Dodekachordon : Plagij---Authentae

81쪽

Liber l. II

itim diapason systemata Ordine n t,hoc demum ita in ab utendum. Siste infima chorda, qua Ffunditate altitudineue S ipsam, 5 sequenteis chordas durare Posse putabis, qua tenta, eius octauam inde hordam F magnum tende in superiora ea utique auditu iudicatur, ut uulla alia melius, Rursus ab ima tende C quintam nam & eam non mi Enusclare iudicant aures, a qua C,rursus quintam G magnum. Bingau tem diapente superant tono diapason. Ergo a G magno tende in inserio

in rursus octauam, nempes Graecum, S emerget tonus interis solicum

ei r graecum. Porrba r graeco tende in superiora quintam O magnum a quo rursus quintam in a parvum,a quo in inseriora tende A magnum Remerget alter tonus, a T graeco ad A magnum. Rursus ab A magno ad Emagnum tende in superiora quintam. Deinde ab F magno in inferiora tende quintam in B,&habebis pulchro ordine totam octauam T A BC D E F. Quid restat porro quam omneis deinceps octauas ad finem usique ex inferioribus tendas:Ut enim ex γγ ad Fest octaua, ita ex F magno adsparuum, & in uniuersum delitera ad proximam eiusdem speciei litotam,quemadmodum initio huius libri diximus. Emendatur aut mo Luaeex quintis contrariis si quando sortassis auditum seselle rint. Inferiorem enim ipsius diapason chordam intariorem edabit quinta, superiorem uero suPerior, ut experietia id facile percipitur. Huius rei hic sesquens sit typus. Citharae

82쪽

Do decacia ordi

Citharae sorma . chordis, quae in diatono ad

ea modii ordine succesdut, quouis demus uniscam in mos nochordo identide adsectionu rastionem misHorem fieri chordam.

83쪽

Qua in re Lector frustra expediabit,qua uidit praecedente rapitem uniit, chordae diuisione,sPaciorum rationem. Causa est,quod hic mulis sunt hordae nec crassitudinis, nec longitudinis unius. Proinde hoc con sydorei quatum illi rationi sorte defuerit, id facile suppletum iri per hoc, quod hordae omnes intendi remitti possunt. Porro ad ueram Musicen perdis endam uix aliud instrumentum aeque iuuat, at p ipsa Cithara, quod Muisum Diuo Seuerino, qui de eius chordis in uetoribuscpta accurate scri pserit. Quod autem in ram raro usura hodie est,cum disticultatem eius aris bitror in causa esse, tum quod uulgus magis amat clamosa, minus. artis hibentia. Atqui doctum homine, qui populi plausum non curat, sed doactorum hominum de se iudicium expecitat, potissmum uero huius artis professore decere in primis existimo, ut pro uera ac perpetua laude acquia renda,addat S laborem.Sed de Cithara satis.

parasceve ad sequentis libri com

mentationem, Caput XXI

CVm iam hunc librum,extrema adiecta manu,ad umbilicum us

deduxissem, quod antea me faciturum citius promiseram,ecce ina

sperato, quod multis quide annis de*derauimus, nec tamen unuasequi potuimus, Opera ac industria D. Bartolemaei Libys amisci nostri semini, uenit in manus nostras Franchini illud de Harmonia instrumentorum musicorum opus ita enim inscripsit nunΦ in his regi Oonibus mihi, quod equidem sciam, uisum. Quod ex eius quidem uiri lucus brationibus ultim uexistimo. Anno enim a Christinatali M. D. XVIII. Ioanni Grolictio Lugdunensi, qui Francisci Francorum Regis Qussios em tum Mediolani agebat,eos labores dedicauit, cum actius Musices os pus annis plus uiginti antea in lucem dedisset, gauisus eram hercules maagi quam dicere uel ausim uel queam, speraram enim authorum aliquot, pr ipue Graecorum,locos, qui animum meum multis annis sollicitrumhλbuerant,atq; adeo mire torserat, erutos ab eo a to discussos, maxime ue id sperabam cum primum caput legerem, ubi ipsius opera ait Bryenni Vm,dacchsum Aristidem Quintilianum ac Ptolemaeum e Greco in La innum conuersos sermonem. Coepi reuoluere studiosius, uideo. solitami' uiro diligentiam, maxime in eis quae Boethius tractat in tribuSmος , AER Rdi generibus per 3. tretrachorda. Item de proportionibu sac Propor v00 litatibus cita enim nunc omnes appellant tandem ultimo eius Op

