장음표시 사용
31쪽
q1ium, signis prima luce motis, Segniter agmen incederet, pigritiaque ot desperatio in omnium Vultu emineret; praegressus signa, Hannibal, in promont0rio quodam, unde longe ac late prospectus orat, consistere jussis militibus, Italiam ostentat, subjectosque Alpinis montibus Circumpadanos campOS : moeniaque eos tum transcendere non Italiae modo, Sed etiam urbis Romanae. cetera plana, pr0clivia fore: uno aut summum altero proelio arcem et caput Italiae in manu ac potestate habituros. Procedere inde agmen coepit; jam nihil ne hostibus quidem, praeter parva furta per occasionem, tentantibus. Ceterum iter multo,
quam in ascensu fuerat, ut pleraque Alpium ab Italia, sicut
breviora, ita arroctiora sunt) dissicilius fuit. omnis enim sume via Praeceps, an Sta, lubrica erat: ut neque Sustinere se a lapsu cp0SSent; nec, qui paululum ti ob assent, haerere afflicti Vestigio Asu0 ; aliique Super alios, et jumenta et homines, occiderent. XXXVI. Ventum deinde ad multo anguStiorem rupem, atque ita rectis saxis, ut aegre expeditus miles tentabundus, manibusque retinens Virgulta ac stirpes circa eminentes, demittere SeSe P08Set. Natura locus jam ante praeceps, recenti lapsu terrae in pedum mille admodum altitudinem abruptus erat. Ibiquum, Velut ad finem viae, equites constitissent, miranti Hannibali, quae res m0raretur agmen, nunciatur rupem inViam eSSe.
digressus deinde ipse ad locum visendum. haud dubia re8 Visa, quin per invia circa nec trita antea, quamvis longo ambitu, cucumduceret agmen. Ea Vero via insuperabilis fuit. nam, quum Super Veterem nivem intactam nova modicae altitudinis
esset, molli nec praealtae nivi facile pddes ingredientium insistebant. ut vero tot hominum jumentorumque incessu dii Sa eSt, per nudam infra glaciem fluentemque loem liquescentis nivis ingrediebantur. Tetra ibi luctatio erat. ut a lubrica glacie, non recipiente Vestigium, et in prono citius pede Se fallente, et, Seu manibus in aSSurgendo seu genu se adjuvissent, ipsis adminiculis prolapsis, iterum corruisSent, nec StirpeS circa radiceSVe, ad quaSpede aut manu quisquam eniti posset, erant; ita in levi tantum glacie tabidaque nive volutabantur. jumenta secabant; interdum etiam, tum infimam ingredientia nivem, et prolapsa, jactandis gravius in continendo ungulis, penitus perfringebant: ut pleraque, Velut pedica capta, haererent in durata et alte concreta glacie.
XXXVII. Tandem, nequicquam jumentis atque hominibus satigatis, castra in jugo posita, aegerrime ad id ipSum loco purgato : tantum nivis fodiendum atque egerendum fuit. Inde ad rupem muniendam, per quam unam Via esse poterat, milites ducti, quum caedendum esset saxum, arboribus circa immanibugdejectis detruncatisque, struem ingentem lignorum faciunt: eamque quum et vis venti apta laciendo igni coorta esset) suc-
32쪽
cendunt, ardentiaque saxa infuso aceto putrefaciunt. Ita torridam incondio rupem ferro pandunt, molliuntque anfractibus modicis clivos, ut non jumenta Solum, sed elephanti etiam, deduci po Sent. Quatriduum circa rupem consumptum, jumenti S prope fame absumptis; nuda enim fere cacumina Sunt, et, Si quid est pabuli, obruunt nives. Inferiora valles et apricos quosdam colles habent, rivosque prope Silvas, et jam humano cultu digniora loca. Ibi jumheta in pabulum missa, et quies muniendo fessis homini-hris data triduo. inde ad planum descensum, et jam locis molliorius et accolarum ingeniis. XXXVIII. Hoc maxime modo in Italiam perVentUm eSt, quinto mense a Karthagine Nova, ut quidam auctores sunt quinto decimo die Alpibus superatis. Quantae copiae