probata esse uolo, nec ea in opus meum adducere parabo, nisi citasO E a cius
76쪽
mus nomine, R explicata etiam ratione quam ob rem adduxerit. Non paruae authoritatis est apud me solida huius uiri clarissimi doctrina adtimantinis fundata substruetionibus ad quam haec nostra, qualiacunm ctoribus uidebuntur,ordinamus. Sicut etiam clariora nuper in lucem prodierunt ipsius opera, cura K industria Henrichi Petri, m authoribu, ueteribus restituendis primarii uiri.Sed nunc propositu ordiamur opus.
Isposito itaque monochordo ligneo, quadroque, quemadmo. Ddu supra docuimus, ab eius extremitatibus duae immobiles poenantur magades, quibus chorda intedatur, quarum prior sit digamma Aeolicum altera o. Quod uero his interiacet spacium, in nouem aequas primum diuidatur parteis. Quo se sto in prima post npunctum ponito C,S habebis ex hac prima novenaria sectione primum tonum extra G uidonis scalam, quem nos ideo praeter ueteru ueteres hic uoco ab quadringentis es infra annis) consuetudinem posuimus, quod Ionici semper, Warrunque etiam Dorici cantus in basi eam desyderant. In secundum post C punctum nihil ponimus. In tertium C magnu, in quartum rursus nihil, in quintum G magnum, in sextum c paruum, in septi mum g paruum,o ct auum punctum egreditur hanc constitutione,quemadmodum N altera magas At haec est prima novenaria sed io, quam omittunt Guido,otho, ac Theogerus, qui duas duntaxat ut diximus)nouenarias, quae iam sequuntur, ponunt diuisiones. Secunda autem par titio, nona parte prioris seetionis breuior, ab C erit in , rursus nouem ae quis partibus ubi in primum punctum post C, A magnu constituamus, tonum initio rursus,ut priore sectione factu est,elicien tes, nona pariebre uiorem priore,ut sectio sequens priore erat breuior. In secundum nihil ,in tertium D magnum,in quartum rursus nihil,in quintum a paruum, insixtum d paruum, in septimum Aa geminum, octauum punctum rursu constitutionem hanc nostram egreditur, quemadmodum 8c priore sectibone factum est, una cum extima . Hanc diuisionem ita orsus dicit Gui do, ut tonum insta proslambanomene,extra graecam disdiapason constitueret. Sequitur tertia novenaria diuisio, rursus a pna cedete nona des ora parte,ubi tertium eliciemus tonum,eadem parte breuiorem, ab A magn'
77쪽
. hmaenum. I enim in primum post Apunctum constituendum est ins eundum nihil, in tertium E magnum, in quartum nihil, in quintum adrusiue paramese, inseXtum e paruum, in septim v b h quadru gemituum, odi aua ad Paramesen, quae disdiapason graecam egreditur quemadribdum quatuor deinde reliquς. Octauum pudium costitutionem hane Mi sum superat, ut bis antea factum est. Hactenus novenaris diuisiones.
duae tonos nobis produXere,enumerate sunt. Sequuntur nunc quaterna
liae senationi a nobis elicient partitiones. Quarum prima totum spaucium inter magadaSγγ δ φ, inquatuor secat parteis. Et in primu quidem ius sectionis punctum ponito B, non illud quadru antea positum, sed duod ad triten synem menon sonat Oeta uana,&in basibus Ionici modi fahibet ad illud Ut, quod est in F aeolico. In secundu F magnu in tertium Datuum. Altera diuisio nJ totum inter magadas,sed a B,cuius iam menationem secimus, iis ad W,spacium in quatuor aequas secat parteis. Qua sectione facta, In primum post B punctum ponito semitonium inter D &Emaona Nam id non modo Ionici, sed aliorum ci uocp Modorum canatus, quoties e suis transseruntur sedibus, postulat. ln secundu b minutu, quae est trite synem menon, in tertium eius octauambb. Atq; hae duae quaternariae diuisioes suffecerant ad communem neruorum siue clauium in scalamusica dispositionem sed quida hic ad 'ciunt tertiam,nempe ut quatuor praeterea semitonia habeant. In ter ca magnum, S a paruum,intcr ddi e parua inter Od es Ee geminata, denique inter g paruum ac Aa gernianum, organariis, ut puto, inseruientes, nam alioqui rarissime usu ventui. Nos 's utemur ad Chroma ostendendum, alioqui omissuri. Haec sedito
