Anicii Manlii Torquati Seuerini Boethii De consolatione philosophiae, lib. 5. ex vetustissimis libris a Theod. Pulmanno Graneburgio emendati

81쪽

Y E T I V S. Neenon quae tenero pisce, vela 'eru P raestent echinis litora.

Sed quonaen lateat ,quod cupiunt bonum, Nesii e caeci su inent, Et,quod Mia e m trans alist polum, Teltare demersi petunt. mid dignumpotidis mentibus imprecer 8- es honores ambiant, . Et eum falsagraui moleparauerint,

Tum vera cognoscant bona. PROSA IX.

. H A C T E N v mendaeis formam nilei tatis ostendisse suffecerit; quam si perspicaciter intueris,ordo est deinceps,quae sit vera monstrare. Atqui video, inqua, nec opibus suffcientiam, nec regnis potentia, nec reuerentiam dignitatibus, nec celebritatem gloria, nec laetitia voluptatibus posse contingere. An etiam caussas, cur id ita sit , deprenendisti Z Tenui quidem veluti rimula, mihi videor intuerit sed ex te cognoscere aperitus malim. Atqui protissima ratio est. od enim simplex est,indiuisum'. natura, id error humanus separat,& a vero, atq. pexsecto ad falsum , impersectumq. traducit . An tu arbitraris, quod nihilo indigear, F L egere

82쪽

' egere potentia minimὸ inquam. Rectὸ tu i quidem: nam si quid est,quod iri ullate imbecillioris valentiae sit, in hac prusidio he-eesse est egeat alieno. Ita est,inqua. Igitur sufficientiae,potentiaeq; una est, eademnq; lnatura. Sic videtur. od vero huiusmodi

sit, spernendum ne esse censes,an contra L

Tum omnium veneratione dignissamu ὶ Athoe,inquam,nedubitari quide potest. ' Addamus igitur sufficietiae, potentia est; reue rentiam , ut haec tria v num esse iudicemus. Addamus , siquidem vera volumus confiteri. Quid . vero inquit, obscurum ne hoc, atque ignobile censes esse,an bmni celebritate clarissimum ZConsidera vero, ne, quod

nihilo indigere,quod potentissimum,quod' honore dignissimum' esse concessum est, egere claritudine , quam sibi praestare bonpossit, atque ob id aliqua ex parte videatur abiectius. Non possumus, inqua,quin hocvti est, ita etiam celeberrit m esse conf- tev. Consequens igittar est,ut claritudinem . superioribus tribus nihil differre fateamur. Consequitur,inquam. Quod igitur nullius egeat alieni, uod suis cuncta viribus possit, quod sit clarum, atque reuerendum nεnne hoc etiam constat esse laetissimum Sed unq

83쪽

Υ. E R T. I I s.' 8 s de huic, inquam, tali maeror ullus obrepat, ne cogirare quidem possum. quare plenum esse laetitiae, siquidem sit periora manebur,

necesse est confiteti. Atqui illud quoq; per

eadem necessa turn est, sufficientiae, potentiae claritudinis, reuerentiae, iucunditatis, nomina quide esse diuersa, nullo velo modo discrepare substantiam. Necesi e es . in- 'uam .Hoc igitur, quod est unum, simplexque natura, prauitas humana disperiit, &,

dum rei,quae partibus caret , partem conatur adipisci,nec portionem, quae nulla est, 'nec I piam, quam minime assectar, assequi--tur. QSO nam,inqua, modo 3 QSi diuitias, inquit petit, penuriae fuga,depotetia nihil . Iaborat : vilis ; obscuruique esse mavult, . multas. etiam sibi naturalias quoque subtrahit. voluptates , ne pecuniam, quam pa . Iauit, amittat. Sed hoc modo ne sussicien-: tia quidem contingit ei, quem valentia de- . Terit, quem molestia pungit. , quem vilitas abiicit, quem recondit obscuritas. Qui vero sbium posse desiderat: profligat Opes,despicit,oluptates, honoiemque potentia ca- i rentem ,2loriam quoque nihili pendit. Sed . huic quoq; quam multa deficiant vides. Fit enim ut aliquando necessariis egeat, Vt an-ν 3 xietatibus