tran reSSO in Italiam Hannibali fuerint, nequaquam inter auctoreS COI int. qui plurimum, centum millia peditum, Viginti equitum, fuisse scribunt; qui minimum, viginti millia peditum, seX equitum. L. Cincius Alimentus, qui captum se ab Hannibale scribit, maxime auctor me moveret, nisi confunderet numerum Gallis Liguribusque additis; cum his octoginta millia peditum, decem equitum, adducta in Italiam : magis affluxisse Verisimile est, et ita quidam auctores sunt.) ex ipso autem audisse Hannibale, postquam Rhodanum transierit, triginta sex millia hominum, ingentemque numerum equorum et aliorum jumentorum amiSisse, in Taurinis, quae Gallis prorima gens erat, in Italiam digresso. Id quum inter omnes constet, eo magis miror ambigi, quanam Alpes transierit; et vulgo credere, Penino, atque inde nomen ei jugo Alpium inditum, transgressum. Coelius per Cremonis jugum dicit transisse. qui ambo saltus eum non in Taurinos, Sed per Salassos montanos ad Libuos Gallos deduxissent. Nec verisimile est, ea tum ad Galliam patuisse itinera; utique, quae ad Peninum ferunt, obsepta gentibuS Semigermanis fuiSSent. neque,
Hercule, montibus his si quem forte id movet) ab transitu Poenorum ullo Veragri, incolae jugi ejus, norunt nomen inditum ;Sod a deo, quem, in Summo Sacratum Vertice, Peninum montani appellant. XXXIX. Peropportune ad principia rerum, Taurinis, proximae genti, adversu S Insubres motum bellum erat. Sed armare eXercitum Hannibal, ut parti altori auxilio esset, in reficiendo maxime Sentientem contracta ante mala, non poterat. Otium etenim eX labore, copia ex inopia, cultus ex illuvie tabeque, Squalida et Prope efferata corpora Varie movebant. Ea P. Cornelio consuli cauSa fuit, quum Pisas navibus venisset, exercitu a Manlio Atii i0que accepto, tirone, et in novis ignominiis trepido, ad Padum festinandi; ut cum hoste nondum resecto manum con Sereret. Sed, quum Placentiam consul venit, jam ex stativis moverat Hannibal ; Τaurin0rumque unam urbem, caput gentis ejus, quia Volenti8
33쪽
in amicitiam non veniebant, Vi cXpugnarat: junxiSSet lite sibi, non metu solum, Sed etiam voluntate, Gallos accolas Padi; ut eos, circumspectantes defectionis tempus, subito adventus consulis oppressisset. Et Hannibal movit ex Τaurinis, incertos, quae pars sequenda eSSet, Gallos praeSentem Se SecuturOS ratUS. Jam prope in conspectu erant eXercitus, conVenerantque duces, Sicuti inter se nondum satis noti, ita jam imbutus uterque quadam admiratione alterius. Nam Hannibalis et apud Romanos, min ante Sagunti excidium, celeberrimum nomen erat: et Scipionem Hannibal oo ipso, quod adversuS Se duX potiSSimum lectuS eSSet, praestantem Virum credebat. et auXerant inter Se opinionem,
Scipio, quod, relictus in Gallia, obvius fuerat in Italiam transgresso Hannibali; Hannibal, et conatu tam audaci trajiciendarum Alpium, et effectu. Occupavit tamen Scipio Padum trajicere,
XL. Si eum exercitum, milites, educerem in aciem, quem in Gallia mecum habui, supersedissem loqui apud vos. quid enim adhortari referret aut eos equites, qui equitatum hostium ad Rhodanum flumen egregie Vicissent, aut eaS legiones, cum quibuS fugientem hunc ipsum hostem Secutus, confessionem cedentiS aedetrectantis certamen pro Victoria habui l Nunc, quia ille exorcitus, Hispaniae provinciae Scriptus, ibi cum fratre Cn. Scipiono meis auspiciis rem gerit, ubi eum gerere SenatuS populuSque Romanu S Voluit, ego, ut consulem ducem adversus Hannibalem ac Poenos haberetis, ipse me huic voluntario certamini obtuli; novo imperatori apud novos milites pauca Verba facienda sunt.