libro de Modis musieis operosam illam tractatione aggreditur. Tum mucupidus sperabam me Franchinum sibi similem inueturum,quippe

qui aliquid

84쪽

Do decachordi

ovi aliquid prore Boethiu ex tot claris authoribus t u ac tam dignuri

proderet,atqui uoti mei nequaquam compos factus sum. Et legit ille qua apud Apuleiunas FloridorudeAntigenida sunt uerba, item quae apudi Iareianum Capellam Platonem,Lucianum,Athenarum,& Porphyrionem, quantum conricio lssiis leno uidetur,ne penim eos locos quos libris Ructe tradiabimus us*citat, quod equidem ammiratus sum uehem ter. Platone quidem aliquoties citar,at non 's locis, quibus lector torquestur, quemadmodum is est libro 3,de Rep. de sex Modorum principibui. quem in Lydio postea referemus. Profecto quae in eo Frachini libro sunt extra Boethium dicam absque felle& inuidia, nam uiro summe faveo,

Verba sunt ex uams commentari js sedula lectione coaceruata,sed rem nuhil adiuuantia. Quemadmodu coparatio illa quatuor Modoru ad *.es, plexiones, colores Sc pedes poeticos, tribus alηs Modisexulantibus prae, ter meritum. Quam mallem illum ingenue lassum uethorum Modorum discrimina seno nosse, uel Aristoxenia esseparadoxa,cuius authoris opuniones & Boethium Ptolemaeum, huius disciplinae proceres, irrisisse, abiecisse explosisse. Ipse Hercules Frachinus de octo uulgatis Modis nominus quam uulgus dubitauit. In hoc enim libro, laborum suorum ulli.mo Hypomixolydium non est ausus nominare, quem libro s. Practices cap. 8.& I uti nominauit,sed aliorum,inquit,imitatione. Veru si non licet repetere diapason species, id enim impedimen ii ipse hoc ultimo optire adferre uisus est, ne hypermixolyclius quideτο ἔνρουμα erit adus cum eius diapason sit prorsus Hypodor 3 ut sequenti libro ostende.mus. At in hoc opere Franchinus, omisso Hypomixolydio,qui cum Dorio eandem habet octauam,& noster octauus est, Hypermixolydium cos

memorat, scilicet,ut cum uulgata omnium opinione octonarium modo rum numeru colligat acauthoritate sua firmet. Cum reuera, ut septe dun

taxat sunt diapason species ita septem latum ad eam formam sunt Modi, quos adhuc seruat Ecclesia cum octauo qui primi Modi habet in uersum sequente dicturi sumus.Septem ita Boemii Modis, Hypodorio, Hypophrygio, Hypolydio, Dorio, Phrygio,

Lydio ac Mixolydio,&uni ptolemaei Hypermixolydio, Aristoxenum ait Franchinus, quin hos adiecisse modos: Hypotastiu, Hyporeolium, Ialtium, reolium ac Hyperiastium, atque ita tredecim effectios, sed in his quin ,authoritate Bryennq, reiectis, cum Hypomixolydii nomen non inueniret, ignoranseund esse cum Aristoxeni Hyperiastio esse ita Ptolemaei Hypermixolydiu, ut sic saltem pulchellus illeoctonarius MO

μ' e ' 'ΠJ NdGn,quem diximus,libro uerba subst, or ipse dispiciathuiusviri de Modis iudicium,post enim de sta

85쪽

Liber i l. cr

a septem Ptolemaei biodis diapa n species numeraus i. continuo haec subnectit. Hos tantum Octo Modos potieritas nosciture lebrasse, quoniam in gyrum ducti immutabilis S per citi quindecim hordarum systematis integram diatonice copraehendunt extensionem quo fit ut reliquos quin P MOdOS, quos Aristoxenus commemorat, Hy.pbiai tum Hypoarolium, Iastium, eolium S Hyperiastium, adsensibiis i m pleni et integri sy istematis harmonia inutileis ut Artyncii uerbis utar)uanam solum Harmoniae demonstratione afferentes existimauerint. Sed ho, quidem Modos Martianus quindecim numerat, quos secundo Institutionum diuinarum & humanarum rerum Cassio dorus ita disposuit ut shoulorurn constitutiones a se inuicem sola semitoni j intensione remissi, .neue supcrentur. At cum unaquariu constitutio diapason aequisonantia subdecim semitoniis secundum Aristoxenu perficiat, duo ipsi acutiores