84쪽

xietatibus mordeatur . cumque ham depenlere neqtieat,etia id quod maxime petebat, votens esse desistit. Similiter ratiocinari de honoribus,gloria,voluptatibus liceo. Nam clim unumquodq. horu idem,quod cetera,

sit, quisquis horu aliquid sine eeteris petit; ne illud quidem,quod desiderat apprehen-

dit. Quid igiturῖ inquam. Si quis cuncta sis mul cupiat adipises,s umma quide ille beati. tudinis velit: sed num in his eam reperier, quae demostrauimus, id, quod pollicentur, non posse coferret Minime,inquam. In his

igitur, quae singula quam . expetendorum praestare creduntur, beatitudo nullo modo. inuestiganda est. Fareor, inquam,& hoc nihil dici veri potest. Habes igitur,inquit, . . formam falsae felicitatis,&caussas: deflecte nunc in aduersummetuis intuitum; ib, enim veram, qua promisimus, statim videbis. A tqui haec,inquam, vel caeco perspicua est,e q. tu paullo ante monstrasti, do fal- caussa aperire conabaris. Nam, ni fullon' ea vera est, & perfecta felicitas L quae iussiciente, potentem, reuerendum, celebrem, laetuq. perficiat. Atq. visne interius ahirn aduertisse cognosseas , quae unum horum, quoniam idem cuncta sunt, veraciter prae. ι stare

85쪽

stare podest,hanc esse plenam beatitudinem sine ambiguitate cognosco. O te alumne hae opinione felice semio, siquide hoc, in-- quit,adieceris. Dd nam Θ inquam. Esigne aliquid in his mortalibus caducis ue rebus putas, quod huiusinodi statu possit afferre r. Minime,inqua,puto,idq.ate, nihil ut ampinis desideretur,ostensum est. Haec itur vel imagines vesiboni,vel imperfecta quae- . dam dare bona mortalibus videntur: verum autem, atq. perfectu bonum conferre non possunt. Assentior,inquam: Qucinia igitur agnouisti,quae vera illa sit,quae autem bea. titudine mentiantur, nunc superest, ut n- de veram hanc petere possis, aghoscas. Id quidem, inquam, iamdudum vehementer exspecto. Sed cum .uti in Timaeo Platoni, inquit,nostro placet,in minimis quoq re-. bus diuinu praesdiu debeat implorari,quid nune faciendum censes, ut illius summi boni sedem reperire mereamur Z Inuocadum, inquam,rerum omnium patrem,quo praetermissio, nullum rite fundat ii rexordium. Recte,inquit,ac simul hamodulata est. '

. O I perpetua munia ratione gubemas,' Terra rum cael e sator, Firauem ab aeuo

86쪽

. Ire iubes. stabilis mane das cuncta moueri, si uem no externae pepulerunt fingere caussae Materiae fuitatis opus verum insita sum Forma boni tuore carens. tu cuncta siverno D ucis ab exemplo pulcrum pulcerrimuε ipse Mundii mete geres,similis imagine formas, Peructasi iubens perfectu absoluere partειs. Tu numeris felementa irgas, ut frigorafamis, Arida conueniant liquidis ne purior ignis

Euolet, aut mersas deducant pondera terras. Tu triplicis media naturae cuncta mouentem Connectes anima per consona mebra refotiras.. mae csi s.cta duos motuglomerauitin orb&s, In semer reuitura meat, metem profundam Circuit. G, simili conuertit imagine caelum. Tu causis animas paribus, vita se, minores Prouehu, ct lembiu Dblimvis curribus aptas In caelam,terram sierin quas lege benigna Ad te conuersas reduci facis igne reuerti. . Da pater augustam mentico cenderesedem, Da fontem luprare boni, da luce reperta In te conspicuos animi defigere vi με. Disiice terrenae nebulas iis pondera molis, Atqj tuo splendore mica.tu namg.serenum, Tu requies tranquilia piu: te cernere Mis, Principiubvectoridux semitaser nud idem.

87쪽

T g R x r V S 89o 9 I A M isitur quae sat imperfe- . Ehi, quae etiam perfecti boni forma utili stirnunc demonstrandum reor, quonam haec felicitatis persectio constituta sit. In quo illud primum arbitror inquirendum.an aliquid huiusmodi bonum, quale paullo ante definisti, in rerum natura possit existere, ne nos praeter rei subiectae veritatem casIa co-oitationis imago decipiat. Sed quin existat, sitq; hoc veluti quidam omnium fons bonorum, negari nequit. Oinue enim quod imperfectum esse dicitur, id deminutione persecti imperseetum este perhibetur. o fit, ut si in quolibet genere imperfectum quid esse videatur.in eo. perfectum quoque aliquid esse: necesse sit. Erenim persectione sublata, undet lud quod ina perfectum perhibetur , exstiterit, ne fingi quidem potest. Neq; enim a deminutis, inconsiimmatisq; natura rerum cepit 'exordium , sed ab intergris,abλlutisq; procedes, in haec extrema,

atque effera dilabitur. Quod si vii paullo

ante monstrauimas, est quaedam boni fragilis imperfecta felicitas: esse' aliquam so- .lidam ,perfectamq;,no potest dubitari. Firmissime,inquam,veri si meq;c5cIusum est. Quo vero . inquit, habitet, ita considera.