Ne genus belli, neve hostem ignoretis ; cum iis est Vobis, milites, Pugnandum, qu0S terra marique priore bello Vicistis; a quibus Stipendium per Viginti annos exegiStis ; a quibus capta belli praemia, Siciliam ac Sardiniam, habetis. Erit igitur in hoc certamine is vobis illisque animus, qui Victoribus et victis esse solet. Nec nunc illi, quia audent, Sed quia neceSSe eSt, pugnaturi sunt: nisi creditis, qui eXercitu incolumi pugnam detrectaVere, eos, duabus partibus peditum equitumque in transitu Alpium amissis, quum plures pene perierint quam Supersunt) plus spei
nactos esse. At enim pauci quidem Sunt, Sed vigentes animis corporibuSque, quorum robora ac VireS Vix Sustinere Vis ulla possit. Effigies, imo umbrae hominum, fame, frigore, illuvie, Squalore enecti, contusi ac debilitati inter Saxa rupesque. ad haec, praeusti artuS, nive rigentes nervi, membra torrida gelu, quaSSatafractaque arma, claudi ac debiles equi. Cum hoc equite, cumh0c pedite pugnaturi estis; reliquias eAtremas hOStium, non hostes, habebitis. Ac nihil magis Vereor, quam ne, VOS quum pugnaveritis, Alpes vicisse Hannibalem videantur. Sed ita sor-
34쪽
sitan decuit, cum foederum ruptore duce ac populo deos ipsos, sine ulla humana ope, committere ac profligare bellum ; nos, qui secundum deos violati sumus, commissum ac profligatum
XLI. Non Vereor, ne quis me hoc vestri adhortandi causa magnifice loqui existimet, ipsum aliter animo affectum eMe.Licuit in Hispaniam, proVinciam meam, quo jam profectuS eram, cum exercitu ire meo ; ubi et fratrem consilii participem ac periculi socium haberem, et Hasdrubalem potius, quam Hannibalem, hostem, et minorem haud dubie molem belli: tamen, quum praetervoli erer navibus Galliae oram, ad famam hujus hostis in terram egreSSuS, praemiSSO equitatu, ad Rhodanum movi castra. Equestri proeli 0, qua parte copiarum conserendi manum fortuna
data est, hostem fudi: peditum agmen, quod in modum fugientium
raptim agebatur, quia 'SSequi terra non poteram, regreSSUS ad nuVeS, quanta maxima celeritate potui, tanto maris terrarumque
circuitu, in radicibus Alpium obvius fui. Huic timendo hosti
utrum, quum declinarem certamen, improvisus incidiSSe videor, an occurrere in Vestigii S ejus i laceSSere ac trahere ad decemendum i Experiri juvat, utrum alios repente KarthaginienseS per viginti annos terra ediderit, an iidem Sint, qui ad Aegates pugnaverunt insulaS, et quoS ab Eryce, duodevicenis denariis aestimatos, emiSi StiS; et, utrum Hannibal hic sit aemulus itinerum Herculis, ut ipse fert, an vectigalis Stipendiariusque et Servus populi Romani a patre relictus: quem nisi Saguntinum Scelus agitaret, reSpiceret profecto, Si non patriam Victam, domum certe patremque, et foedera Hamilcaris Scripta manu. qui, JUSSUS a consule noStro, praesidium dedurit ab Eryce : qui graves impositas victis Karthaginiensibus leges fremens moeren Sque accepit:
qui decedere Sicilia, qui stipendium populo Romano dare pactus
est. Itaque VOS ego, militeS, non eo Solum animo, quo adVersuSalios hostes soletis, pugnare Velim ; sed cum indignatione quadam atque ira, velut si Servos Videati S veStros arma repente contra VOS serentes. Licuit ad Erycem clausos, ultimo supplicio humanorum, fame interficere : licuit victricem classem in Africam trajicere, atque intra paucos dies Sine ullo ceriamine Carthaginem delere. Veniam dedimus precantibus : emisimus ex obsidione : pacemetum victis fecimus: tutesae deinde nostrae duximus, quum Africo bello urgerentur. Pro his impertitis, furiosum juvenem
