장음표시 사용
171쪽
Natum igitu , & ratione ducente intellexit esse praestantissimam potentiam Coeli , & terrae conditricem, , Non ualebat, enim Iouem rerum Principem appellare, qui esset saturno genitus, neq. saturnum, ipsum , qui e caeso trahens originem, ipsonatus ferebatur: coelum uero tanqua Deum primum constituere non audebat, eo quia mundi elementum esse uidebat , & quod eguerit auctorta: & haec eum perduxit ratio ad illum Deum primogenitum,cui assignat,&tribuit principatum: Virg. ctiam nomultum ab suit a ueritate, quippe qui d sumo Deo ipsium Spiritum,ac mentcna nominando,ita locutus est, Principio stlum,Terras amporis ἱquetes, Lucente γ globurata Lunae, Titania, alba,
Spiritus intus alit,totam inse a per artur Mes agitat mole magno se corpore miscet 'Et quia pauci forte quis nam esset illGSpiritus talis ac tantae virtutis speculati fuissent, ideo illud his verbis alibi declaraui
172쪽
Deum nam, ire per omnes Terram, tractuss marM,Coelus pro dum
Hic pecudes,ar meta, viros,genus omne ferari ,
ΩΨeni sibi tenues nocentem arcessere vitas. Ouidius quoq. in principio Metamorphoseos postqua descripsit Chaum, Deum
unicum,principem absolute fatetur, quem naturam meliorem. appellat, quum dicidue Hanc Dein melior litem natura iuremit, Nam Coelo T erras, es terris abscidit undaου.
Quis tamen fuerit iste Deus ille penetrare nesciuit, Quod talibus ostendit'. Sic ubi dispositam squisquis fuit illi Deorum Congeriem secuit seciamsin mebra redegit. Quod si isti Poetae quae in hisce carminib' natura ducente senserui semper pro firmo habuissent,in perpetuum destiadissent, nec alios Deos credidissent eandem, quam nos sequimur Doctrinam compraehensa, veritate tenuis sent, sed nil mirum si poetae, qui solum rebus comentitiis insudabant , v. T a in
173쪽
in eadem sententia non permanserunt.
philosophi uero,quorum grauior est authoritas, certiusq. iuditium,& qui veritatis inuestigationi studebant, ueritate coacti dc ipsi unum Deum confiteri compelluntur. - Thales milesius,is qui in septem sapientum num.' c5 meruit cooptari, quiq. Omnium primus rarionales rerum causas traditur indagasse,aquam uoluit, ex qua cuncta sunt nata, Deum autem esse mentem, qui ex aqua omnia formauerit,& sic omnium rerum materiam in humore costituit, principium uero, causamq; nascendi posuit in Deo : Pithagorae vero Deus anima cominans naturae uniuersia fusa videtur. Anaxagoras voluit Deum mentem esse infinitam, ,
quae per se ipsam moueatur, Antisthenes etiam licet plures populares Deos posuerit,
unicum tamen naturalem , nempe totius artificem excogitauit, Anaximenes aulcm,
cui videtur adtinere Cleanthes, Deum ab unguibus pingere exorsus, aerem putauit, cui opinioni Poeta noster hisce carminibus assentita. Cum
174쪽
Uagnus His, magno perimissus in era in Chrisippus raudum dominari putauit , nec non interdum diuinam necessitatem. Deum nuncupauir Zenon diuinam,naturalemq. legem Deum constituit: Parmeniades ad circuli similitudinem Deum lima, torno perpolivit::,Epicurus Devata atomorum nexu, quasi harenatum coagmentationα constitui quod ex Democriti pixide deprompsit:At in omni natura uaserrimus auctor Arist. cum ad Dei praehensionem consequendam claudicaret; conscientiae latibulo, dum non potest ingredi αμ sto flexu declinat, nihilo sane longius pusillis,dc argutis oculis prospiciens, quam hinmani obtutus natura pateretur, sed quamus secum ipsα desideat, & sibi repugnamia dicat,& sentiat, tande nihilominus una nentem mundo praeesse testatur: Plato u
175쪽
ro cui celsiora naturae arcana intimius spe, culari datum est, unicum primum Deum
posuit,ut in octauo de legibus, & pluribus in locis conspici potest , a quo mundum hunc persectum, atq. mirabilem fabricatu esse credidit: Quem itidem Cicero in libro
de legibus secutus est, atq. imitavis in plurimis,quippe qui Deum confitetur,& cum supremum appellat, ab eoq. mundum regi in lib. de natura Deorum, cum nil sit ipso praestantius,argum ciatur: Horum itaq. Philosophorum omnium quamvis sit incerta sententiaJ co tamen tendit, ut cuncti unam prouidentiam esse consentiant, , ecappellationum diuersitas obstat', siue enim natura,sive aether, si uae ratio siue mens, siue
fatalis necessitas, siue diuina lex , siue quid aliud dixeris idem est quod a nobis dicitur
Dcus,cum ipsa significatione ad unum omnia reuoluantur : Ex quo uidere licet summo ingenio uiros attigisse ueritatem, ac ipsam prope tenuisse, nisi eos retrorsum prauis opinionibus sucata rapuisset consuetudo,qua & Deos alios esse opinabantur, ci
176쪽
ea quae in usum hominis Deus fecit tanquasensu praedita essent, pro Diis habenda , &colenda credebanT'.
