Moriæ encomivm. By Des. Erasmus. Annotated by G. Listrius

481쪽

TH o. MOR. EP T. 47sher inacius spinis sese suis obvolvit. At personatas illas auctoritates vix hercle huc atque illuc vitabundus evasit tecte vastu tamen . Tatuum valet ars 'xercitatio disserendi. Nam, quum ille quid in sacris continebatur literis , omnino nesciret: neque dubitaret, quin quod inde citaretur, ibi esset non deferre vero, cedere que auctoritati scripturae, nefas duceret, at loco depelli, vincique, turpissimum tantis circumseptus angustiis, vide, obsecro, qua astutia tam cProteus ille e mediis retibus elapsus est. Statim, ut aliqua sententia , Quae

nusquam erat, tamquam csacris literis, adversus eum citabatur: Etauitim,

inquit, domine ; sed illum textum ego lic in Mino.&jam interpretabatur, non sine aliqua distinctione bimembruquorum alterum pro adversario stare diceret, altero ipse effugeret. Quod ii quando mercator instabat molestius, contenditque , eius textus non illum

verum esse sensum , quem theologus afferebat iurabat homo tam sancte, ut quivis posset credere , Nicolaum de Lus eumdem textum sic interpretaIu

482쪽

Profecto, mi Dorpi, in illa una coerra plus quam viginti oculenti textus, totidem aue poculenta glossiemata, inter pocula, adeo ex poculis, tanquam e serpentis dentibus terr inenaralli fiat te nati sunt periere. Sid tu as ergo, Dorpi 'Tu istiusmodi nomines , sacrarum inanes aerarii, quaestionibus illis Theologicis quantumcumque diltentos, theologorum censes in figmendos vocabulo Z Non opinor uamquam hercle, ut vere dicam, animi ambiguum tui haec tua me verba faciunt Non persuade Erasme, tibi, eum demum absolutum esse theologum, qui B liaseriem ad Itieram inrelligat nec eum item, qui morales sensus, aque atque alter Origenes, novit erigere. Multa resant discenda, ut intelDEZ i ratiora, ira is utiliora gregi pro quo mortuus est Chri in Arioqui qui

siemin ursacramentasin a ministrada; quanamsint eorumserm quando absolvendus peccator, quan sit reiicien-

quid praceptum sit restitui, quid fervari possit O innumera ejusmodiξ

Multum, ni erro, longe minori opera bo

483쪽

THO MOR EPIST. nam Iiblia partem edisceres, priusquam vel unim perplexitatis nodum i scas 6-2lsere cuiusmodi plurimi cottidie oc-ctιrrunt, ubi vel in quatuor verbω uiu

tissime harendum est. Nisi tu has etiam

voces theologorum nanias, q:sἀclimqti ad sacramenta pertineanto sine quibus tamen sancta Dei Ecclesia Catholica profuetur salutem homi ut periclitari. Iecla mihi, Dorpi, nisi clute scriberes, numquam adduci post cm , haec te lentire ut credete. Scilicet ista neotericorum quaestiunculi, nam de his agitur, nCn t ectu tantum dissiciliores, edi regi quoque, pro quo mortuus est Christus, utiliores sint, quam exactissima corvi sacrarum literarum CIE. nlum Hui, ea quantula culice qualia entem elephantem iaci S a meam

rem primum tam di incilem putas, ut Erasmus minore opera bonam tollae

partem posset ediscere, quaan ius

petat exitatis nodum discat dissolvere. cuiusmodi plurimos cottidie in scirpo Quaerunt ubi tam diu in tenaci, ne Gi- canaloidido, quatuor verbo tum lutolio dum cst , dum postes an Cenil ta-

