Anicii Manlii Torquati Seuerini Boethii De consolatione philosophiae, lib. 5. ex vetustissimis libris a Theod. Pulmanno Graneburgio emendati

101쪽

T E R T I V S. Io 3 quod nexuit, cotineret. Non ta vvo certus naturae ordo procederet, nec taciIspositos

motus iocis,lpmporibus,essicientia, spatiis, qualitatibus explicaret, nisi unus esset, qui has mutationum varietates manes ipse disponeret. Hoc quidquid est,quo codita manentUtq. agitantur, usitato cun s vocabulodeum nomino. Tum illa, cum haec,inquit, ita sentias, parus mihi restare operam puro,ut felicitatis compos, patria sospes reuisas: sed quae propositimus, intueamur. Nonne in beatitudine sufficientia numerauimus,deum q. beatitudine ipsam esse 'con. conse cessimus Ita quidem. Et ad mundulgitur, inquit, regendo nullis extrinsecus admini- eulis indigebit: alioquin si quo egeat, plenam sufficientiam no habebit. Id,inquam, ita est necesiarium. Per se igitur solum cun- cta disponit. Negari, inquam,nequit. At qui deus ipsum bonum esse monstratus est. Memini, inquam. Per bonum igitur cun- cta disponit: siquidem per se regit omnia, quem bonum esse ' concessimus , & hic est is retis Θ v eluti quidam clauus, atqgubernaculum, Amin, v. quo mundana machina stabilis atque incorrupta seruatur. Vehementer assentior,

inquam.&id te paullo amEdicturam, tenui

102쪽

ro L P B Elicet su-icione, prospexi. Credo, inquiti iam enim, ut arbitror, vigilantius ad cerne- da vera oculos deducis: sed quod dicam non

minias ad contuendum patet. QuidZ inquLCtim deus, inquit, omnia bonitatis clauo

gubernare iure credatur,eademque omnia, sleuti docui, ad bonum naturali intentione festinentinum dubitari potest, quin voluntarie regantur,seque ad disponentis nutum, eluti conuenietia, cotemperataq. inctori, sponte conuertant 3 ita, inquam,necesse est, nec beatum regimen este videretur et si quidem detrectantium iugum foret, non obtemperantium salus. Nihil est igitur, quod naturani seruans , deo contraire conetur. Nihil inquam. Quid si conetur,ait,nu tandem proficiet quidqua aduersas eum , que iure beatitudinis potentissimum esse coh- cessimus3 Prorsiis,inqua,nihil valeret. Nouest igitur aliquid , quod summoti sic bono vel velit, vel possit obsistere. Non,inquam, arbitror. Est igitur inquit, si1mmii bonum, quod regit cuncta sortiter, silauiterque disponit. Tum ego, quam, inquam, me non imodo ea, quae conclusa est, lumma rationum, verum multo magis haec ipsa verba;

quibus Neris,delectant,vi tande aliquando stultitim

103쪽

stultitiam magna latrantem sui pudeat. Ac-eepisti,inquit in fabulis lacessentias caelum Gigantes: sed illos quoque, uti condignum fuit, benigna sortitudo deposuit. Sed visne rationes i psas in uicem collidam us T sorsitan ex huiusmodi conflictatione pulcra quaedaveritatis scintilla dissilier. Tuo,inquam,a bitratu. Deum,inquit,esse omnium potentem nemo dubitauerit. Qui quidem, inquam , mente consistat,nullus prorsus ambigae. Qui vero est,inquit, ' omnium potens, nihil est,quod ille no possis. Nihil ,inquam. Num igitur deus facere malum potest 3 Minime,inqua. Malum igitur,inquit,

nihil Est , eum id facere ille non possit, qui

nihil non potest. Ludisne, inquam,me, in extricabilem Labyrinthum rationibus te-XCnS,quo nunc quidem, qua egrediaris, introeas, nunc vero quo introieris,egrediare,aci mirabilem quendam diuinae simplicita tis orbem complicas Etenim paullo ante abeatitudine incipiens, eam summum bonuesse dicebas, quam in summo deo stram loquebare et ipsum quoque deum .ummum esse bonum, plenamq; beatitudinem disserebas : ex quo neminem beatu fore, ni si qui pariter Deus esset . quasi munusculudabgs.

104쪽

r os . LIBER

Rurses ipsam boni formam,dei, ae beatitu- dinis loquebaris esse substantiam et ipsumq. unum id ipsum esse bonum dicebas, quod

ab omni rerum natura peteretur:deu qum. bonitatis gubernaculis uniuersitatem reges re disputabas, volentiaq. cuncta parere,nec ullam mali esse naturam: atque haec nullis extrinsecus sumtis, sed altero ex altero fidem trahente,insitis,domestici'.probationibus explicabas. Tu illa, minime, inquit, Iudimus, remq. omni u maximam dei munere, quem dudu deprecabamur,exegimus. Ea est enim diuinae forma substantiae, ut neque in externa dilabatur, nec in se externu . aliquod ipsa suscipiat: sed sicut de ea

Parmenides ait, Πανταεν locvκλοισι φεζειν ἔναλίγκιον ουκον. in1od si rationes quoque non extra petitas,sed intra rei,quam tractabamus , ambitum collocatas agitauimus,

nihil est quod admirere. cum Platone sanciente didiceris, cognatos, de quibus isqui

mur, rebus oportere esse sermones. M E T. N I I.