Sufficiat ergo illis ignaris Philosophis ,
atq Gentilibus Deorum pluralitatem colentibus tot,&tantis testibus. quibus do ipsi fidem adhibere coguntur; comprobatu M. fuisse, unius Dei potestate , ac prouidentia, mundum gubernarii, cuius uim maiestatemq. tantam esse Plato testatur in Timaeo,
ut eam ncq. mente concipere, ncq. verbis
enarrare, quisq. possit ob nimiam eius, &inaestimabilem potestatem. Hunc Deum sui ad Prophetarum autoritates deueniamus unicum uisibilium,& inuisibilium opificem,& dominu , Moises consessus est, nobis . reuelauit , quum exodi. xx. ipsum dicentem induxit, Nosint itibi Dii alii ptieter me , & iterum ibidem, Non facias tibi Idolum, neq alicuius similitudinem, quod in Coelo sursum & in te ra deorsum,& quod in aquis sub terra , &per uocem Hierem x. dictum cst, sic dice-itis illis, Dii qui Coelum,& terram non sece
177쪽
runt,pereantde terra sub Coelo ita , Insuper & Deum praeter me ncscias,&saluas non est praeter me, Psalit autem& Diuinus David P1alm .s s. omnes Dii gentium daemonia, Dominus autem Coelos secit. sequetes igitur ea , quae per Mosenia pi dicta. ,& pcU Phophetas annuntiata sunCum1m, quidem natura,& verum Deum esse confitemur, cum hoc autem scimus,&abs'. dubio credimus quod omnes Dii gentium, Daemonia: Erubestant ergo Gentiles , qui Demoniis inseruiebant, & cum crederent esse sapientes infatuati si ni ,& gloriam incorruptibilis Dei in hominis corruptibilis imaginis &volatilium, quadrupedum'. ac reptilium similitudinem mutauerunt, qui& creaturam super creatorem coluerunt, elementisq. huiusmodi seruierunt, multos,
di innumerabiles esse Deos suspicantes; igiatur ad subuertendum errorem. qui multos Deos tradit, unum, Deum nominanteS, sacras. scripturas modis omnibus imitamur , dc ueritatis honestatem, uniuersis, qui omniundosint indicamus. , Haec
178쪽
& sapientissμ- Moys. statuens manifeste di. cit Deut.F. Audi Israel Dominus Deus tuus Dominus unus est: Hinc celeberrimi Patres optimae fidei sundamentum iacientes sentiendum,& asserendum quod unus,& solus sit,& natura vereq Deus, in unum Deum credendum esse dixerunt, sed nec Dei unitatem negarta Gentiles audeant,quum etiam eo tempore Socrates Athenis eo quia plures constituere volebatinuerit sui Apuleius resert in libro de Deo Socratis) veneno ne, catus, Nec dicant plura bona paucioribus esse meliora, & exinde plures Deos ponere rectius esse credant, nam plura bona in robus hisce circumscriptis, & limitatis meliora existunt, de interminatis autem rationibus allatis iam in cap. initio hoc minime censeri debet: Quibus uero naturalibus mediis Deum esse unum possit probari uidGRicard. Bonau; & alios, nam de his haei
179쪽
VAM VIS plures ex priscis, illis Gentilib' Deu unu cenegarim, plures tamen ipsum unum affirmarunt, ut satis superq. declarauimus ue nunc quia sacra sides ad altiora nos evehit,& nobis hunc unum Deum trinum constituit; ideo nunc de Trinitatis mi sterio Sacratissimo sermonem progrediamur, de qua ingenti hominum certatione pugnatur, nam multi id ob eam negant causam,qubd minime esse posse arbitrentur, Nonnulli vero dum illud, quod possit naturali ratione probari ratum habent, & falsurm quod opinione suspicatur, foedissime in Dei natura labuntur, nilq. illis credendum esse placet quod supragradientem naturam uideatur,& hinc etiam aliquorum studia tardantur, quod id credere nolint quod minus
180쪽
sub eorum cognitionem cadat, haec uero errorum prauitas non nisi ex ingeniorum imbecillitate defluxit, si quidem cum sensuum angustiae, ex quibus hominum agnitio eruitur, in externorum sensibilium genere uersentur, satis notum esse debet his tanquam compedibus intelligentiae cursu retardari,diuinaq. capescere nequire: At mihi quidem nullo modo consentaneum uideri solet,quoniam multa interdum incredibilia uideantur, ea fieri posse negarta, 'Nam eadem rationα nec credendum cΩset ab electro paleam, aut ferrum a magnete trahi,cum illi lapideo rigori nulla in esse rapiendi uis appareat, nec serrum ductile
suapte natura videatur, nec item censenduesset ab Iaspide defluentem sisti saguinem, Quae enim esse potest lapidi cum sanguine
cognatio, 3 Atq. etiam quis credere debereta struthocamelo concoqui, &molliri fer rum , a Leone concoqui nequirta s Cum multo sit Leonis, quam Struthocameli natura feruidior Z nihilq. facilius aestimandum esset cyatum cinerta sartum tanturicV a aquae