484쪽

inum ac saluberrimum totius Biblice pratum, a capite parae ad calcem, sensim perambulare. Hactenus eri periculum erat, ne quaestiunculas istas non didicisset nunc ut video, maius quidpiam timendum est, ne tam longe iupra captum eius sint, ut apprehendere ne sussiciat quidem. Quid ille pos

sit, O tto quaerere. Verum hoc scio,

quosdam novisse me ad caetera plane Ripites, ingenio certe pistillo quoris obtusit ore, qui in eiusmodi tamen artutus non modo brevi promoverint, udsodales suos quoque, multo melioris angenii, nec minoris industriae equis

sui aiunt albis in disputando praecesserint. Ita quovis importune prorupit audax inverecunda stultitia quum genuam animi indolem, sanum plerumque iudicium nugandi remoratur pudor. Est profecto, Dorpi, quod merito gaude re debes, nec tuis viribus acceptum , sed bonorum omnium largitor Deo, referre, cuius eximia in te benignitate profluxit haec tam rara felicitas, ut in sacris literis omnia tibi tam facilia videantur. Neque enim in hoc

485쪽

serunt, cuncta reperires aperta, nil ille

, tibi a nus librum resignasset, qui ape- rit, de nemo claudies claudit, nemo aperit. Sed hic ipse liber, Dorpi, qui tam facilis tibi videtur, Hieronymoi: certe visus est dissicillimus. Auξultinus putavit impenetrabilem. Neque ouisquam est autiquorum mnium, qui se fateri est ausus intelligere ut cuius intellectum putant, altim in Veii, i consilio, vel ob id ipsum pro Dod us

et abstrusum esse , ut curiosos oculos provocaret, is emotis ac labore ei ruendis opibus segnia excitaret ingenia, quae alioquin ad obvios expolito l-que thesauros ipsa securitate torpeice Ient. Iam ut omittam interim, quam non sit vulgaris eruditionis opus, qua non cuiuslibet ingenii, quae a moribus interdum primo aspectu abhorreant,

ea tam commode ad mores ac tam fe

liciter adpellunt , ut non aliunde eo tracta, sed ad id ipsum nata videantur. Quam rem nonnulli nunc tam inepte moliuntur, ut: quum hactenus sint pro-ressi, ut rem ab ipsius magis loco de

486쪽

traxerint, quam ad suum perduxerint quum neque in re consilium sit, neque in verbis venus' fiat nimirum, uti to ta illa monili satio , quam vocant, sine ulla gratia spirituque frigescat. Sed haec, ut dixi, omittam. At certe ipsum iteralem sensum , tantum continere citricultatis puto, quantum nescio an quisquam omnium comprehendere possit. Neque enim cuiquam censeo literalem horum verborum sensum comprehensum esse i Dixit Dominua Domino meo, Seri a dextris meis nisi ei, qui ea prophetam de ipse Christo vaticinatum intelligat. Quod , exceptis prophetis, nec Iudaeorum quisquam, quamquam in hos libros univertam operam suam collocabant intest exir, priusquam Christus eis hunc iterae sensum aperuit. Qui tametsi Apostolis ac discipulis suis interpretatus est scriptura neque enim, quod sciam, quaestiunculas illas cum eis disputavit umquam: non ausim tamen atris mare, universiae scripture sensus eis ipsum, aut praesentem tradidi ibe, aut per Spiritum

487쪽

T HO MOR EPIST. 7 e. Nam , ut multa sunt ibi, quae de Christo propheta: cecineram quoetum hos omnes subterfugit intellecitis, uousque ea omnia ipsius vita , pastio,c surrectioque declaraverunt: ita mor-

ilium impares esse vires puto ad indagandum , utrum adhuc in eisdem lateant, aut de finali judicio, aut de rebus, nobis incogitabilibus, neque ulli hominum aut hactenus cognita aut ante cognoscenda mysteri , quam e