Sequentes, oppugnatum patriam noStram veniunt. Atque utinam pro decore tantum hoc Vobi S, et non pro Salute, eSSet Certamen.non de possessione Siciliae ac Sardiniae, de quibus quondam agebatur, Sed pro Italia, Vobis est pugnandum : nec est alius ab tergo eXercitu S, qui, nisi nos vincimus, hosti obsistat; nec Alpes aliae Sunt, quas dum Superant, comparari nova p08Sint praeSidia.hic est obstandum, milites, velut Si ante Romana moenia pugne-
35쪽
mus. UnuSquisque Se, non corpus Suum, Sed conjugem ac liburoqparvos armis protegere putet: nec domeStieaS solum agitet curas, sed identidem hoc animo reputet, noStras nunc intueri manus senatum populumque Romanum. qualis nostra ViS Virtusque
fuerit, talem deinde fortunam illius urbis ac Romani imperii
XLII. Haec apud Romanos consul. Hannibal, rebUS prius, quam verbis, adhortandos milites ratus, circumdato ad Spectaculum exercitu, captiVOS montanos Vinctos in medio statuit: armisque Gallicis ante eorum pedes projectis, interrogare interpretem jussit, ecquis, si Vinculis levaretur, armaque et equum victor acciperet, decertare ferro vellet i Quum ad unum omnes ferrum pugnamque pOScerent, et dejecta in id Sors esSet, se quiSque eum optabat, quem fortuna in id certamen legeret. Ut cujusque Sors exciderat, alacer, inter gratulantes gaudio eXSultans, cum Suimoris tripudiis arma raptim capiebat. ubi vero dimicarent, is habitus animorum non inter ejusdem modo conditionis homines erat, Sed etiam inter SpectanteS Vulgo, ut non vincentium magiS, quam bene morientium, fortuna laudaretur. XLIII. Dum sic aliquot spectatis paribus affectos dimis98Set, concione inde advocata, ita apud eos locutus fertur : Si, quem animum in alienae Sortis eXemplo paulo ante habui8tis, eundem mox in aesturianda fortuna Ve8tra habueritis, vicimus, milites. neque enim Spectaculum modo illud, sed quaedam velut imago
vestrae conditionis erat. Ac nescio, an majora Vincula majoreS-que neceSSitateS VobiS, quam captivis Vestris, fortuna circumdederit. Dextra laevaque duo maria claudunt, nullam, ne ad effugium quidem, naVem habentibus. circa PaduS amnis, major Padus ac violentior Rhodano ; ab tergo Alpes urgent, vix integris vobis ac vigentibus transitae. Hic Vincendum aut moriendum, milites, est, ubi primum hosti occurristis. et eadem fortuna, quae necessitatem pugnandi impoSuit, praemia vobis ea victoribus proponit, quibus ampliora homines ne ab diis quidem immortalibus optare solent. Si Siciliam tantum ac Sardiniam, parentibus
nostris ereptas, noStra viriute recuperaturi eSSemus, Satis tamen
ampla pretia essent. quicquid Romani t0t triumphis partum c0ngestumque p Sident, id omne vestrum cum ipsis dominis futurum est. In hanc tam opimam mercedem, agite, cum diis bene juvantibus ama capite. Satis adhuc in vastiS LuSitaniae . , Celtiberiaeque montibus, pecora consec*ndo, nullum emolumen-- tum tot laborum periculorumque Vestrorum vidistis : tempuS DSi jam, opulenta vos ac ditia stipendia sacere, et magna operae pretia mereri, tantum itineris per tot montes fluminaque, et tot armatiis genteS, emenSOS. Hic Vobis teminum laborum seriuna dedit: hic dignam mercedem emeritis stipendiis dabit. Nec, quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam
36쪽
lare. Saepe et contemptus hostis cruentum certamen edidit, etc incliti populi regesque perlevi omento Victi Sunt. Nam, dempto hoc uno fulgore nominis Romani, quid est, cur illi Vobis comparandi sint i Ut viginti annorum militiam vestram cum illa virtute, cum illa fortuna, taceam; ab Herculis columnis, ab Oceano terminisque ultimis terrarum, per tot ferocissimos Hi paniae et Galliae populos, Vincentes huc pervenistis : pugnabitis