Modi Hyperaeolius 8c hyperlydius & diminuti sunt, quippe qui in pleno

quindecim chordarum syllemate diapason non uidetur implcre,& supera flui comperiuntur. Nam duobus semiton as ipsum disdiapa in systima supervadunt. Verum cum haec auditui perceptu dissicilia uia dcantur, ut prs oculis discentibus appareant, diagrammatis dimetionem hoc ordine subqcimus. Haec ille.

86쪽

Dodecachordi

Typus XV Modorti Mar. Capella

urigum Franchini opinionem.

87쪽

Liber l,

ΗΚc Franchinus. Qua in tractatione plane ostendit se nihil certi adser

epotuisse, ut te floridisticultatem hanc luculetis aperiret rationiblis, ubilia nomina ita cJfundit, ut alterR Pro alteri Susurpet, nuc Bryennii auilibritate quin* Aristoxeni Modos inutiles uocas, nuci Iarciani Cappelle duos&ibperfluos & diminutos taxas. Cu enim Aristoxeni tres dedim humeras et Modos,hoc est O sto, quos ipse ait Omne antiquitate celebras

se Hypodorium, Hypophrygiui U, Hypolydium, Dorium, Phrygiu, Lydium Mixolydium,ac HypermiXolydium,et quinci quos ipsum Aristo, num adiecis dicit, Hypotastium, Hypoarolium, Iastium, Holtu,&Hyperiastium,deni in duos a posteris adiectos, Hypersolium&Hypei lydiu Hyperlydium omnes testur, nos hyperphrygium, sed id postea explicabitur quos & diminutos esse,&superfluos probat. Mox in typo, quem hic adposuimus, non hos Aristoxeni XII I Modos Sc duos superductos sed Capellae X U enumerat,etiamsi titulum de Aristoxeni & duobus adieci is Modis praescripserit deductionem. Quod Lector inde colligerepoterit, quoniam apud Capellam princeps Mixolydius non est, ne p Ptholemaei Hypermixolydius, sed necvnoster hypomiXolydius. Apud Aristoxenuuero quin* de Martiani numero desunt MOdi, nempe omnes cum compositi,excepto uno Hyperiastio, qui est noster octauus HypomiYolydius, pro quo Martianus Hypermixolydiu Ptholemaei neglexit. Duo igitur Modorum nomina de numero Aristoxeni omittit Capella, Myxoly dium de Hypermixolydium. Aristoxenus autem quin y de Martiani nuumero,ut diximus. Quare non oportebat, proposito Aristoxeni Modorirnumero, Martiani continuo adincere in typo numerum, cum in tot discouuenirent. Quod ingens argumentum est Frachinum,quae apud authores tam frequentia uiderit, nec ipse explicare potuerit, ne ignoranti aptater' fletam uulgata uideretur, rem propraeploratam, & quam nemo in postem intellecturus esse utcunq; Lectori indicasse satis esse ratum. Alioqui qua est diligetia notaciturus uisse certii habeo, ne negotiis, si modo intellexisset,neglei iuru. Sed nos altero uolumine, Deo Lucte, ostedere conabimur hanc oem difficultate non ta ex re orta, at ex multiplici nominum appellλtitione,plura enim v ao. sunt hora Modoru nomina quibus septe diapalan species adpellat. Aristoxeni in nomenclatura potissimu imitabimur, quaeqd ad Modos attinesi nobiscit no pugnat. Sed necpcu Boethio,euasi in lη inter eos no couenit. Porrb ne*Frachinus, neq; Capella, meo qde iudicatu Aristoxenum intellexisse uidet. Ca slodori aut c5stitutio in totuςR do illio pugnat, ut eqde miror Frachinu,optimuBoethians eruditioni Risertor ea repliedere no ausum. Sed et nos qli huiusce negoch funda