ventus eadem temporibus ac momen

tis soli praevisis inscrutabili Dei providentiae, patefecerit. Sed est , Dorpi: sit scriptura facilis; dissiciles quaestum-culata nihil impedit tamen, quin illius co mitio, harum possit esse disciplina fructuosior Quamquam enim altare, atque in gyrum se colligere, quod saltatriculi quidam circulatores faciunt, dissicilius est quam ambulare .dentibus panem facilius est quam testacea

fragmenta conterere neminem tamen

esse puto qui rectos illos vulgaresque naturae usus velit hujusmodi inanibus

ostentis permutare. Quamobrem, utra res sit dissicilio , non admodum magni

488쪽

magni facio. at, quod utiliores etiam lacrarum iterarum cognitione quaestiunculas istas esse vis gregi pro quo mortuus est Christus ferre proiecto

non possum quas si cognoscendas ainsereres, haud refragarer si veterum lucubrationibus exaequa res, non tolerarem nunc vero, quum ancillas istas coquinarias ipsi Bibliae sacrosanctae, literarum omnium reginae, non confers

modo, sed praefers etiam i dabis mihi. mi Dorpi, veniam: continere mehercle non possum, quin illo Terentiano procul eas omnes abigam : Abite hinc in malam rem, cum fac magni centia, fugitive. Neque prosecto fatis admirari queo, quum ea verba lego, quibus eas ita magnifice attollis, tamquam, ut apud poetas in Atlantis humeros coelum , ita in perplexas huiuscemodi quaestiunculas, hoc est, arundinem, universa prorsus inclinata incumbat Ecclesia:alioqui videlicet periclitatura,ne tota semel collaberetur in cineres. Ais enim:Alioqui qui iemur, quomodo sint sacramenta administranda; quanamsinteρrumformi quando absolventu pec

cator,

489쪽

T HO MO R. Pis T. I utor, quanto ejiciendus; qui prace- tum sit restitui, quidservari post Ita- έ putas, Dorpi, ista, quae tu nusquam,libi quam apud neotericos Q gaestio-histas inveniri vis, antiquos omnes, cientissimos patres , nec minus etiam loctos, ignorasse omnia Z Hierony-nus, Ambrosius , Augustinus ad Sa

acramentorum formas ac materias cae-

Pcutiebantes Ergo tota ecclesia plus quam mille annis, nam plus qua miruele anni a passione Christi numerant uti ad Petti ombardi tempora e cujus sententiis, velut ex equo Trojano , it niversum istud quaestionum agmen e- 2 rupit, tot annos ergo, immo tot sis cula, universa Christi Ecclesia, aut Sacramentis caruit, aut ista non habuit quando recipiendas peccator, quando rejiciendus , tam diu fuit incognitum Mitem, quid praeceptum esset restitui, nesciebant nam , quid servari posset. concesserim, apud veteres non fuisse tam acute quam apud istos disputatum sed, ut Zacchaeus veritus, ne male parta parce redderet , quadruplum

sese redditurum professus est Lita vete-

490쪽

tuet et hortabantur non erant illi, fateor, hac in re , quam isti sinat, tam indistiniendo ac distinguendo curiosi. Sed ego tamen illorum ut Terentius ait aemulari malo negligentiam potius , quam istorum obleuram diligentiam capud quos anxie res disputatur, quaeritur, non tam quid restitui de beat, quam quid servari possit; non quam procul a peccato sit abscedendii, sed quam prope ad peccatum sine peccato liceat accedere. , qui consit: una convasatori dat nimirum tamquam alienae pecuniae frugi dispensator ob servat, ut in reddendo citra subsistat potius vel mille passus, quam ultra latum ut junt unguem promoveat. Ego certe, mi Dorpi, nec te puto, refragante, contenderim quaecumque sunt ad salutem necessaria i id est, sine quibus salvi esse non possumus ea primum ab ipsis sacris literis deinde priscis earum interpretibus adhaec com

muni ab antiquis patribus quasi per

manus tradita consuetudine: postremo

sacris Ecclesiae sanctionibus , abunde Mobis