cum exercitu tirone, hac ipsa aeState caeSO, Victo, circumSeSSO RGallis, ignoto adhuc duci suo, ignorantique ducem. An me, in
praet0rio patri S, clariSSimi imperatoris, prope natum, certe educ tum, domitorem Hispaniae Galliaeque, Victorem eundem non Alpinarum modo gentium, Sed ipsarum, quod multo majuS eSt, i 4. , et Alpium, cum Son12Stri hoc conferam duce, desertore exercitus
suis Cui si quis, demptis signis, P00nos Romanosque hodie
OStendat, ignoraturum certum habeo, utrius exercitus Sit consul. Non ego illud parvi aestimo, milites, quod nemo Vestrum eSt, cujus non ante oculos ipse saepe militare aliquod ediderim facinus; cui non idem ego, virtutis spectator ac testis, notata temporibus loci Sque referre sua possim decora. Cum laudatis amo millies donatisque, alumnus priuS Omnium VeStrum, quam imperator, procedam acie adversus ignotos inter Se ignorantesque. XLIV. Quocunque circumtuli oculos, plena omnia Video
animorum ac roboris: Veteranum peditem, generosissimarum
gentium equites frenatos et infrenatos, Vos socios fidelissimos fortiSSimoSque, VOS Karthaginienses, quum ob patriam, tum obiram juStissimam, pugnaturos. Inserimus bellum, infestisque signis descendimus in Italiam, tanto audacius fortiusque pugnaturi, quant0 major Spes, major est animus inserenti A Vim, quam arcentis. Accendit praeterea animos et stimulat dolor, injuria, indignitas. ad supplicium depoposcerunt me ducem primum, deinde VOS Omnes, qui Saguntum oppugnassetis : deditos, ultimis cruciatibus affecturi fuerunt. Crudelissima ac superbiSSima genSSua omnia Suique arbitrii facit. cum quibus bellum, cum quibus
pacem habeamuS, Se modum imponere aequum cenSet: Circumscribit, includitque nos terminis montium fluminumque, qu0S ne QKeed US: neque eOS, quos Statuit, terminos observat. Ne
transieris Iberum : ne quid rei tibi sit cum Saguntinis. Ad Iberum est Saguntum l Nusquam te vestigio moveris. Parum eSt, quod Veterrimas provincias meas, Siciliam et Sardiniam, adimis. etiam Hispanias i et, inde cessero, in Africam traΠScen deS. Transcendes autem, dico duos consules hujus anni, unum in Africam, alterum in Hispaniam, miserunt. nihil usquam nobis relictum est, nisi quod armis vindicarimus. Illis timidis et ignavis licet eSse, qui respectum habent; quOS SUUS ager, SURterra, per tuta ac pacata itinera fugientes, accipient: Vobi S neceSSeeSi fortibus viris osse, et, omnibus inter victoriam mortemVe
37쪽
corta desperatione abruptis, aut Vincere, aut, Si fortuna dubitabit, in proelio potius, quam in fuga, mortem oppetere. Si hoc bono fixum omnibus destinatumque in animo est, iterum dicam, Vici tis : nullum momentum ad vincendum homini ab diis immortalibus acrius datum est. XLV. His adhortationibus quum utrinque ad certamen accensimilitum animi essent, Romani ponte Ticinum jungunt, tutandique
pontis causa castellum inSuper imponunt. PoenuS, opere Occupatis hostibus, Maharbalem cum ala Numidarum, equitibus quingentis, ad depopulandos Sociorum populi Romani agros mittit. Gallis Parci uvam maxime jubet, principumque animos sollicitari
ad defectionem. Ponte perfecto, traductus, RomanuS exercituS, in Agrum Insubrium, quinque millia passuum a Victum Viis consedit. Ibi Hannibal castra habebat; revocatoque propere Maharbale atque equitibus, quum in Stare certamen cerneret, nihil unquam Mitis dictum praemonitumque ad cohortandos milites ratus, vocati S ad concionem certa praemia pronunciat, in quorum Spem euanarent: Agrum Sese daturum esse in Italia, Africa,