'in i nondu iecimus, multis uerbis ea refellere no duximus faciundu, luce 'λriora omnia facturi, posteaΦ scrio,&ex nostra opinione haec tractare saepimus. Hoc interitia ei tore serio admonemus, inauis ingente nominuςψλceruatione nihil mutare de Modoru natura. N cc fieri posse ullo pacto F a ut plus

88쪽

Do decachordi

ssima totius iacooci j. Ideo p nomina no turbes nos,manet certe, manet in

reru immutabilis ordo in infinitu multiplicatis nOibus.Undelia udi mih rito, ide Frachinus arguit, cualia tam argute tractauerit, sedula cura adiuuerit hecn5 animaduertisse. Ne . n. ipsum latuit diuisio Arithmetiei Harmonica. in diapaso speciebus, appe qua pse in prioribus opibus docuerit. Sed illud quo rephesione dignit, qd cu uulgo quatuor finaleis ponit claueis in septe diapason modulis, reiecitis tribus, cu una dutaxat 4 reii cieda esset. Ueru enim uero, inade Franchinus Martianis Capella citat authore, omissis eius uerbis, ea hic sub acere placuit, ut te stori integrii hac de re sit iudiciti, simul. uideat bene, imb male Cassiodorus ea ad hac qua Frachinus descripsit forma adaptauerit. Tropi uero sui inquit Martian,)i, Sed pricipales .abus bini coheres. Lydius,cui adhorcti Uλυoquietum.

cu binis colisretibus, ut omnino essent i . At nos sex principes cu singulis plaga js, ut Aristoxenus, ponemus,ut sit nurus Ia. Omissis hypmixolydio, si Ptolemaei est,&hypeolio hypphrygio qs posteri adiecerui. Sunt aute principes Ari sex. Dorius, Phrygius Lydius, Mixolydius, Aeolius et Iastius siue utroq;. n. modo reprias Ionicus. Plagi j item c. cuτιδυωοcopositi, Hypodorius, Hypophrygius, Hypolydius, Hypomixolydius, Hyposolius, Hypotasti usq&Hypolonicus. Hi sunt ueri indubitati Ia Modi,desbus sequetis libri cometatione suscepimus. H ypomixolydiu Aristoxes nus Hypias iu uocat ad excpitia i Irticu ταυπερ,cJpos torti ModorU. Naeos de principes cuA i , si as cJponat,sex pterea inueniet Modos,sed qui in alios ita recidat, ut Aristoxeni hypiastius in Hyponnixolydiu,& Ptolei

mei Hypnaixolidius in Hypodo tu, no secus Hypodori' in Hypoaeolid, Hypphrygius in Lydiu, Hiperlydius in Hypotonicu uel mixolydiu, &P y olius in Hypophrygiu cadiit. Costat ita* hac disti cultate totam innOibus esse, non in rebus. Sed nulla necessitas nos cogit ad multiplicanda nota,qus minuerea augere malimus, appequs instes erroru chaos huius discipluasyses oribus peperat. At Ahscn5dlicereis sunt substructioni laus firmata, ne Lectori tenebras Otandere uidear,omissis alioru opinioniliumc multis aliis, qus in hac arte prsterea dici poterat preceptionibus, dirostra seqnti uo mine felici auspicio Mperemus. Quod bonu fausto se lix sit toti Christianae religioni, omnibus uotis pcamur. Hic.N. Unicus noster est scopus. Testis est mihi, in cuius honorem hunc molestu suscepi

bus unacu Sancto Spiritu rugis ac sempiterna sit gloria, Amen. Uodecachordi libri I. Finis. Henri

89쪽

Henrichi Loriti Glaream, Patritii Claronensis apud Helvetios,

Dodecachordi, Liber II.