88쪽

'o L I Η Ε κDeum rerum omnium principe bonu esse, communis humanorum conceptio probat animorum. Nam elim nihil deo melius excogitari queat,id, quo melius nihil est, bo-- num esse quis dubitet ita vero bonum esse deum ratiodemonstrat, ut persectum qum. bonum in eo esse conuincat. Nam ni talest,rerum omnium princeps esse non poteriti erit enim eo praestantius aliquid, perfectum possidens bonum,quod hoc prius,atque antiquius esse videatur.omnis namque persecta minus integris priora esse claruerunt. quare ne in infinitum ratio proderi, eonfitendum est summum deum, summi,

perfectiq. boni esse plenissimu . Sed perfectum bonum vera esse beatitudinem costituimus. vera igitur beatitudine in summo deo sitam esse,necesse est. Accipio,inquam, nec est quod contradici ullo modo queat.

Sed quae Q, inquit, re,vide quam id lanctἡ

am. inuiolabiliter probes , quod boni summi summu deii diximus eae plenissimum.

Quonam, inquam, modo Ne hunc rerum omnium patrem illud summu bonum, quo plenus esse perhibetur, vel extriniec accepisse, vel ita naturaliter habere praesumas,

quasi habeatis des.habhaeside beatitudinis

diuersiam

89쪽

diuersam eogites esse substantiam. Nam si extrinsecus acceptum putes, praestantius istquod dederit, eo quod acceperit,existimare possis. Sed hunc esse rerumomnium praecellenti stima. dignissime cofitemur. Quod si natura quidem inest, sed ratione diuersum , cum de rerum principe loquamur

deo, fingat qui potest, quis haec diuersa coniunxerit λ Postremo quod a qualibet rediversim est, idnon est illud,a quo intelli-fitur essediuersum . inare quod a summo

ono,diuersum est sui natura, id summum bonum non est: quod nefas est de deo emitare,quo nihil constat esse praestati us .Omnino enim millius rei natura suo principio melior poterit exsistere . quare quod omnium principium sit,id etiam stii substantia

summu esse boni m verissima ratione conis eluserim .Rectissime inquam. Sed summu bonum beatitudinem essecocessum est. Ita est,inquam. Igitur,inquit,deum esse ipsam altitudine, necesse est confiteri. Nec propositis, inquam, prioribus refragati queo, re ab illis hoc illatum consequens esse perspicio. Respice, inquit, an hinc uoque idem firmius approbetur, quod duo summa bona, quae a se diuersa sunt , esse non. Possunt.

90쪽

possunt. Etenim quae dilarepant bona, non esse alterum,quod ut alterum,liqvst: quare neutrum poterit esse perfectum, cum alter utri alterum deest. Sed quod persectum nolit, id summu non esse manifestii est: nullo modo igitur quae summa iunt bona, ea pos sunt tale diuersa. Atqui &beatitudinem,&deum, summum bonum esse collegimus: quare ipsiam neceste si uummam esse be titudinem,quae sit summa diuinitas. Nihil,

inquam, nec re ipsa vcrius,nec ratiocinati

ne firmius,nec deo dignius concludi potest.' Super haec, inquit, igitur u eluti geometrae solent, demonstratis propositis, aliquid inferre, quae ipsi vocant, . ita ego quoq; tibi veluti corollarium dabo. Nam quoniam beatitudinis adeptione fiunt homines beati, beatitudo vero est ipsa diuinitas,diu in iratis adeptione fieri beatos, ma- . Difestum est. Sed uti iustitiae adgl tione iusti, Sapientiae sapietes fiunt, ita diuinitatem adeptos', fleos fieri s mili ratione necesse est. Omnis igitur beatus, deus, sed natura cluide unus, participatione vero nihil pro- .Fibet esse quam plurimos . Et pulcruin, . inquam,hoc, atque pretiosum, siue ποριυμ, siue corollasium vocari mauis. Atqui hoc - . ' quoque