F E L I.X. qui totuit boni Fontem vi ere lucidum: l Fet x, qui potuit grauis lGrr soluere vincula. l

105쪽

uondam funera raniugis

squamflebilistus modis

tum currere, mobiles1 - .

mns s stare uerat, ιnxitque intrepidum vim,' aeuis cerva leonibus, ec visum timuit Iovit m cantu placidum camm,' um flagrantior intima ruor pectoris ureret, ecquicuncta subegerant. ulcerent dominum modi, hordis carmina temperans,

uidquid praecipuis deae satris fontibin hauserat, uod luctus datat impotens. Fod luctum geminans amor

defiet, Taenara Oo V. mouens,

e dulci veniam precembrarum dominos roganupet tergeminuε nous a tus carmine ianitor. semel uitam memumittas superorquerens,isernas adbi domos. is blanda sonantibus

106쪽

Iog LIBER III Vltrice celerum deae, Iam maestae lacomis madent. Non Ixionium caput Velox praecipitat rota,

Et longa site perditus Spernit mina Tantalus. Vultur dum satur est modis,

Non traxit oui iecur. Tandem, vincimur, arbiter Umbrarum miserans. ait. Donemus comitem viro Emtam earmine coniugem: Sed lex dona cctrceat,

Ne, dum Tartara liquerit, Fm sit lumina flectere. A mι legem det amantibu ZMaior lex amor est sibi

Heu, noctis prope rerminor

Orpheus Euodicen suam ridit,perdidit occidi . Vos haec fabularessicit, Diacumque insuperum diem

Mentem ducere quaeritis.

Nam qui Tartareum in φαμε Vidim lumina flexerit. Aquidquidpraeeipuum trahit, PerdisAum videt infros.

107쪽

VERI NI BOETHII, DE CONsoLATIONE .

AE c cum philosephia , dignitate vultus, & oris grauitate seruata,leniter,suauiteiq; cecinisset, tum ego, non dum penitus insili maeroris obliis, intentionem dicere adhuc aliquid pantis abrupi. Eio,inquam, veri praeu ia lusinis, quae usque adhuc tua fudit oratio, m sui speculatione diuina, tum tuis ra-anibus inuidia patuerunt, eaque mihi, &ob iniuriae dolorem nuper oblita, non ta-en antehac prorsus ignorata dixisti. Sed ipsa est vel maxima nostri caussa maero, quod cum rerum bonus restar eristat, i esse omnino mala possint, vel impuni- praetereant. Quod selu quanta dignum admiratu,ne,profecto considera. At huic ud maius adiungitur: nam imperante, renteq, nequitia, virtus non solum prae-

108쪽

rio L I B E R . . lay miis earet, verum etiam sceleratorum lbus subiectaealcatur, & in locu facinoresti

supplicia luit. QSe fieri in regno scientis

omnja, potentiframnia, sed bona tantummodo volentis dei, nemo satis potest nec admirari, nec conqueri. Tum illa,& esset,in-- quit,in finiti stuporis,omnibusque horrabilius mostris, si, uti tu existimas,in tanti vel ut patris familias dispositissima domo, villa vati colerentur, pretiosa serdeseerent: sed

- non ita est. Nam Hea,quae paullo antὸ conclusa sunt,inconuulsa teruantur,ipso,de cuius nunc regno loquimur, auctore cognosces, semper quidem potentes bonos esse, malos vero abiectos semper, atq. imbecil-lειs, nec sine poena umquam esse vitia , n Ec' sine praemio virtutes : bonis selicia, malis semper insortunata contingere, multa l. id genus,quae sopitis querelis firmate Qtiditate corroborent. Et quonia verae formam beatitudinis me dudum monstrante vidisti. quo etiam sita si agnouisti, decursis omnibus,quae praetermittere necessarium Puto, viam tibi , quae te domum reuehat, ostendam. Pennas etiam tuae menti, quibus se in altum tollere possit, assigam,ut perturbatio- l

ne depulsa, sospes in patriam, taeo ductu, l

109쪽

S v N T enim pennae voluises mihi, si uae celsa confrendant poli:,uas sibi cum velox Mens induit, Terrasperosa deficit. eris in ensisuperat globum, Nube uepos tergum videt.

uaque agili motu cales aethetris. Transcendit ignis verticem, menin astrifer assurgat domos, Phoeboque coniungat vias, ιt couniretur iter gelidi senu. Miles corusci sideris,l quocumque micans nox pingiιur. Recurrat astri circulum, que ubi iam exhaustifuerilsatis, Polum relinquat extimum,r que valocis premat aetheris Nos verandi luminu. te rvum siceptrum dominud tenet. Disisque habenas temperat, Dolucrevi currum stabilis regit, erum coruscus arbiter.e te se reducem referat via, Quam nunc requiris immemor,

110쪽

Ηine ortus, heles am gradum. Suodsi terrarum pisea, tibi

Noctem Hlictam visere, , . ' ig)uos miseri toruos populi timent,

' Τ v M ego,papae, inqua, Vt magna promittis, nec dubito quin possis emcere : mmodo quem excitaueris , ne moreris Primum igitur,inquit,bonis semper adesse potentiam , malos cunctis viribus esse delers tos,agnoscas licebit: quorum quidem alte- nim demonstratur ex altero. Nam cum bonum , malumque contraria sint, si bonum potens esse constiterit, liquet inibecillitas mali: at si fragilitas clares at mali , boni firmitas nota est. Sed uti nostrae sententiae fides abundanties sit, alterutro calle procedam, nunc hinc, nunc inde proposita confirmanA. Duo sunt, quibus omnis humanorum actuum constat effectus ; voluntas solicet, ac potestas: quorum si alterutrum desit,nihil est quod explicari queat. Deficiete etenim voluntate, nς, aggreditur quidem quisque quod non vult: at si potestas absit, voluntas frustra sit.. aiio fit,ut si quem videas