Hispania, ubi quisque Velit. immunem ipsi, qui accelli Sta, liberi
que : qui pectiniam, quam agrum, malui SSet, e1 Se argento Satisfacturum : qui sociorum cives Karthaginienses fieri vellent, potestatem facturum : qui domos redire mallent, daturum se operam, ne cujUS . Suorum popularium mutatam Secum fortunam eme vellent. Oervis quoque dominos prosecutiς 71sertatem proponit, binaque pro his mancipia domin me eniturum. Eaquout rata Seirent fore, agnum laeva manu, dextra Silicem retinenS, si falleret. Jovem ceterosque precatu S deos, ita Se mactarent, quemadmodum ipse agnum mactaSSet, Secundum premion caput pecudis Saxo elisit. Tum Vero omnes, Velut diis ductoribus in Spem Suam quiSque acceptiS, id in irae quod nondum pugnarent, ad 20tienda SDerata rati, proelium uno animo et Voce una P0Scunt. γXLVI. Apud Romanos haudquaquam tanta alacritaS erat, Super cetera recentibus etiam territos prodigiis. nam et lupus intraverat castra, laniatisque obviis ipSe intactus evaserat; et examen apum in arbore praetorio imminente consederat. Quibus
pr0curatis, Scipio, cum equitatu jaculatoribusque expeditis profectus ad castra hostium, eXque propinquo c0piaS, quantae et lcujUS generiS eSSent, Speculandas, obvius fit Hannibali, si ipsi lcum equitibus ad exploranda circa loca progresso. neutri alteros primo cernebant: densior deinde incessu tot hominum equorumque oriens pulvis signum propinquantium hostium fuit. Constitit utrumque agmen, et proelio Sese expediebant. Scipio jaculatores ot Gallos equites in fronte locat; Romanos, Sociorumque quod roboris fuit, in subsidiis. Hannibal frenatos equites in medium accipit, cornua Numidis firmat. ViXdum clamore sub-n 2
38쪽
lato, jaculatores fugerunt inter subsidia ad Secundani aciem . inde equitum certamen erat aliquamdiu anceps. dein, quia turbabant equos pedites intermixti, multis labentibus ex equis, aut desilientibus, ubi SU08 premi circumVentos vidissent. jam magna eriparte ad pedes pugna ierat: donec Numidae, qui in cornibus
erant, circum ecti paululum, ab tergo Se OStenderunt. Is pavor erculit Romanos, auxitque paVOrem con Sulis VulnuS, periculumque intercurSU, tum primum pubeScentis, filii Eropulsatum. Hio erat juvenis, penes quem Derfecti hujusce belli laus est, Assicanus ob egregiam victoriam de Hannibale Poenisque appellatus. Fuga tamen estusa jaculatorum maxime fuit, quos primOS Numidae invaserunt. AliuS consertus equitatus consulem, in medium acceptum, non armis modo Sed etiam corporibus Sui S protegens. in castra, IaUSquam trepide neque e Se cedendo, reduxit. Servati
consulis decus Coelius ad Servum, natione Ligurem, delegat.1nalia D equidem de filio verum esse, quod et plures tradidere auctoreS, et fama obtinuit. A XLVII. Hoc primum cum Hannibale proelium fuit: quo facile apparuit, et equitatu meliorem Poenum esse, et ob id campOS patentes, quales Sunt inter Padum Alpesque, bello gerendo Romani S VtOS non eSSe. Itaque proxima nocte, jussis militibus vasa silentio colligere, castra ab Ticino mota, festinatumque ad Padum est; ta ratibus, quibus juΠXerat flumen, nondum reSO-lutis, sine tumultu atque insectatione hostis, copias traiiceret. Prius Placentiam pervenere, quam Satis sciret Hannibal ab Ticino
profectoS : tamen ad Sexcentos moratorum in citeriore ripa, Segniter ratem Solventes, cepit. transire non potuit p0ntem, ut extrema reSoluta erant, tota rate in Secundam aquam labente.