ita habet. I nitium est a semitonio inter D R E magna,a quo ad in quatuor parteis secandum est spacium, prim um post initium quidem punctum erit in ter G magnum aca paruum. Secundum erit inter d ac e paraua. Tertium inter Dd 8c Ee geminata, de quibus mox dicemus. Eam lcra iiὸm partem, quae est a semitonio interd&e parua usque ad semitoniumqRodest inter Od ad Ee gemina, si in duas aequas parteis diuiserimus,ea merget semitonium inter g paruum ac Aa geminum. Hactenus diuisiosi e quaternarias diximus,ssequuntur nunc binarie tres. Prima,a c Paruo sp)cium inii, diuidito in squa duo, emerget Cc geminum. Secunda,spasLixima d paruo in idem eodem paeto diuidito,&nascetur dd geminu. Tertia,abe paruo ad rursus in duo aequa spacium diuidito, & in me or it Ee geminum, quae diuisio in longum durare queat. H uius rei nuc Typyim subnediere placuit, nudum quidem literis, quantum spaci j iniqum Wςonclusi dare potuimus. Lector ipse sua industria ex certa hac iam di a
78쪽
cuimus,clarius uidcbit omnia, quod nos non semel experti sumus. Positernas in Typo diuisiones primus quide ordo in diatonicC genere est cus emiton 's ubique interpositis, atque eius quidem generis gratia haec de scriptio a nobis suscepta est. Quod ii tamen Chroma quoque habere uo, lucriS,remitte paranetas ac lichanos Dd. g. d. G. D. C. Semitonib& totus Chromatis ordo constabit. Sin En harmonion quoq; habere dcis3 deras, eosdem neruus a diatono remitte tono, ut in parhypatas tritas.
cadant, sed proxima tamen subtus semitonia in binas secato parteis, quχdiaschismata Boethius appellat, ut capite decimo de toni partitione ostindimus,& emerget Enharmonion, fatis certa ad auditum diuisi. One,quamuis tanta possent esses acta ut eas diuisio, nes diligentius secare necesse esset. Sed haec
rudis ac uulgaris partitio ea secans di tam exaestam curam non exposcit.
80쪽
Citharae neruos, Caput XX. SEddehac Theoria alium modum lectori non minus certum uti
lem. , imo multo etiam iaciliorem usu ostendamus. Nempe quo paeto omneis cithanae neruos secundum scalae musices formulam constituere uere queat, eo etiam ordine, quem iam praemis Ia monochordi descriptione indicauimus, nempe ut ab Ut,incipiat primuS ordo, sed per synem mena procedens hoc est, ut in B claui ubique sit se, non mi perinde at pa tertia diapason specie C incipiat, nam ita hodie plarrunque citharae chordas instituunt. Quo loco hoc mihi praefari necesse habui. Quemadmodum atqs in rebus euenire videmus, ut lo O usu, multiplici exercitio quaedam aposteris felicius inueniantur, at p a priscis tradita fuerint quarum rerum exempla cum facilima culo inuctu sin si non existimavimus inculcanda )ita in musicis multa hodies elicissime inuenta conspi, cimus, que ueteres latuere multa item longe iacilius docentur, quam olim prisci potuere. Nam ut obiter de clauium siue neruorum appellatione di.cam,quorsum attinet unicam chordam sesquipcdab imb bipedali aut ma
portentosa uocabula pro A re, & dias ire,ac de reliquis chordis ad idem. Quam facile hodie semitonia minora inueniuntur in Cithars neruis,qus olim tam longa ac operosa demonstratione inquirebantur, ut uidere est apud Boethiu libro tertio capite decimo. H abita en im octava, ac ea apte in quintas quartas diuisa, deinde rite tonis per quintas duas, Ut iam do cebimus,elicitis, non possunt non necessario scqui & semitonia toto chordarum ordine. Sed antequarem ipsam ordiamur, Musicorum exemplo Npraecipue diui Seuerini, Hypotheses quasdam ponemus. Primam Di apason proprie diuidi per diapente ac diatessaron id. bifariam, uel ut su perior sit diapent inferior diatessaron uel contra, ut superior sit dialesia ron,inferior diapente.Secuda ablata a diapason diapete,relinqui diatessλron,&contra, ablata a diapason diatessaron, relinqui diapente. Tertiam, Duas diapente superare uno tono diapason. Quartam. Nullas consonantias aure melius iudicari posse,at diapason ac diapente . His ita pmmis sis, sic Ogrediamur. Sint in Cithara chordae aut uiginti aut plures, nam uiginti quatuor sere simplices habent citharae. Prima ac infima chorda a γγ aeolico incipiat. Deinde reliquae ordine persa in Blitera ad formam praecedente capite descriptam procedant C ABCDEFG abed e s g Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg S caetera. Nam ulterio S per
accentum grauem, aliamve notam discriminare possumus. Sed nunc ux