pacto uere Modorum di

scrimen sumendum, Cap. LA C T E N VS omnia, quae uisa sunt necessaria,huius

scientiae principia, partim qus Theoricen,partim quae Praeticen attingebant,breuiterat 'ut puto, dilucide enarrauiomus. Restat nunc pars laboris nostri altior at sublimi. orexplicada,quae uelut promissionis scopus, &huius molestae nauigationis portus uideri debet. Nempe de duodecim priscorum musicorum Modis, ut dignam tra stationem nostrae aetatis hominibus Oastendamus, doceamibscp, non temere initio horum librorum dodecachordon hanc commentationem a nobis appellatam. Multis sane eruditis uiis rishac tempestate uisum est,cu de duodecim Modis a nobis fieret mentio. Qui ipsi octo duntaxat norant,ali j etiam tres sussicere clamitabat, ut, re, mi, quemadmoduludionum uulgus habet,eius. opinionis praeter Athenarum asserebant authorem no hercle malum Porphyrionem super Horatium duobus id locis docentem. Verum enimuero, no staudabunt digna responsione, simulatineam rem tractare postea coeperimus. Hoc potius mecum merito quis mirari poterit, qui fiat, cum plures sibi uideantur egregii musici, caeterum rogati quo pacto ipsi Modos discriminent, ne uunum quidem uerbum respondere dignequeant. Nam quodat' propter finalem clauem,ald propter uarias diapen te species separatos comedunt, ta 5sius ficiunt eordato Lectori. Finalis enim clauis postea in ueta est, nec semper eodem seruata modo ut usus conuincit,& nos priore libro cap. II. satis dareostendimus. Et duorum Modorum eadem finalis clauis, comunis. di/pente idem redarguunt. Quare necessarium est,ut altiora hac de re ueri

Musilestigia inquiramus. Modi igitur musici quas Grsci harmonias ut Pl/to lib.3. de repub. uocant, n5 aliter distinguuntur,at ipsae septem diap/sen species ex quibus constituuntur. Diapason autem species sumunt u rio hemitoniorum loco quod et ipsum superiore uolumine cap. 8 de 'mnibus consonantiarum speciebus ex Boethio docuimus. In diatessaro im consonantia,cum sint quatuor chordae, Sc tria interstitia,tria semitos

90쪽

Do decachordi

niorum loca cum binis tonis eueniunt. In dippente qum syneria quatu6hinterualinquatuor ite hemitonioru loca esticinda ason cum sint odio Phthogi siue uoces,ac septem interualla, septie, bina hemitonia cum quin istonis loca uariat, tanta uis est hemitoniorum minorum in diatonico. Quare non parum errant qui octauum nostrum

Modum a primo separant narura, cum eadem sit utrius yModi diapason species, uidelicet quarta. Sed id postea clarius.

Quid systema, quae Modorum

nomi na,' Ut Culque diapason spe

ciei Modus aptandus, Cap. I I. Eteres igitur Graeci eosdem &tropos 3 systemata, Rharmoni.

as: Latini R Modos&constitutiones uocabant. Boethius autelib. . cap. I . Constitutio inquit est, plenum ueluti modulami, nis corpus ex consonantiaru coniunctione consistens. Quale est

Diapason uel diapente, &diatessaro uel disdiapason. Est enim diapason

c5stitutio a Proslambali omene in mesen caeteris,qus sunt medis, uocibus annumeratis. Uelamese rursus in neten hyperbolaeon cum uocibus interiectis. Disdiapason autem a proslambanomene in neten hyperbolaeon, cu

ltis quae in medio sunt interpositae conjderatur. Si quis igitur septem diapason species quae sunt aproslambanomene ad paraneten hyperbolaeon hoc est ab A, magno, ad g, paruum totas faciat acutiores uel in grauius remittat,septe cssiciet a proslambanomene in altum Modos, quoru nomiina sunt haec: Hypodorius, Hypophrygius, Hypolydius Dorius, Phrygius, Lydius,ac Mixolydius. Haec fere ex Boethio. Sed id latius explicanduest, a proslambanomene enim ad Mesen, hoc est in Guidbnis scala ab A, ada, Modus uocatur hypodorius, qui est omni u grauissimus. Rursus ex hypate hypatd in paramesen hoc est a B,ad 4 Hypophrygius. Exparhy pate hypaton ad triten diezeugmenon, hoc est a C, ad c, H ypolydius. Ex lichano hypaton in paraneten diezeugmenon, id est, ex O, in d, Dorius Ex hypate meson in neten diezeugmenon, hoc est ex E, in si Phrygius. Exparhypate meson in triten hyperbolson,id est ex F in f, Lydius. Ex lych no meson in paraneten hyperbolaeon,hoc est,ex G, in q, Mixolydius. Fix sunt,quae totu negotium uersant,septem illae diapason species, quae tamen disdiapason, maximuin musicis systema, non implent, sed tono deficiunt Quod Ptolemaeus uidens, a mese in neten hyperbolaeon, hoc est,aba, dAa,ῖ