Coelius auctor est, Magonem cum equitatu et Hispanis peditibus flumen eXtemplo transnaSSe ; ipsum Hannibalem per Superiora Padi vada exercitum traduxisse, elephantis in ordinem ad sustinendum impetum fluminis oppositis. Ea peritis amnis ejus vix fidem fecerint. nam neque equites, armiS equiSque Sal Vis, tantam vim fluminas Superasse Verisimile eSt, ut jam Hi Spanos omnes inflati transvexerint utros: et multorum dierum circuitu Padi Vata petenda fuerant, qua exercitus gravis impedimentis traduci poSSet. Potiores apud me auctores Sunt, qui biduo Vix locum rato jungendo flumini inventum tradunt; ea cum Magone equites Hispanorum expeditos praemissos. dum Hannibal, circa flumen
legationibus Gallorum audiendis moratus, trajicit gravius peditum agmen, interim Mago equitesque ab transitu fluminis diei unius itinere Placentiam ad hostes contendunt. Hannibal paucis post diebus sex millia a Placentia castra communivit, et postero die, in conspectu hoStium acie directa, poteStatem pugnae fecit. XLVIII. Insequenti nocte caedes in castris Romanis, tumultu tamen quam re major, ab auxiliaribus Galliis facta est. ad duo
39쪽
millia peditum et ducenti equites, vigilibus ad portas trucidatis,
ad Hannibalem transfugiunt: quos Poenus, benigne allocutuS, et spe ingentium donorum accensos, in civitates quemque SUIS, ad sollicitand0s popularium animos dimisit. Scipio, caedem eam signum defectionis omnium Gallorum esse ratus, contactOSque eo Scelere, Velut injecta rabie, ad arma ituros; quanquam gravis adhuc vulnere erat, tamen, quarta vigilia noctis insequentis, tacito agmine profectus ad Τrebiam fluvium, in loca altiora, collesque impeditiores equiti, castra movet. MinuS, quam ad
Ticinum, fefellit: missisque Hannibal primum Numidis, deinde
omni equitatu, turbasset utique novissimum agmen, ni aviditate praedae in Vacua Romana castra Numidae devertissent. Ibi dum, PerScrutantes loca Omnia castrorum, nullo Satis digno morae pretio tempus terunt, emissus hostis de manibus eSt: et, quum jam transgressos Τrebiam Romanos, metanteSque CnStra, COn-SpeXiSSent, paucOS moratorum occiderunt, citra flumen interceptos.
Scipio, nec vexationem Vulneris in via jactanti ultra patiens, et collegam jam enim et revocatum ex Sicilia audierat) ratus eXSpectandum, locum, qui prope flumen tutissimus stativis est ViSUS, delectum communiit. Nec procul inde Hannibal quum
consediSSet, quantum victoria equestri elatus, tantum anxius in0pia, quae per hostium agros euntem. nuSquam Praeparatis commeatibus, maj0r in dies excipiebat, ad Clastidium vicum, quo magnum frumenti numerum congesserant Romani, mittit. ibi quum Vim pararent, spes facta proditionis : nec Sine magno pretio, nummi8 aureis quadringentis, Dasio Brundusino, praefecto praesidii, corrupto, traditur Hannibali Clastidium. id horreum fuit Poenis sedentibus ad Trebiam. In captivos ex tradito praesidio, ut fama clementiae in principio rerum colligeretur, nihil Saevitum eSt.
XLIX. Quum ab Trebiam terrostro constitisset bellum, interim circa Siciliam, insulasque Italiae imminentes, et a SempronioeonSule, et ante adventum ejus, terra marique res gestae. Viginti quinqueremeS cum mille armatis, ad depopulandam oram Italiae a Karthaginiensibus missae, novem Liparas, octo inSulam Vulcani, tenuerunt, tres in fretum avertit aestus. Ad eas conspectas a Messana duodecim naves ab Hierone rege syracuSanorum missae, qui tum forte Messanae erat, consulem Romanum OPPeriens, nullo repugnante captas naves Messanam in portum
deduSerunt. Cognitum HX captivis, praeter viginti naves, cujus ipsi classis essent, in Italiam missas, quinque et triginta alias quinqueremes Siciliam petere ad sollicitandos veteres SociOS; Lilybaei occupandi praecipuam curam esse : credere endem tem-Peεtate, qua ipsi disjecti serent, eam quoque classem ad AegateSinsulas dejectam. Haec, sicut audita erant, reX M. Aemilio Praetori, cujus Sicilia erat provincia, perscribit, monetque Lilv-
40쪽
baeum firmo teneret praesidio. Extemplo et circa a praetore ad civitates missi legati tribunique, qui suos ad curam custodiae intenderent; ante omnia Lilybaeum teneri: ad apparatum belli, edicto proposito, ut Socii navales docem dierum cocta cibaria ad
naves deferrent; ubi signum datum sessos ne quis moram conSCendenti faceret: perque omnem oram, qui eX SpeculiS pr0Spicerent adventantem hostium classem. Simul itaque quanquam de industria morati cursum navium erant KarthaginienSes, ut ante lucem accederent Lilybaeum) praesensum tamen eSt, quia et luna pernoX erat, et Sublatis armamentis Veniebant; extemplo datum e Speculis Signum, et in Oppido ad arma conclamatum eSt, et in naves conscenSum : pars militum in muris portarumque stationibus, pars in navibus erant. Et KarthaginienSes, quia rem sero haud cum imparatis cernebant, usque ad lucem portu Se Stinuerunt, demendis armamentis eo tempore, aptandaque ad pugnam claSSe, Sumptis. Ubi illuxit, recepere classem in altum, ut Spatium pugnae eSSet, eXitumque liberum e portu naveS hostium haberent. Nec Romani detrectavere pugnam, et memoria circa ea ipsa loca gestarum rerum freti, et militum multitudine
ac Virtute.L. Ubi in altum evecti sunt, Romanus conSerere pugnam, et eX propinquo Vires conferre, Volle : contra, ' re Poenus, et
arte non Vi rem gerere, naViumque, quam Virorum Rut armorum, Certamen facere. Dam, ut Sociis navalibus a tim instructam
classem, ita inopem milite habebant: et, Sicubi contica navis
esset. haudquaquam par numeruS armatorum eX ea pugnabat.
Quod ubi animadversum est, et Romanis multitudo Sua auxit animum, et paucitas illis minuit. Extemplo septem naves Puni-CRe CircumVentae : fugam ceterae ceperunt. Mille et septingenti fuere in navibus capti, milites nautaeque ; in his tres nobiles Karthaginiensium. Classis Romana incolumis, una tantum perforata naVi, Sed ea quoque ipsa reduco, in portum rediit. Secundum hanc pugnam, nondum gnari S HuS, qui MeSSanae erant, Ti. Sempronius consul Messanam venit. Ei fretum intranti,
rex Hiero classem ornatam obviam durit: tran reSSuSque ex regia in praetoriam navem, gratulatus Sospitem cum exercitu et
URVibUS adVeniSSe, precatusque prosperum ac felicem in Siciliam transitum; statum deinde insulae et Karthaginiensium conata exposuit: pollicitusque est, quo animo priore bello p0pulum Romanum juvenis adjuvisset, eo Senem adjuturum. Frumentum Vestimentaque Sese legionibus consulis sociisque navalibus gratis praebiturum. grande periculum Lilybaeo maritimisque civitatibus eSSe, et quibuSdam Volentibus novas ros fore. Ob haec consuli nihil cunctandum visum, quin Lilybaeum classe peteret: et reX regiaque cla88iS una profecti . navigantes inde, pugnatum ad Lilybaeum, fusasque et captaS h0Stium naVeS, accepere.